Orakel
13-06-04, 22:28
Toespraak door Bernard Bot,
minister van Buitenlandse Zaken
Berlin, 2. Juni 2004
Sehr verehrtes Publikum, werter Professor Pernice,
sehr verehrte Vertreter aus Politik und Gesellschaft,
Exzellenzen, liebe Studentinnen und Studenten!
(....)
Europese verworvenheden
Duitsland is inmiddels herenigd, Europa is herenigd. De vreedzame wijze waarop 1 mei jl. de uitbreiding van Europa plaats vond, had zelfs de grootste visionair in de jaren vijftig niet kunnen voorzien. Maar, zoals Walter Hallstein eens zei: "wie in Europa niet gelooft in mirakels is geen realist".
Dankzij de moed en wijsheid van grote Europeanen zijn de scheidslijnen in Europa voorgoed opgeheven en is de Europese positie en invloed op diverse terreinen, zoals de internationale handel, aanzienlijk versterkt. De Europese integratie heeft Europa - soms zouden we het bij al de huidige europscepsis bijna vergeten - ongekende stabiliteit, veiligheid en welvaart gebracht.
Voor mij valt de afweging van hetgeen de Europese integratie ons heeft gebracht dan ook zonder meer zeer positief uit.
Maar, hoe succesvol de Europese eenwording ook moge zijn, we moeten wel kritisch naar onszelf blijven kijken. Durven veranderen, durven aanpassen, onszelf blijven uitdagen. De Europese Unie is immers een samenwerkingsverband dat telkens nieuwe vergezichten opent, en uit die optiek telkens aanpassing behoeft. Dat houdt in veel gevallen in een verdere transfer van macht, maar macht waarvan de uitoefening zich naar mijn stelllige overtuiging wel dient af te spelen binnen de grenzen van hetgeen de volkeren, de burgers van Europa nuttig of wenselijk achten. En daar wil ik het hier vandaag graag met u over hebben.
Contrat social
Mijn stelling is namelijk dat de burgers het integratieproces alleen dan zullen blijven steunen, indien zij volwaardig partij zijn bij een Europees "contrat social", of een Europees "Gesellschaftsvertrag". Zou Rousseau vandaag zijn "du contrat social" publiceren, dan zou daarin niet de nationale staat, maar de Europese Unie zijn voornaamste aandachtspunt zijn. En terecht, want net als op het niveau van de natie-staat moet ook op Europees niveau de wet in overeenstemming zijn met de gemeenschappelijke wil.
Tegenover de overdracht van macht en bevoegdheden aan de overheid, in dit geval Brussel, dient derhalve de mogelijkheid van constante toetsing door de burgers te bestaan. Dit contract tussen overheid en burger dreigt in het Europese bestel een eenzijdig karakter te krijgen. Er is weliswaar een europees parlement, maar de Europese burger heeft kennelijk toch het gevoel onvoldoende te zijn betrokken bij hetgeen hem vanuit Brussel wordt opgelegd.
Aan de orde is dus niet alleen de toekomst van de Europese Unie maar daaraan gekoppeld de, mijns inziens essentiële vraag hoe wij ons van de duurzame steun van de Europese burger voor het integratieproces kunnen verzekeren.
Politieke identiteit
Alvorens ik de contouren van een dergelijk "Gesellschaftsvertrag" schets, wil ik iets zeggen over de politieke identiteit van Europa. Immers, aan een maatschappelijk contract moet een bestaansreden ten grondslag liggen.
(....)
Kloof met de burger
Terugkerend naar mijn eerdere opmerkingen over het contrat social en de noodzaak ons van de duurzame steun van de burger te verzekeren is het het zorgelijk te constateren dat veel Europese burgers uit met name landen die reeds langer deel van de Unie uitmaken, in toenemende mate juist lauw, ja zelfs sceptisch reageren op Europa, op Brussel. Sommigen zijn zelfs verontrust over de recente uitbreiding van Europa, vinden die, geheel ten onrechte, bedreigend. Ik meen dat al deze reflexen terug zijn te voeren op een algemeen gevoel van onbehagen in Europa onder de mensen. Een gevoel van onbehagen over wat zij zien als een dreigend verlies van hun nationale identiteit , over een Europese Unie die steeds directer in het dagelijks leven ingrijpt, zonder dat men precies begrijpt hoe de besluiten tot stand komen en zonder dat men het gevoel heeft daar enige invloed op te kunnen uitoefenen.
Veel mensen lijken niet in Europese mirakels te geloven, missen een gevoel van verbondenheid. Zij merken dat het klassieke maatschappelijke contract met hun nationale overheden wordt uitgehold door de overheveling van bevoegdheden naar de Europese Unie, naar die nieuwe federatie in wording waar ik eerder over sprak. Tegelijkertijd constateren zij dat daarvoor op Europees niveau geen contrat social in de plaats is gekomen, althans niet een waarbij de burgers als contractpartij serieus genomen worden. Daarom kan men soms een vlucht terug constateren naar het oude vertrouwde, de nationale staat waar het contrat social nog wél functioneert. Dat is natuurlijk niet goed voor de integratie van Europa.
hele speech (http://www.nrc.nl/documenten/artikel/1086152613580.html)
minister van Buitenlandse Zaken
Berlin, 2. Juni 2004
Sehr verehrtes Publikum, werter Professor Pernice,
sehr verehrte Vertreter aus Politik und Gesellschaft,
Exzellenzen, liebe Studentinnen und Studenten!
(....)
Europese verworvenheden
Duitsland is inmiddels herenigd, Europa is herenigd. De vreedzame wijze waarop 1 mei jl. de uitbreiding van Europa plaats vond, had zelfs de grootste visionair in de jaren vijftig niet kunnen voorzien. Maar, zoals Walter Hallstein eens zei: "wie in Europa niet gelooft in mirakels is geen realist".
Dankzij de moed en wijsheid van grote Europeanen zijn de scheidslijnen in Europa voorgoed opgeheven en is de Europese positie en invloed op diverse terreinen, zoals de internationale handel, aanzienlijk versterkt. De Europese integratie heeft Europa - soms zouden we het bij al de huidige europscepsis bijna vergeten - ongekende stabiliteit, veiligheid en welvaart gebracht.
Voor mij valt de afweging van hetgeen de Europese integratie ons heeft gebracht dan ook zonder meer zeer positief uit.
Maar, hoe succesvol de Europese eenwording ook moge zijn, we moeten wel kritisch naar onszelf blijven kijken. Durven veranderen, durven aanpassen, onszelf blijven uitdagen. De Europese Unie is immers een samenwerkingsverband dat telkens nieuwe vergezichten opent, en uit die optiek telkens aanpassing behoeft. Dat houdt in veel gevallen in een verdere transfer van macht, maar macht waarvan de uitoefening zich naar mijn stelllige overtuiging wel dient af te spelen binnen de grenzen van hetgeen de volkeren, de burgers van Europa nuttig of wenselijk achten. En daar wil ik het hier vandaag graag met u over hebben.
Contrat social
Mijn stelling is namelijk dat de burgers het integratieproces alleen dan zullen blijven steunen, indien zij volwaardig partij zijn bij een Europees "contrat social", of een Europees "Gesellschaftsvertrag". Zou Rousseau vandaag zijn "du contrat social" publiceren, dan zou daarin niet de nationale staat, maar de Europese Unie zijn voornaamste aandachtspunt zijn. En terecht, want net als op het niveau van de natie-staat moet ook op Europees niveau de wet in overeenstemming zijn met de gemeenschappelijke wil.
Tegenover de overdracht van macht en bevoegdheden aan de overheid, in dit geval Brussel, dient derhalve de mogelijkheid van constante toetsing door de burgers te bestaan. Dit contract tussen overheid en burger dreigt in het Europese bestel een eenzijdig karakter te krijgen. Er is weliswaar een europees parlement, maar de Europese burger heeft kennelijk toch het gevoel onvoldoende te zijn betrokken bij hetgeen hem vanuit Brussel wordt opgelegd.
Aan de orde is dus niet alleen de toekomst van de Europese Unie maar daaraan gekoppeld de, mijns inziens essentiële vraag hoe wij ons van de duurzame steun van de Europese burger voor het integratieproces kunnen verzekeren.
Politieke identiteit
Alvorens ik de contouren van een dergelijk "Gesellschaftsvertrag" schets, wil ik iets zeggen over de politieke identiteit van Europa. Immers, aan een maatschappelijk contract moet een bestaansreden ten grondslag liggen.
(....)
Kloof met de burger
Terugkerend naar mijn eerdere opmerkingen over het contrat social en de noodzaak ons van de duurzame steun van de burger te verzekeren is het het zorgelijk te constateren dat veel Europese burgers uit met name landen die reeds langer deel van de Unie uitmaken, in toenemende mate juist lauw, ja zelfs sceptisch reageren op Europa, op Brussel. Sommigen zijn zelfs verontrust over de recente uitbreiding van Europa, vinden die, geheel ten onrechte, bedreigend. Ik meen dat al deze reflexen terug zijn te voeren op een algemeen gevoel van onbehagen in Europa onder de mensen. Een gevoel van onbehagen over wat zij zien als een dreigend verlies van hun nationale identiteit , over een Europese Unie die steeds directer in het dagelijks leven ingrijpt, zonder dat men precies begrijpt hoe de besluiten tot stand komen en zonder dat men het gevoel heeft daar enige invloed op te kunnen uitoefenen.
Veel mensen lijken niet in Europese mirakels te geloven, missen een gevoel van verbondenheid. Zij merken dat het klassieke maatschappelijke contract met hun nationale overheden wordt uitgehold door de overheveling van bevoegdheden naar de Europese Unie, naar die nieuwe federatie in wording waar ik eerder over sprak. Tegelijkertijd constateren zij dat daarvoor op Europees niveau geen contrat social in de plaats is gekomen, althans niet een waarbij de burgers als contractpartij serieus genomen worden. Daarom kan men soms een vlucht terug constateren naar het oude vertrouwde, de nationale staat waar het contrat social nog wél functioneert. Dat is natuurlijk niet goed voor de integratie van Europa.
hele speech (http://www.nrc.nl/documenten/artikel/1086152613580.html)