Marsipulami
10-10-04, 14:27
Zwijgen over Turkije is geen optie
Mag Turkije lid worden van de EU? Waar liggen de grenzen van Europa? In de Wetstraat zijn het niet echt ,,hete'' thema's. Wie zijn oor te luisteren legt bij politici krijgt te horen dat de mensen het toch niet begrijpen of dat die discussies alleen maar extreem-rechts in de kaart spelen. Maar hoe langer wordt gezwegen, hoe duidelijker het wordt dat er maar één winnaar is.
TURKIJE kan beginnen over het EU-lidmaatschap. Dat werd woensdag duidelijk toen de Europese Commissie het licht op groen zette. Een precieze datum waarop het land EU-lid kan worden, ligt nog niet vast en de voorwaarden waaraan de aspirant-lidstaat moet voldoen, zijn stringent. Maar is Turkije wel een Europees land?
Buiten de politiek lijkt die vraag al beantwoord. In het voetbal - Europa's populairste sport - draaien de Turkse ploegen al jaren mee in de Europese competitie. Voetbalclub Galatasaray won in 2000 zelfs de UEFA-cup. In Europa's populairste liedjeswedstrijd zien we iets soortgelijks. Vorig jaar schreef de klassiek geschoolde sopraan Sertab het Eurovisie Songfestival op haar naam. Met het nummer Everyway That I Can , een mix van traditionele Turkse en westerse ritmes, haalde ze het nipt van onze Urban Trad.
Politiek ligt de vraag heel wat moeilijker. Terwijl het onderwerp de voorbije week de Europese politiek domineerde, was het in de Wetstraat niet echt een druk besproken thema. Met discussies over de begroting, DHL of Brussel-Halle-Vilvoorde hebben onze politici wel wat anders aan het hoofd. Maar de kans is klein dat het Turkse EU-lidmaatschap volgende week, volgende maand of zelfs volgend jaar de inzet wordt van een groot debat.
In het verleden is er evenmin zwaar over gediscussieerd. Nochtans was daar ruim de tijd voor. Turkije zit al jaren in de Europese wachtkamer. Het ondertekende al in 1963 een associatieverdrag met de Europese Economische Gemeenschap (EEG). De aanvraag om EU-lid te worden is ondertussen 17 jaar oud.
Politici hameren om de haverklap op het toenemende belang van Europa. Maar bij belangrijke Europese beslissingen duikt een vast stramien op. Er worden een paar grote verklaringen afgelegd, de obligate kritische noot volgt en na een parlementair debatje gaat iedereen over tot de orde van de dag.
,,Europa is voor de burger een ver-van-mijn-bedshow. De mensen liggen er niet wakker van'', klinkt het steevast. De ultieme dooddoener is ongetwijfeld het argument dat het allemaal te moeilijk is om uit te leggen. Geopolitieke bespiegelingen over de uitbreiding van Europa is ongetwijfeld voer voor politicologen. Maar hoe komt het dat Europa de voorbije decennia een zegen is geweest voor ons land, dat kan nooit echt worden uitgelegd. Het lijkt wel een axioma.
Begin oktober beloofde de Franse president, Jacques Chirac, zijn landgenoten dat Turkije alleen EU-lid wordt als een meerderheid van de Franse kiezers daarmee instemt. Volgens Europees parlementslid Ivo Belet (CD&V) hebben referenda weinig zin. In de discussie over een volksraadpleging over de Europese grondwet stelde hij dat zo'n referendum dreigt te verworden ,,tot een welles-nietesspelletje rond populistische thema's zoals voor of tegen de toetreding van Turkije. Het effect van een tegenvallende uitslag mag men ook niet onderschatten. Als het verdrag wordt weggestemd in een of meerdere lidstaten, dreigen crisis, stilstand en achteruitgang in de EU.''
De overheersende houding lijkt wel: vertrouw ons maar, wij weten wat goed is en zullen wel een correcte beslissing nemen. De liberaal Louis Michel, vandaag Europees commissaris, verwoordde het enkele jaren geleden treffend. ,,Een referendum over zo'n thema zou een debat openen met smerige argumenten over onder meer de islam, die alleen maar rechts in de kaart spelen. Onze westerse democratieën beschikken niet over voldoende middelen om een publiek debat over dergelijke onderwerpen in de hand te houden en te omkaderen.''
De enige partij die zich systematisch roert als het over de uitbreiding van de EU gaat, is het Vlaams Blok. In de marge van de partij werd een comité opgericht ,,Neen Tegen Turkije in de EU''. Dat comité organiseert dezer dagen een heuse Ronde van Vlaanderen met ,,strijdmeetings''. Wie gelooft in een complot van ,,de linkse multiculturele lobby, het grootkapitaal en de Amerikanen'' kan vanavond bijvoorbeeld terecht op een meeting in Meise.
Vooraleer een politicus zich in een debat mengt, vraagt hij zich doorgaans af wat hij erbij te winnen heeft. Voorlopig is het Blok blijkbaar de enige partij die ervan overtuigd is dat ze voordeel kan halen door zich hierop te profileren.
Uit een rondvraag van deze krant bleek eind vorige maand dat het gros van de Vlaamse partijen nog geen eensluidend standpunt heeft in dit dossier. Bij het Blok is dat wel het geval. De partij ijvert al een hele tijd voor een referendum over de toetreding van Turkije. ,,De reden voor het verbijsterende gebrek aan geloof in de democratie van de andere partijen is simpel'', aldus Europees parlementslid Koen Dillen. ,,De grote meerderheid van de kiezers is tegen, maar dat speelt blijkbaar geen rol.''
Misschien moeten de andere voor- en tegenstanders van het Turks EU-lidmaatschap zich iets luider laten horen. Voorstanders kunnen alvast moed putten uit een peiling die De Standaard in april voorstelde. Daaruit bleek dat een ruime meerderheid van de Vlamingen (zeven op de tien) vindt dat het moslimland Turkije lid moet kunnen worden van de Europese Unie als het aan alle voorwaarden voldoet.
Het Blok is langzaam maar zeker de discussie aan het monopoliseren. Het voorbije decennium hebben we nog zulke scenario's gezien. Eerst in de discussie over vreemdelingen, later toen het over veiligheid ging. De traditionele partijen hebben lang gezwegen uit vrees extreem-rechts in de kaart te spelen. Toen dat niet het verhoopte succes opleverde, probeerden ze zich tevergeefs op die thema's te profileren.
Het resultaat kent iedereen. Migratie en veiligheid zijn, naast onvrede over de traditionele partijen, de redenen bij uitstek om op het Blok te stemmen. De partij is uitgegroeid tot de grootste politieke formatie van Vlaanderen. Misschien moeten de andere partijen hun stem toch maar wat luider laten horen.
Als er geen debat wordt gevoerd over de plaats van Turkije in Europa, is er over enkele jaren maar één winnaar.
Zwijgen is geen optie.
09/10/2004 Steven Samyn
©Copyright De Standaard
Mag Turkije lid worden van de EU? Waar liggen de grenzen van Europa? In de Wetstraat zijn het niet echt ,,hete'' thema's. Wie zijn oor te luisteren legt bij politici krijgt te horen dat de mensen het toch niet begrijpen of dat die discussies alleen maar extreem-rechts in de kaart spelen. Maar hoe langer wordt gezwegen, hoe duidelijker het wordt dat er maar één winnaar is.
TURKIJE kan beginnen over het EU-lidmaatschap. Dat werd woensdag duidelijk toen de Europese Commissie het licht op groen zette. Een precieze datum waarop het land EU-lid kan worden, ligt nog niet vast en de voorwaarden waaraan de aspirant-lidstaat moet voldoen, zijn stringent. Maar is Turkije wel een Europees land?
Buiten de politiek lijkt die vraag al beantwoord. In het voetbal - Europa's populairste sport - draaien de Turkse ploegen al jaren mee in de Europese competitie. Voetbalclub Galatasaray won in 2000 zelfs de UEFA-cup. In Europa's populairste liedjeswedstrijd zien we iets soortgelijks. Vorig jaar schreef de klassiek geschoolde sopraan Sertab het Eurovisie Songfestival op haar naam. Met het nummer Everyway That I Can , een mix van traditionele Turkse en westerse ritmes, haalde ze het nipt van onze Urban Trad.
Politiek ligt de vraag heel wat moeilijker. Terwijl het onderwerp de voorbije week de Europese politiek domineerde, was het in de Wetstraat niet echt een druk besproken thema. Met discussies over de begroting, DHL of Brussel-Halle-Vilvoorde hebben onze politici wel wat anders aan het hoofd. Maar de kans is klein dat het Turkse EU-lidmaatschap volgende week, volgende maand of zelfs volgend jaar de inzet wordt van een groot debat.
In het verleden is er evenmin zwaar over gediscussieerd. Nochtans was daar ruim de tijd voor. Turkije zit al jaren in de Europese wachtkamer. Het ondertekende al in 1963 een associatieverdrag met de Europese Economische Gemeenschap (EEG). De aanvraag om EU-lid te worden is ondertussen 17 jaar oud.
Politici hameren om de haverklap op het toenemende belang van Europa. Maar bij belangrijke Europese beslissingen duikt een vast stramien op. Er worden een paar grote verklaringen afgelegd, de obligate kritische noot volgt en na een parlementair debatje gaat iedereen over tot de orde van de dag.
,,Europa is voor de burger een ver-van-mijn-bedshow. De mensen liggen er niet wakker van'', klinkt het steevast. De ultieme dooddoener is ongetwijfeld het argument dat het allemaal te moeilijk is om uit te leggen. Geopolitieke bespiegelingen over de uitbreiding van Europa is ongetwijfeld voer voor politicologen. Maar hoe komt het dat Europa de voorbije decennia een zegen is geweest voor ons land, dat kan nooit echt worden uitgelegd. Het lijkt wel een axioma.
Begin oktober beloofde de Franse president, Jacques Chirac, zijn landgenoten dat Turkije alleen EU-lid wordt als een meerderheid van de Franse kiezers daarmee instemt. Volgens Europees parlementslid Ivo Belet (CD&V) hebben referenda weinig zin. In de discussie over een volksraadpleging over de Europese grondwet stelde hij dat zo'n referendum dreigt te verworden ,,tot een welles-nietesspelletje rond populistische thema's zoals voor of tegen de toetreding van Turkije. Het effect van een tegenvallende uitslag mag men ook niet onderschatten. Als het verdrag wordt weggestemd in een of meerdere lidstaten, dreigen crisis, stilstand en achteruitgang in de EU.''
De overheersende houding lijkt wel: vertrouw ons maar, wij weten wat goed is en zullen wel een correcte beslissing nemen. De liberaal Louis Michel, vandaag Europees commissaris, verwoordde het enkele jaren geleden treffend. ,,Een referendum over zo'n thema zou een debat openen met smerige argumenten over onder meer de islam, die alleen maar rechts in de kaart spelen. Onze westerse democratieën beschikken niet over voldoende middelen om een publiek debat over dergelijke onderwerpen in de hand te houden en te omkaderen.''
De enige partij die zich systematisch roert als het over de uitbreiding van de EU gaat, is het Vlaams Blok. In de marge van de partij werd een comité opgericht ,,Neen Tegen Turkije in de EU''. Dat comité organiseert dezer dagen een heuse Ronde van Vlaanderen met ,,strijdmeetings''. Wie gelooft in een complot van ,,de linkse multiculturele lobby, het grootkapitaal en de Amerikanen'' kan vanavond bijvoorbeeld terecht op een meeting in Meise.
Vooraleer een politicus zich in een debat mengt, vraagt hij zich doorgaans af wat hij erbij te winnen heeft. Voorlopig is het Blok blijkbaar de enige partij die ervan overtuigd is dat ze voordeel kan halen door zich hierop te profileren.
Uit een rondvraag van deze krant bleek eind vorige maand dat het gros van de Vlaamse partijen nog geen eensluidend standpunt heeft in dit dossier. Bij het Blok is dat wel het geval. De partij ijvert al een hele tijd voor een referendum over de toetreding van Turkije. ,,De reden voor het verbijsterende gebrek aan geloof in de democratie van de andere partijen is simpel'', aldus Europees parlementslid Koen Dillen. ,,De grote meerderheid van de kiezers is tegen, maar dat speelt blijkbaar geen rol.''
Misschien moeten de andere voor- en tegenstanders van het Turks EU-lidmaatschap zich iets luider laten horen. Voorstanders kunnen alvast moed putten uit een peiling die De Standaard in april voorstelde. Daaruit bleek dat een ruime meerderheid van de Vlamingen (zeven op de tien) vindt dat het moslimland Turkije lid moet kunnen worden van de Europese Unie als het aan alle voorwaarden voldoet.
Het Blok is langzaam maar zeker de discussie aan het monopoliseren. Het voorbije decennium hebben we nog zulke scenario's gezien. Eerst in de discussie over vreemdelingen, later toen het over veiligheid ging. De traditionele partijen hebben lang gezwegen uit vrees extreem-rechts in de kaart te spelen. Toen dat niet het verhoopte succes opleverde, probeerden ze zich tevergeefs op die thema's te profileren.
Het resultaat kent iedereen. Migratie en veiligheid zijn, naast onvrede over de traditionele partijen, de redenen bij uitstek om op het Blok te stemmen. De partij is uitgegroeid tot de grootste politieke formatie van Vlaanderen. Misschien moeten de andere partijen hun stem toch maar wat luider laten horen.
Als er geen debat wordt gevoerd over de plaats van Turkije in Europa, is er over enkele jaren maar één winnaar.
Zwijgen is geen optie.
09/10/2004 Steven Samyn
©Copyright De Standaard