Simon
02-07-04, 15:49
Afrika omarmt eigen soap
Video's van eigen bodem hebben de westerse films verdrongen in Nigeria. In de soaps uit 'Nollywood' herkennen de Afrikaanse kijkers zichzelf.
Door onze redacteur Dick Wittenberg
PORT HARCOURT, 2 JUlI. De penningmeesteres van het kerkbestuur kan de verleiding niet weerstaan van de koffer met bankbiljetten die de pastoor aan haar zorg heeft toevertrouwd. Zo begint de Nigeriaanse videofilm God's Money die deze middag in videohuis Palace wordt vertoond. Een grootse benaming voor dit slecht verduisterde kot in het oude centrum van Port Harcourt, waar we met zijn zessen twee houten banken mogen delen voor een kolossale tv. Filmposters aan de wanden bedekken de kieren tussen de planken.
Anderhalf uur lang zien we hoe de koffer telkens in andere handen valt. Door list, moord en bedrog. Geld brengt niet het beste in de Nigerianen naar boven, zoveel is duidelijk. Uiteindelijk kunnen we toch nog juichen als de pastoor op wonderbaarlijke wijze de koffer terugkrijgt. Een slottekst vult het scherm: To God be the Glory.
Het geluid was beroerd, de montages abrupt en het verhaal flinterdun. Maar waag het niet kritiek te leveren op de film. Wat verwacht je eigenlijk van een productie die misschien 10.000 dollar heeft gekost, zeggen de andere bezoekers die kenners van de branche blijken te zijn. Zo'n film wordt in tien dagen gedraaid, gemonteerd en gedistribueerd. Hoe zou een video anders zo goedkoop kunnen zijn dat ze binnen het bereik komt van de Nigeriaanse massa? Twintig naira (twaalf eurocent) voor een voorstelling, veertig naira om de video te huren, 350 naira voor de aankoop van de videoband.
De verhalen die de video's vertellen zijn wel onze verhalen, zeggen de andere bezoekers. Personages dragen onze kleren, ze spreken ons soort Engels, ze wonen in ons soort huizen. We herkennen onszelf.
Ruim honderd jaar nadat in Nigeria de eerste film werd vertoond, heeft het land zijn eigen vorm voor het medium gevonden en zich van buitenlandse overheersing bevrijd. Die eerste film, in 1903, werd nog besloten met het beeld van de Union Jack en de tekst van het Britse volkslied. Films van Nigeriaanse bodem kwamen onvermijdelijk uit de koker van de Colonial Film Unit en behandelden het gemengd boeren of de strijd tegen tuberculose, in combinatie met de superioriteit van het Britse Rijk. Ook na de onafhankelijkheid in 1960 gingen de schaarse Nigeriaanse speelfilms, zoals Kongi's Harvest, meestal in het buitenland in première omdat ze door een neokoloniaal distributiesysteem uit de nationale bioscopen werden geweerd.
Begin jaren '90 waren het alleen nog de reizende toneelgezelschappen van de Yoruba-stam, onder leiding van pioniers als Ola Balogun en Bankole Bello, die brood zagen in de filmindustrie. Ze vulden het gat dat ontstond doordat de bioscopen geen films meer konden importeren omdat de nationale munteenheid zo sterk in waarde was gedaald
De reizende toneelgezelschappen verfilmden hun eigen theatervoorstellingen. Dezelfde stukken. Dezelfde spelers. Al snel maakten ze de overstap naar video.
Filmmakers volgden uit armoe hun voorbeeld. Met verbluffend succes. Living in Bondage uit 1992 van Chris Obi Rapu geldt als de commerciële doorbraak. Van deze video - over een man die een pact met de duivel sluit om rijk te worden - werden binnen enkele weken 200.000 exemplaren verkocht. Opeens dacht iedereen met een digitale camera dat het goud maar voor het oprapen lag.
Het einde van het militaire bewind in 1999 en de daaropvolgende democratiseringsgolf gaven aan de exploderende video-industrie een extra impuls. Alleen de Verenigde Staten en India leveren tegenwoordig meer producties dan de Afrikaanse reus. Nollywood, het koosnaampje van de Nigeraanse filmindustrie, in het kielzog van Hollywood en Bollywood.
De video's zijn in Nigeria alomtegenwoordig. Je kunt ze overal kopen, op elke straathoek, bij elke marktkraam. Je kunt ze overal zien: bij elke kapper, in elke eettent. Soms raakt de markt overvoerd. Zoals begin vorig jaar, vertelt de acteur Olu Jacobs. ,,We begonnen video's te produceren alsof het pakken suiker waren. Twintig. Vijfentwintig per week.'' Om een eind te maken aan de wildgroei heeft de branche twee maanden lang geen nieuwe titels uitgebracht. Een vetpot is het maken van een videofilm allang niet meer.
De video's hebben de buitenlandse films intussen wel verdrongen. Kennedy Aka, van Akatax videoshop in Port Harcourt, diept met heel veel moeite nog een 'Mr. Bean' en een 'Harry Potter' op. ,,Klanten hebben genoeg van die westerse films vol seks, geweld en losse zeden'' , zegt Aka tegen een achtergrond van banden met titels als 'Chop Money', 'Evil for Evil' en 'Holy Violence'. ,,Ze willen liever een verhaal dat past bij hun manier van leven.'' De meeste geliefde thema's volgens Aka: liefde, hoe je macht en aanzien verwerft, fraude, hekserij en de strijd tussen goed en kwaad. Hij zegt dat video's een beter beeld van de samenleving geven dan alle kranten bij elkaar.
Nigeriaanse video's zijn naar westerse maatstaven erg traag en er wordt wel heel veel in gesproken, maar dat past wel bij de Nigeriaanse praatcultuur. Op succesvolle producties wordt schaamteloos en eindeloos gevarieerd. Creativiteit lijkt ver te zoeken en de technische kwaliteit is meestal slecht. ,,Toch zou het een vergissing zijn om de video's eenvoudig af te doen als soaps of pulp'' , zei de internationaal vermaarde Nigeriaanse regisseur Tunde Kelani onlangs in een interview. ,,Ze zijn veel complexer dan westerse soaps. En wat voor het publiek belangrijker is: ze zijn Afrikaans. Ze zijn authentiek.''
NRC, 2 juli 2004
Video's van eigen bodem hebben de westerse films verdrongen in Nigeria. In de soaps uit 'Nollywood' herkennen de Afrikaanse kijkers zichzelf.
Door onze redacteur Dick Wittenberg
PORT HARCOURT, 2 JUlI. De penningmeesteres van het kerkbestuur kan de verleiding niet weerstaan van de koffer met bankbiljetten die de pastoor aan haar zorg heeft toevertrouwd. Zo begint de Nigeriaanse videofilm God's Money die deze middag in videohuis Palace wordt vertoond. Een grootse benaming voor dit slecht verduisterde kot in het oude centrum van Port Harcourt, waar we met zijn zessen twee houten banken mogen delen voor een kolossale tv. Filmposters aan de wanden bedekken de kieren tussen de planken.
Anderhalf uur lang zien we hoe de koffer telkens in andere handen valt. Door list, moord en bedrog. Geld brengt niet het beste in de Nigerianen naar boven, zoveel is duidelijk. Uiteindelijk kunnen we toch nog juichen als de pastoor op wonderbaarlijke wijze de koffer terugkrijgt. Een slottekst vult het scherm: To God be the Glory.
Het geluid was beroerd, de montages abrupt en het verhaal flinterdun. Maar waag het niet kritiek te leveren op de film. Wat verwacht je eigenlijk van een productie die misschien 10.000 dollar heeft gekost, zeggen de andere bezoekers die kenners van de branche blijken te zijn. Zo'n film wordt in tien dagen gedraaid, gemonteerd en gedistribueerd. Hoe zou een video anders zo goedkoop kunnen zijn dat ze binnen het bereik komt van de Nigeriaanse massa? Twintig naira (twaalf eurocent) voor een voorstelling, veertig naira om de video te huren, 350 naira voor de aankoop van de videoband.
De verhalen die de video's vertellen zijn wel onze verhalen, zeggen de andere bezoekers. Personages dragen onze kleren, ze spreken ons soort Engels, ze wonen in ons soort huizen. We herkennen onszelf.
Ruim honderd jaar nadat in Nigeria de eerste film werd vertoond, heeft het land zijn eigen vorm voor het medium gevonden en zich van buitenlandse overheersing bevrijd. Die eerste film, in 1903, werd nog besloten met het beeld van de Union Jack en de tekst van het Britse volkslied. Films van Nigeriaanse bodem kwamen onvermijdelijk uit de koker van de Colonial Film Unit en behandelden het gemengd boeren of de strijd tegen tuberculose, in combinatie met de superioriteit van het Britse Rijk. Ook na de onafhankelijkheid in 1960 gingen de schaarse Nigeriaanse speelfilms, zoals Kongi's Harvest, meestal in het buitenland in première omdat ze door een neokoloniaal distributiesysteem uit de nationale bioscopen werden geweerd.
Begin jaren '90 waren het alleen nog de reizende toneelgezelschappen van de Yoruba-stam, onder leiding van pioniers als Ola Balogun en Bankole Bello, die brood zagen in de filmindustrie. Ze vulden het gat dat ontstond doordat de bioscopen geen films meer konden importeren omdat de nationale munteenheid zo sterk in waarde was gedaald
De reizende toneelgezelschappen verfilmden hun eigen theatervoorstellingen. Dezelfde stukken. Dezelfde spelers. Al snel maakten ze de overstap naar video.
Filmmakers volgden uit armoe hun voorbeeld. Met verbluffend succes. Living in Bondage uit 1992 van Chris Obi Rapu geldt als de commerciële doorbraak. Van deze video - over een man die een pact met de duivel sluit om rijk te worden - werden binnen enkele weken 200.000 exemplaren verkocht. Opeens dacht iedereen met een digitale camera dat het goud maar voor het oprapen lag.
Het einde van het militaire bewind in 1999 en de daaropvolgende democratiseringsgolf gaven aan de exploderende video-industrie een extra impuls. Alleen de Verenigde Staten en India leveren tegenwoordig meer producties dan de Afrikaanse reus. Nollywood, het koosnaampje van de Nigeraanse filmindustrie, in het kielzog van Hollywood en Bollywood.
De video's zijn in Nigeria alomtegenwoordig. Je kunt ze overal kopen, op elke straathoek, bij elke marktkraam. Je kunt ze overal zien: bij elke kapper, in elke eettent. Soms raakt de markt overvoerd. Zoals begin vorig jaar, vertelt de acteur Olu Jacobs. ,,We begonnen video's te produceren alsof het pakken suiker waren. Twintig. Vijfentwintig per week.'' Om een eind te maken aan de wildgroei heeft de branche twee maanden lang geen nieuwe titels uitgebracht. Een vetpot is het maken van een videofilm allang niet meer.
De video's hebben de buitenlandse films intussen wel verdrongen. Kennedy Aka, van Akatax videoshop in Port Harcourt, diept met heel veel moeite nog een 'Mr. Bean' en een 'Harry Potter' op. ,,Klanten hebben genoeg van die westerse films vol seks, geweld en losse zeden'' , zegt Aka tegen een achtergrond van banden met titels als 'Chop Money', 'Evil for Evil' en 'Holy Violence'. ,,Ze willen liever een verhaal dat past bij hun manier van leven.'' De meeste geliefde thema's volgens Aka: liefde, hoe je macht en aanzien verwerft, fraude, hekserij en de strijd tussen goed en kwaad. Hij zegt dat video's een beter beeld van de samenleving geven dan alle kranten bij elkaar.
Nigeriaanse video's zijn naar westerse maatstaven erg traag en er wordt wel heel veel in gesproken, maar dat past wel bij de Nigeriaanse praatcultuur. Op succesvolle producties wordt schaamteloos en eindeloos gevarieerd. Creativiteit lijkt ver te zoeken en de technische kwaliteit is meestal slecht. ,,Toch zou het een vergissing zijn om de video's eenvoudig af te doen als soaps of pulp'' , zei de internationaal vermaarde Nigeriaanse regisseur Tunde Kelani onlangs in een interview. ,,Ze zijn veel complexer dan westerse soaps. En wat voor het publiek belangrijker is: ze zijn Afrikaans. Ze zijn authentiek.''
NRC, 2 juli 2004