Marsipulami
27-09-04, 00:30
Waarom nu ook Spanje homo's laat trouwen
Europa went aan twee mannetjes op de bruidstaart
Roze Spanje maakt zich op voor een feestje. Vrijdag keurt de regering een ontwerp goed waardoor homo's in het huwelijksbootje kunnen stappen. Spanje sluit daarmee aan bij het rijtje Europese landen dat homorelaties als volwaardig erkent. Of ze nu voor of tegen zijn, uit overtuiging of opportunisme, in Europa volgen de politici een publieke opinie die steeds minder opkijkt van twee mannetjes op de huwelijkstaart.
HOPELIJK zaten de Spaanse bisschoppen vorige week voor televisie toen de minister van Justitie, Juan Fernando Lopez Aguilar, zijn boodschap aan de natie voorlas. Want ze was voor hen bedoeld. De nieuwe regering wil dat homo's kunnen trouwen, gehuwden sneller kunnen scheiden en samenwonen wettelijk erkend wordt, zei Aguilar. Maar de traditionele familie is niet vogelvrij verklaard. ,,Het huwelijk en de familie zijn kerngezond.''
Sinds de nieuwe Spaanse premier José Luis Rodriguez Zapatero in zijn beleidsverklaring dit voorjaar aankondigde dat het huwelijk voor homo's en lesbiennes wordt opengesteld, trekt de Spaanse katholieke kerk ten strijde tegen de regering. Bisschoppen vragen katholieke parlementsleden om in het halfrond tegen de wet te stemmen; in zijn preek, in aanwezigheid van de premier, noemde de aartsbisschop van Santiago de Compostela het homohuwelijk een aberratie. ,,Het is niet mogelijk om Spanje te dienen zonder rekening te houden met zijn katholieke wortels.''
Spanje staat bekend als een van de meest katholieke landen van Europa. De kerk was tot onder Franco bijzonder machtig, maar heeft in het razendsnel moderniserende land aan invloed ingeboet. Minder dan 20 procent van de Spanjaarden noemt zich nog praktiserend katholiek. Wat struikelblokken zijn voor de paus en zijn bisschoppen, zijn dat al lang niet meer voor een groot deel van de bevolking.
Zo is 68 procent voorstander van het homohuwelijk. Premier Zapatero maakt geen ,,nieuw Spanje'', het bestaat al. Sommige waarnemers hebben zich daarom afgevraagd waarom Zapatero zo'n haast maakt met deze hervormingen. Met het homohuwelijk houdt hij zich aan zijn verkiezingsbelofte. Maar het plan geeft de nieuwe premier vooral ook de kans om de politieke rivalen van de Partido Popular (PP) een hak te zetten.
De conservatieve PP was zeker de laatste vier jaar van de regeerperiode van José Maria Aznar fel van het centrum naar rechts opgeschoven. Na de onverwachte verkiezingsnederlaag in maart heeft de partij vastgesteld dat ze te veel geïdentificeerd wordt met aartsconservatisme en met de kerkelijke hiërarchie en daardoor zeker met jong Spanje de aansluiting heeft gemist. Iets wat de socialistische PSOE van Zapatero niet nalaat te benadrukken. Bovendien verschillen de economische recepten van de partijen nog te weinig om zich tegenover de kiezer te profileren. Op ethische thema's kan dat wel.
Ook in andere Europese landen speelt politiek opportunisme een rol in het feit dat het homohuwelijk op de agenda staat. In Frankrijk bijvoorbeeld is de socialistische oppositie erg verdeeld over het homohuwelijk. Toch diende de PS een voorstel in om het toe te laten, omdat ze de hete adem van de groenen in hun nek voelen. De groene burgemeester Noël Mamère sloot in juni in Bègles, bij Bordeaux, het eerste Franse homohuwelijk af; het werd nadien door het gerecht ongeldig verklaard.
De verdeeldheid in de PS over dit thema is opvallend, omdat (centrum-)linkse partijen in andere landen vaak de motor zijn geweest achter het homohuwelijk. In Spanje, maar ook in België. Misschien zit het feit dat coryfeeën van de holebibeweging en linkse politici tegen elkaar aanschurken er mee voor iets tussen. Ook opvallend is dat in minstens twee landen - België en Spanje - het homohuwelijk tot stand kwam als een uitgesproken reactie op het verleden: Zapatero die een sterke nadruk legt op de ,,lekenstaat'' Spanje na de PP; België dat voor het eerst in een halve eeuw zonder christen-democraten geregeerd werd.
Op dit moment zijn er twee Europese landen die homo's en lesbiennes laten trouwen voor de wet: pionier Nederland, en België. Spanje volgt dus binnenkort. Drie landen overwegen om het in te voeren: Zwitserland, Zweden en Luxemburg. Daarnaast hebben vele landen in Europa een vorm van geregistreerd partnerschap voor homo's en lesbiennes.
Die politieke steun voor het homohuwelijk is deels een verdienste van de holebibeweging die over heel Europa een lobbynetwerk heeft uitgebouwd, zegt Isha Van Alsenoy van de Vlaamse Holebifederatie. ,,Ook de Europese regelgeving, die discriminatie expliciet verbiedt, heeft landen aan het denken gezet.''
Maar ook de publieke opinie vindt steeds minder graten in het feit dat twee mannen of twee vrouwen trouwen. Door de geleidelijkheid van de strijd van de roze beweging - eerst het geregistreerd partnerschap, dan pas het huwelijk - kon men aan het idee wennen. Het huwelijk is verworden tot maar een van de samenlevingsvormen voor koppels. Lat-relatie, ongehuwd samenwonen, trouwen het homohuwelijk wordt een van de mogelijkheden op het menu.
Niet zo aan de overkant van de Oceaan. Enkele Amerikaanse staten proberen, aangestoken door de Europese voorbeelden, een voortrekkersrol te spelen. Massachusetts heeft dit jaar het homohuwelijk ingevoerd. Maar een meerderheid van de Amerikanen is tegen, en ook de twee partijen, Republikeinen en Democraten willen er niet van weten.
Nochtans zit het homohuwelijk volgens de New York Times in de logica van de wetten van vele staten ingebakken. In de VS mogen homoparen kinderen adopteren. Alleen Florida verbiedt het uitdrukkelijk. Als je twee mannen of twee vrouwen toelaat om een kind te adopteren, moet je hen de kans geven om dat kind het meest stabiele familieleven mogelijk te bieden. En wat biedt wettelijk de meeste garantie aan een koppel? Inderdaad.
Isa Van Dorsselaer is buitenlandredactrice. Elke dag beantwoordt de redactie van De Standaard een actuele vraag.
27/09/2004 Isa Van Dorsselaer
©Copyright De Standaard
Europa went aan twee mannetjes op de bruidstaart
Roze Spanje maakt zich op voor een feestje. Vrijdag keurt de regering een ontwerp goed waardoor homo's in het huwelijksbootje kunnen stappen. Spanje sluit daarmee aan bij het rijtje Europese landen dat homorelaties als volwaardig erkent. Of ze nu voor of tegen zijn, uit overtuiging of opportunisme, in Europa volgen de politici een publieke opinie die steeds minder opkijkt van twee mannetjes op de huwelijkstaart.
HOPELIJK zaten de Spaanse bisschoppen vorige week voor televisie toen de minister van Justitie, Juan Fernando Lopez Aguilar, zijn boodschap aan de natie voorlas. Want ze was voor hen bedoeld. De nieuwe regering wil dat homo's kunnen trouwen, gehuwden sneller kunnen scheiden en samenwonen wettelijk erkend wordt, zei Aguilar. Maar de traditionele familie is niet vogelvrij verklaard. ,,Het huwelijk en de familie zijn kerngezond.''
Sinds de nieuwe Spaanse premier José Luis Rodriguez Zapatero in zijn beleidsverklaring dit voorjaar aankondigde dat het huwelijk voor homo's en lesbiennes wordt opengesteld, trekt de Spaanse katholieke kerk ten strijde tegen de regering. Bisschoppen vragen katholieke parlementsleden om in het halfrond tegen de wet te stemmen; in zijn preek, in aanwezigheid van de premier, noemde de aartsbisschop van Santiago de Compostela het homohuwelijk een aberratie. ,,Het is niet mogelijk om Spanje te dienen zonder rekening te houden met zijn katholieke wortels.''
Spanje staat bekend als een van de meest katholieke landen van Europa. De kerk was tot onder Franco bijzonder machtig, maar heeft in het razendsnel moderniserende land aan invloed ingeboet. Minder dan 20 procent van de Spanjaarden noemt zich nog praktiserend katholiek. Wat struikelblokken zijn voor de paus en zijn bisschoppen, zijn dat al lang niet meer voor een groot deel van de bevolking.
Zo is 68 procent voorstander van het homohuwelijk. Premier Zapatero maakt geen ,,nieuw Spanje'', het bestaat al. Sommige waarnemers hebben zich daarom afgevraagd waarom Zapatero zo'n haast maakt met deze hervormingen. Met het homohuwelijk houdt hij zich aan zijn verkiezingsbelofte. Maar het plan geeft de nieuwe premier vooral ook de kans om de politieke rivalen van de Partido Popular (PP) een hak te zetten.
De conservatieve PP was zeker de laatste vier jaar van de regeerperiode van José Maria Aznar fel van het centrum naar rechts opgeschoven. Na de onverwachte verkiezingsnederlaag in maart heeft de partij vastgesteld dat ze te veel geïdentificeerd wordt met aartsconservatisme en met de kerkelijke hiërarchie en daardoor zeker met jong Spanje de aansluiting heeft gemist. Iets wat de socialistische PSOE van Zapatero niet nalaat te benadrukken. Bovendien verschillen de economische recepten van de partijen nog te weinig om zich tegenover de kiezer te profileren. Op ethische thema's kan dat wel.
Ook in andere Europese landen speelt politiek opportunisme een rol in het feit dat het homohuwelijk op de agenda staat. In Frankrijk bijvoorbeeld is de socialistische oppositie erg verdeeld over het homohuwelijk. Toch diende de PS een voorstel in om het toe te laten, omdat ze de hete adem van de groenen in hun nek voelen. De groene burgemeester Noël Mamère sloot in juni in Bègles, bij Bordeaux, het eerste Franse homohuwelijk af; het werd nadien door het gerecht ongeldig verklaard.
De verdeeldheid in de PS over dit thema is opvallend, omdat (centrum-)linkse partijen in andere landen vaak de motor zijn geweest achter het homohuwelijk. In Spanje, maar ook in België. Misschien zit het feit dat coryfeeën van de holebibeweging en linkse politici tegen elkaar aanschurken er mee voor iets tussen. Ook opvallend is dat in minstens twee landen - België en Spanje - het homohuwelijk tot stand kwam als een uitgesproken reactie op het verleden: Zapatero die een sterke nadruk legt op de ,,lekenstaat'' Spanje na de PP; België dat voor het eerst in een halve eeuw zonder christen-democraten geregeerd werd.
Op dit moment zijn er twee Europese landen die homo's en lesbiennes laten trouwen voor de wet: pionier Nederland, en België. Spanje volgt dus binnenkort. Drie landen overwegen om het in te voeren: Zwitserland, Zweden en Luxemburg. Daarnaast hebben vele landen in Europa een vorm van geregistreerd partnerschap voor homo's en lesbiennes.
Die politieke steun voor het homohuwelijk is deels een verdienste van de holebibeweging die over heel Europa een lobbynetwerk heeft uitgebouwd, zegt Isha Van Alsenoy van de Vlaamse Holebifederatie. ,,Ook de Europese regelgeving, die discriminatie expliciet verbiedt, heeft landen aan het denken gezet.''
Maar ook de publieke opinie vindt steeds minder graten in het feit dat twee mannen of twee vrouwen trouwen. Door de geleidelijkheid van de strijd van de roze beweging - eerst het geregistreerd partnerschap, dan pas het huwelijk - kon men aan het idee wennen. Het huwelijk is verworden tot maar een van de samenlevingsvormen voor koppels. Lat-relatie, ongehuwd samenwonen, trouwen het homohuwelijk wordt een van de mogelijkheden op het menu.
Niet zo aan de overkant van de Oceaan. Enkele Amerikaanse staten proberen, aangestoken door de Europese voorbeelden, een voortrekkersrol te spelen. Massachusetts heeft dit jaar het homohuwelijk ingevoerd. Maar een meerderheid van de Amerikanen is tegen, en ook de twee partijen, Republikeinen en Democraten willen er niet van weten.
Nochtans zit het homohuwelijk volgens de New York Times in de logica van de wetten van vele staten ingebakken. In de VS mogen homoparen kinderen adopteren. Alleen Florida verbiedt het uitdrukkelijk. Als je twee mannen of twee vrouwen toelaat om een kind te adopteren, moet je hen de kans geven om dat kind het meest stabiele familieleven mogelijk te bieden. En wat biedt wettelijk de meeste garantie aan een koppel? Inderdaad.
Isa Van Dorsselaer is buitenlandredactrice. Elke dag beantwoordt de redactie van De Standaard een actuele vraag.
27/09/2004 Isa Van Dorsselaer
©Copyright De Standaard