Marsipulami
24-09-04, 22:26
Voor je ouders zorgen is een recht, ook als je allochtoon bent
MIEKE Vogels (Groen!) luidde vorige week de alarmbel: de wet op de gezinshereniging is aan herziening toe, want de toenemende immigratie van de bejaarde ouders van in België wonende allochtonen zet de sociale zekerheid en de gezondheidszorg zwaar onder druk. Bovendien zouden de recent ingeweken ouderen te weinig ingeburgerd zijn, waardoor het risico op marginalisering reëel is.
Er wonen op dit moment in Vlaanderen (met inbegrip van Brussel) ruim 1,5 miljoen zestigplussers. Iets meer dan 60.000 daarvan (vier procent) beschikt niet over de Belgische nationaliteit. Aangezien gegevens over personen die van nationaliteit zijn veranderd ontbreken, is dit cijfer een onderschatting.
Het is jammer dat Mieke Vogels geen cijfers geeft over het aantal ouderen dat via gezinshereniging is ingeweken. Zo wekt ze de indruk dat het om een numeriek belangrijke groep gaat. Uit een onderzoek van Guido Cuyers en Jo Kavs (2001) blijkt dat het aantal oudere allochtonen in de nabije toekomst voortdurend zal stijgen. Zo waren er in 2000 nog geen 10.000 Italiaanse zestigplussers, in 2015 zullen er meer dan 25.000 zijn. Er verblijven nu ongeveer 8.000 Marokkaanse zestigplussers in ons land, in 2015 zullen er bijna 24.000 zijn. Maar de belangrijkste reden voor die toename is niet de migratie via gezinshereniging, maar de vergrijzing van de eerste generaties migranten.
De meeste mensen die hun ouders laten overkomen om de zorg voor hen op te nemen, leven al jarenlang in België. Ze hebben dus hun bijdrage aan de samenleving als burger geleverd, ze dragen bij aan de sociale zekerheid. Als hun ouders zorgbehoevend worden, staan zij voor een moeilijke keuze: laten ze hun ouders in het thuisland, of brengen ze hen naar hier? Allerlei overwegingen spelen hierin een rol: familiebanden, verantwoordelijkheidsgevoel van kinderen tegenover hun ouders, nood aan medische verzorging.
De ouders overbrengen naar hier heeft vergaande gevolgen voor de dagelijkse organisatie van het gezinsleven en voor de relaties tussen familieleden met (sterk) verschillende levensgewoontes en opvattingen. In een aantal gevallen leidt dat tot problemen en moet er een nieuwe oplossing worden gezocht voor de ouders.
Het is daarom aangewezen om werk te maken van een informatiecampagne over de mogelijke gevolgen van het opnemen van de eigen ouders in het gezin. Het debat over de problematiek moet zeker meer gevoerd worden, ook in de allochtone gemeenschappen. Maar als mensen besluiten dat de overkomst van hun ouders de beste oplossing is om in hun zorgbehoefte te voorzien, dan mag dat wettelijk niet belemmerd worden. Kinderen hebben altijd het recht om de zorg voor hun bejaarde ouders op te nemen.
De belangrijkste problemen waarmee allochtone ouderen te maken krijgen, hebben uiteindelijk niets te maken met de gezinshereniging op zich. Ouderen die als jongvolwassene in België aangekomen zijn en hier al decennialang verblijven, ervaren dezelfde problemen als de pas ingeweken ouderen waar Mieke Vogels het over had: onvoldoende beheersing van de landstaal, onbekendheid met de structuren, regelgeving en diensten van de samenleving. Toen deze mensen naar België migreerden, bestond er geen onthaalbeleid om hen Nederlands te leren of hen wegwijs te maken in de nieuwe samenleving.
Belangrijk verschil met autochtone ouderen is ook dat door slechtere arbeidsomstandigheden allochtone ouderen vaker te kampen hebben met de gevolgen van allerlei beroepsziekten en arbeidsongevallen. Allochtone ouderen zullen dus steeds meer nood hebben aan dezelfde diensten als autochtone ouderen: thuiszorg, dienstencentra, rusthuizen, medische zorgen. Zijn de bestaande ouderenvoorzieningen voldoende aangepast om een cultureel divers publiek van dienst te kunnen zijn? De voorbije jaren heeft de Vlaamse overheid een aantal kleinschalige experimenten mogelijk gemaakt, die zowel door ouderenvoorzieningen als door allochtone verenigingen werden uitgevoerd. Voor het overige lijkt het er sterk op dat ieder op zijn eigen eilandje al dan niet nadenkt over omgaan met diversiteit. Aangezien er steeds meer allochtone ouderen zijn, moeten we ons dringend bezinnen over hoe de samenleving op de noden van die ouderen kan inspelen.
Een belangrijk deelaspect is de ontwikkeling en toepassing van een diversiteitsbeleid in de ouderensector. Zowel in de opleidingen die tot een beroep in de zorgsector leiden als in de ouderenvoorzieningen zelf moet er meer aandacht dan nu gaan naar het omgaan met culturele diversiteit.
Wij verwachten dan ook dat het nieuwe beleid daar duidelijke aanzetten toe geeft. In de vorige regeerperiode werd trouwens al heel wat voorbereidend werk geleverd. In november 2001 werd aan de toenmalige minister van Welzijn Mieke Vogels een omstandig advies gegeven over de noodzaak van een beleid voor allochtone ouderen. Dat beleid is er nog altijd niet gekomen. En precies een jaar geleden hielden het Minderhedenforum en het Vlaams Minderhedencentrum met alle betrokkenen een rondetafel over de situatie van allochtone ouderen. De Vlaamse regering heeft dus materiaal te over om aan de slag te gaan.
Christopher Oliha
(De auteur is de voorzitter van het forum van etnisch-culturele minderheden.)
24/09/2004 Christopher Oliha
©Copyright De Standaard
MIEKE Vogels (Groen!) luidde vorige week de alarmbel: de wet op de gezinshereniging is aan herziening toe, want de toenemende immigratie van de bejaarde ouders van in België wonende allochtonen zet de sociale zekerheid en de gezondheidszorg zwaar onder druk. Bovendien zouden de recent ingeweken ouderen te weinig ingeburgerd zijn, waardoor het risico op marginalisering reëel is.
Er wonen op dit moment in Vlaanderen (met inbegrip van Brussel) ruim 1,5 miljoen zestigplussers. Iets meer dan 60.000 daarvan (vier procent) beschikt niet over de Belgische nationaliteit. Aangezien gegevens over personen die van nationaliteit zijn veranderd ontbreken, is dit cijfer een onderschatting.
Het is jammer dat Mieke Vogels geen cijfers geeft over het aantal ouderen dat via gezinshereniging is ingeweken. Zo wekt ze de indruk dat het om een numeriek belangrijke groep gaat. Uit een onderzoek van Guido Cuyers en Jo Kavs (2001) blijkt dat het aantal oudere allochtonen in de nabije toekomst voortdurend zal stijgen. Zo waren er in 2000 nog geen 10.000 Italiaanse zestigplussers, in 2015 zullen er meer dan 25.000 zijn. Er verblijven nu ongeveer 8.000 Marokkaanse zestigplussers in ons land, in 2015 zullen er bijna 24.000 zijn. Maar de belangrijkste reden voor die toename is niet de migratie via gezinshereniging, maar de vergrijzing van de eerste generaties migranten.
De meeste mensen die hun ouders laten overkomen om de zorg voor hen op te nemen, leven al jarenlang in België. Ze hebben dus hun bijdrage aan de samenleving als burger geleverd, ze dragen bij aan de sociale zekerheid. Als hun ouders zorgbehoevend worden, staan zij voor een moeilijke keuze: laten ze hun ouders in het thuisland, of brengen ze hen naar hier? Allerlei overwegingen spelen hierin een rol: familiebanden, verantwoordelijkheidsgevoel van kinderen tegenover hun ouders, nood aan medische verzorging.
De ouders overbrengen naar hier heeft vergaande gevolgen voor de dagelijkse organisatie van het gezinsleven en voor de relaties tussen familieleden met (sterk) verschillende levensgewoontes en opvattingen. In een aantal gevallen leidt dat tot problemen en moet er een nieuwe oplossing worden gezocht voor de ouders.
Het is daarom aangewezen om werk te maken van een informatiecampagne over de mogelijke gevolgen van het opnemen van de eigen ouders in het gezin. Het debat over de problematiek moet zeker meer gevoerd worden, ook in de allochtone gemeenschappen. Maar als mensen besluiten dat de overkomst van hun ouders de beste oplossing is om in hun zorgbehoefte te voorzien, dan mag dat wettelijk niet belemmerd worden. Kinderen hebben altijd het recht om de zorg voor hun bejaarde ouders op te nemen.
De belangrijkste problemen waarmee allochtone ouderen te maken krijgen, hebben uiteindelijk niets te maken met de gezinshereniging op zich. Ouderen die als jongvolwassene in België aangekomen zijn en hier al decennialang verblijven, ervaren dezelfde problemen als de pas ingeweken ouderen waar Mieke Vogels het over had: onvoldoende beheersing van de landstaal, onbekendheid met de structuren, regelgeving en diensten van de samenleving. Toen deze mensen naar België migreerden, bestond er geen onthaalbeleid om hen Nederlands te leren of hen wegwijs te maken in de nieuwe samenleving.
Belangrijk verschil met autochtone ouderen is ook dat door slechtere arbeidsomstandigheden allochtone ouderen vaker te kampen hebben met de gevolgen van allerlei beroepsziekten en arbeidsongevallen. Allochtone ouderen zullen dus steeds meer nood hebben aan dezelfde diensten als autochtone ouderen: thuiszorg, dienstencentra, rusthuizen, medische zorgen. Zijn de bestaande ouderenvoorzieningen voldoende aangepast om een cultureel divers publiek van dienst te kunnen zijn? De voorbije jaren heeft de Vlaamse overheid een aantal kleinschalige experimenten mogelijk gemaakt, die zowel door ouderenvoorzieningen als door allochtone verenigingen werden uitgevoerd. Voor het overige lijkt het er sterk op dat ieder op zijn eigen eilandje al dan niet nadenkt over omgaan met diversiteit. Aangezien er steeds meer allochtone ouderen zijn, moeten we ons dringend bezinnen over hoe de samenleving op de noden van die ouderen kan inspelen.
Een belangrijk deelaspect is de ontwikkeling en toepassing van een diversiteitsbeleid in de ouderensector. Zowel in de opleidingen die tot een beroep in de zorgsector leiden als in de ouderenvoorzieningen zelf moet er meer aandacht dan nu gaan naar het omgaan met culturele diversiteit.
Wij verwachten dan ook dat het nieuwe beleid daar duidelijke aanzetten toe geeft. In de vorige regeerperiode werd trouwens al heel wat voorbereidend werk geleverd. In november 2001 werd aan de toenmalige minister van Welzijn Mieke Vogels een omstandig advies gegeven over de noodzaak van een beleid voor allochtone ouderen. Dat beleid is er nog altijd niet gekomen. En precies een jaar geleden hielden het Minderhedenforum en het Vlaams Minderhedencentrum met alle betrokkenen een rondetafel over de situatie van allochtone ouderen. De Vlaamse regering heeft dus materiaal te over om aan de slag te gaan.
Christopher Oliha
(De auteur is de voorzitter van het forum van etnisch-culturele minderheden.)
24/09/2004 Christopher Oliha
©Copyright De Standaard