Marsipulami
06-09-04, 01:50
Hoofddoek kun je niet verbieden
Verbod op religieuze symbolen in school onmogelijk
Van onze redacteur
Jan De Groof: ,,De hoofddoek verbieden druist in tegen het principe van pluralisme. En dat is precies het wezenskenmerk van het gemeenschapsonderwijs.''
BRUSSEL - Het gemeenschapsonderwijs kan zijn leerlingen niet in het algemeen verbieden een hoofddoek te dragen. Dat is geen vrijblijvende mening. Het is gebaseerd op de juridische argumenten, die de hoogleraar Jan De Groof verzamelde.
IN Frankrijk was 1 september de eerste schooldag zonder ,,opvallende religieuze symbolen'' in de klas. Franse moslimmeisjes komen de klas gesluierd niet meer in. Dat zou in het Vlaamse gemeenschapsonderwijs ondenkbaar zijn - althans juridisch. Dat besluit Jan De Groof, hoogleraar onderwijsrecht in Tilburg en aan het Brugse Europacollege, na een studie over de hoofddoek op school.
,,De hoofddoek kan niet als algemene maatregel verboden worden'', is zijn conclusie. ,,Het is namelijk een preventieve maatregel die indruist tegen het principe van pluralisme.'' En dat principe is precies het wezenskenmerk van het gemeenschapsonderwijs: het respect voor ideologische en filosofische strekkingen. Tot die strekkingen behoort volgens De Groof ook de hoofddoek: ,,Dat leert ons de rechtspraak.''
,,De neutraliteit van het gemeenschapsonderwijs heeft in de loop der jaren een andere inhoud gekregen'', zegt De Groof. ,,Vroeger betekende neutraliteit dat je geen mening mocht hebben. Nu betekent dat respect voor de verschillende meningen en strekkingen.'' Leerkrachten moeten dus openstaan voor de uitingen die de leerlingen daaraan geven. Net zoals in de meeste andere Europese landen is onze regelgeving niet gebaseerd op het laïcisme dat wel in Frankrijk en Turkije leeft.
Nu is er consensus over dat de leerkrachten strikt neutraal zijn, en überhaupt geen hoofddoek dragen. ,,Maar dat is het resultaat van een maatschappelijke consensus'', zegt De Groof daarover. ,,dat hoeft niet overal zo te zijn, precies vanwege die positieve invulling van het neutraliteitsprincipe.''
Als individuele uitzonderingsmaatregel ziet Jan De Groof wel een juridische mogelijkheid om de hoofddoek te verbieden. ,,Maar dan moet het om de hygiëne of de veiligheid van de leerlingen gaan, of als er van dwang sprake is.''
Naast het neutraliteitsprincipe van het gemeenschapsonderwijs, vindt de hoogleraar een juridische basis in de grondwet. ,,De hoofddoek is een teken van godsdienstvrijheid en meningsuiting, en die is volgens de grondwet vrij.'' Die uiting van een eigen identiteit hoort ook de kinderen toe. Afhankelijk van de leeftijd en het bevattingsvermogen van de jongere, is het niet aan de ouders, maar aan het kind om zelf te oordelen. Daarom moet de school erop toezien dat de hoofddoek niet is opgelegd door de ouders, tegen de wil van het kind.
Op dit moment kiest elke school van het gemeenschapsonderwijs zelf hoe ze in de praktijk omgaat met de hoofddoeken. Daardoor geldt er in sommige scholen een verbod op hoofddoeken (en andere religieuze symbolen), en in andere niet. Ook sinds de discussie die daar vorig jaar over werd gevoerd, is daarin niet veel veranderd. Wel wordt er binnen de scholen over gepraat. De toelating of het verbod op de hoofddoek is meer dan voordien het resultaat van een bewuste keuze.
In het vrije onderwijs liggen de kaarten helemaal anders, want daar is geen neutraliteitsverplichting. De katholieke scholen hebben de keuze gemaakt zich in te schakelen in het pedagogische project van de katholieke onderwijskoepel. Die scholen beslissen dan vanuit hun eigen onderwijsproject wat kan en niet kan.
Maar dat betekent volgens De Groof niet dat in het katholieke onderwijs zomaar een verbod op hoofddoeken kan worden uitgevaardigd. Tenzij de katholieke scholen moslimjongeren verbiedt. ,,Maar als een school zich expliciet openstelt voor moslimjongeren, moet er vanuit het pedagogische project een verantwoording worden gearticuleerd. Een verbod op hoofddoeken moet binnen het kader van dat project passen en duidelijk geargumenteerd worden.''
Het artikel ,,Niemand kan het recht op (een identiteit in) onderwijs worden ontzegd'' van Jan De Groof en Gracienne Lauwers verschijnt volgende week in het Tijdschrift voor Onderwijsrecht en Onderwijsbeleid.
06/09/2004 Pieter Lesaffer
©Copyright De Standaard
Verbod op religieuze symbolen in school onmogelijk
Van onze redacteur
Jan De Groof: ,,De hoofddoek verbieden druist in tegen het principe van pluralisme. En dat is precies het wezenskenmerk van het gemeenschapsonderwijs.''
BRUSSEL - Het gemeenschapsonderwijs kan zijn leerlingen niet in het algemeen verbieden een hoofddoek te dragen. Dat is geen vrijblijvende mening. Het is gebaseerd op de juridische argumenten, die de hoogleraar Jan De Groof verzamelde.
IN Frankrijk was 1 september de eerste schooldag zonder ,,opvallende religieuze symbolen'' in de klas. Franse moslimmeisjes komen de klas gesluierd niet meer in. Dat zou in het Vlaamse gemeenschapsonderwijs ondenkbaar zijn - althans juridisch. Dat besluit Jan De Groof, hoogleraar onderwijsrecht in Tilburg en aan het Brugse Europacollege, na een studie over de hoofddoek op school.
,,De hoofddoek kan niet als algemene maatregel verboden worden'', is zijn conclusie. ,,Het is namelijk een preventieve maatregel die indruist tegen het principe van pluralisme.'' En dat principe is precies het wezenskenmerk van het gemeenschapsonderwijs: het respect voor ideologische en filosofische strekkingen. Tot die strekkingen behoort volgens De Groof ook de hoofddoek: ,,Dat leert ons de rechtspraak.''
,,De neutraliteit van het gemeenschapsonderwijs heeft in de loop der jaren een andere inhoud gekregen'', zegt De Groof. ,,Vroeger betekende neutraliteit dat je geen mening mocht hebben. Nu betekent dat respect voor de verschillende meningen en strekkingen.'' Leerkrachten moeten dus openstaan voor de uitingen die de leerlingen daaraan geven. Net zoals in de meeste andere Europese landen is onze regelgeving niet gebaseerd op het laïcisme dat wel in Frankrijk en Turkije leeft.
Nu is er consensus over dat de leerkrachten strikt neutraal zijn, en überhaupt geen hoofddoek dragen. ,,Maar dat is het resultaat van een maatschappelijke consensus'', zegt De Groof daarover. ,,dat hoeft niet overal zo te zijn, precies vanwege die positieve invulling van het neutraliteitsprincipe.''
Als individuele uitzonderingsmaatregel ziet Jan De Groof wel een juridische mogelijkheid om de hoofddoek te verbieden. ,,Maar dan moet het om de hygiëne of de veiligheid van de leerlingen gaan, of als er van dwang sprake is.''
Naast het neutraliteitsprincipe van het gemeenschapsonderwijs, vindt de hoogleraar een juridische basis in de grondwet. ,,De hoofddoek is een teken van godsdienstvrijheid en meningsuiting, en die is volgens de grondwet vrij.'' Die uiting van een eigen identiteit hoort ook de kinderen toe. Afhankelijk van de leeftijd en het bevattingsvermogen van de jongere, is het niet aan de ouders, maar aan het kind om zelf te oordelen. Daarom moet de school erop toezien dat de hoofddoek niet is opgelegd door de ouders, tegen de wil van het kind.
Op dit moment kiest elke school van het gemeenschapsonderwijs zelf hoe ze in de praktijk omgaat met de hoofddoeken. Daardoor geldt er in sommige scholen een verbod op hoofddoeken (en andere religieuze symbolen), en in andere niet. Ook sinds de discussie die daar vorig jaar over werd gevoerd, is daarin niet veel veranderd. Wel wordt er binnen de scholen over gepraat. De toelating of het verbod op de hoofddoek is meer dan voordien het resultaat van een bewuste keuze.
In het vrije onderwijs liggen de kaarten helemaal anders, want daar is geen neutraliteitsverplichting. De katholieke scholen hebben de keuze gemaakt zich in te schakelen in het pedagogische project van de katholieke onderwijskoepel. Die scholen beslissen dan vanuit hun eigen onderwijsproject wat kan en niet kan.
Maar dat betekent volgens De Groof niet dat in het katholieke onderwijs zomaar een verbod op hoofddoeken kan worden uitgevaardigd. Tenzij de katholieke scholen moslimjongeren verbiedt. ,,Maar als een school zich expliciet openstelt voor moslimjongeren, moet er vanuit het pedagogische project een verantwoording worden gearticuleerd. Een verbod op hoofddoeken moet binnen het kader van dat project passen en duidelijk geargumenteerd worden.''
Het artikel ,,Niemand kan het recht op (een identiteit in) onderwijs worden ontzegd'' van Jan De Groof en Gracienne Lauwers verschijnt volgende week in het Tijdschrift voor Onderwijsrecht en Onderwijsbeleid.
06/09/2004 Pieter Lesaffer
©Copyright De Standaard