Zwarte Schaap
13-09-04, 12:39
Zwijmelen in zedeloosheid
door nelleke vermeer
Op internet waarschuwen pas bekeerde christenen tegen de Bouquetreeks. Die waarschuwing is terecht; de Bouquetreeks heeft meer boodschap dan een hoop literaire romans.
Deel 2500 van de Bouquetreeks in Nederland is verschenen. Uitgeverij Harlequin heeft er een mooie editie van gemaakt. Een onvergetelijk moment is een dik boekje, met gouden reliëfletters en sterretjes op de flap. Schrijfster is Margaret Way, een Australische die haar 75e Bouquetroman in het Nederlands publiceert. Al bijna dertig jaar lang verzint ze steeds nieuwe ingrediënten voor hetzelfde recept: passie, geweld, seks en scheve verhoudingen tussen man en vrouw. Het zou dom zijn deze lectuur niet serieus te nemen.
De hele verzameling Bouquetromans vult gemakkelijk een boekenkast van twee meter hoog en drie meter breed. In 1975 verscheen deel 1 en inmiddels verschijnen er acht delen per vier weken. Ze staan als 'flutromans' bekend, maar één miljoen Nederlandse vrouwen en meisjes lezen ze geregeld. Onder hen zijn veel Telegraaf-abonnees, maar ook lezeressen van het Reformatorisch Dagblad.
Een onvergetelijk moment geeft een goed beeld van wat de Bouquetreeks biedt. Na de dood van haar vader is Camille Guilford, een vrouw van even in de twintig, eenzaam en berooid achtergebleven. Haar vader was een zakenman die op een oneerlijke manier veel geld vergaarde. De knappe, jonge Nick Lombard ontdekte dat en maakte daarmee een eind aan Guilfords succes. Tegen haar wil krijgt Camille met deze Nick te maken.
Voor wie het genre kent, laat de rest zich raden. Hoewel Camille hem haat, krijgt ze hartkloppingen en een tintelende huid wanneer ze hem ziet, niet van haat maar van lust. De geest wil afstand, het lichaam zoekt contact. Ook Lombard hunkert. De spanning loopt op en op bladzijde 111 geeft hij haar dan een harde, dwingende zoen. ,,Om staande te blijven, moest ze zich aan Nick vastklampen als een drenkeling aan een reddingsvlot. 'Hoe durft u?', vroeg ze ademloos.''
Langzaam krijgt Camille door dat ze verliefd is op Nick, maar voor ze zover is heeft ze reeds de liefde met hem bedreven. De suggestie is dat ze niet anders kan. Als zij hulpeloos haar hoofd tegen zijn schouder legt en hij een roekeloze blik in zijn ogen krijgt, is alles verloren. Ze haat hem nog steeds, maar haar lichaam luistert niet.
Het boek staat vol met beschrijvingen van uiterlijkheden en dialogen. Een verhaal zit er nauwelijks in, of het moet zijn dat Camille wordt geschaduwd en bedreigd door een andere aanbidster van Nick, die haar uiteindelijk tracht te vermoorden. Dat lukt niet, want die andere aanbidster stort tijdens haar moordpoging in een ravijn in de Australische wildernis, waarna Nick en Camille al gauw gaan trouwen. In de kranten verschijnt een foto van het stralende bruidspaar. ,,Het bijschrift luidde: Een Onvergetelijk Moment.''
Onbenullig
Net als bij soaps verloopt de ontwikkeling van de romance volgens een vast stramien. Zij heeft een hekel aan hem en toch wordt ze verliefd. Hij is sterk, dominant en een beetje gewelddadig; zij moet veroverd worden. Deel 63: ,,De kus die volgde, werd zo vloeiend en bekwaam uitgevoerd dat Mae hem niet had kunnen ontwijken. (...) De kus zou doorgaan totdat híj zou stoppen.'' Deel 2426: ,,Op dat moment wist Lizzie dat ze verloren was, en verdween de pretentie dat ze zichzelf in de hand had onder de lawine van haar heftige reactie op hem.''
De passages zijn beurtelings lachwekkend, onbenullig en stuitend. Het is verleidelijk ze niet al te serieus te nemen. Vooral hoogopgeleiden spreken graag geringschattend over de romannetjes. De Bouquetreeks is een begrip, en handelaren in ,,het betere boek'' gruwen bij de gedachte ermee geassocieerd te worden. Wanneer een recensent vindt dat een boek het niveau van de Bouquetreeks heeft, weet iedereen dat het waardeloos is. Toch heeft de Bouquetreeks meer boodschap dan een hoop literaire romans.
In 1982 schreef publiciste Karin Spaink een analyse van tien van de toen vijfhonderd Bouquetromans, opgenomen in haar boek Pornografie, bekijk 't maar. Wat haar opviel, was de vanzelfsprekende combinatie van seks en geweld. In vier boekjes werd de vrouw door de man verkracht, alsof het porno was. Toch zag Spaink een verschil tussen porno en een Bouquetroman. Porno beschreef de mannelijke ervaring van seksualiteit en seksueel geweld, maar een Bouquetroman vertelde de vrouw hoe ze daarop reageren moest. In ruil voor liefde moest ze zich maar schikken.
Deze strekking is nog altijd actueel. Hoewel de vrouw in de Bouquetromans van 2004 wilskrachtiger en zelfstandiger is geworden, blijft ze een onderworpene. De man is wreed, respectloos en negeert het protest van de vrouw. ,,Het traditionele idee dat als een vrouw nee zegt, ze diep in haar hart wél wil, leeft sterk bij de Boeketmannen'', schreef Spaink. Dat geldt opnieuw voor het jubileumnummer dat nu in de kiosken ligt: ,,Je moet toegeven dat je dit zelf ook wilde'', zegt Nick, nadat hij een kus heeft afgedwongen.
Spaink signaleerde een opmerkelijke scheiding tussen lichaam en geest. Als de mannen hen aanraakten, werden de vrouwen willoos, en ook dat geldt nog steeds voor de romannetjes van nu. In Een onvergetelijk moment is nauwelijks sprake van geestelijk contact tussen Camille en Nick. Diepgaande gesprekken ontbreken; wie de hoofdpersonen zijn blijft onduidelijk. Het zijn lichamen waar toevallig een geest in huist. Als ze zich niet meer kunnen inhouden, gaan ze met elkaar naar bed, ongeacht de aard van hun relatie.
Status
Uit onderzoek van de sociologen Kraaykamp en Kalmijn (1995) is gebleken dat lezers van dit soort boeken voornamelijk laag opgeleid zijn, minder dan modaal verdienen en een lage sociale status hebben. Volgens Esther Verhoef van uitgeverij Harlequin worden de boeken vooral gelezen door blanke huisvrouwen tussen de 20 en 40 jaar. ,,Maar ook hoogopgeleide vrouwen lezen ze wel, vaak ter afwisseling van echte boeken'', zei Verhoef vorige week in Het Parool. Allochtone vrouwen lezen de boekjes niet, omdat ze zich niet kunnen identificeren met de voornamelijk westerse, blanke heldinnen in de verhalen.
Waaraan danken de boekjes hun succes? Volgens Jan Wolkers, die het genre parodieerde in zijn boek Brandende Liefde (1981), geeft deze lectuur de lezer precies wat zij wil. ,,Literatuur vermijdt of ontstoft clichés, lectuur maakt en gebruikt ze schaamteloos. Literatuur roept vragen op, zonder de lezer met onbeantwoorde vragen achter te laten, lectuur beantwoordt alle vragen. (...) Literatuur is met smaak vreten wat de pot schaft, lectuur is friet met kip op je verjaardag en niks anders'', schreef hij onlangs in het literair-filosofische tijdschrift Passionate.
Volgens uitgeefster Esther Verhoef bieden de boeken ontspanning en zijn ze een ontsnapping uit de dagelijkse sleur. ,,Je wordt niet overstelpt met ellende, je hebt ze binnen een paar uur uit en zuinig hoef je er ook niet op te zijn. Mensen geven ze door aan vriendinnen, dochters, zussen en buurvrouwen of laten ze achter op campings en in vakantiehuisjes.'' De meeste lezeressen ontdekken de Bouquetreeks wanneer ze veertien of vijftien jaar zijn. Sommigen lezen ze slechts drie jaar, anderen houden het tientallen jaren vol.
In mei 2000 hield het Reformatorisch Dagblad een schriftelijke enquête naar het leesgedrag van de achterban. De vragenformulieren werden ingevuld door 623 lezers en 108 leerlingen tussen vijftien en achttien jaar van enkele reformatorische scholen. Bijna één procent van de volwassen RD-lezers en achttien procent van de middelbare scholieren bleek de Bouquetromans te lezen. Dan zijn er vast wel meer christenen die deze boekjes lezen.
Op internet waarschuwen pas bekeerde christenen tegen de Bouquetreeks. Ze stellen de boeken zelfs op één lijn met pornografie. Pornografische plaatjes bedreigen de zedelijkheid van de man, ,,bouquetreeks-fantasieën'' vormen een gevaar voor de vrouw. Ze hebben de illusie van intimiteit, veroorzaken een scheefgroei van verlangens en geven uiteindelijk geen blijdschap maar schaamte, aldus de site groups.msn.com/Bekeringsverhalenvanwedergeborenchristenen/.
Die waarschuwing is terecht. De Bouquetreeks preekt valse romantiek, seks buiten het huwelijk, lust om de lust, en verheerlijking van geweld jegens vrouwen.
Mag ik even: Het is zedeloze rommel!
Bron: Nederlands Dagblad 03/09/04
door nelleke vermeer
Op internet waarschuwen pas bekeerde christenen tegen de Bouquetreeks. Die waarschuwing is terecht; de Bouquetreeks heeft meer boodschap dan een hoop literaire romans.
Deel 2500 van de Bouquetreeks in Nederland is verschenen. Uitgeverij Harlequin heeft er een mooie editie van gemaakt. Een onvergetelijk moment is een dik boekje, met gouden reliëfletters en sterretjes op de flap. Schrijfster is Margaret Way, een Australische die haar 75e Bouquetroman in het Nederlands publiceert. Al bijna dertig jaar lang verzint ze steeds nieuwe ingrediënten voor hetzelfde recept: passie, geweld, seks en scheve verhoudingen tussen man en vrouw. Het zou dom zijn deze lectuur niet serieus te nemen.
De hele verzameling Bouquetromans vult gemakkelijk een boekenkast van twee meter hoog en drie meter breed. In 1975 verscheen deel 1 en inmiddels verschijnen er acht delen per vier weken. Ze staan als 'flutromans' bekend, maar één miljoen Nederlandse vrouwen en meisjes lezen ze geregeld. Onder hen zijn veel Telegraaf-abonnees, maar ook lezeressen van het Reformatorisch Dagblad.
Een onvergetelijk moment geeft een goed beeld van wat de Bouquetreeks biedt. Na de dood van haar vader is Camille Guilford, een vrouw van even in de twintig, eenzaam en berooid achtergebleven. Haar vader was een zakenman die op een oneerlijke manier veel geld vergaarde. De knappe, jonge Nick Lombard ontdekte dat en maakte daarmee een eind aan Guilfords succes. Tegen haar wil krijgt Camille met deze Nick te maken.
Voor wie het genre kent, laat de rest zich raden. Hoewel Camille hem haat, krijgt ze hartkloppingen en een tintelende huid wanneer ze hem ziet, niet van haat maar van lust. De geest wil afstand, het lichaam zoekt contact. Ook Lombard hunkert. De spanning loopt op en op bladzijde 111 geeft hij haar dan een harde, dwingende zoen. ,,Om staande te blijven, moest ze zich aan Nick vastklampen als een drenkeling aan een reddingsvlot. 'Hoe durft u?', vroeg ze ademloos.''
Langzaam krijgt Camille door dat ze verliefd is op Nick, maar voor ze zover is heeft ze reeds de liefde met hem bedreven. De suggestie is dat ze niet anders kan. Als zij hulpeloos haar hoofd tegen zijn schouder legt en hij een roekeloze blik in zijn ogen krijgt, is alles verloren. Ze haat hem nog steeds, maar haar lichaam luistert niet.
Het boek staat vol met beschrijvingen van uiterlijkheden en dialogen. Een verhaal zit er nauwelijks in, of het moet zijn dat Camille wordt geschaduwd en bedreigd door een andere aanbidster van Nick, die haar uiteindelijk tracht te vermoorden. Dat lukt niet, want die andere aanbidster stort tijdens haar moordpoging in een ravijn in de Australische wildernis, waarna Nick en Camille al gauw gaan trouwen. In de kranten verschijnt een foto van het stralende bruidspaar. ,,Het bijschrift luidde: Een Onvergetelijk Moment.''
Onbenullig
Net als bij soaps verloopt de ontwikkeling van de romance volgens een vast stramien. Zij heeft een hekel aan hem en toch wordt ze verliefd. Hij is sterk, dominant en een beetje gewelddadig; zij moet veroverd worden. Deel 63: ,,De kus die volgde, werd zo vloeiend en bekwaam uitgevoerd dat Mae hem niet had kunnen ontwijken. (...) De kus zou doorgaan totdat híj zou stoppen.'' Deel 2426: ,,Op dat moment wist Lizzie dat ze verloren was, en verdween de pretentie dat ze zichzelf in de hand had onder de lawine van haar heftige reactie op hem.''
De passages zijn beurtelings lachwekkend, onbenullig en stuitend. Het is verleidelijk ze niet al te serieus te nemen. Vooral hoogopgeleiden spreken graag geringschattend over de romannetjes. De Bouquetreeks is een begrip, en handelaren in ,,het betere boek'' gruwen bij de gedachte ermee geassocieerd te worden. Wanneer een recensent vindt dat een boek het niveau van de Bouquetreeks heeft, weet iedereen dat het waardeloos is. Toch heeft de Bouquetreeks meer boodschap dan een hoop literaire romans.
In 1982 schreef publiciste Karin Spaink een analyse van tien van de toen vijfhonderd Bouquetromans, opgenomen in haar boek Pornografie, bekijk 't maar. Wat haar opviel, was de vanzelfsprekende combinatie van seks en geweld. In vier boekjes werd de vrouw door de man verkracht, alsof het porno was. Toch zag Spaink een verschil tussen porno en een Bouquetroman. Porno beschreef de mannelijke ervaring van seksualiteit en seksueel geweld, maar een Bouquetroman vertelde de vrouw hoe ze daarop reageren moest. In ruil voor liefde moest ze zich maar schikken.
Deze strekking is nog altijd actueel. Hoewel de vrouw in de Bouquetromans van 2004 wilskrachtiger en zelfstandiger is geworden, blijft ze een onderworpene. De man is wreed, respectloos en negeert het protest van de vrouw. ,,Het traditionele idee dat als een vrouw nee zegt, ze diep in haar hart wél wil, leeft sterk bij de Boeketmannen'', schreef Spaink. Dat geldt opnieuw voor het jubileumnummer dat nu in de kiosken ligt: ,,Je moet toegeven dat je dit zelf ook wilde'', zegt Nick, nadat hij een kus heeft afgedwongen.
Spaink signaleerde een opmerkelijke scheiding tussen lichaam en geest. Als de mannen hen aanraakten, werden de vrouwen willoos, en ook dat geldt nog steeds voor de romannetjes van nu. In Een onvergetelijk moment is nauwelijks sprake van geestelijk contact tussen Camille en Nick. Diepgaande gesprekken ontbreken; wie de hoofdpersonen zijn blijft onduidelijk. Het zijn lichamen waar toevallig een geest in huist. Als ze zich niet meer kunnen inhouden, gaan ze met elkaar naar bed, ongeacht de aard van hun relatie.
Status
Uit onderzoek van de sociologen Kraaykamp en Kalmijn (1995) is gebleken dat lezers van dit soort boeken voornamelijk laag opgeleid zijn, minder dan modaal verdienen en een lage sociale status hebben. Volgens Esther Verhoef van uitgeverij Harlequin worden de boeken vooral gelezen door blanke huisvrouwen tussen de 20 en 40 jaar. ,,Maar ook hoogopgeleide vrouwen lezen ze wel, vaak ter afwisseling van echte boeken'', zei Verhoef vorige week in Het Parool. Allochtone vrouwen lezen de boekjes niet, omdat ze zich niet kunnen identificeren met de voornamelijk westerse, blanke heldinnen in de verhalen.
Waaraan danken de boekjes hun succes? Volgens Jan Wolkers, die het genre parodieerde in zijn boek Brandende Liefde (1981), geeft deze lectuur de lezer precies wat zij wil. ,,Literatuur vermijdt of ontstoft clichés, lectuur maakt en gebruikt ze schaamteloos. Literatuur roept vragen op, zonder de lezer met onbeantwoorde vragen achter te laten, lectuur beantwoordt alle vragen. (...) Literatuur is met smaak vreten wat de pot schaft, lectuur is friet met kip op je verjaardag en niks anders'', schreef hij onlangs in het literair-filosofische tijdschrift Passionate.
Volgens uitgeefster Esther Verhoef bieden de boeken ontspanning en zijn ze een ontsnapping uit de dagelijkse sleur. ,,Je wordt niet overstelpt met ellende, je hebt ze binnen een paar uur uit en zuinig hoef je er ook niet op te zijn. Mensen geven ze door aan vriendinnen, dochters, zussen en buurvrouwen of laten ze achter op campings en in vakantiehuisjes.'' De meeste lezeressen ontdekken de Bouquetreeks wanneer ze veertien of vijftien jaar zijn. Sommigen lezen ze slechts drie jaar, anderen houden het tientallen jaren vol.
In mei 2000 hield het Reformatorisch Dagblad een schriftelijke enquête naar het leesgedrag van de achterban. De vragenformulieren werden ingevuld door 623 lezers en 108 leerlingen tussen vijftien en achttien jaar van enkele reformatorische scholen. Bijna één procent van de volwassen RD-lezers en achttien procent van de middelbare scholieren bleek de Bouquetromans te lezen. Dan zijn er vast wel meer christenen die deze boekjes lezen.
Op internet waarschuwen pas bekeerde christenen tegen de Bouquetreeks. Ze stellen de boeken zelfs op één lijn met pornografie. Pornografische plaatjes bedreigen de zedelijkheid van de man, ,,bouquetreeks-fantasieën'' vormen een gevaar voor de vrouw. Ze hebben de illusie van intimiteit, veroorzaken een scheefgroei van verlangens en geven uiteindelijk geen blijdschap maar schaamte, aldus de site groups.msn.com/Bekeringsverhalenvanwedergeborenchristenen/.
Die waarschuwing is terecht. De Bouquetreeks preekt valse romantiek, seks buiten het huwelijk, lust om de lust, en verheerlijking van geweld jegens vrouwen.
Mag ik even: Het is zedeloze rommel!
Bron: Nederlands Dagblad 03/09/04