Orakel
05-10-04, 21:31
door Kees de Vré
Volkskrant2004-10-05
Het geen-tijd-ontbijt rukt op. We lurken liever een pak yoghurt leeg of nemen een koek. Trouwens: een kroketje vult ook.
Met vele andere tradities verdwijnt ook het ontbijt langzaamaan uit het Nederlandse huishouden. Al ruim een kwart van de Nederlanders laat de boterhammen met kaas of vleeswaren 'smorgens staan en begint pas later op de dag de maag te vullen. Maar dan meer met koeken, repen, kroketten en chips.
Liet in 2002 nog 19 procent van de Nederlanders het ontbijt lopen, in 2004 steeg dat al naar 27 procent. Het aantal genoten tussendoortjes schiet daarentegen omhoog met bijna een verdubbeling vergeleken met twee jaar geleden: tien per week tegen zes in 2002. Vrouwen nemen gemiddeld twee van die tussendoortjes meer dan mannen.
,,Het explodeert echt'', zegt onderzoeker Frank Quix van het bureau Q en A research en consultancy, dat de eetgewoonten van Nederlanders onderzocht. ,,Geen tijd wordt meestal als reden aangehaald om niet te ontbijten. Maar dat is vooral een gevoel, men gunt zichzelf geen tijd. We hebben absoluut gezien meer vrije tijd dan ooit.''
Dat de traditionele eetmomenten vervagen is een trend die al langer wordt waargenomen. Ook de lunch en het avondeten verdwijnen langzaamaan, maar ,,bij het ontbijt is de sterkste beweging te zien'', zegt Quix. Waar, vooral jonge kinderen aanwezig zijn, zijn huishoudens eerder geneigd toch het mes en de margarine ter hand te nemen om een boterham te smeren, vond Quix. In deze categorie neemt nog 87 procent van de mensen de moeite een ontbijt klaar te maken. ,,Kinderen dwingen jezelf toch te ontbijten.''
Ook vond Quix dat de mensen die toch al ontbijten dat steeds vaker gaan doen. ,,Dagelijks gebruik van het ontbijt is als men minimaal 5 dagen per week een ontbijt nuttigt. De mensen die dat doen gaan nu vaker ontbijten; zes of zeven keer per week. ,,Dat komt wellicht ook door de opkomst van de snelontbijten, zoals drinkontbijten waarin alle nuttige voedingsstoffen zitten. Die worden, vanuit het niets, nu 2,8 keer per maand gebruikt. Het is een goed alternatief voor een traditioneel ontbijt, alleen wel duur.''
Het zijn met name de hogeropgeleiden die goed ontbijten. ,,Dat zijn toch de mensen die zich het best bewust zijn van de gevolgen voor de gezondheid.''
Daarom hebben de acties van het Voedingscentrum om mensen gezonder te laten eten ook zo weinig zin, denkt Quix. ,,Met die tv-spotjes raak je de lageropgeleiden niet. Die zien dat en denken 'oké' en gaan weer door met hun ongezonde eetgewoonten. Lageropgeleiden moet je actief op de winkelvloer bereiken. Of goede eetgewoontes bijvoorbeeld expliciet in veelbekeken soaps opnemen.''
De onderzoeker heeft het eetgedrag gekoppeld aan de maat voor een gezond lichaamsgewicht, de Body Mass Index (BMI). ,,Dan blijkt dat de mensen die zich zorgen maken over hun gewicht opvallend vaak de personen zijn met een gunstige BMI. Mensen met overgewicht en met een gezondheidsbedreigend overgewicht -obesitas- zijn de mensen die het meest buitenshuis en tussendoor eten.'' Dit zijn ook de mensen die in meerderheid denken dat het geen kwaad kan dat je twee maal per week fastfood eet. ,,Dat is schokkend'', zegt Quix.
Daar is iets aan te doen, en de onderzoeker vindt dat de fabrikanten van voeding daarin een rol hebben. ,,Zo zijn er bijvoorbeeld Aziatische maaltijden voor twee personen waaraan je 350 gram kip moet toevoegen en slechts één ons groenten. Dat is toch niet de goede verhouding. In de landen waar dit soort maaltijden vandaan komt krijg je nauwelijks vlees en veel groenten. Als je de fabrikanten daarover vraagt, erkennen ze dat de receptuur niet klopt, maar doen vervolgens niets. Zij zijn wel degenen die dat kunnen veranderen.''
Met het verdwijnen van de ouderwetse boterham moeten met name de broodbakkers met de handen in het haar zitten. Bakker Bart, de grootste bakker van Nederland, erkent dat de laatste ontbijttrends ,,ons geen goed doen''. Bart ziet weliswaar ,,nog geen terugloop in de verkopen van onze ontbijtproducten, maar het is wel iets om goed te volgen''.
De bakker constateert een verschuiving van eetmomenten naar buitenshuis gebruik. ,,Daar spelen we in onze winkels op in door veel variatie in brood en beleg.'' Bart constateert tevens een hang naar gezondheid. ,,Ook hier hebben we de afgelopen periode een slag geslagen door minder en gezondere vetten te gebruiken.''
TNO Voeding stelt in een onderzoek uit 2000 -binnenkort wordt dit aangepast aan de laatste inzichten- dat het gebruik van een ontbijt elke dag is aan te raden. Van de energie en voedingsstoffen die we dagelijks nodig hebben, wordt 10 tot 15 procent geleverd door het ontbijt. Als je dat overslaat moet je het compenseren, en dat gebeurt zelden, aldus TNO Voeding.
Brood is een belangrijke leverancier van koper, magnesium en jodium. Dat komt in andere graanproducten als muesli niet voor. Verder levert brood koolhydraten, voedingsvezel, ijzer, zink, seleen, foliumzuur en de vitamines B1 en B6.
Kinderen die niet ontbijten hebben moeite zich te concentreren, zo signaleren leerkrachten, en dat heeft weer invloed op hun leerprestaties. Als gevolg van een hoog vezelgehalte krijgt men met brood snel een verzadigd gevoel. En dat maakt weer een betere gewichtscontrole mogelijk.
Volkskrant2004-10-05
Het geen-tijd-ontbijt rukt op. We lurken liever een pak yoghurt leeg of nemen een koek. Trouwens: een kroketje vult ook.
Met vele andere tradities verdwijnt ook het ontbijt langzaamaan uit het Nederlandse huishouden. Al ruim een kwart van de Nederlanders laat de boterhammen met kaas of vleeswaren 'smorgens staan en begint pas later op de dag de maag te vullen. Maar dan meer met koeken, repen, kroketten en chips.
Liet in 2002 nog 19 procent van de Nederlanders het ontbijt lopen, in 2004 steeg dat al naar 27 procent. Het aantal genoten tussendoortjes schiet daarentegen omhoog met bijna een verdubbeling vergeleken met twee jaar geleden: tien per week tegen zes in 2002. Vrouwen nemen gemiddeld twee van die tussendoortjes meer dan mannen.
,,Het explodeert echt'', zegt onderzoeker Frank Quix van het bureau Q en A research en consultancy, dat de eetgewoonten van Nederlanders onderzocht. ,,Geen tijd wordt meestal als reden aangehaald om niet te ontbijten. Maar dat is vooral een gevoel, men gunt zichzelf geen tijd. We hebben absoluut gezien meer vrije tijd dan ooit.''
Dat de traditionele eetmomenten vervagen is een trend die al langer wordt waargenomen. Ook de lunch en het avondeten verdwijnen langzaamaan, maar ,,bij het ontbijt is de sterkste beweging te zien'', zegt Quix. Waar, vooral jonge kinderen aanwezig zijn, zijn huishoudens eerder geneigd toch het mes en de margarine ter hand te nemen om een boterham te smeren, vond Quix. In deze categorie neemt nog 87 procent van de mensen de moeite een ontbijt klaar te maken. ,,Kinderen dwingen jezelf toch te ontbijten.''
Ook vond Quix dat de mensen die toch al ontbijten dat steeds vaker gaan doen. ,,Dagelijks gebruik van het ontbijt is als men minimaal 5 dagen per week een ontbijt nuttigt. De mensen die dat doen gaan nu vaker ontbijten; zes of zeven keer per week. ,,Dat komt wellicht ook door de opkomst van de snelontbijten, zoals drinkontbijten waarin alle nuttige voedingsstoffen zitten. Die worden, vanuit het niets, nu 2,8 keer per maand gebruikt. Het is een goed alternatief voor een traditioneel ontbijt, alleen wel duur.''
Het zijn met name de hogeropgeleiden die goed ontbijten. ,,Dat zijn toch de mensen die zich het best bewust zijn van de gevolgen voor de gezondheid.''
Daarom hebben de acties van het Voedingscentrum om mensen gezonder te laten eten ook zo weinig zin, denkt Quix. ,,Met die tv-spotjes raak je de lageropgeleiden niet. Die zien dat en denken 'oké' en gaan weer door met hun ongezonde eetgewoonten. Lageropgeleiden moet je actief op de winkelvloer bereiken. Of goede eetgewoontes bijvoorbeeld expliciet in veelbekeken soaps opnemen.''
De onderzoeker heeft het eetgedrag gekoppeld aan de maat voor een gezond lichaamsgewicht, de Body Mass Index (BMI). ,,Dan blijkt dat de mensen die zich zorgen maken over hun gewicht opvallend vaak de personen zijn met een gunstige BMI. Mensen met overgewicht en met een gezondheidsbedreigend overgewicht -obesitas- zijn de mensen die het meest buitenshuis en tussendoor eten.'' Dit zijn ook de mensen die in meerderheid denken dat het geen kwaad kan dat je twee maal per week fastfood eet. ,,Dat is schokkend'', zegt Quix.
Daar is iets aan te doen, en de onderzoeker vindt dat de fabrikanten van voeding daarin een rol hebben. ,,Zo zijn er bijvoorbeeld Aziatische maaltijden voor twee personen waaraan je 350 gram kip moet toevoegen en slechts één ons groenten. Dat is toch niet de goede verhouding. In de landen waar dit soort maaltijden vandaan komt krijg je nauwelijks vlees en veel groenten. Als je de fabrikanten daarover vraagt, erkennen ze dat de receptuur niet klopt, maar doen vervolgens niets. Zij zijn wel degenen die dat kunnen veranderen.''
Met het verdwijnen van de ouderwetse boterham moeten met name de broodbakkers met de handen in het haar zitten. Bakker Bart, de grootste bakker van Nederland, erkent dat de laatste ontbijttrends ,,ons geen goed doen''. Bart ziet weliswaar ,,nog geen terugloop in de verkopen van onze ontbijtproducten, maar het is wel iets om goed te volgen''.
De bakker constateert een verschuiving van eetmomenten naar buitenshuis gebruik. ,,Daar spelen we in onze winkels op in door veel variatie in brood en beleg.'' Bart constateert tevens een hang naar gezondheid. ,,Ook hier hebben we de afgelopen periode een slag geslagen door minder en gezondere vetten te gebruiken.''
TNO Voeding stelt in een onderzoek uit 2000 -binnenkort wordt dit aangepast aan de laatste inzichten- dat het gebruik van een ontbijt elke dag is aan te raden. Van de energie en voedingsstoffen die we dagelijks nodig hebben, wordt 10 tot 15 procent geleverd door het ontbijt. Als je dat overslaat moet je het compenseren, en dat gebeurt zelden, aldus TNO Voeding.
Brood is een belangrijke leverancier van koper, magnesium en jodium. Dat komt in andere graanproducten als muesli niet voor. Verder levert brood koolhydraten, voedingsvezel, ijzer, zink, seleen, foliumzuur en de vitamines B1 en B6.
Kinderen die niet ontbijten hebben moeite zich te concentreren, zo signaleren leerkrachten, en dat heeft weer invloed op hun leerprestaties. Als gevolg van een hoog vezelgehalte krijgt men met brood snel een verzadigd gevoel. En dat maakt weer een betere gewichtscontrole mogelijk.