Marsipulami
06-11-04, 16:05
Van Gogh en de wrok van moslims
van onze redactie kerk
BARNEVELD - Met de moord op Van Gogh en het mogelijk circuleren van een dodenlijst zit de schrik voor radicale moslims er goed in. Grote vraag is in hoeverre dit geweld bij de islam hoort.
,,Een merkwaardig stuk'', oordeelt islamoloog R. Meijer over de brief die dinsdag op het lichaam van Theo van Gogh is achtergelaten. Een rare mix van verwijzingen naar oude Koran- en Talmudteksten en moderne termen als 'intellectueel terrorisme', stelt Meijer, verbonden aan het Leidse islaminstituut Isim. Een verwijzing naar een religieuze opinie, een fatwa, die de moord zou rechtvaardigen, ziet hij er niet in. ,,De schrijver heeft zelf iets in elkaar geknutseld, allerlei teksten overal vandaan gehaald en daar zelf conclusies aan verbonden.'' Hij betwijfelt dan ook of er een religieus leider achter de daad zit.
Ook F. Leemhuis, die de Koran in het Nederlands heeft vertaald, ziet geen strakke moslimorganisatie of geloofsstroming achter de brief. ,,Het lijkt gewoon op een kring mensen die in groepjes bij elkaar komen en de islam gebruiken voor hun eigen ideeën.'' Volgens Leemhuis zijn de meeste Koranstukken in de brief uit het Engels vertaald. ,,Ze zoeken het internet af naar bepaalde interpretaties van de Koran, die in hun straatje passen.''
Leemhuis denkt dat je eerder van ideeën van de politieke islam kan spreken dan van een religieuze stroming. ,,Ik zie een parallel met bijvoorbeeld de Rote Armee Fraktion in Duitsland. Deze jongelui zijn tot de conclusie gekomen dat de maatschappij zo verrot is dat niets meer helpt. En dan gaan ze over de rooie.'' Hij benadrukt dat fundamentalisme niet alleen een religieus maar ook een politiek probleem is.
Boos
Daar ging de Utrechtse arabist prof. dr. J.J.G. Jansen eerder dit jaar in HP/De Tijd al eens op in. ,,Er zijn moslims die boos zijn op de rest van de wereld. Het is niet gemakkelijk te begrijpen waarom.'' De kern van zijn betoog: moslims leven met de gedachte dat de islam de beste godsdienst is - wat op zich niet verkeerd is - maar verbinden daar een volgens Jansen onwenselijke conclusie aan. ,,De aanhangers van de beste godsdienst hebben in deze wereld een streepje voor op de rest, zijn superieur aan de rest, en hebben ook meer rechten dan de rest.'' De realiteit - zeker in het tolerante Westen - laat voor deze gedachte geen ruimte, en veel moslims voelen zich daardoor in hun eer aangetast.
Volgens J. Beukema, docent missiologische vakken aan de Christelijke Hogeschool Ede en jarenlang missionair werker onder de moslimgemeenschap in Rotterdam, wees onderzoek in het jaar 2000 erop dat 3 tot 5 procent van de moslims sympathiseert met fundamentalisten. ,,Er is een tweede groep, meer dan vijf procent, die bijvoorbeeld bij de terreuraanslagen op de Verenigde Staten van 11 september vond dat Amerika eigenlijk een 'koekje van eigen deeg' kreeg. Noem het de wrok van een minderheid.''
Beide groepen komen na de moord op Van Gogh opnieuw in beeld. Van Gogh heeft de moslimgemeenschap op stuitende wijze gekwetst, zegt Beukema. En daar was, tot frustratie van de moslims, ook ruimte voor in Nederland. ,,Ik reed afgelopen week nog langs de moskee van imam el-Moumni, die enkele jaren geleden werd aangeklaagd wegens homo-onvriendelijke uitspraken. Terwijl hij ook had geschreven dat je als buren - ook als je buren homo's zijn - vriendelijk met elkaar moet omgaan. Van Gogh is veel verder gegaan, de moslimgemeenschap heeft zich gekwetst gevoeld.''
Het gevolg is dat na de moord op Van Gogh een deel van de moslims begrip heeft voor deze daad. ,,Emotioneel is er enige sympathie voor de dader. Maar het is dubbel, want rationeel weten ze ook dat het niet kan, en dat hoor je dan ook terug in de formele reacties.'' Grote vraag is hoe groot die passieve steun van moslims voor de dader is, vraagt Beukema zich af. Het zou volgens hem winst zijn als de overheid de moslimgemeenschap zover weet te krijgen zelf actief radicalerende leden aan te pakken.
Het islamitische geloof laat, meer dan het christelijke, ruimte voor een politieke interpretatie van de islam om 'goddeloze mensen hard aan te pakken', verwoordt Beukema. Maar, nuanceert de voormalig missionair werker, er is wel degelijk een andere groep. Hij wijst op de Amsterdamse wethouder Aboutaleb, zelf een actief moslim. Deze PvdA'er wijst juist op het karakter van de westerse pluliforme samenleving. ,,Hij zegt juist: leer leven met verschillende meningen. Ik geloof dat een meerderheid van de moslims de sharia (de strenge islamitische wetgeving, red.) helemaal niet wil invoeren. Als er vrijheid van godsdienst is, is dat voor hen genoeg. Ze zijn blij met het bestel in dit land, het is vaak vrijer dan ze gewend waren in hun land van herkomst.'' Hij kent veel migranten die niets anders willen dan vreedzaam leven en integreren in de samenleving. En in de gemiddelde moskee wordt volgens hem echt tegen geweld gepreekt, al kunnen veel Nederlanders dat niet geloven.
Wrevel
Ook dr. J. Broekhuis, protestants emeritus-predikant en enkele jaren docent aan de protestantse theologische opleiding in Beiroet, legt een verband tussen de moord en de beledigingen die de moslims over zich uitgestort kregen. Hij sluit niet uit dat negentig procent van de moslims de moord op Van Gogh ten diepste accepteert. Voor de achterliggende wrevel heeft hij begrip. ,,Zij zeggen: die beledigingen, dat kan niet. En ik moet zeggen dat ik het daar van harte mee eens ben.''
Het denken van de 26-jarige verdachte is niet synoniem aan het denken van de gehele moslimgemeenschap. Volgens de islamkenner lichten kleine groepjes moslims Koran-teksten 'eruit', zoals er ook christenen zijn die op basis van bepaalde Bijbel-passages bijvoorbeeld voorschrijven dat vrouwen rokken en hoeden moeten dragen. ,,Bepaalde teksten uit de Koran vertroetelen ze en geven ze hun eigen subjectieve invulling.''
Volgens Broekhuis zijn veel moslims teleurgesteld in christenen die de secularisatie in het westen gelaten over zich heen laten komen en niet opkomen voor hun Heer Jezus, bijvoorbeeld als deze beledigd wordt. ,,Maar de islam is ook heel anders ingericht, die doordrenkt alle facetten van het leven. Zelfs hoe je je broek aandoet, dat doe je namelijk zittend, zo heeft Mohammed voorgeschreven.''
van onze redactie kerk
BARNEVELD - Met de moord op Van Gogh en het mogelijk circuleren van een dodenlijst zit de schrik voor radicale moslims er goed in. Grote vraag is in hoeverre dit geweld bij de islam hoort.
,,Een merkwaardig stuk'', oordeelt islamoloog R. Meijer over de brief die dinsdag op het lichaam van Theo van Gogh is achtergelaten. Een rare mix van verwijzingen naar oude Koran- en Talmudteksten en moderne termen als 'intellectueel terrorisme', stelt Meijer, verbonden aan het Leidse islaminstituut Isim. Een verwijzing naar een religieuze opinie, een fatwa, die de moord zou rechtvaardigen, ziet hij er niet in. ,,De schrijver heeft zelf iets in elkaar geknutseld, allerlei teksten overal vandaan gehaald en daar zelf conclusies aan verbonden.'' Hij betwijfelt dan ook of er een religieus leider achter de daad zit.
Ook F. Leemhuis, die de Koran in het Nederlands heeft vertaald, ziet geen strakke moslimorganisatie of geloofsstroming achter de brief. ,,Het lijkt gewoon op een kring mensen die in groepjes bij elkaar komen en de islam gebruiken voor hun eigen ideeën.'' Volgens Leemhuis zijn de meeste Koranstukken in de brief uit het Engels vertaald. ,,Ze zoeken het internet af naar bepaalde interpretaties van de Koran, die in hun straatje passen.''
Leemhuis denkt dat je eerder van ideeën van de politieke islam kan spreken dan van een religieuze stroming. ,,Ik zie een parallel met bijvoorbeeld de Rote Armee Fraktion in Duitsland. Deze jongelui zijn tot de conclusie gekomen dat de maatschappij zo verrot is dat niets meer helpt. En dan gaan ze over de rooie.'' Hij benadrukt dat fundamentalisme niet alleen een religieus maar ook een politiek probleem is.
Boos
Daar ging de Utrechtse arabist prof. dr. J.J.G. Jansen eerder dit jaar in HP/De Tijd al eens op in. ,,Er zijn moslims die boos zijn op de rest van de wereld. Het is niet gemakkelijk te begrijpen waarom.'' De kern van zijn betoog: moslims leven met de gedachte dat de islam de beste godsdienst is - wat op zich niet verkeerd is - maar verbinden daar een volgens Jansen onwenselijke conclusie aan. ,,De aanhangers van de beste godsdienst hebben in deze wereld een streepje voor op de rest, zijn superieur aan de rest, en hebben ook meer rechten dan de rest.'' De realiteit - zeker in het tolerante Westen - laat voor deze gedachte geen ruimte, en veel moslims voelen zich daardoor in hun eer aangetast.
Volgens J. Beukema, docent missiologische vakken aan de Christelijke Hogeschool Ede en jarenlang missionair werker onder de moslimgemeenschap in Rotterdam, wees onderzoek in het jaar 2000 erop dat 3 tot 5 procent van de moslims sympathiseert met fundamentalisten. ,,Er is een tweede groep, meer dan vijf procent, die bijvoorbeeld bij de terreuraanslagen op de Verenigde Staten van 11 september vond dat Amerika eigenlijk een 'koekje van eigen deeg' kreeg. Noem het de wrok van een minderheid.''
Beide groepen komen na de moord op Van Gogh opnieuw in beeld. Van Gogh heeft de moslimgemeenschap op stuitende wijze gekwetst, zegt Beukema. En daar was, tot frustratie van de moslims, ook ruimte voor in Nederland. ,,Ik reed afgelopen week nog langs de moskee van imam el-Moumni, die enkele jaren geleden werd aangeklaagd wegens homo-onvriendelijke uitspraken. Terwijl hij ook had geschreven dat je als buren - ook als je buren homo's zijn - vriendelijk met elkaar moet omgaan. Van Gogh is veel verder gegaan, de moslimgemeenschap heeft zich gekwetst gevoeld.''
Het gevolg is dat na de moord op Van Gogh een deel van de moslims begrip heeft voor deze daad. ,,Emotioneel is er enige sympathie voor de dader. Maar het is dubbel, want rationeel weten ze ook dat het niet kan, en dat hoor je dan ook terug in de formele reacties.'' Grote vraag is hoe groot die passieve steun van moslims voor de dader is, vraagt Beukema zich af. Het zou volgens hem winst zijn als de overheid de moslimgemeenschap zover weet te krijgen zelf actief radicalerende leden aan te pakken.
Het islamitische geloof laat, meer dan het christelijke, ruimte voor een politieke interpretatie van de islam om 'goddeloze mensen hard aan te pakken', verwoordt Beukema. Maar, nuanceert de voormalig missionair werker, er is wel degelijk een andere groep. Hij wijst op de Amsterdamse wethouder Aboutaleb, zelf een actief moslim. Deze PvdA'er wijst juist op het karakter van de westerse pluliforme samenleving. ,,Hij zegt juist: leer leven met verschillende meningen. Ik geloof dat een meerderheid van de moslims de sharia (de strenge islamitische wetgeving, red.) helemaal niet wil invoeren. Als er vrijheid van godsdienst is, is dat voor hen genoeg. Ze zijn blij met het bestel in dit land, het is vaak vrijer dan ze gewend waren in hun land van herkomst.'' Hij kent veel migranten die niets anders willen dan vreedzaam leven en integreren in de samenleving. En in de gemiddelde moskee wordt volgens hem echt tegen geweld gepreekt, al kunnen veel Nederlanders dat niet geloven.
Wrevel
Ook dr. J. Broekhuis, protestants emeritus-predikant en enkele jaren docent aan de protestantse theologische opleiding in Beiroet, legt een verband tussen de moord en de beledigingen die de moslims over zich uitgestort kregen. Hij sluit niet uit dat negentig procent van de moslims de moord op Van Gogh ten diepste accepteert. Voor de achterliggende wrevel heeft hij begrip. ,,Zij zeggen: die beledigingen, dat kan niet. En ik moet zeggen dat ik het daar van harte mee eens ben.''
Het denken van de 26-jarige verdachte is niet synoniem aan het denken van de gehele moslimgemeenschap. Volgens de islamkenner lichten kleine groepjes moslims Koran-teksten 'eruit', zoals er ook christenen zijn die op basis van bepaalde Bijbel-passages bijvoorbeeld voorschrijven dat vrouwen rokken en hoeden moeten dragen. ,,Bepaalde teksten uit de Koran vertroetelen ze en geven ze hun eigen subjectieve invulling.''
Volgens Broekhuis zijn veel moslims teleurgesteld in christenen die de secularisatie in het westen gelaten over zich heen laten komen en niet opkomen voor hun Heer Jezus, bijvoorbeeld als deze beledigd wordt. ,,Maar de islam is ook heel anders ingericht, die doordrenkt alle facetten van het leven. Zelfs hoe je je broek aandoet, dat doe je namelijk zittend, zo heeft Mohammed voorgeschreven.''