Is@@c
18-06-04, 15:32
Marechaussee gebruikt lijstjes met verdenkingscriteria
Drie keer 'schoon produceren' en dan naar huis
Bij vluchten uit bepaalde bestemmingen worden alle passagiers gecontroleerd op drugs. Bij één op de vijf aanhoudingen gaat het fout. Zoals bij Ana Torres die een 'risicovlucht' nam naar Schiphol. ,,We houden je zes dagen vast.''
Door onze redacteur Rinskje Koelewijn
AMSTERDAM, 18 JUNI. Martinairvlucht MP 607 uit Punta Cana in de Dominicaanse Republiek landt dinsdagmiddag 1 juni om één uur op Schiphol. Aan boord zit Ana Yris Torres, Dominicaanse, 39 jaar. Ze is kapster, woont sinds 1996 in Houten en werkt in een Utrechtse kapsalon. Ze komt terug van een bezoek aan haar moeder. Ana Torres' Nederlandse man wacht in de aankomsthal. Ze zullen elkaar pas drieënhalve dag later zien.
In het vliegtuig was omgeroepen dat alle passagiers én hun spullen gecontroleerd zouden worden op drugs. Vluchten uit de Dominicaanse Republiek, zijn 'risicovluchten', net als die uit Suriname of de Nederlandse Antillen. Om te voorkomen dat bolletjesslikkers het land in komen, worden er 'honderd procentscontroles' gedaan.
En dat gaat zo. Direct bij de uitgang van het vliegtuig, zegt Ana Torres, stond een rij marechaussees en douaniers. Ze laat haar ticket en paspoort zien. Waarom, vraagt een van de vijf marechaussees, boekte ze een reis van drie weken en bleef ze er zes? Waarom betaalde ze haar ticket cash? Waarom reisde ze vanaf een andere luchthaven dan ze was aangekomen? Ana Torres geeft antwoord. Ze is ziek geworden, daarom bleef ze langer. Haar medisch dossier zit in haar tas. Vliegen van de andere luchthaven was goedkoper. En waarom ze cash vierhonderd euro betaalde? Ze betaalt altijd cash. Dan moet ze haar mond open doen en haar tong uitsteken. ,,En toen zeiden ze: loop maar mee naar beneden.''
Ze had een beautycase bij zich, een rugzakje met een cadeautje voor haar zoon van zeven en nog een los tasje. Alles wordt op een grote tafel gelegd en doorzocht. Zij moet mee naar een speciaal kamertje. ,,Die meisjes zeiden: kleed je maar uit. Ik zeg: ik ben ongesteld, mag ik eerst naar de wc.'' Dat mag niet. Alles moet uit, ze moet hurken, voorover bukken en haar billen uit elkaar trekken.
De marechaussee en de douane mogen geen 'onderzoek op of aan het lichaam' doen, zegt persofficier Hartjes. Dat staat namelijk in de wet. Hij mag geen uitspraken doen over de strafzaak van Ana Torres, hij spreekt 'in algemene zin'. Zéér recent heeft het OM bij de marechaussee onder de aandacht gebracht dat lichamelijk onderzoek alléén mag op last van het OM en dat een arts het moet doen. Het openbaar ministerie ontving steeds vaker 'signalen' dat het wél gebeurde. Gemiddeld worden bij 'honderprocentscontroles' 10 mogelijke verdachten uit een vliegtuig gepikt en uitgebreid gecontroleerd. Opsporingsambtenaren moeten schriftelijk vastleggen welke opsporingsmethodes ze gebruiken. Maar het openbaar ministerie vond in de processen-verbaal daarvan niks terug. Ook in het dossier van Ana Torres staat niets over het lichamelijk onderzoek.
Ana Torres wordt teruggebracht naar de 'tassencontroleurs'. ,,Ze vragen: waar woon je?'' En toen werd ze kwaad. Jullie hebben ál mijn spullen, zegt ze. ,,Zoek het zelf op.'' Nu is haar 'reisdoel' onduidelijk volgens de opsporingsambtenaar.
's Middags om een uur of vier stapt Ana Torres in een 'autobus met donkere ramen'. Ana Torres weet niet waar ze heen gaat. Ze gaat naar het cellencomplex op Schiphol-Oost. Ze weet ook niet waaróm ze in de geblindeerde bus zit. Ana Torres is niet gek. Ze weet heus wel dat er gezocht is naar drugs. Alleen, niemand heeft haar officieel verteld waarvan ze wordt verdacht.
Pas in het cellencomplex zegt een dokter haar dat ze wordt verdacht van drugs slikken. Ze ontkent. Ze vraagt om een bodyscan, een soort röntgenfoto van de buikholte waarop te zien is of er bolletjes zitten. Dat kan niet, zegt hij. Hij zegt haar dat ze drie keer 'schoon moet produceren' - bolletjesvrij poepen - en dan mag ze weer naar huis. Naar huis betekent: een ticket terug naar de Dominicaanse Republiek. Ze moet zich weer uitkleden. Haar kleren worden tot op de draad onderzocht. Ze krijgt andere kleren, twee linkerschoenen en 1 maandverband. Ze wordt voorgeleid bij de hulpofficier van justitie. ,,Ze zeiden: we gaan je zes dagen vasthouden.'' Ze vraagt of ze haar man mag bellen. Dat mag niet. Ze vraagt of ze naar de wc mag. In het cellencomplex zijn speciale wc's, dat heeft ze op televisie gezien. Alle uitwerpselen worden door een machine gecontroleerd. Maar het mag niet.
Er is wel een bodyscanner op Schiphol, zegt een woordvoerder van het ministerie van justitie. Alleen, hij kan nog niet worden gebruikt. Een radioloog moet de foto's bekijken. ,,En je kunt niet de hele dag een dokter op Schiphol hebben staan.'' Het ministerie onderhandelt met een ziekenhuis, waar radiologen de digitaal verstuurde foto's beoordelen.
Pas de volgende ochtend om tien uur, mag Ana Torres naar de wc, zegt ze. Dat lijkt officier van justitie Hartjes onaannemelijk. ,,Het is in ieders belang dat een verdachte zo snel mogelijk de spullen eruit produceert.'' Ze had 'in beginsel' contact op mogen nemen met haar familie. Maar, zegt Hartjes, het is niet raar dat het ,,in de hectiek'' niet onmiddellijk gebeurde. De honderprocentscontroles, zegt hij, zijn massawerk. Vergelijk het, zegt hij, met een vechtpartij en een voetbalrel. In het eerste geval wordt prudent opgetreden, in het laatste wordt er links en rechts gearresteerd en vindt het grondig onderzoek pas later plaats.
Ana Torres deelt de cel met een andere vrouw. Ze weigert te eten en te drinken. Haar celgenoot krijgt laxeermiddelen. Zij vraagt erom maar krijgt ze niet. Ze plast twee keer, maar poepen doet ze niet. Het record, zegt persofficier Hartjes, is een verdachte die drie maanden niet naar de wc is gegaan. ,,Dat is je eigen keuze.''
Ondertussen is Ana Torres' partner, Menno Schermer, weer naar huis gegaan. Hij belt Martinair, de politie, de Eerste Hulp. 's Avonds hoort hij bij de balie van de marechaussee dat Ana Torres wordt vastgehouden. Als hij wil weten waarom, moet hij een advocaat nemen.
Ruud Verbunt, advocaat in Utrecht, treft Ana Torres een dag na haar aanhouding in verwarring aan in het cellencomplex. Ze zal een paar dagen later moeten verschijnen voor de rechter-commissaris, die zal beslissen of haar hechtenis verlengd mag worden. Verbunt zorgt ervoor dat Ana Torres zaak als eerste wordt behandeld, zodat ze niet ondersneeuwt in de stapel bolletjes-dossiers die op de 'bulkzitting' worden behandeld.
Rechter-commissaris H. de Graaff verklaart op vrijdagochtend Ana Torres' aanhouding én inverzekeringstelling onrechtmatig. Zijn besluit is niet schriftelijk gemotiveerd. Maar hij kan zich de zaak herinneren. Via persrechter W. Robert van de Haarlemse rechtbank laat hij weten dat er geen of onvoldoende lichamelijke aanwijzingen waren om Ana Torres aan te houden. En dat de criteria die de opsporingsambtenaren op een lijstje hebben aangekruist, niet kloppen of, met geringe moeite hadden kunnen worden weerlegd. En er is geen acht geslagen op haar medisch dossier.
Het lijstje waar de rechter-commissaris het over heeft, is een gekopieerd papier waarop 21 criteria kunnen worden aangekruist. Op de lijst van Ana Torres zijn negen vakjes zwart: onduidelijk reisdoel, vliegticket cash betaald, adem riekt naar ontlasting.
Hartjes van het openbaar ministerie heeft gehoord van dat soort lijstjes. Hij zegt dat die lijst geen enkele officiële status heeft. ,,De marechaussee maakt op basis van waarneming en ervaring een inschatting of er voldoende verdenking is van drugssmokkel. Zo'n lijstje gebruiken ze hooguit als geheugensteun, maar het is niet zo dat er iemand bij de gate de criteria staat af te vinken en verder niet nadenkt.''
Die indruk heeft advocaat Verbunt wel. Vooral omdat er niet is dóórgevraagd op de aangekruiste criteria. Hartjes: ,,Voor recherchewerk is weinig tijd. Het is weinig zinvol om alle beweringen van verdachten na te trekken.'' Onder bolletjesslikkers circuleren zoveel verhalen, je komt er toch niet achter wat ervan klopt. Het ultieme bewijs of iemand verdovende middelen heeft geslikt, zegt hij, gaat langs de natuurlijke weg.
De rechter-commissarissen op Schiphol, zegt persrechter Robert, krijgen elke week wel een paar gevallen zoals die van Ana Torres. Dat noemen ze de missits. Maar wat de rechter-commissarissen nog veel meer zorgen baart, is het groeiend aantal mensen dat 'schoon wordt weggestuurd' nog voor ze bij de rechter-commissaris zijn geweest. Robert: ,,De rechter-commissaris krijgt een lijst met bolletjesslikkers die zijn aangehouden en waarvan hij moet beslissen of ze vast blijven zitten of niet.'' Het valt hen op dat er bij elke zitting een paar verdachten ontbreken. ,,Voor ons zijn dat de no-shows. Verdachten die drie keer 'schoon hebben geproduceerd' en door de marechaussee naar huis zijn gestuurd.'' Mensen dus, die zijn opgepakt en vastgehouden, maar die geen bolletjes hebben geslikt.
Dat er onschuldigen worden opgepakt, zegt het openbaar ministerie is de consequentie van controles op deze schaal. Hartjes: ,,Als je kiest voor selectieve controle, is er een kans dat er een smokkelaar doorloopt. Wil je ze allemaal pakken, dan is de kans groter dat er een onschuldige tussen zit.'' Dat is een politieke keuze en daar hebben we het mee te doen.
Op vrijdagavond, drieëneenhalve dag na aankomst, begroet Ana Torres Menno Schermer. Pas echt kwaad wordt hij als hij in het plastic zakje met Ana Torres' sieraden en telefoon een briefje vindt: ,,Bij u zijn verdovende middelen aangetroffen. Met het oog op recidive worden uw persoonlijke gegevens verstrekt aan de volgende luchtvaartmaatschappijen.''
18 juni 2004
Drie keer 'schoon produceren' en dan naar huis
Bij vluchten uit bepaalde bestemmingen worden alle passagiers gecontroleerd op drugs. Bij één op de vijf aanhoudingen gaat het fout. Zoals bij Ana Torres die een 'risicovlucht' nam naar Schiphol. ,,We houden je zes dagen vast.''
Door onze redacteur Rinskje Koelewijn
AMSTERDAM, 18 JUNI. Martinairvlucht MP 607 uit Punta Cana in de Dominicaanse Republiek landt dinsdagmiddag 1 juni om één uur op Schiphol. Aan boord zit Ana Yris Torres, Dominicaanse, 39 jaar. Ze is kapster, woont sinds 1996 in Houten en werkt in een Utrechtse kapsalon. Ze komt terug van een bezoek aan haar moeder. Ana Torres' Nederlandse man wacht in de aankomsthal. Ze zullen elkaar pas drieënhalve dag later zien.
In het vliegtuig was omgeroepen dat alle passagiers én hun spullen gecontroleerd zouden worden op drugs. Vluchten uit de Dominicaanse Republiek, zijn 'risicovluchten', net als die uit Suriname of de Nederlandse Antillen. Om te voorkomen dat bolletjesslikkers het land in komen, worden er 'honderd procentscontroles' gedaan.
En dat gaat zo. Direct bij de uitgang van het vliegtuig, zegt Ana Torres, stond een rij marechaussees en douaniers. Ze laat haar ticket en paspoort zien. Waarom, vraagt een van de vijf marechaussees, boekte ze een reis van drie weken en bleef ze er zes? Waarom betaalde ze haar ticket cash? Waarom reisde ze vanaf een andere luchthaven dan ze was aangekomen? Ana Torres geeft antwoord. Ze is ziek geworden, daarom bleef ze langer. Haar medisch dossier zit in haar tas. Vliegen van de andere luchthaven was goedkoper. En waarom ze cash vierhonderd euro betaalde? Ze betaalt altijd cash. Dan moet ze haar mond open doen en haar tong uitsteken. ,,En toen zeiden ze: loop maar mee naar beneden.''
Ze had een beautycase bij zich, een rugzakje met een cadeautje voor haar zoon van zeven en nog een los tasje. Alles wordt op een grote tafel gelegd en doorzocht. Zij moet mee naar een speciaal kamertje. ,,Die meisjes zeiden: kleed je maar uit. Ik zeg: ik ben ongesteld, mag ik eerst naar de wc.'' Dat mag niet. Alles moet uit, ze moet hurken, voorover bukken en haar billen uit elkaar trekken.
De marechaussee en de douane mogen geen 'onderzoek op of aan het lichaam' doen, zegt persofficier Hartjes. Dat staat namelijk in de wet. Hij mag geen uitspraken doen over de strafzaak van Ana Torres, hij spreekt 'in algemene zin'. Zéér recent heeft het OM bij de marechaussee onder de aandacht gebracht dat lichamelijk onderzoek alléén mag op last van het OM en dat een arts het moet doen. Het openbaar ministerie ontving steeds vaker 'signalen' dat het wél gebeurde. Gemiddeld worden bij 'honderprocentscontroles' 10 mogelijke verdachten uit een vliegtuig gepikt en uitgebreid gecontroleerd. Opsporingsambtenaren moeten schriftelijk vastleggen welke opsporingsmethodes ze gebruiken. Maar het openbaar ministerie vond in de processen-verbaal daarvan niks terug. Ook in het dossier van Ana Torres staat niets over het lichamelijk onderzoek.
Ana Torres wordt teruggebracht naar de 'tassencontroleurs'. ,,Ze vragen: waar woon je?'' En toen werd ze kwaad. Jullie hebben ál mijn spullen, zegt ze. ,,Zoek het zelf op.'' Nu is haar 'reisdoel' onduidelijk volgens de opsporingsambtenaar.
's Middags om een uur of vier stapt Ana Torres in een 'autobus met donkere ramen'. Ana Torres weet niet waar ze heen gaat. Ze gaat naar het cellencomplex op Schiphol-Oost. Ze weet ook niet waaróm ze in de geblindeerde bus zit. Ana Torres is niet gek. Ze weet heus wel dat er gezocht is naar drugs. Alleen, niemand heeft haar officieel verteld waarvan ze wordt verdacht.
Pas in het cellencomplex zegt een dokter haar dat ze wordt verdacht van drugs slikken. Ze ontkent. Ze vraagt om een bodyscan, een soort röntgenfoto van de buikholte waarop te zien is of er bolletjes zitten. Dat kan niet, zegt hij. Hij zegt haar dat ze drie keer 'schoon moet produceren' - bolletjesvrij poepen - en dan mag ze weer naar huis. Naar huis betekent: een ticket terug naar de Dominicaanse Republiek. Ze moet zich weer uitkleden. Haar kleren worden tot op de draad onderzocht. Ze krijgt andere kleren, twee linkerschoenen en 1 maandverband. Ze wordt voorgeleid bij de hulpofficier van justitie. ,,Ze zeiden: we gaan je zes dagen vasthouden.'' Ze vraagt of ze haar man mag bellen. Dat mag niet. Ze vraagt of ze naar de wc mag. In het cellencomplex zijn speciale wc's, dat heeft ze op televisie gezien. Alle uitwerpselen worden door een machine gecontroleerd. Maar het mag niet.
Er is wel een bodyscanner op Schiphol, zegt een woordvoerder van het ministerie van justitie. Alleen, hij kan nog niet worden gebruikt. Een radioloog moet de foto's bekijken. ,,En je kunt niet de hele dag een dokter op Schiphol hebben staan.'' Het ministerie onderhandelt met een ziekenhuis, waar radiologen de digitaal verstuurde foto's beoordelen.
Pas de volgende ochtend om tien uur, mag Ana Torres naar de wc, zegt ze. Dat lijkt officier van justitie Hartjes onaannemelijk. ,,Het is in ieders belang dat een verdachte zo snel mogelijk de spullen eruit produceert.'' Ze had 'in beginsel' contact op mogen nemen met haar familie. Maar, zegt Hartjes, het is niet raar dat het ,,in de hectiek'' niet onmiddellijk gebeurde. De honderprocentscontroles, zegt hij, zijn massawerk. Vergelijk het, zegt hij, met een vechtpartij en een voetbalrel. In het eerste geval wordt prudent opgetreden, in het laatste wordt er links en rechts gearresteerd en vindt het grondig onderzoek pas later plaats.
Ana Torres deelt de cel met een andere vrouw. Ze weigert te eten en te drinken. Haar celgenoot krijgt laxeermiddelen. Zij vraagt erom maar krijgt ze niet. Ze plast twee keer, maar poepen doet ze niet. Het record, zegt persofficier Hartjes, is een verdachte die drie maanden niet naar de wc is gegaan. ,,Dat is je eigen keuze.''
Ondertussen is Ana Torres' partner, Menno Schermer, weer naar huis gegaan. Hij belt Martinair, de politie, de Eerste Hulp. 's Avonds hoort hij bij de balie van de marechaussee dat Ana Torres wordt vastgehouden. Als hij wil weten waarom, moet hij een advocaat nemen.
Ruud Verbunt, advocaat in Utrecht, treft Ana Torres een dag na haar aanhouding in verwarring aan in het cellencomplex. Ze zal een paar dagen later moeten verschijnen voor de rechter-commissaris, die zal beslissen of haar hechtenis verlengd mag worden. Verbunt zorgt ervoor dat Ana Torres zaak als eerste wordt behandeld, zodat ze niet ondersneeuwt in de stapel bolletjes-dossiers die op de 'bulkzitting' worden behandeld.
Rechter-commissaris H. de Graaff verklaart op vrijdagochtend Ana Torres' aanhouding én inverzekeringstelling onrechtmatig. Zijn besluit is niet schriftelijk gemotiveerd. Maar hij kan zich de zaak herinneren. Via persrechter W. Robert van de Haarlemse rechtbank laat hij weten dat er geen of onvoldoende lichamelijke aanwijzingen waren om Ana Torres aan te houden. En dat de criteria die de opsporingsambtenaren op een lijstje hebben aangekruist, niet kloppen of, met geringe moeite hadden kunnen worden weerlegd. En er is geen acht geslagen op haar medisch dossier.
Het lijstje waar de rechter-commissaris het over heeft, is een gekopieerd papier waarop 21 criteria kunnen worden aangekruist. Op de lijst van Ana Torres zijn negen vakjes zwart: onduidelijk reisdoel, vliegticket cash betaald, adem riekt naar ontlasting.
Hartjes van het openbaar ministerie heeft gehoord van dat soort lijstjes. Hij zegt dat die lijst geen enkele officiële status heeft. ,,De marechaussee maakt op basis van waarneming en ervaring een inschatting of er voldoende verdenking is van drugssmokkel. Zo'n lijstje gebruiken ze hooguit als geheugensteun, maar het is niet zo dat er iemand bij de gate de criteria staat af te vinken en verder niet nadenkt.''
Die indruk heeft advocaat Verbunt wel. Vooral omdat er niet is dóórgevraagd op de aangekruiste criteria. Hartjes: ,,Voor recherchewerk is weinig tijd. Het is weinig zinvol om alle beweringen van verdachten na te trekken.'' Onder bolletjesslikkers circuleren zoveel verhalen, je komt er toch niet achter wat ervan klopt. Het ultieme bewijs of iemand verdovende middelen heeft geslikt, zegt hij, gaat langs de natuurlijke weg.
De rechter-commissarissen op Schiphol, zegt persrechter Robert, krijgen elke week wel een paar gevallen zoals die van Ana Torres. Dat noemen ze de missits. Maar wat de rechter-commissarissen nog veel meer zorgen baart, is het groeiend aantal mensen dat 'schoon wordt weggestuurd' nog voor ze bij de rechter-commissaris zijn geweest. Robert: ,,De rechter-commissaris krijgt een lijst met bolletjesslikkers die zijn aangehouden en waarvan hij moet beslissen of ze vast blijven zitten of niet.'' Het valt hen op dat er bij elke zitting een paar verdachten ontbreken. ,,Voor ons zijn dat de no-shows. Verdachten die drie keer 'schoon hebben geproduceerd' en door de marechaussee naar huis zijn gestuurd.'' Mensen dus, die zijn opgepakt en vastgehouden, maar die geen bolletjes hebben geslikt.
Dat er onschuldigen worden opgepakt, zegt het openbaar ministerie is de consequentie van controles op deze schaal. Hartjes: ,,Als je kiest voor selectieve controle, is er een kans dat er een smokkelaar doorloopt. Wil je ze allemaal pakken, dan is de kans groter dat er een onschuldige tussen zit.'' Dat is een politieke keuze en daar hebben we het mee te doen.
Op vrijdagavond, drieëneenhalve dag na aankomst, begroet Ana Torres Menno Schermer. Pas echt kwaad wordt hij als hij in het plastic zakje met Ana Torres' sieraden en telefoon een briefje vindt: ,,Bij u zijn verdovende middelen aangetroffen. Met het oog op recidive worden uw persoonlijke gegevens verstrekt aan de volgende luchtvaartmaatschappijen.''
18 juni 2004