echnaton
10-06-04, 20:10
Nieuw Midden-Oostenplan ontsluierd
Door Bertus Hendriks in Savannah, Georgia, 10 juni 2004
Het Breder Initiatief voor het Midden-Oosten, een door de Amerikanen bedacht plan om vrijheid en democratie in het Midden-Oosten te brengen, is tijdens de G8-top officieel aangenomen. Het was een van de belangrijkste onderwerpen van de top en de reden waarom een aantal leiders uit het Midden-Oosten was uitgenodigd op de G8, onder wie de nieuwe president van Irak, Ghazi al Yawar.
Partnership for Progress and a Common Future with the Region of the Broader Middle East and North Africa. Dat is de naam die de G8-leiders aan hun plan hebben gegeven. Het doel is “het versterken van vrijheid, democratie en voorspoed voor iedereen”. Het oorspronkelijk idee voor het initiatief werd geboren in de naweeën van 11 september en in het licht van het groeiende moslimextremisme. De Amerikanen begonnen in te zien dat het gebrek aan democratie en vrijheid, de economische stagnatie en de groeiende werkloosheid veel jongeren in de armen van het extremisme en terrorisme dreven. De pro-Amerikaanse maar ook autocratische regeringen waren niet langer een garantie voor een langdurige stabiele situatie.
Maar toen een eerste ontwerpschets van het plan in februari uitlekte in een Arabische krant, kwam er prompt protest van de Arabische leiders tegen elke poging om hervormingen van buitenaf op te leggen: hervormingen moeten van binnenuit komen en er moet rekening worden gehouden met de lokale omstandigheden, normen en cultuur. Dit zijn zeker geen zwakke argumenten, ook al kunnen ze een makkelijk excuus zijn voor dictators die niet graag hun macht inleveren.
Arabische wereld
Hoe dan ook, toen de Amerikanen geconfronteerd werden met deze protesten en Europese kritiek op hun plan, vroegen ze her en der advies in en voerden intussen de druk op. De Arabische regeringen, in het nauw gedrukt, kwamen daarop met hun eigen hervormingsplannen. De meest recente plannen dateren van mei, toen de leiders op een top van de Arabische Liga in Tunis zeiden het voornemen te hebben “om de basis voor democratie te scheppen”. Hoewel deze voornemens weinig concreet waren, boden ze de Amerikanen de gelegenheid om te zeggen dat het G8-plan voortkwam uit de roep om hervorming vanuit de Arabische wereld zelf, en dus niet van buitenaf werd opgelegd.
Het plan moet daarom samenwerking zoeken met de regeringen in de regio om democratische veranderingen te bevorderen. Maar samenwerking met regeringen alleen is niet voldoende. Op die manier kunnen autocratische leiders die graag de macht behouden, de hervormingen gewoon niet uitvoeren. De tweede stap is om ook samen te werken met de zakenwereld en vertegenwoordigers uit de maatschappij zoals NGO’s , mensenrechtenactivisten en vrouwenbewegingen.
Palestijnen
Een ander punt van kritiek op het eerste Amerikaanse ontwerp was dat het Israëlisch-Palestijnse conflict nauwelijks werd genoemd. Arabieren en Europeanen kwamen overeen dat plannen voor democratie en vrijheid geen enkele kans van slagen hebben in de Arabische- en moslimwereld, zolang er geen oplossing is voor de positie van de Palestijnen. Dat is inmiddels gecorrigeerd. Een rechtvaardige oplossing voor de Palestijnse situatie is nu een van de belangrijkste onderdelen van het Breder Midden-Oosten Initiatief. Maar de verklaring benadrukt ook dat dit soort conflicten geen belemmering mogen vormen om hervormingen uit te stellen. De VN-resolutie over Irak die tijdens de top is aangenomen, is natuurlijk met warmte begroet en de verklaring roept op tot alle vormen van hulp voor de wederopbouw van Irak, zoals vermindering van de schulden van Irak.
Hoe moeten nu al deze nobele hervormingsplannen in de praktijk worden gebracht? Steun aan en controle van deze plannen wordt uitgevoerd door een zogenoemd ‘Forum voor de Toekomst’, die geregeld bijeenkomsten zal organiseren tussen ministers van de G8 en ministers uit het Midden-Oosten. Tijdens dit overleg worden nieuwe ideeën, problemen en de vooruitgang besproken. Naast de regeringsbijeenkomsten, zal het Forum ook ontmoetingen regelen met de zakenwereld en belangrijke figuren uit de maatschappij. De eerste bijeenkomst is gepland voor de herfst.
En dan is er ook nog een G8-initiatief genaamd ‘Steun aan Hervormingen’. Dit houdt ook een plan in voor een micro-financieringsproject: dat wil zeggen, kleine leningen met goede voorwaarden voor kleine ondernemers, vooral vrouwen. In het plan is sowieso veel aandacht voor vrouwen, zoals trainingen, uitwisselingsprogramma’s en nog een heleboel andere initiatieven. Op het politieke vlak wil de G8 met landen die bereid zijn mee te werken, een zogenoemde Democratie Ondersteunde Dialoog beginnen om democratische initiatieven te bevorderen.
Wantrouwen
Alle initiatieven vormen een behoorlijk lange agenda en het blijft te bezien hoeveel van de plannen daadwerkelijk worden uitgevoerd, zeker gezien de terughoudendheid bij de regeringen in de regio en het wantrouwen tegen Amerika in het Midden-Oosten. De Amerikaanse geloofwaardigheid is op dit moment erg klein. De kans van slagen van het Breder Midden-Oosten Initiatief hangt daarom nauw samen met wat er gebeurt in Irak en aan het Israëlisch-Palestijnse front.
© Radio Nederland Wereldomroep, all rights reserved
Door Bertus Hendriks in Savannah, Georgia, 10 juni 2004
Het Breder Initiatief voor het Midden-Oosten, een door de Amerikanen bedacht plan om vrijheid en democratie in het Midden-Oosten te brengen, is tijdens de G8-top officieel aangenomen. Het was een van de belangrijkste onderwerpen van de top en de reden waarom een aantal leiders uit het Midden-Oosten was uitgenodigd op de G8, onder wie de nieuwe president van Irak, Ghazi al Yawar.
Partnership for Progress and a Common Future with the Region of the Broader Middle East and North Africa. Dat is de naam die de G8-leiders aan hun plan hebben gegeven. Het doel is “het versterken van vrijheid, democratie en voorspoed voor iedereen”. Het oorspronkelijk idee voor het initiatief werd geboren in de naweeën van 11 september en in het licht van het groeiende moslimextremisme. De Amerikanen begonnen in te zien dat het gebrek aan democratie en vrijheid, de economische stagnatie en de groeiende werkloosheid veel jongeren in de armen van het extremisme en terrorisme dreven. De pro-Amerikaanse maar ook autocratische regeringen waren niet langer een garantie voor een langdurige stabiele situatie.
Maar toen een eerste ontwerpschets van het plan in februari uitlekte in een Arabische krant, kwam er prompt protest van de Arabische leiders tegen elke poging om hervormingen van buitenaf op te leggen: hervormingen moeten van binnenuit komen en er moet rekening worden gehouden met de lokale omstandigheden, normen en cultuur. Dit zijn zeker geen zwakke argumenten, ook al kunnen ze een makkelijk excuus zijn voor dictators die niet graag hun macht inleveren.
Arabische wereld
Hoe dan ook, toen de Amerikanen geconfronteerd werden met deze protesten en Europese kritiek op hun plan, vroegen ze her en der advies in en voerden intussen de druk op. De Arabische regeringen, in het nauw gedrukt, kwamen daarop met hun eigen hervormingsplannen. De meest recente plannen dateren van mei, toen de leiders op een top van de Arabische Liga in Tunis zeiden het voornemen te hebben “om de basis voor democratie te scheppen”. Hoewel deze voornemens weinig concreet waren, boden ze de Amerikanen de gelegenheid om te zeggen dat het G8-plan voortkwam uit de roep om hervorming vanuit de Arabische wereld zelf, en dus niet van buitenaf werd opgelegd.
Het plan moet daarom samenwerking zoeken met de regeringen in de regio om democratische veranderingen te bevorderen. Maar samenwerking met regeringen alleen is niet voldoende. Op die manier kunnen autocratische leiders die graag de macht behouden, de hervormingen gewoon niet uitvoeren. De tweede stap is om ook samen te werken met de zakenwereld en vertegenwoordigers uit de maatschappij zoals NGO’s , mensenrechtenactivisten en vrouwenbewegingen.
Palestijnen
Een ander punt van kritiek op het eerste Amerikaanse ontwerp was dat het Israëlisch-Palestijnse conflict nauwelijks werd genoemd. Arabieren en Europeanen kwamen overeen dat plannen voor democratie en vrijheid geen enkele kans van slagen hebben in de Arabische- en moslimwereld, zolang er geen oplossing is voor de positie van de Palestijnen. Dat is inmiddels gecorrigeerd. Een rechtvaardige oplossing voor de Palestijnse situatie is nu een van de belangrijkste onderdelen van het Breder Midden-Oosten Initiatief. Maar de verklaring benadrukt ook dat dit soort conflicten geen belemmering mogen vormen om hervormingen uit te stellen. De VN-resolutie over Irak die tijdens de top is aangenomen, is natuurlijk met warmte begroet en de verklaring roept op tot alle vormen van hulp voor de wederopbouw van Irak, zoals vermindering van de schulden van Irak.
Hoe moeten nu al deze nobele hervormingsplannen in de praktijk worden gebracht? Steun aan en controle van deze plannen wordt uitgevoerd door een zogenoemd ‘Forum voor de Toekomst’, die geregeld bijeenkomsten zal organiseren tussen ministers van de G8 en ministers uit het Midden-Oosten. Tijdens dit overleg worden nieuwe ideeën, problemen en de vooruitgang besproken. Naast de regeringsbijeenkomsten, zal het Forum ook ontmoetingen regelen met de zakenwereld en belangrijke figuren uit de maatschappij. De eerste bijeenkomst is gepland voor de herfst.
En dan is er ook nog een G8-initiatief genaamd ‘Steun aan Hervormingen’. Dit houdt ook een plan in voor een micro-financieringsproject: dat wil zeggen, kleine leningen met goede voorwaarden voor kleine ondernemers, vooral vrouwen. In het plan is sowieso veel aandacht voor vrouwen, zoals trainingen, uitwisselingsprogramma’s en nog een heleboel andere initiatieven. Op het politieke vlak wil de G8 met landen die bereid zijn mee te werken, een zogenoemde Democratie Ondersteunde Dialoog beginnen om democratische initiatieven te bevorderen.
Wantrouwen
Alle initiatieven vormen een behoorlijk lange agenda en het blijft te bezien hoeveel van de plannen daadwerkelijk worden uitgevoerd, zeker gezien de terughoudendheid bij de regeringen in de regio en het wantrouwen tegen Amerika in het Midden-Oosten. De Amerikaanse geloofwaardigheid is op dit moment erg klein. De kans van slagen van het Breder Midden-Oosten Initiatief hangt daarom nauw samen met wat er gebeurt in Irak en aan het Israëlisch-Palestijnse front.
© Radio Nederland Wereldomroep, all rights reserved