Simon
23-08-04, 15:53
'Op Guantánamo komt recht uit het museum'
Vandaag beginnen op Guantánamo Bay de eerste processen tegen verdachten van terrorisme. Mét advocaten, pers en waarnemers. Maar dat betekent niet dat ze eerlijk zijn, zeggen juristen.
Door onze redacteur Titia Ketelaar
ROTTERDAM, 23 AUG. De een is een Jemenitische dichter die ervan wordt verdacht propaganda te hebben geschreven en videoboodschappen te hebben gemaakt voor Al-Qaeda, de ander de chauffeur van Osama bin Laden die de terroristenleider rondreed in Afghanistan, de derde een vermoedelijke accountant voor de Soedanese tak van het terroristennetwerk, de vierde de Australische kangoeroestroper David Hicks die vocht voor de Talibaan.
Ze zijn aangeklaagd wegens samenzwering met als doel oorlogsmisdaden te begaan en het verlenen van hulp aan de vijand. Vandaag beginnen de processen tegen hen, de eerste op de Amerikaanse basis Guantánamo Bay sinds de gevangenen in januari 2002 aankwamen.
De zittingen voor een militaire commissie, een soort oorlogstribunaal, lijken in geen enkel opzicht op 'gewone' rechtszaken, noch op zittingen van de krijgsraad, vertelt een groep juristen. ,,Iedereen vraagt zich af wat de regels zijn'', zegt Kevin Barry, een gepensioneerde kapitein van de Amerikaanse kustwacht en deskundige op het gebied van militair recht. ,,Ze zijn min of meer gaandeweg gemaakt, en er worden nog steeds nieuwe regels bij bedacht.''
,,Dit is geen militair recht, het is een antiek systeem dat uit een museum is gehaald'', zegt ook advocaat Eugene Fidell, voorzitter van het National Institute of Military Justice.
De commissies - niet te verwarren met de vorige maand ingestelde 'review panels', die bekijken of de gevangenen terecht zijn opgepakt, of de commissies die jaarlijks bepalen of de gevangenen terecht vastzitten - zijn gebaseerd op krijgsraden uit de Tweede Wereldoorlog. ,,Maar dan zonder een militaire rechter'', aldus Barry. ,,En alle regels voor wat acceptabel is als bewijs zijn losgelaten.'' Fidell wijst erop dat na de Tweede Wereldoorlog de Geneefse Conventies voor oorlogsrecht (1949) en de Universele Rechten van de Mens (1948) zijn getekend en de Amerikaanse gedragsregels voor krijgsraden in 1950 zijn veranderd. ,,In 1945 zeiden we toch ook niet: deze mensen zijn zó slecht, laten we de regels uit 1783 toepassen'', zo verwijst hij naar het einde van de Amerikaanse Revolutie.
Ook de advocaten die door het Pentagon zijn aangewezen om de verdachten te verdedigen noemen de processen ,,verwarrend'' en ,,ad hoc''. Ze zeggen dat het hierdoor moeilijk - ,,zo niet onmogelijk'' - zal zijn een eerlijk proces voor hun cliënten te krijgen.
De advocaten wijzen erop dat bewijs op basis van geruchten wordt toegestaan, gesprekken tussen verdachten en hun advocaten mogen worden afgeluisterd en verschonend bewijs geheim kan worden gehouden als de aanklager daarom vraagt. Ook kan de verdachte nadat hij is vrijgesproken worden vastgehouden.
In hoger beroep zal de verdachte opnieuw voor een militaire commissie moeten verschijnen die, net als de commissie van vandaag, door minister van Defensie Donald Rumsfeld is samengesteld. Rumsfeld is daardoor de gevangennemende partij, de aanklager, maar ook diegene die de uitspraken van de commissie beoordeelt, zeggen de advocaten. Ze menen ook dat de militaire officieren bevooroordeeld kunnen zijn nadat president Bush en de ministers Rumsfeld en Ashcroft de gevangenen omschreven als ,,de ergsten van de ergsten''.
De Amerikaanse regering zegt in een reactie dat zij poogt een evenwicht te vinden tussen de nationale veiligheid van de VS en gepaste juridische rechten. ,,We willen dit goed doen'', zei John Altenburg, een gepensioneerde generaal die toezicht houdt op het functioneren van de commissies, gisteren in een verklaring. ,,Ik denk dat veel van de kritiek komt omdat de commissies nog niet in zitting zijn. Als men de professionaliteit van de betrokkenen aanschouwt, zal de kritiek afnemen.
Het Pentagon laat weten dat de verdachten onschuldig zijn tot het tegendeel is bewezen, niet tegen zichzelf hoeven te getuigen en een pro deo advocaat hebben gekregen. ,,Elke verdachte krijgt een volledig en eerlijk proces op een manier die onze nationale veiligheid beschermt'', aldus luitenant Susan McGarvey gisteren. ,,Ik denk dat na verloop van tijd men zal realiseren hoe eerlijk de rechtszaken zijn verlopen.''
De zittingen vinden, volgens een journalist van AP die de zaal vorige week mocht bekijken, plaats in een groot, geel gebouw nabij de gevangenis op de basis. Voor het eerst mogen ook mensenrechten- en burgerrechtenorganisaties aanwezig zijn in de rechtszaal. Het Pentagon verbood tot dusver onafhankelijke waarnemers de toegang tot Guantánamo Bay, op een delegatie van het Internationale Rode Kruis na. Onder internationale druk is minister Rumsfeld nu akkoord gegaan met de komst van juristen van Amnesty International, Human Rights Watch en de American Civil Liberties Union. Ze mogen geen contact hebben met de gevangenen, noch met advocaten, pers of commissieleden, maar de zittingen mogen ze wel volgen. Ook de vader van kangoeroestroper Hicks zal in de rechtszaal zijn.
Jumana Musa van Amnesty, die op Guantánamo Bay aanwezig is, zegt de uitnodiging ,,toe te juichen''. ,,Dat betekent echter niet dat we vinden dat deze zittingen rechtvaardig zijn en we zullen blijven bepleiten dat ze worden beëindigd. Echter, het enige dat nog erger zou zijn geweest, was als deze gerechtelijke stappen hadden plaatsgevonden zonder de aanwezigheid van onafhankelijke waarnemers.'' Wendy Patten van Human Rights Watch voegt toe: ,,Dit verandert geenszins de bezwaren die wij hebben.''
De advocaten zijn van plan, zo blijkt uit de vorige week ingediende moties, in te gaan op de rechtmatigheid van de commissies en de bevooroordeeldheid van de officieren die zitting hebben. Ze zullen ook de procedures aanvallen.
Een van de belangrijkste argumenten van de verdediging zal de mentale gezondheid van de gevangenen zijn, die volgens hen na tweeënhalf jaar opsluiting zo is verslechterd dat zij de aanklachten tegen hen niet zullen begrijpen. Sinds de gevangenis in januari 2002 open ging, hebben 45 gedetineerden geprobeerd zelfmoord te plegen, soms meerdere malen. Drie vrijgelaten Britten gaven onlangs aan onder druk bekend te hebben in Afghanistan Osama bin Laden te hebben ontmoet, ook al kon de Britse geheime dienst bewijzen dat ze toen in Birmingham waren. Ook spraken de Britten over mishandeling en extreme ondervragingstechnieken.
Tijdens de eerste zitting vandaag zal de advocaat van Salim Ahmed Hamdan wijzen op een psychiatrisch onderzoek dat zijn cliënt heeft ondergaan. De 34-jarige Jemeniet, chauffeur van Bin Laden tussen 1996 en 2001, is door een psychiater onderzocht nadat hij enkele maanden in isolatie gevangen was gehouden. ,,De omstandigheden van zijn gevangenschap zorgen ervoor dat meneer Hamdan extreem ontvankelijk is voor mentale druk en het afleggevn van valse bekentenissen'', aldus psychiater Daryl Matthews in zijn verklaring voor de rechter.
Hamdan is samenzwering met de vijand, hulp aan de vijand en moord ten laste gelegd. De maximale gevangenisstraf is levenslang.
Volgens advocaat luitenant Charles Swift zal zijn cliënt toegeven Bin Laden te hebben rondgereden. Hamdan ontkent betrokkenheid bij activiteiten van Al-Qaeda.
NRC, 23 augustus 2004
Vandaag beginnen op Guantánamo Bay de eerste processen tegen verdachten van terrorisme. Mét advocaten, pers en waarnemers. Maar dat betekent niet dat ze eerlijk zijn, zeggen juristen.
Door onze redacteur Titia Ketelaar
ROTTERDAM, 23 AUG. De een is een Jemenitische dichter die ervan wordt verdacht propaganda te hebben geschreven en videoboodschappen te hebben gemaakt voor Al-Qaeda, de ander de chauffeur van Osama bin Laden die de terroristenleider rondreed in Afghanistan, de derde een vermoedelijke accountant voor de Soedanese tak van het terroristennetwerk, de vierde de Australische kangoeroestroper David Hicks die vocht voor de Talibaan.
Ze zijn aangeklaagd wegens samenzwering met als doel oorlogsmisdaden te begaan en het verlenen van hulp aan de vijand. Vandaag beginnen de processen tegen hen, de eerste op de Amerikaanse basis Guantánamo Bay sinds de gevangenen in januari 2002 aankwamen.
De zittingen voor een militaire commissie, een soort oorlogstribunaal, lijken in geen enkel opzicht op 'gewone' rechtszaken, noch op zittingen van de krijgsraad, vertelt een groep juristen. ,,Iedereen vraagt zich af wat de regels zijn'', zegt Kevin Barry, een gepensioneerde kapitein van de Amerikaanse kustwacht en deskundige op het gebied van militair recht. ,,Ze zijn min of meer gaandeweg gemaakt, en er worden nog steeds nieuwe regels bij bedacht.''
,,Dit is geen militair recht, het is een antiek systeem dat uit een museum is gehaald'', zegt ook advocaat Eugene Fidell, voorzitter van het National Institute of Military Justice.
De commissies - niet te verwarren met de vorige maand ingestelde 'review panels', die bekijken of de gevangenen terecht zijn opgepakt, of de commissies die jaarlijks bepalen of de gevangenen terecht vastzitten - zijn gebaseerd op krijgsraden uit de Tweede Wereldoorlog. ,,Maar dan zonder een militaire rechter'', aldus Barry. ,,En alle regels voor wat acceptabel is als bewijs zijn losgelaten.'' Fidell wijst erop dat na de Tweede Wereldoorlog de Geneefse Conventies voor oorlogsrecht (1949) en de Universele Rechten van de Mens (1948) zijn getekend en de Amerikaanse gedragsregels voor krijgsraden in 1950 zijn veranderd. ,,In 1945 zeiden we toch ook niet: deze mensen zijn zó slecht, laten we de regels uit 1783 toepassen'', zo verwijst hij naar het einde van de Amerikaanse Revolutie.
Ook de advocaten die door het Pentagon zijn aangewezen om de verdachten te verdedigen noemen de processen ,,verwarrend'' en ,,ad hoc''. Ze zeggen dat het hierdoor moeilijk - ,,zo niet onmogelijk'' - zal zijn een eerlijk proces voor hun cliënten te krijgen.
De advocaten wijzen erop dat bewijs op basis van geruchten wordt toegestaan, gesprekken tussen verdachten en hun advocaten mogen worden afgeluisterd en verschonend bewijs geheim kan worden gehouden als de aanklager daarom vraagt. Ook kan de verdachte nadat hij is vrijgesproken worden vastgehouden.
In hoger beroep zal de verdachte opnieuw voor een militaire commissie moeten verschijnen die, net als de commissie van vandaag, door minister van Defensie Donald Rumsfeld is samengesteld. Rumsfeld is daardoor de gevangennemende partij, de aanklager, maar ook diegene die de uitspraken van de commissie beoordeelt, zeggen de advocaten. Ze menen ook dat de militaire officieren bevooroordeeld kunnen zijn nadat president Bush en de ministers Rumsfeld en Ashcroft de gevangenen omschreven als ,,de ergsten van de ergsten''.
De Amerikaanse regering zegt in een reactie dat zij poogt een evenwicht te vinden tussen de nationale veiligheid van de VS en gepaste juridische rechten. ,,We willen dit goed doen'', zei John Altenburg, een gepensioneerde generaal die toezicht houdt op het functioneren van de commissies, gisteren in een verklaring. ,,Ik denk dat veel van de kritiek komt omdat de commissies nog niet in zitting zijn. Als men de professionaliteit van de betrokkenen aanschouwt, zal de kritiek afnemen.
Het Pentagon laat weten dat de verdachten onschuldig zijn tot het tegendeel is bewezen, niet tegen zichzelf hoeven te getuigen en een pro deo advocaat hebben gekregen. ,,Elke verdachte krijgt een volledig en eerlijk proces op een manier die onze nationale veiligheid beschermt'', aldus luitenant Susan McGarvey gisteren. ,,Ik denk dat na verloop van tijd men zal realiseren hoe eerlijk de rechtszaken zijn verlopen.''
De zittingen vinden, volgens een journalist van AP die de zaal vorige week mocht bekijken, plaats in een groot, geel gebouw nabij de gevangenis op de basis. Voor het eerst mogen ook mensenrechten- en burgerrechtenorganisaties aanwezig zijn in de rechtszaal. Het Pentagon verbood tot dusver onafhankelijke waarnemers de toegang tot Guantánamo Bay, op een delegatie van het Internationale Rode Kruis na. Onder internationale druk is minister Rumsfeld nu akkoord gegaan met de komst van juristen van Amnesty International, Human Rights Watch en de American Civil Liberties Union. Ze mogen geen contact hebben met de gevangenen, noch met advocaten, pers of commissieleden, maar de zittingen mogen ze wel volgen. Ook de vader van kangoeroestroper Hicks zal in de rechtszaal zijn.
Jumana Musa van Amnesty, die op Guantánamo Bay aanwezig is, zegt de uitnodiging ,,toe te juichen''. ,,Dat betekent echter niet dat we vinden dat deze zittingen rechtvaardig zijn en we zullen blijven bepleiten dat ze worden beëindigd. Echter, het enige dat nog erger zou zijn geweest, was als deze gerechtelijke stappen hadden plaatsgevonden zonder de aanwezigheid van onafhankelijke waarnemers.'' Wendy Patten van Human Rights Watch voegt toe: ,,Dit verandert geenszins de bezwaren die wij hebben.''
De advocaten zijn van plan, zo blijkt uit de vorige week ingediende moties, in te gaan op de rechtmatigheid van de commissies en de bevooroordeeldheid van de officieren die zitting hebben. Ze zullen ook de procedures aanvallen.
Een van de belangrijkste argumenten van de verdediging zal de mentale gezondheid van de gevangenen zijn, die volgens hen na tweeënhalf jaar opsluiting zo is verslechterd dat zij de aanklachten tegen hen niet zullen begrijpen. Sinds de gevangenis in januari 2002 open ging, hebben 45 gedetineerden geprobeerd zelfmoord te plegen, soms meerdere malen. Drie vrijgelaten Britten gaven onlangs aan onder druk bekend te hebben in Afghanistan Osama bin Laden te hebben ontmoet, ook al kon de Britse geheime dienst bewijzen dat ze toen in Birmingham waren. Ook spraken de Britten over mishandeling en extreme ondervragingstechnieken.
Tijdens de eerste zitting vandaag zal de advocaat van Salim Ahmed Hamdan wijzen op een psychiatrisch onderzoek dat zijn cliënt heeft ondergaan. De 34-jarige Jemeniet, chauffeur van Bin Laden tussen 1996 en 2001, is door een psychiater onderzocht nadat hij enkele maanden in isolatie gevangen was gehouden. ,,De omstandigheden van zijn gevangenschap zorgen ervoor dat meneer Hamdan extreem ontvankelijk is voor mentale druk en het afleggevn van valse bekentenissen'', aldus psychiater Daryl Matthews in zijn verklaring voor de rechter.
Hamdan is samenzwering met de vijand, hulp aan de vijand en moord ten laste gelegd. De maximale gevangenisstraf is levenslang.
Volgens advocaat luitenant Charles Swift zal zijn cliënt toegeven Bin Laden te hebben rondgereden. Hamdan ontkent betrokkenheid bij activiteiten van Al-Qaeda.
NRC, 23 augustus 2004