Isaac
23-06-04, 14:09
Door Elma Drayer
2004-06-23
Hoe staat het multiculturele debat ervoor? Ter gelegenheid van het 390-jarig bestaan van de Rijksuniversiteit Groningen organiseerde de juridische faculteit maandag een congres met de spraakmakers. ,,Ik vind dat een rechter met hoofddoek moet kunnen.''
Op de trappen van het Groningse Academiegebouw vraagt een vrouw luidruchtig aandacht voor het lot van uitgeprocedeerde asielzoekers. ,,Lees nou maar gewoon!'' Binnen buigt een uitverkochte aula zich over de kwestie 'Integratie of assimilatie?' - mét vraagteken. De belangstelling is zo overweldigend dat in een belendende zaal tv-schermen zijn neergezet.
De lijst sprekers is veelbelovend, maar de organisatie heeft pech. VVD-politica Ayaan Hirsi Ali zegde af vanwege een kamerdebat. Wijsgerig antropoloog Jos de Mul vanwege een ongelukje. En burgemeester Jacques Wallage kan maar héél even blijven, hij moet naar een vernissage in Londen.
Niet getreurd, er blijven genoeg smaakmakers over uit 'het multiculturele debat'. Maar eerst wil rector magnificus Frans Zwarts bij wijze van welkomstwoord 'enige gedachten' kwijt omtrent het hoofddoekje - hij zal vandaag de enige niet zijn. De deining erover doet de rector dikwijls terugdenken aan die rond de haardracht in de jaren zestig. Lange haren waren óók niet tegen te houden, zegt hij. En daar moeten we lering uit trekken. ,,Wie zich drukmaakt om uiterlijkheden is een reus op lemen voeten.''
En dus heeft de Iraanse schrijfster Chahdortt Djavann (van het pamflet 'Weg met de sluier') ongelijk, weet de rector. De gehoofddoekte moslima's die hij tegenkomt lijken in niets op onderdrukte vrouwen. Zij verzekeren hem bovendien dat ze het kledingstuk 'geheel uit vrije wil' dragen. Moet hij ze dan uitleggen dat ze 'onbewust' wél gedwongen zijn? Een symbool van onderdrukking is uitgegroeid tot een 'instrument van emancipatie', meent de rector. Waarna hij oproept tot invoering van een Wereldhoofddoekjesdag ,,om ons eens per jaar te herinneren aan de paradox van de vrijheid''.
De gepresseerde burgemeester van Groningen, PvdA'er Jacques Wallage, herkauwt zijn pleidooi voor 'respect' en 'een beetje begrip' voor allochtone medeburgers. Dát helpt, denkt hij. Wat niet helpt is hun cultuur 'achterlijk' noemen, hun God 'honen' en hun grondwettelijk recht op eigen scholen ter discussie stellen - zoals 'columnisten en rechtse politici' doen. Dat brengt 'ernstige schade' toe aan het klimaat. ,,Alles mag gezegd worden, maar het is wel verstandig te analyseren met welk doel het gezegd wordt.''
Trouw-columnist Sylvain Ephimenco is eveneens bezorgd over de 'toon van het debat' - maar om nogal andere redenen. Afgelopen week las hij in zijn krant een interview met de uiterst kritische Canadese moslima Irshad Manji. Ze mag van geluk spreken, zegt Ephimenco, dat ze geen Nederlands paspoort heeft, noch kamerlid of columniste is. Anders was ze geheid uitgemaakt voor islamofoob, voor hysterica, voor iemand die in zijn eigen nest pist, voor iemand die één miljoen moslims stigmatiseert. Haar was, kortom, hetzelfde lot beschoren als Ayaan Hirsi Ali.
De hoop op een pittige clash tussen columnist en burgemeester vervliegt snel. Wallage haast zich te zeggen dat hij columns als vrijplaatsen beschouwt, en dat hij beslist niet behoort ,,tot degenen die gaan zitten millimeteren''. Niettemin vindt hij dat het multiculturele debat gevaarlijke trekken vertoont, omdat er 'extreem-rechtse krachten' door Europa waren. ,,Dit is Nederland'', zegt Ephimenco nog. Wallage: ,,Ik zou het van belang vinden als de standpunten van extreem-rechts niet salonfähig werden.'' Waarna hij zachtjes de aula verlaat.
Schelto Patijn, oud-burgemeester van Amsterdam, spreekt als medeauteur van het PvdA-rapport 'Integratie en immigratie: aan het werk!'. ,,Een beetje saai boekje'', zegt hij vrolijk. ,,De belangrijkste verdienste is dat het er is. Heeft de partij tenminste ook weer een standpunt.''
Assimilatie vindt Patijn 'onzin'. ,,Ik ga daar niet te veel woorden aan wijden.'' Net als de commissie-Blok vindt hij dat er 'ongelooflijk veel is bereikt'. ,,Met de meeste Turken en Marokkanen gaat het hartstikke goed.'' En integratie en geloofskwesties hebben volgens hem 'niets met elkaar te maken'.
Sorry, zegt hij later, dat was wat kort door de bocht. Hij bedoelt: de overheid moet zich niet bemoeien met geloofszaken. Maar taalles via de moskee, ongemengd zwemmen subsidiëren? ,,So what? Ik heb wel wat beters te doen dan me daarover drukmaken.''
De toon én de hoofddoekjes keren in de middagsessie royaal terug. Filosoof Paul Cliteur - zijn zelfopgelegde zwijgen heeft hij opgeheven - breekt wederom een lans voor de neutrale staat, gebaseerd op nog te formuleren 'beginselen', waarin 'religieuze tekens' ongepast zijn. En net als Sylvain Ephimenco pleit hij hartstochtelijk voor het recht op religiekritiek. Niet alleen op denkbeelden, ook op 'heilige figuren': de paus, Jezus, Mohammed. ,,U stigmatiseert mij als liberaal helemaal niet als u het liberalisme aan nietsontziende kritiek onderwerpt.''
Natuurlijk, zegt GroenLinks-politica Femke Halsema, in het vrije debat mag iedereen álles zeggen. Nou ja - dat Ayaan Hirsi Ali de profeet Mohammed pervers noemde, vond ze 'een smakeloze uitspraak'. Alleen moet je daarvoor niet naar de rechter lopen. Maar erg effectief is een polariserend debat niet, denkt ze. ,,Heethoofdigheid leidt tot verkilling van harten.''
Hoofddoekjes, daar wil ze ook nog wat over kwijt. Halsema noemt de commotie 'ongelooflijk seksistisch' en 'een onzindiscussie'. Van haar mag je pas hoofddoekjes weren, als je religieus geďnspireerde baarden óók verbiedt. Merkwaardig manke vergelijking, maar Halsema krijgt de lachers op haar hand.
In het rommelige slotdebat meldt Schelto Patijn dat hij liever geen hoofddoekjes ziet in de rechtszaal. Ontzenuwt Paul Cliteur dat hij vóór een 'algeheel verbod' op religieuze tekenen zou zijn. En wil Femke Halsema 'ook 'ns iets polariserends' zeggen. Triomfantelijk: ,,Een rechter met een hoofddoek moet kunnen.''
2004-06-23
Hoe staat het multiculturele debat ervoor? Ter gelegenheid van het 390-jarig bestaan van de Rijksuniversiteit Groningen organiseerde de juridische faculteit maandag een congres met de spraakmakers. ,,Ik vind dat een rechter met hoofddoek moet kunnen.''
Op de trappen van het Groningse Academiegebouw vraagt een vrouw luidruchtig aandacht voor het lot van uitgeprocedeerde asielzoekers. ,,Lees nou maar gewoon!'' Binnen buigt een uitverkochte aula zich over de kwestie 'Integratie of assimilatie?' - mét vraagteken. De belangstelling is zo overweldigend dat in een belendende zaal tv-schermen zijn neergezet.
De lijst sprekers is veelbelovend, maar de organisatie heeft pech. VVD-politica Ayaan Hirsi Ali zegde af vanwege een kamerdebat. Wijsgerig antropoloog Jos de Mul vanwege een ongelukje. En burgemeester Jacques Wallage kan maar héél even blijven, hij moet naar een vernissage in Londen.
Niet getreurd, er blijven genoeg smaakmakers over uit 'het multiculturele debat'. Maar eerst wil rector magnificus Frans Zwarts bij wijze van welkomstwoord 'enige gedachten' kwijt omtrent het hoofddoekje - hij zal vandaag de enige niet zijn. De deining erover doet de rector dikwijls terugdenken aan die rond de haardracht in de jaren zestig. Lange haren waren óók niet tegen te houden, zegt hij. En daar moeten we lering uit trekken. ,,Wie zich drukmaakt om uiterlijkheden is een reus op lemen voeten.''
En dus heeft de Iraanse schrijfster Chahdortt Djavann (van het pamflet 'Weg met de sluier') ongelijk, weet de rector. De gehoofddoekte moslima's die hij tegenkomt lijken in niets op onderdrukte vrouwen. Zij verzekeren hem bovendien dat ze het kledingstuk 'geheel uit vrije wil' dragen. Moet hij ze dan uitleggen dat ze 'onbewust' wél gedwongen zijn? Een symbool van onderdrukking is uitgegroeid tot een 'instrument van emancipatie', meent de rector. Waarna hij oproept tot invoering van een Wereldhoofddoekjesdag ,,om ons eens per jaar te herinneren aan de paradox van de vrijheid''.
De gepresseerde burgemeester van Groningen, PvdA'er Jacques Wallage, herkauwt zijn pleidooi voor 'respect' en 'een beetje begrip' voor allochtone medeburgers. Dát helpt, denkt hij. Wat niet helpt is hun cultuur 'achterlijk' noemen, hun God 'honen' en hun grondwettelijk recht op eigen scholen ter discussie stellen - zoals 'columnisten en rechtse politici' doen. Dat brengt 'ernstige schade' toe aan het klimaat. ,,Alles mag gezegd worden, maar het is wel verstandig te analyseren met welk doel het gezegd wordt.''
Trouw-columnist Sylvain Ephimenco is eveneens bezorgd over de 'toon van het debat' - maar om nogal andere redenen. Afgelopen week las hij in zijn krant een interview met de uiterst kritische Canadese moslima Irshad Manji. Ze mag van geluk spreken, zegt Ephimenco, dat ze geen Nederlands paspoort heeft, noch kamerlid of columniste is. Anders was ze geheid uitgemaakt voor islamofoob, voor hysterica, voor iemand die in zijn eigen nest pist, voor iemand die één miljoen moslims stigmatiseert. Haar was, kortom, hetzelfde lot beschoren als Ayaan Hirsi Ali.
De hoop op een pittige clash tussen columnist en burgemeester vervliegt snel. Wallage haast zich te zeggen dat hij columns als vrijplaatsen beschouwt, en dat hij beslist niet behoort ,,tot degenen die gaan zitten millimeteren''. Niettemin vindt hij dat het multiculturele debat gevaarlijke trekken vertoont, omdat er 'extreem-rechtse krachten' door Europa waren. ,,Dit is Nederland'', zegt Ephimenco nog. Wallage: ,,Ik zou het van belang vinden als de standpunten van extreem-rechts niet salonfähig werden.'' Waarna hij zachtjes de aula verlaat.
Schelto Patijn, oud-burgemeester van Amsterdam, spreekt als medeauteur van het PvdA-rapport 'Integratie en immigratie: aan het werk!'. ,,Een beetje saai boekje'', zegt hij vrolijk. ,,De belangrijkste verdienste is dat het er is. Heeft de partij tenminste ook weer een standpunt.''
Assimilatie vindt Patijn 'onzin'. ,,Ik ga daar niet te veel woorden aan wijden.'' Net als de commissie-Blok vindt hij dat er 'ongelooflijk veel is bereikt'. ,,Met de meeste Turken en Marokkanen gaat het hartstikke goed.'' En integratie en geloofskwesties hebben volgens hem 'niets met elkaar te maken'.
Sorry, zegt hij later, dat was wat kort door de bocht. Hij bedoelt: de overheid moet zich niet bemoeien met geloofszaken. Maar taalles via de moskee, ongemengd zwemmen subsidiëren? ,,So what? Ik heb wel wat beters te doen dan me daarover drukmaken.''
De toon én de hoofddoekjes keren in de middagsessie royaal terug. Filosoof Paul Cliteur - zijn zelfopgelegde zwijgen heeft hij opgeheven - breekt wederom een lans voor de neutrale staat, gebaseerd op nog te formuleren 'beginselen', waarin 'religieuze tekens' ongepast zijn. En net als Sylvain Ephimenco pleit hij hartstochtelijk voor het recht op religiekritiek. Niet alleen op denkbeelden, ook op 'heilige figuren': de paus, Jezus, Mohammed. ,,U stigmatiseert mij als liberaal helemaal niet als u het liberalisme aan nietsontziende kritiek onderwerpt.''
Natuurlijk, zegt GroenLinks-politica Femke Halsema, in het vrije debat mag iedereen álles zeggen. Nou ja - dat Ayaan Hirsi Ali de profeet Mohammed pervers noemde, vond ze 'een smakeloze uitspraak'. Alleen moet je daarvoor niet naar de rechter lopen. Maar erg effectief is een polariserend debat niet, denkt ze. ,,Heethoofdigheid leidt tot verkilling van harten.''
Hoofddoekjes, daar wil ze ook nog wat over kwijt. Halsema noemt de commotie 'ongelooflijk seksistisch' en 'een onzindiscussie'. Van haar mag je pas hoofddoekjes weren, als je religieus geďnspireerde baarden óók verbiedt. Merkwaardig manke vergelijking, maar Halsema krijgt de lachers op haar hand.
In het rommelige slotdebat meldt Schelto Patijn dat hij liever geen hoofddoekjes ziet in de rechtszaal. Ontzenuwt Paul Cliteur dat hij vóór een 'algeheel verbod' op religieuze tekenen zou zijn. En wil Femke Halsema 'ook 'ns iets polariserends' zeggen. Triomfantelijk: ,,Een rechter met een hoofddoek moet kunnen.''