Orakel
25-09-04, 15:48
Europa wil niet zien hoe Turkije moderniseert
Hoe schrik ik islamitische bondgenoten af?
De Europese hysterie over de Turkse wet op het overspel is absurd, meent Fareed Zakaria. Zijn de Europeanen hun eigen verleden vergeten?
Velen in Europa willen Turkije buiten de EU houden, omdat het groot, arm en vooral islamitisch is.
Even een quiz: welk ontwikkelingsland heeft de afgelopen twee jaar de spectaculairste economische, politieke en sociale hervormingen van de hele wereld gerealiseerd? Een paar hints: het land heeft zijn economie gedereguleerd, zijn belastingwetten vereenvoudigd en zijn overheidsfinanciën op orde gebracht, met als resultaat dit jaar een economische groei van 8,2 procent en een productiviteitsstijging van 10 procent. Het heeft negen pakketten ingrijpende hervormingen gerealiseerd, de invloed van het leger op de regering ingeperkt, ruimte geschapen voor afwijkende politieke opvattingen en religieus pluralisme, strenge wetten tegen folteren aangenomen, de doodsstraf afgeschaft en substantiële rechten toegekend aan een sinds lang onderdrukte minderheid.
Het antwoord is: Turkije. Zelfs al was het geen islamitisch land in - min of meer - het Midden-Oosten, dan nog had het een verbijsterende prestatie geleverd. En toch zou, door wat er vorige week is gebeurd, zijn jarenlange streven om volwaardig lid van de Europese Unie te worden, kunnen mislukken.
Het stellige voornemen van de Turkse regering om een wet in te voeren die overspel strafbaar stelt, had alles in het honderd kunnen sturen. Premier Recep Tayyip Erdogan heeft er nijdig op gewezen dat overspel niet valt onder de criteria die de EU heeft opgelegd. Formeel heeft hij gelijk, maar politiek is het dwaasheid. Waar het om gaat is, dat velen in Europa Turkije buiten de Unie willen houden omdat het een groot, arm en vooral islamitisch land is. De wet op overspel geeft hun een in het oog lopend voorwendsel dat als symbool voor hun vrees kan dienen.
Maar zelfs als de wet op overspel wordt aangenomen, wat dan nog? De Europese hysterie hierover is absurd. Volgens velen zou dit laten zien welke gevaren de islam voor Europa meebrengt.
Zijn de Europeanen dan hun eigen verleden vergeten? De tien geboden bevatten een verbod op overspel, en het was tot voor zeer kort in vrijwel alle Europese landen een misdrijf.
Ierland heeft een wet van die strekking afgeschaft in 1981, Frankrijk in 1975, Italië in 1969. In Amerika hebben 23 staten nog altijd zulke wetten.
Begrijp me goed: ik ben tegen die Turkse wet. Maar wie voor een ontwikkelingsland als Turkije dezelfde maatstaven aanlegt als voor het postmoderne Europa anno 2004, begrijpt kennelijk niet waar het om gaat.
Als Turkije honderd procent gemoderniseerd was, hoefde het geen lid te worden van de EU. Trouwens, als Turkije lid van de EU wordt, zal de overspelwet door de Europese rechtbanken gauw genoeg nietig worden verklaard.
Wat bij de huidige deining rond het overspel uit het oog wordt verloren, is dat het Turkse parlement vorige week, tijdens het debat over deze betrekkelijk triviale kwestie, 218 wetten heeft aangenomen om het Wetboek van Strafrecht in overeenstemming te brengen met de EU-criteria. Wat hervormingen betreft kan Turkije zich meten met de meeste vroegere kandidaten voor het lidmaatschap van de Europese Unie.
Twee weken geleden heeft een eminente groep Europeanen, onder wie de voormalige Finse premier Martti Ahtissari, een rapport uitgebracht waarin er op wordt gewezen dat Turkije gunstig afsteekt bij twee andere kandidaten voor de EU: Bulgarije en Roemenië.
En dan wordt misschien wel het allerbelangrijkste punt helemaal over het hoofd gezien: al deze progressieve, op modernisering gerichte stappen worden gedaan door een regerende partij die het volk vertegenwoordigt - het is niet, zoals vele progressieven in de Arabische wereld, een niet-gekozen elite. De AK-partij heeft laten zien dat toewijding aan de islam volstrekt verenigbaar is met liberalisme, pluralisme en democratie.
Daarom is zij het krachtigste symbool van de moderne islam dat de wereld op dit moment kent, een symbool dat weerklank zou kunnen vinden in het Midden-Oosten, bij de moslims in Europa, en in heel de islamitische wereld.
Tientallen jaren lang is Turkije ons voorgehouden als een toonbeeld van islamitische politiek. Maar zoals Graham Fuller heeft laten zien in een scherpzinnig essay in The Washington Quarterly was dat een fantasie van het Westen. Atatürks overdreven seculiere republiek - een bondgenoot van Amerika en Israël - zou nooit de harten van de moslims winnen.
De AK-partij heeft zelfs daar verandering in gebracht. Door het Turkse secularisme van zijn scherpe kantjes te ontdoen, door werk te maken van regeren met schone handen en door het Midden-Oosten de hand te reiken, is zij voor moslims een acceptabeler model geworden.
Maar om dat imago te kunnen uitbouwen, moet zij bepaalde dingen kunnen doen die het brede islamitische publiek, niet de elite, aanspreken.
Dat zal misschien een paar wetten meebrengen die tegemoetkomen aan de grote bezorgdheid in alle islamitische landen dat naarmate zij moderner worden, zij al te los en zelfs losbandig zullen worden. Die bezorgdheid is niet voorbehouden aan moslims. Het is een thema waarover alle conservatieve bewegingen en partijen in de westerse wereld zich de afgelopen tweehonderd jaar de grootste zorgen hebben gemaakt.
Uiteindelijk zal de Europese Unie bij haar besluit niet afgaan op wat Turkije tot stand heeft gebracht, want dat is meer dan wie ook had kunnen dromen. Het besluit zal ervan afhangen of Europa vertrouwen heeft in de toekomst, of dat het de toekomst vreest.
In het eerste geval zal het inzien dat Turkije kan helpen het Europese tekort aan arbeidskrachten op te lossen, kan helpen de Europese problemen met de assimilatie van zijn islamitische inwoners op te lossen, en een krachtig signaal kan geven aan de hele wereld. Het tweede geval wordt het best gesymboliseerd door Angela Merkel, de leider van de Duitse conservatieven en een felle tegenstander van toetreding van Turkije; zij erkende de positieve effecten, maar zei onlangs: ,,Ik richt de blik naar binnen.''
Helaas zijn er op dit moment maar al te veel Europese leiders die de blik alleen maar naar binnen richten.
Fareed Zakaria is columnist van Newsweek. © Newsweek Inc.
NRC, 23 september 2004
Hoe schrik ik islamitische bondgenoten af?
De Europese hysterie over de Turkse wet op het overspel is absurd, meent Fareed Zakaria. Zijn de Europeanen hun eigen verleden vergeten?
Velen in Europa willen Turkije buiten de EU houden, omdat het groot, arm en vooral islamitisch is.
Even een quiz: welk ontwikkelingsland heeft de afgelopen twee jaar de spectaculairste economische, politieke en sociale hervormingen van de hele wereld gerealiseerd? Een paar hints: het land heeft zijn economie gedereguleerd, zijn belastingwetten vereenvoudigd en zijn overheidsfinanciën op orde gebracht, met als resultaat dit jaar een economische groei van 8,2 procent en een productiviteitsstijging van 10 procent. Het heeft negen pakketten ingrijpende hervormingen gerealiseerd, de invloed van het leger op de regering ingeperkt, ruimte geschapen voor afwijkende politieke opvattingen en religieus pluralisme, strenge wetten tegen folteren aangenomen, de doodsstraf afgeschaft en substantiële rechten toegekend aan een sinds lang onderdrukte minderheid.
Het antwoord is: Turkije. Zelfs al was het geen islamitisch land in - min of meer - het Midden-Oosten, dan nog had het een verbijsterende prestatie geleverd. En toch zou, door wat er vorige week is gebeurd, zijn jarenlange streven om volwaardig lid van de Europese Unie te worden, kunnen mislukken.
Het stellige voornemen van de Turkse regering om een wet in te voeren die overspel strafbaar stelt, had alles in het honderd kunnen sturen. Premier Recep Tayyip Erdogan heeft er nijdig op gewezen dat overspel niet valt onder de criteria die de EU heeft opgelegd. Formeel heeft hij gelijk, maar politiek is het dwaasheid. Waar het om gaat is, dat velen in Europa Turkije buiten de Unie willen houden omdat het een groot, arm en vooral islamitisch land is. De wet op overspel geeft hun een in het oog lopend voorwendsel dat als symbool voor hun vrees kan dienen.
Maar zelfs als de wet op overspel wordt aangenomen, wat dan nog? De Europese hysterie hierover is absurd. Volgens velen zou dit laten zien welke gevaren de islam voor Europa meebrengt.
Zijn de Europeanen dan hun eigen verleden vergeten? De tien geboden bevatten een verbod op overspel, en het was tot voor zeer kort in vrijwel alle Europese landen een misdrijf.
Ierland heeft een wet van die strekking afgeschaft in 1981, Frankrijk in 1975, Italië in 1969. In Amerika hebben 23 staten nog altijd zulke wetten.
Begrijp me goed: ik ben tegen die Turkse wet. Maar wie voor een ontwikkelingsland als Turkije dezelfde maatstaven aanlegt als voor het postmoderne Europa anno 2004, begrijpt kennelijk niet waar het om gaat.
Als Turkije honderd procent gemoderniseerd was, hoefde het geen lid te worden van de EU. Trouwens, als Turkije lid van de EU wordt, zal de overspelwet door de Europese rechtbanken gauw genoeg nietig worden verklaard.
Wat bij de huidige deining rond het overspel uit het oog wordt verloren, is dat het Turkse parlement vorige week, tijdens het debat over deze betrekkelijk triviale kwestie, 218 wetten heeft aangenomen om het Wetboek van Strafrecht in overeenstemming te brengen met de EU-criteria. Wat hervormingen betreft kan Turkije zich meten met de meeste vroegere kandidaten voor het lidmaatschap van de Europese Unie.
Twee weken geleden heeft een eminente groep Europeanen, onder wie de voormalige Finse premier Martti Ahtissari, een rapport uitgebracht waarin er op wordt gewezen dat Turkije gunstig afsteekt bij twee andere kandidaten voor de EU: Bulgarije en Roemenië.
En dan wordt misschien wel het allerbelangrijkste punt helemaal over het hoofd gezien: al deze progressieve, op modernisering gerichte stappen worden gedaan door een regerende partij die het volk vertegenwoordigt - het is niet, zoals vele progressieven in de Arabische wereld, een niet-gekozen elite. De AK-partij heeft laten zien dat toewijding aan de islam volstrekt verenigbaar is met liberalisme, pluralisme en democratie.
Daarom is zij het krachtigste symbool van de moderne islam dat de wereld op dit moment kent, een symbool dat weerklank zou kunnen vinden in het Midden-Oosten, bij de moslims in Europa, en in heel de islamitische wereld.
Tientallen jaren lang is Turkije ons voorgehouden als een toonbeeld van islamitische politiek. Maar zoals Graham Fuller heeft laten zien in een scherpzinnig essay in The Washington Quarterly was dat een fantasie van het Westen. Atatürks overdreven seculiere republiek - een bondgenoot van Amerika en Israël - zou nooit de harten van de moslims winnen.
De AK-partij heeft zelfs daar verandering in gebracht. Door het Turkse secularisme van zijn scherpe kantjes te ontdoen, door werk te maken van regeren met schone handen en door het Midden-Oosten de hand te reiken, is zij voor moslims een acceptabeler model geworden.
Maar om dat imago te kunnen uitbouwen, moet zij bepaalde dingen kunnen doen die het brede islamitische publiek, niet de elite, aanspreken.
Dat zal misschien een paar wetten meebrengen die tegemoetkomen aan de grote bezorgdheid in alle islamitische landen dat naarmate zij moderner worden, zij al te los en zelfs losbandig zullen worden. Die bezorgdheid is niet voorbehouden aan moslims. Het is een thema waarover alle conservatieve bewegingen en partijen in de westerse wereld zich de afgelopen tweehonderd jaar de grootste zorgen hebben gemaakt.
Uiteindelijk zal de Europese Unie bij haar besluit niet afgaan op wat Turkije tot stand heeft gebracht, want dat is meer dan wie ook had kunnen dromen. Het besluit zal ervan afhangen of Europa vertrouwen heeft in de toekomst, of dat het de toekomst vreest.
In het eerste geval zal het inzien dat Turkije kan helpen het Europese tekort aan arbeidskrachten op te lossen, kan helpen de Europese problemen met de assimilatie van zijn islamitische inwoners op te lossen, en een krachtig signaal kan geven aan de hele wereld. Het tweede geval wordt het best gesymboliseerd door Angela Merkel, de leider van de Duitse conservatieven en een felle tegenstander van toetreding van Turkije; zij erkende de positieve effecten, maar zei onlangs: ,,Ik richt de blik naar binnen.''
Helaas zijn er op dit moment maar al te veel Europese leiders die de blik alleen maar naar binnen richten.
Fareed Zakaria is columnist van Newsweek. © Newsweek Inc.
NRC, 23 september 2004