Orakel
07-11-04, 20:15
De Berg
Het ideaal van de gesloten samenleving
zondag 7 november 2004 21:00 Net 3 (Herhaling)
In ‘De berg’ bezoeken we de ‘gesloten samenleving’. Als de globalisering de wereld één maakt en tegelijkertijd grote groepen mensen bedreigt en uitsluit, waartoe kan die kloof dan leiden? Hoe zien degenen die zich bedreigd voelen door de globalisering en de Westerse massacultuur onze beschaving? En valt de kloof, die alsmaar groter lijkt te worden, nog te dichten?
In de uitzending komt theologe Karen Armstrong uitgebreid aan het woord. Haar specialisme is het godsdienstig fundamentalisme dat de laatste decennia in alle godsdiensten sluipenderwijs steeds meer aanhang heeft gewonnen.
Daarnaast keren we terug naar Manuel Castells die de 11e september vooral ziet als een uiting van een conflict waaraan bedreigde identiteit ten grondslag ligt. Hij ziet met name in veel moslimlanden snel groeiende gevoelens van frustratie, onmacht en wanhoop die tot bijna onhoudbare spanning hebben geleid. Castells hypothese dat elke vorm van globalisering een tegenreactie, namelijk tribalisering, oproept, lijkt steeds meer bevestigd.
Maar centraal in de uitzending staan twee vertegenwoordigers van de zogenaamde ‘gesloten samenleving'. In 1996 werd de Tsjetsjeense hoofdstad Grozny door de Russen zo goed als totaal vernietigd. Hoog op het lijstje van gezochte terroristen - of vrijheidstrijders, het is maar hoe je het bekijkt- stond Khozh-Ahmed Noukhaev. Volgens Moskou een topcrimineel maar voor veel Tsjetsjenen een levende legende. Als één van de clanleiders met aanzien voelde Noukhaev zich na de gruwelijke oorlog met Rusland geroepen mee te denken over het nieuwe, vrije Tsjetsjenië. Na de puinhopen van Grozny moest alles radicaal anders. Ook hier gold: vanaf de grond opnieuw.
De Pool Mansour Jachimczyk studeerde, net als Karen Armstrong, theologie in Oxford. Maar hij trok naar het oosten, bekeerde zich tot de islam en bood Noukhaev zijn diensten aan. Tezamen richtten zij de ‘closed society foundation’ op, als antwoord op het in New York gevestigde ‘open society institute’ van miljardair George Soros. De 'closed society foundation' maakt zich sterk voor de normen en waarden van de traditionele, gesloten samenlevingen en heeft een uitgesproken afkeer van de idealen van de Westerse open maatschappij. Ze verwerpt de verworvenheden van het rationalisme en keert terug naar mystiek, naar afstamming, bloedverwantschap, broederschap en theocratie.
De ‘nieuwe barbaren’, zoals Noukhaev en Mansour zichzelf bestempelen, willen de wereld vanaf de grond opnieuw opbouwen, maar dan vanuit traditionele waarden en met God als middelpunt. Fundamentalistischer kan het niet. En dat maakt de dialoog er niet eenvoudiger op.
http://www.vpro.nl/programma/tegenlicht/afleveringen/19801519/
Het ideaal van de gesloten samenleving
zondag 7 november 2004 21:00 Net 3 (Herhaling)
In ‘De berg’ bezoeken we de ‘gesloten samenleving’. Als de globalisering de wereld één maakt en tegelijkertijd grote groepen mensen bedreigt en uitsluit, waartoe kan die kloof dan leiden? Hoe zien degenen die zich bedreigd voelen door de globalisering en de Westerse massacultuur onze beschaving? En valt de kloof, die alsmaar groter lijkt te worden, nog te dichten?
In de uitzending komt theologe Karen Armstrong uitgebreid aan het woord. Haar specialisme is het godsdienstig fundamentalisme dat de laatste decennia in alle godsdiensten sluipenderwijs steeds meer aanhang heeft gewonnen.
Daarnaast keren we terug naar Manuel Castells die de 11e september vooral ziet als een uiting van een conflict waaraan bedreigde identiteit ten grondslag ligt. Hij ziet met name in veel moslimlanden snel groeiende gevoelens van frustratie, onmacht en wanhoop die tot bijna onhoudbare spanning hebben geleid. Castells hypothese dat elke vorm van globalisering een tegenreactie, namelijk tribalisering, oproept, lijkt steeds meer bevestigd.
Maar centraal in de uitzending staan twee vertegenwoordigers van de zogenaamde ‘gesloten samenleving'. In 1996 werd de Tsjetsjeense hoofdstad Grozny door de Russen zo goed als totaal vernietigd. Hoog op het lijstje van gezochte terroristen - of vrijheidstrijders, het is maar hoe je het bekijkt- stond Khozh-Ahmed Noukhaev. Volgens Moskou een topcrimineel maar voor veel Tsjetsjenen een levende legende. Als één van de clanleiders met aanzien voelde Noukhaev zich na de gruwelijke oorlog met Rusland geroepen mee te denken over het nieuwe, vrije Tsjetsjenië. Na de puinhopen van Grozny moest alles radicaal anders. Ook hier gold: vanaf de grond opnieuw.
De Pool Mansour Jachimczyk studeerde, net als Karen Armstrong, theologie in Oxford. Maar hij trok naar het oosten, bekeerde zich tot de islam en bood Noukhaev zijn diensten aan. Tezamen richtten zij de ‘closed society foundation’ op, als antwoord op het in New York gevestigde ‘open society institute’ van miljardair George Soros. De 'closed society foundation' maakt zich sterk voor de normen en waarden van de traditionele, gesloten samenlevingen en heeft een uitgesproken afkeer van de idealen van de Westerse open maatschappij. Ze verwerpt de verworvenheden van het rationalisme en keert terug naar mystiek, naar afstamming, bloedverwantschap, broederschap en theocratie.
De ‘nieuwe barbaren’, zoals Noukhaev en Mansour zichzelf bestempelen, willen de wereld vanaf de grond opnieuw opbouwen, maar dan vanuit traditionele waarden en met God als middelpunt. Fundamentalistischer kan het niet. En dat maakt de dialoog er niet eenvoudiger op.
http://www.vpro.nl/programma/tegenlicht/afleveringen/19801519/