Marsipulami
15-11-04, 10:08
INTERVIEW. Ali Bardakoglu, Baas Turkse moskeeën
"We moeten de koran opnieuw interpreteren"
Van onze correspondent in Turkije
ANKARA - Stop onmiddellijk met eerwraak. Hou op met het slaan van vrouwen. En stuur meisjes naar school. Ali Bardakoglu zegt het iets diplomatischer, maar de boodschap van de baas van de Turkse moskeeën is duidelijk. ,,We moeten de koran opnieuw interpreteren."
DE klassieke inrichting van zijn kantoor in Ankara doet anders vermoeden. Maar opeens klinkt tussen het marmer en de tapijten een swingende ringtone. En Bardakoglu surft soepeltjes op het Internet om de nieuwste informatie te zoeken. Turkijes hoogste religieuze ambtenaar is een man van deze tijd. Dat wil hij graag overbrengen.
Sinds hij anderhalf jaar geleden aantrad als hoofd van het Turkse Directoraat voor Religieuze zaken (Diyanet in het Turks), overspoelt hij Turkije met oproepen tot modernisering van de islam. In kranten en op tv, maar ook via de ruim 70.000 moskeeën die de overheidsorganisatie in Turkije beheert.
Zo benadrukte hij op Internationale Vrouwendag (11 november) dat mannen en vrouwen gelijk zijn. Tegelijk liet hij de imams in heel Turkije zeggen dat eermoorden, bedoeld om de eer te redden als een vrouw de familie te schande heeft gemaakt, niets met de islam te maken hebben. Deze maand start een campagne tegen huiselijk geweld.
,,De helft van de bevolking is vrouw", zo verklaart Bardakoglu zijn inspanningen. ,,Zonder vrouwen kan een samenleving nooit vooruit komen. Daarom moeten meisjes ook naar school. We moeten niet naar het verleden kijken, maar juist naar de wereld waarin we nu leven."
Loopt Turkije nu achter dan? ,,Dat is geen positieve benadering." Hij ontwijkt de vraag handig. ,,Ieder land moet zichzelf ontwikkelen. Het slechtste dat je kunt zeggen, is dat je de top hebt bereikt en alles weet."
Het Diyanet zet zich daarom in voor mensenrechten en het milieu. Maar in de door mannen gedomineerde samenleving vallen vooral de maatregelen op voor vrouwen. Sinds kort kent Turkije bijvoorbeeld vrouwelijke assistent-mufti's. In tegenstelling tot mannelijke mufti's, die religieuze oordelen uitspreken, mogen ze alleen vrouwen bijstaan. Helemaal gelijk is het dus nog niet, maar voor het eerst mogen vrouwen wel bepalen hoe andere vrouwen moeten omgaan met bijvoorbeeld menstruatie.
Waar gaat dit heen? Komen er in de toekomst in Turkije misschien ook vrouwelijke imams? ,,We zijn daar niet mee bezig." Bardakoglu houdt de boot af. ,,Ik sluit het niet uit, maar we hebben natuurlijk ook met het volk te maken. Op dit moment is er geen vraag naar, maar wellicht verandert de traditie wel."
Wat kan er dan eigenlijk allemaal veranderd worden? De religie zelf zeker niet, vindt Bardakoglu. Er is een God en Mohammed is zijn profeet. Dat zal altijd zo blijven. Maar er valt wel te sleutelen aan de manier waarop je met het geloof omgaat.
,,Het is bijvoorbeeld heel duidelijk dat moslims vijf keer per dag moeten bidden", legt hij uit. ,,Het is aan moslims zelf of ze dat ook doen, maar we kunnen niet zeggen dat die regel niet bestaat. Ook wijn drinken en varkensvlees eten zijn duidelijk verboden. En ik zie ook geen mogelijkheden voor homoseksuele relaties."
Anders ligt het met bijvoorbeeld het verbod op rente. Volgens Bardakoglu hangt dat af van de voorwaarden. En de hoofddoek? Moeten vrouwen die dragen? ,,Vrouwen doen dat al veertien eeuwen. Die traditie is zo sterk. Dat kunnen we niet zomaar afschaffen. Maar islamgeleerden zullen nooit zeggen dat iemand zonder hoofddoek geen moslim is."
Bij alle goede bedoelingen blijft wel de vraag of het niet vreemd is dat een overheidsinstantie zoveel invloed uitoefent op religie. Het Diyanet beheert alle moskeeën in Turkije en betaalt de salarissen van de imams. Bovendien schrijft een speciale commissie de preken die zij op vrijdag uitspreken.
,,Vooral op het platteland zijn veel imams nog niet goed opgeleid", legt Bardakoglu uit. ,,Als we ze hun gang laten gaan, kunnen er verkeerde dingen gebeuren." Het is een elitaire houding die in Turkije wel vaker de kop opsteekt. Maar is de bemoeienis dan niet in strijd met de scheiding tussen kerk en staat?
,,We zijn onafhankelijk", zo verdedigt de voormalige theologieprofessor zijn organisatie. ,,We krijgen geen opdrachten van de regering. Als wij ons werk goed doen, kan niemand invloed uitoefenen. Het is veel slechter als je imams door het volk laat betalen. Dan gaan de mensen druk uitoefenen om een bepaalde boodschap te horen."
Ook de kritiek uit Europa dat de Diyanet zich te veel met de imams in Europa bemoeit, wijst hij van de hand. ,,Het enige wat we doen, is goed begeleide imams sturen. De problemen in Nederland, België en Duitsland zijn te wijten aan niet-opgeleide imams. Wij waken er juist over dat religie niet misbruikt wordt. Het zou beter zijn als Europa dat inziet en meer met ons samen gaat werken."
Toch vindt de moskeeënbaas het prima als er onafhankelijke imamopleidingen komen in Nederland, België en Duitsland. ,,Dat is een goed idee. Als het maar op een serieuze manier gebeurt. Door mensen die verstand hebben van de religie. Dit werk moet vrij blijven van manipulatie."
13/11/2004 Dirk Jacob Nieuwboer
Bron De Standaard
"We moeten de koran opnieuw interpreteren"
Van onze correspondent in Turkije
ANKARA - Stop onmiddellijk met eerwraak. Hou op met het slaan van vrouwen. En stuur meisjes naar school. Ali Bardakoglu zegt het iets diplomatischer, maar de boodschap van de baas van de Turkse moskeeën is duidelijk. ,,We moeten de koran opnieuw interpreteren."
DE klassieke inrichting van zijn kantoor in Ankara doet anders vermoeden. Maar opeens klinkt tussen het marmer en de tapijten een swingende ringtone. En Bardakoglu surft soepeltjes op het Internet om de nieuwste informatie te zoeken. Turkijes hoogste religieuze ambtenaar is een man van deze tijd. Dat wil hij graag overbrengen.
Sinds hij anderhalf jaar geleden aantrad als hoofd van het Turkse Directoraat voor Religieuze zaken (Diyanet in het Turks), overspoelt hij Turkije met oproepen tot modernisering van de islam. In kranten en op tv, maar ook via de ruim 70.000 moskeeën die de overheidsorganisatie in Turkije beheert.
Zo benadrukte hij op Internationale Vrouwendag (11 november) dat mannen en vrouwen gelijk zijn. Tegelijk liet hij de imams in heel Turkije zeggen dat eermoorden, bedoeld om de eer te redden als een vrouw de familie te schande heeft gemaakt, niets met de islam te maken hebben. Deze maand start een campagne tegen huiselijk geweld.
,,De helft van de bevolking is vrouw", zo verklaart Bardakoglu zijn inspanningen. ,,Zonder vrouwen kan een samenleving nooit vooruit komen. Daarom moeten meisjes ook naar school. We moeten niet naar het verleden kijken, maar juist naar de wereld waarin we nu leven."
Loopt Turkije nu achter dan? ,,Dat is geen positieve benadering." Hij ontwijkt de vraag handig. ,,Ieder land moet zichzelf ontwikkelen. Het slechtste dat je kunt zeggen, is dat je de top hebt bereikt en alles weet."
Het Diyanet zet zich daarom in voor mensenrechten en het milieu. Maar in de door mannen gedomineerde samenleving vallen vooral de maatregelen op voor vrouwen. Sinds kort kent Turkije bijvoorbeeld vrouwelijke assistent-mufti's. In tegenstelling tot mannelijke mufti's, die religieuze oordelen uitspreken, mogen ze alleen vrouwen bijstaan. Helemaal gelijk is het dus nog niet, maar voor het eerst mogen vrouwen wel bepalen hoe andere vrouwen moeten omgaan met bijvoorbeeld menstruatie.
Waar gaat dit heen? Komen er in de toekomst in Turkije misschien ook vrouwelijke imams? ,,We zijn daar niet mee bezig." Bardakoglu houdt de boot af. ,,Ik sluit het niet uit, maar we hebben natuurlijk ook met het volk te maken. Op dit moment is er geen vraag naar, maar wellicht verandert de traditie wel."
Wat kan er dan eigenlijk allemaal veranderd worden? De religie zelf zeker niet, vindt Bardakoglu. Er is een God en Mohammed is zijn profeet. Dat zal altijd zo blijven. Maar er valt wel te sleutelen aan de manier waarop je met het geloof omgaat.
,,Het is bijvoorbeeld heel duidelijk dat moslims vijf keer per dag moeten bidden", legt hij uit. ,,Het is aan moslims zelf of ze dat ook doen, maar we kunnen niet zeggen dat die regel niet bestaat. Ook wijn drinken en varkensvlees eten zijn duidelijk verboden. En ik zie ook geen mogelijkheden voor homoseksuele relaties."
Anders ligt het met bijvoorbeeld het verbod op rente. Volgens Bardakoglu hangt dat af van de voorwaarden. En de hoofddoek? Moeten vrouwen die dragen? ,,Vrouwen doen dat al veertien eeuwen. Die traditie is zo sterk. Dat kunnen we niet zomaar afschaffen. Maar islamgeleerden zullen nooit zeggen dat iemand zonder hoofddoek geen moslim is."
Bij alle goede bedoelingen blijft wel de vraag of het niet vreemd is dat een overheidsinstantie zoveel invloed uitoefent op religie. Het Diyanet beheert alle moskeeën in Turkije en betaalt de salarissen van de imams. Bovendien schrijft een speciale commissie de preken die zij op vrijdag uitspreken.
,,Vooral op het platteland zijn veel imams nog niet goed opgeleid", legt Bardakoglu uit. ,,Als we ze hun gang laten gaan, kunnen er verkeerde dingen gebeuren." Het is een elitaire houding die in Turkije wel vaker de kop opsteekt. Maar is de bemoeienis dan niet in strijd met de scheiding tussen kerk en staat?
,,We zijn onafhankelijk", zo verdedigt de voormalige theologieprofessor zijn organisatie. ,,We krijgen geen opdrachten van de regering. Als wij ons werk goed doen, kan niemand invloed uitoefenen. Het is veel slechter als je imams door het volk laat betalen. Dan gaan de mensen druk uitoefenen om een bepaalde boodschap te horen."
Ook de kritiek uit Europa dat de Diyanet zich te veel met de imams in Europa bemoeit, wijst hij van de hand. ,,Het enige wat we doen, is goed begeleide imams sturen. De problemen in Nederland, België en Duitsland zijn te wijten aan niet-opgeleide imams. Wij waken er juist over dat religie niet misbruikt wordt. Het zou beter zijn als Europa dat inziet en meer met ons samen gaat werken."
Toch vindt de moskeeënbaas het prima als er onafhankelijke imamopleidingen komen in Nederland, België en Duitsland. ,,Dat is een goed idee. Als het maar op een serieuze manier gebeurt. Door mensen die verstand hebben van de religie. Dit werk moet vrij blijven van manipulatie."
13/11/2004 Dirk Jacob Nieuwboer
Bron De Standaard