freya
13-11-04, 11:00
Integratie gaat veel trager dan politici denken'
Van onze verslaggever Bart Jungmann
VOLKSKRANT
AMSTERDAM - De politiek heeft de Marokkanen in de hoek getrapt, en nu trapt de tweede generatie terug. Pijnlijk herkenbaar voor Molukkers als Eerste-Kamerlid Sam Pormes.
'Pijnlijk herkenbaar' vindt de Molukse gemeenschap wat er nu met de Marokkanen in Nederland gebeurt. Een kleine dertig jaar geleden kwamen de Molukkers in het verdomhoekje van de samenleving na een reeks van treinkapingen. De moord op Theo van Gogh en de belegering van een Haagse woning hebben een vergelijkbaar klimaat gecreëerd. 'En nog steeds heeft Nederland geen idee wat er onder migranten leeft.'
Sam Pormes is Eerste-Kamerlid voor GroenLinks en Molukker. Dat botst op dit moment. Ook zijn geestverwanten willen pas met Marokkanen discussiëren nadat zij afstand hebben genomen van het geweld. 'Wat is dat toch voor onzin? Dertig jaar geleden ging het bij ons net zo, alsof iedere Molukker bij de kapingen betrokken was.'
De samenleving creëert haar eigen vijanden. Daarop komt het betoog van Pormes neer. Het moslimfundamentalisme is de vrucht van een mislukt integratieproces. De politiek heeft de Marokkanen in de hoek getrapt, bij monde van vooral Fortuyn, maar ook van Balkenende. En nu trapt de tweede generatie terug.
'Bij Molukkers was dat niet anders. De tweede generatie voelde de pijn en vernedering. In de jaren zeventig stelde het fatsoen nog grenzen. Maar ik verzeker je dat het compleet oorlog zou zijn geworden als het conflict nu was uitgevochten.'
Na de vorming van Indonesië waren Molukse militairen die aan de zijde van de Nederlandse bezetter hadden gevochten, naar het land van hun wapenbroeders geemigreerd. De families werden aanvankelijk opgevangen in kampen en troffen elkaar later weer in troosteloze nieuwbouwwijken. Aan de muren hingen affiches van een zonnig (en vrij) Molukken. Dat onmogelijke ideaal hield de gemeenschap min of meer bijeen, maar halverwege de jaren zeventig barstte de bom.
In een paar jaar tijd werden een Indonesisch consulaat bezet, leerlingen gegijzeld en drie treinen gekaapt. Die bij De Punt in Drenthe werd door het leger beëindigd. Twee treinpassagiers en alle zes kapers kwamen om het leven.
Dat heeft een litteken achtergelaten. Pormes, met zijn 50 jaar representant van de tweede generatie, weet nog goed hoe groot de angst was in de Molukse wijk van Assen. 'Niemand durfde 's avonds de wijk uit, bang voor wraakacties. Als we overdag op pad gingen, dan alleen in groepsverband.'
De kapingen vormden wel de opmaat voor het eerste minderhedenbeleid. De Molukkers moest duidelijk worden gemaakt dat hun toekomst in Nederland lag. Er kwamen op hen toegesneden welzijnsinstellingen, de hoge werkloosheid werd met een banenplan bestreden en in 1986 kreeg Utrecht een Moluks museum.
Wim Manuhutu is daarvan directeur. 'Veel Molukkers beschouwden het museum als een zoethoudertje van de overheid. We zijn er nu redelijk in geslaagd dat beeld recht te zetten. De behoefte aan zo'n museum blijkt toch behoorlijk.' Ook de Marokkaanse gemeenschap zou volgens hem met zo'n instituut gebaat zijn.
Toevallig is Manuhutu nu bezig de dramatische jaren zeventig in het museum tot leven te wekken. 'Tieners en twintigers kennen de kapingen alleen uit de verhalen.'
Anders dan het kabinet met zijn beleid voor ogen had, is de Molukse generatie ook nu nog vrij gesloten. 'Uit onderzoek in 2001 is gebleken dat eenderde van de Molukkers niet of nauwelijks contacten buiten de eigen kring heeft. Integratie gaat een stuk trager dan politici denken. Dat is ook wel een belangrijke les met het oog op de Marokkaanse problematiek.'
Promes noch Manuhutu is gerust op de toekomst van de Molukkers in Nederland. 'Op zich hoeft het geen bezwaar te zijn dat een minderheid op zichzelf is', zegt Manuhutu. 'Maar als je sociaal-economisch aan de onderkant blijft, kan het dat wel worden.'
Van onze verslaggever Bart Jungmann
VOLKSKRANT
AMSTERDAM - De politiek heeft de Marokkanen in de hoek getrapt, en nu trapt de tweede generatie terug. Pijnlijk herkenbaar voor Molukkers als Eerste-Kamerlid Sam Pormes.
'Pijnlijk herkenbaar' vindt de Molukse gemeenschap wat er nu met de Marokkanen in Nederland gebeurt. Een kleine dertig jaar geleden kwamen de Molukkers in het verdomhoekje van de samenleving na een reeks van treinkapingen. De moord op Theo van Gogh en de belegering van een Haagse woning hebben een vergelijkbaar klimaat gecreëerd. 'En nog steeds heeft Nederland geen idee wat er onder migranten leeft.'
Sam Pormes is Eerste-Kamerlid voor GroenLinks en Molukker. Dat botst op dit moment. Ook zijn geestverwanten willen pas met Marokkanen discussiëren nadat zij afstand hebben genomen van het geweld. 'Wat is dat toch voor onzin? Dertig jaar geleden ging het bij ons net zo, alsof iedere Molukker bij de kapingen betrokken was.'
De samenleving creëert haar eigen vijanden. Daarop komt het betoog van Pormes neer. Het moslimfundamentalisme is de vrucht van een mislukt integratieproces. De politiek heeft de Marokkanen in de hoek getrapt, bij monde van vooral Fortuyn, maar ook van Balkenende. En nu trapt de tweede generatie terug.
'Bij Molukkers was dat niet anders. De tweede generatie voelde de pijn en vernedering. In de jaren zeventig stelde het fatsoen nog grenzen. Maar ik verzeker je dat het compleet oorlog zou zijn geworden als het conflict nu was uitgevochten.'
Na de vorming van Indonesië waren Molukse militairen die aan de zijde van de Nederlandse bezetter hadden gevochten, naar het land van hun wapenbroeders geemigreerd. De families werden aanvankelijk opgevangen in kampen en troffen elkaar later weer in troosteloze nieuwbouwwijken. Aan de muren hingen affiches van een zonnig (en vrij) Molukken. Dat onmogelijke ideaal hield de gemeenschap min of meer bijeen, maar halverwege de jaren zeventig barstte de bom.
In een paar jaar tijd werden een Indonesisch consulaat bezet, leerlingen gegijzeld en drie treinen gekaapt. Die bij De Punt in Drenthe werd door het leger beëindigd. Twee treinpassagiers en alle zes kapers kwamen om het leven.
Dat heeft een litteken achtergelaten. Pormes, met zijn 50 jaar representant van de tweede generatie, weet nog goed hoe groot de angst was in de Molukse wijk van Assen. 'Niemand durfde 's avonds de wijk uit, bang voor wraakacties. Als we overdag op pad gingen, dan alleen in groepsverband.'
De kapingen vormden wel de opmaat voor het eerste minderhedenbeleid. De Molukkers moest duidelijk worden gemaakt dat hun toekomst in Nederland lag. Er kwamen op hen toegesneden welzijnsinstellingen, de hoge werkloosheid werd met een banenplan bestreden en in 1986 kreeg Utrecht een Moluks museum.
Wim Manuhutu is daarvan directeur. 'Veel Molukkers beschouwden het museum als een zoethoudertje van de overheid. We zijn er nu redelijk in geslaagd dat beeld recht te zetten. De behoefte aan zo'n museum blijkt toch behoorlijk.' Ook de Marokkaanse gemeenschap zou volgens hem met zo'n instituut gebaat zijn.
Toevallig is Manuhutu nu bezig de dramatische jaren zeventig in het museum tot leven te wekken. 'Tieners en twintigers kennen de kapingen alleen uit de verhalen.'
Anders dan het kabinet met zijn beleid voor ogen had, is de Molukse generatie ook nu nog vrij gesloten. 'Uit onderzoek in 2001 is gebleken dat eenderde van de Molukkers niet of nauwelijks contacten buiten de eigen kring heeft. Integratie gaat een stuk trager dan politici denken. Dat is ook wel een belangrijke les met het oog op de Marokkaanse problematiek.'
Promes noch Manuhutu is gerust op de toekomst van de Molukkers in Nederland. 'Op zich hoeft het geen bezwaar te zijn dat een minderheid op zichzelf is', zegt Manuhutu. 'Maar als je sociaal-economisch aan de onderkant blijft, kan het dat wel worden.'