Seif
21-11-04, 23:07
Moord op Van Gogh verandert ook Duitsland
door Rob Savelberg
2004-11-22
Ook Duitsland is na de moord op filmmaker Theo van Gogh veranderd. Tienduizenden moslims demonstreerden gisteren in Keulen voor vrede en tegen geweld. Inzet van het maatschappelijke debat is de al dan niet mislukte integratie van minderheden.
Volgens een representatieve enquête dit weekeinde is tweederde van de Duitsers bang dat het geweld zoals zich dat in Nederland voordoet, ook hen zal treffen. Afgelopen donderdag werd al een Turkse moskee in Baden-Württemberg met een molotovcocktail in brand gestoken. De daders zijn nog voortvluchtig.
Tot voor kort had Nederland in Duitsland een goede naam hoog te houden. Als Nederland al in het nieuws kwam dan roemde men vooral de tolerantie en vrijheid van het kleine buurland aan de Noordzee, zelfs na de moord op Pim Fortuyn. Dat beeld wordt nu snel bijgesteld. Het Duitse dagblad Die Welt publiceerde sinds de moord op Theo van Gogh al 75 artikelen over Nederland.
Door de grote aandacht van de Duitse pers voor de aanslagen op Nederlandse moskeeën, kerken en scholen ruiken zowel linkse als rechtse politici hun kans om munt te slaan uit de bezorgdheid bij het grote publiek. De vice-fractievoorzitter van de Groenen, Christian Ströbele, opperde het plan om een christelijke feestdag voor een islamitische te ruilen. De voormalig advocaat van de terreurgroep Rote Armee Fraktion (RAF) wil zo de integratie bevorderen. Een hardliner als minister van Binnenlandse Zaken Otto Schily - ook ex-RAF-advocaat- eist dat imams die haat prediken het land uitgezet worden. Kort geleden stuurde hij zo al de zelfbenoemde 'kalief van Keulen', Metin Kaplan, terug naar Turkije.
De Duitsers maken zich vooral zorgen over de integratie van de dik drie miljoen moslims in hun land. Onder hen zouden zich volgens het Bundeskriminalamt 31000 islamitische extremisten bevinden. Meer dan de helft van de Duitse bevolking is na die beruchte elfde september bang voor aanslagen, zegt het onderzoeksinstituut Emnid. En bijna negen van tien Duitsers wil van terreur verdachte buitenlanders het land uitzetten.
Eén van die verdachten is de Syriër Radwan al Issa, volgens de Nederlandse inlichtingendienst AIVD de inspirator van de zogenaamde Hofstadgroep, die in Nederland opereert. Tot deze groep radicaliserende moslims behoorde ook Mohammed B., de moordenaar van Van Gogh. Volgens Heinz Fromm, president van de Duitse Verfassungsschutz (geheime dienst), is Al Issa mogelijk in Duitsland. Fromm noemde hem een 'typische islamist', met baard en djellaba. Al Issa kwam eind 1994 zonder paspoort naar Duitsland, het politieke asiel dat hij aanvroeg werd meermaals afgewezen. In afwachting daarvan verbleef hij in het asielzoekerscentrum Olsberg in de deelstaat Noordrijn-Westfalen. De 45-jarige Syriër werd vorig jaar in Nederland gearresteerd op verdenking van terroristische activiteiten. Wegens gebrek aan bewijs werd hij aan Duitsland overgedragen. Na een kort verblijf in Olsberg kon Al Issa in mei van dit jaar ongehinderd onderduiken.
Het is in Duitsland algemeen bekend dat een aantal moslimextremisten die in Amerika, Spanje of in Nederland terreur uitoefenden een tijd in Duitsland woonden of er nog steeds wonen. De aanvoerder van de vliegtuigaanslagen op New York en Washington, Mohammed Atta, woonde jarenlang onbekommerd in Hamburg. Van zijn vermoedelijke helpers is Abdelghani Mzoudi onlangs vrijgesproken, tegen Mounir al Motassadeq loopt hier nog een proces. De topterrorist Rabei Osman Ahmed, die als het brein wordt gezien van de aanslagen in Madrid, woonde enkele jaren in een asielzoekerscentrum in het Saarland.
Intussen zijn in Duitsland politie en justitie wakker geschud. Ze proberen met man en macht het terroristische netwerk binnen de staatsgrenzen in kaart te brengen en zonodig tot arrestaties over te gaan. Daartoe zou men de driehonderd gevaarlijkste islamisten permanent moeten schaduwen, meent terrorisme-expert Bernd Thamm. ,,Maar hiervoor ontbreekt zowel het geld als de mankracht'', aldus de ex-politieman. De president van het Bundeskriminalamt, Jörg Ziercke, zei kort geleden dat islamitische terroristen elk moment in Duitsland kunnen toeslaan. Kortom, de bevolking is permanent bang voor aanslagen.
Maar vooralsnog kent Duitsland nog geen Fortuyn en evenmin een Van Gogh. Toch zijn er natuurlijk wel controversiële personen. Twee van hen laten hun licht schijnen op de gebeurtenissen na de moord op Theo Van Gogh. Met 'Gegen die Wand' won filmmaker Fatih Akin (31) dit jaar de Gouden Beer op het internationale filmfestival van Berlijn. Deze film draait om een jonge vrouw van Turkse komaf die zich emancipeert van haar traditionele familie in Duitsland. Ze drinkt, pleegt overspel, trouwt met een halve zwerver en beschadigt zo de naam van haar familie. Enkele zeer gewelddadige scènes in de film doen denken aan de onderdrukking van de islamitische vrouw, die ook onderwerp was in 'Submission', de film van Theo van Gogh en Ayaan Hirsi Ali.
,,Nee, Duitsland is Nederland niet'', zegt Akin, gevraagd naar de vergelijking. ,,Dat Theo van Gogh doodgeschoten is wil niet zeggen dat de integratie in Duitsland mislukt is. We moet niet zo bang zijn, want dat is precies wat de terroristen willen.'' De veelbekroonde regisseur, wiens film sinds september in Nederland draait, wijst erop dat in Duitsland voornamelijk 'Turken en geen arabieren' wonen. Akin voelt zich niet bedreigd, nadat zijn controversiële film is uitgekomen. ,,Ik laat mij in mijn artistieke vrijheid niet beïnvloeden.''
Een medewerker van de Turkse Gemeenschap Duitsland is ,,niet zo gelukkig met het beeld van de hoofddoekdragers en Anatolische bergboeren'' in de film Gegen die Wand. Producent Ralph Schwingel bevestigt de afkeer van Turken in Duitsland tegen de film. Als in Duitsland een moord als bij Van Gogh zou gebeuren meent hij zijn nieuwe comedy 'Kebab Connection 'wel te kunnen weggooien'. ,,Dat is een eenzijdige opzegging van de communicatie.'' Schwingel kan zijn film Gegen die Wand nu niet meer los zien van de gebeurtenissen in Nederland. ,,Maar hier kun je iemand niet onbestraft 'geitenneuker' noemen. Wij hebben gezien onze geschiedenis meer drempels om bevolkingsgroepen te beledigen.''
Een van de meest controversiële personen in Duitsland is Christoph Schlingensief, het enfant terrible onder de Duitse theatermakers. In 2000 liet hij in Wenen een container vol uitgeprocedeerde asielzoekers neerzetten. In een soort Big Brother-uitzending konden de tv-kijkers kiezen welke asielzoeker de container moest verlaten om in te burgeren. De hoofdprijs bij deze actie, onder de naam 'Bitte liebt Österreich' was het huwelijk met een Oostenrijkse en daarmee het recht op een verblijfsvergunning. Vele Oostenrijkers waren ziedend en belaagden de container dag en nacht.
In het kader van de moord op collega-filmmaker Van Gogh spreekt Schlingensief van 'de vrijheid van meningsuiting van een grensverleggend kunstenaar die op het fanatisme van een waanzinnige gestoten is'. De Duitse theatermaker (44) noemt dit 'overbelichting'. ,,Na elf september wordt alles in het licht van het terrorisme gezien.'' De media en de politiek zouden op dit moment gewacht hebben, cynisch als ze zijn. Interessanter vindt Schlingensief het proeflaboratorium Holland: ,,Waarom gebeurt dit daar en niet bij ons? En in hoeverre was het Nederlandse zelfbeeld verkeerd?''
Maar heeft ook Schlingensief de grenzen van het fatsoen overschreden? In Berlijn voerde hij 'Atta Atta' op, een parodie op Mohammed Atta, in Zürich een religieuze pornovoorstelling, die uiteindelijk verboden werd. Met Van Gogh deelt Schlingensief een diepgewortelde afkeer van de politiek. Toch maakt ook de Duitser deel uit van het establishment. Dit jaar werd hij zelfs uitgenodigd Wagners Parsifal op te voeren op het conservatieve operafestival in het Beierse Bayreuth.
Ooit riep Schlingensief in zijn spectaculaire acties op tot het doden van toenmalig Bondskanselier Helmut Kohl en de liberale voorman Jürgen W. Möllemann. Kohl was de lievelingsvijand van Schlingensief, die de CDU-politicus zelfs demonstratief opzocht bij zijn vakantieadres aan de pittoreske Wolfgangsee. Bij Möllemann liet Schlingensief duizenden kogelhulzen in diens voortuin kiepen toen deze politicus een anti-Israëlisch pamflet verspreidde. Toen kreeg de agent provocateur wel dreigbrieven en een bezoek van de officier van Justitie. Saillant detail is dat zowel de vrouw van Kohl als Möllemann nadien zelfmoord pleegden.
Wat bedreigingen betreft verschilt Duitsland van Nederland. Niet elke voetbaltrainer krijgt na een foute wissel een kogelbrief, politici worden sinds jaar en dag standaard intensief beveiligd en kritische journalisten worden door islamitische organisaties eerder voor de rechter gedaagd dan dat ze met de dood worden bedreigd. Sinds tien jaar bloeit de beveiligingssector, vertelt Bernd Thamm. Er zouden in Duitsland al net zo veel particuliere veiligheidsmensen als normale politieagenten rondlopen - een kwart miljoen. In deze branche gaat vier miljard euro om.
Het geweld tegen Duitse politici blijft binnen de perken. Bondskanselier Gerhard Schröder werd deze zomer door een werkloze leraar in zijn gezicht geslagen. Achtergrond was de hervormingspolitiek van de zijn roodgroene regering. De minister van Buitenlandse Zaken Joschka Fischer kreeg van een aanhanger van zijn eigen Groene partij een verfbom tegen zijn hoofd gegooid. Maar voor moord op leden van het politieke establishment moet je teruggaan tot de jaren van de RAF-terreur.
Bij het voorkómen van terreur is niet elk middel geschikt, zegt Gerhard Baum. Hij was eind jaren zeventig de Duitse minister van Binnenlandse Zaken en verantwoordelijk voor de zogenaamde Rasterfahndung. Hiermee wordt iedereen die aan bepaalde kenmerken voldoet onder verdenking gesteld. Indertijd konden zo de kopstukken van de Baader-Meinhoff-Groep snel ingerekend worden. Nu zegt Baum: ,,De Rasterfahndung is een onding. Het kost teveel moeite en onschuldige moslims worden onnodig verdacht.''
Intussen is het iedereen in Duitsland duidelijk dat de integratie van moslims ter discussie staat. Bondskanselier Schröder waarschuwt voor een strijd tussen culturen, in navolging van de schrijver Samuel P. Huntington, die in zijn in 1993 verschenen boek Clash of Civilizations in de toekomst geen oorlogen tussen staten maar tussen beschavingen voorspelde, en de vorming van 'parallelle maatschappijen'. In de oppositie benadrukt zowel de christen-democratische CDU als haar Beierse zusterpartij CSU het primaat van de 'christelijke cultuur van het avondland'. Dit is volgens Michael Glos van de CSU de leidende cultuur in Duitsland. CDU-partijchef Angela Merkel zeo onlangs dat 'het idee van de multiculturele maatschappij dramatisch is mislukt'.
Bron: trouw.nl
door Rob Savelberg
2004-11-22
Ook Duitsland is na de moord op filmmaker Theo van Gogh veranderd. Tienduizenden moslims demonstreerden gisteren in Keulen voor vrede en tegen geweld. Inzet van het maatschappelijke debat is de al dan niet mislukte integratie van minderheden.
Volgens een representatieve enquête dit weekeinde is tweederde van de Duitsers bang dat het geweld zoals zich dat in Nederland voordoet, ook hen zal treffen. Afgelopen donderdag werd al een Turkse moskee in Baden-Württemberg met een molotovcocktail in brand gestoken. De daders zijn nog voortvluchtig.
Tot voor kort had Nederland in Duitsland een goede naam hoog te houden. Als Nederland al in het nieuws kwam dan roemde men vooral de tolerantie en vrijheid van het kleine buurland aan de Noordzee, zelfs na de moord op Pim Fortuyn. Dat beeld wordt nu snel bijgesteld. Het Duitse dagblad Die Welt publiceerde sinds de moord op Theo van Gogh al 75 artikelen over Nederland.
Door de grote aandacht van de Duitse pers voor de aanslagen op Nederlandse moskeeën, kerken en scholen ruiken zowel linkse als rechtse politici hun kans om munt te slaan uit de bezorgdheid bij het grote publiek. De vice-fractievoorzitter van de Groenen, Christian Ströbele, opperde het plan om een christelijke feestdag voor een islamitische te ruilen. De voormalig advocaat van de terreurgroep Rote Armee Fraktion (RAF) wil zo de integratie bevorderen. Een hardliner als minister van Binnenlandse Zaken Otto Schily - ook ex-RAF-advocaat- eist dat imams die haat prediken het land uitgezet worden. Kort geleden stuurde hij zo al de zelfbenoemde 'kalief van Keulen', Metin Kaplan, terug naar Turkije.
De Duitsers maken zich vooral zorgen over de integratie van de dik drie miljoen moslims in hun land. Onder hen zouden zich volgens het Bundeskriminalamt 31000 islamitische extremisten bevinden. Meer dan de helft van de Duitse bevolking is na die beruchte elfde september bang voor aanslagen, zegt het onderzoeksinstituut Emnid. En bijna negen van tien Duitsers wil van terreur verdachte buitenlanders het land uitzetten.
Eén van die verdachten is de Syriër Radwan al Issa, volgens de Nederlandse inlichtingendienst AIVD de inspirator van de zogenaamde Hofstadgroep, die in Nederland opereert. Tot deze groep radicaliserende moslims behoorde ook Mohammed B., de moordenaar van Van Gogh. Volgens Heinz Fromm, president van de Duitse Verfassungsschutz (geheime dienst), is Al Issa mogelijk in Duitsland. Fromm noemde hem een 'typische islamist', met baard en djellaba. Al Issa kwam eind 1994 zonder paspoort naar Duitsland, het politieke asiel dat hij aanvroeg werd meermaals afgewezen. In afwachting daarvan verbleef hij in het asielzoekerscentrum Olsberg in de deelstaat Noordrijn-Westfalen. De 45-jarige Syriër werd vorig jaar in Nederland gearresteerd op verdenking van terroristische activiteiten. Wegens gebrek aan bewijs werd hij aan Duitsland overgedragen. Na een kort verblijf in Olsberg kon Al Issa in mei van dit jaar ongehinderd onderduiken.
Het is in Duitsland algemeen bekend dat een aantal moslimextremisten die in Amerika, Spanje of in Nederland terreur uitoefenden een tijd in Duitsland woonden of er nog steeds wonen. De aanvoerder van de vliegtuigaanslagen op New York en Washington, Mohammed Atta, woonde jarenlang onbekommerd in Hamburg. Van zijn vermoedelijke helpers is Abdelghani Mzoudi onlangs vrijgesproken, tegen Mounir al Motassadeq loopt hier nog een proces. De topterrorist Rabei Osman Ahmed, die als het brein wordt gezien van de aanslagen in Madrid, woonde enkele jaren in een asielzoekerscentrum in het Saarland.
Intussen zijn in Duitsland politie en justitie wakker geschud. Ze proberen met man en macht het terroristische netwerk binnen de staatsgrenzen in kaart te brengen en zonodig tot arrestaties over te gaan. Daartoe zou men de driehonderd gevaarlijkste islamisten permanent moeten schaduwen, meent terrorisme-expert Bernd Thamm. ,,Maar hiervoor ontbreekt zowel het geld als de mankracht'', aldus de ex-politieman. De president van het Bundeskriminalamt, Jörg Ziercke, zei kort geleden dat islamitische terroristen elk moment in Duitsland kunnen toeslaan. Kortom, de bevolking is permanent bang voor aanslagen.
Maar vooralsnog kent Duitsland nog geen Fortuyn en evenmin een Van Gogh. Toch zijn er natuurlijk wel controversiële personen. Twee van hen laten hun licht schijnen op de gebeurtenissen na de moord op Theo Van Gogh. Met 'Gegen die Wand' won filmmaker Fatih Akin (31) dit jaar de Gouden Beer op het internationale filmfestival van Berlijn. Deze film draait om een jonge vrouw van Turkse komaf die zich emancipeert van haar traditionele familie in Duitsland. Ze drinkt, pleegt overspel, trouwt met een halve zwerver en beschadigt zo de naam van haar familie. Enkele zeer gewelddadige scènes in de film doen denken aan de onderdrukking van de islamitische vrouw, die ook onderwerp was in 'Submission', de film van Theo van Gogh en Ayaan Hirsi Ali.
,,Nee, Duitsland is Nederland niet'', zegt Akin, gevraagd naar de vergelijking. ,,Dat Theo van Gogh doodgeschoten is wil niet zeggen dat de integratie in Duitsland mislukt is. We moet niet zo bang zijn, want dat is precies wat de terroristen willen.'' De veelbekroonde regisseur, wiens film sinds september in Nederland draait, wijst erop dat in Duitsland voornamelijk 'Turken en geen arabieren' wonen. Akin voelt zich niet bedreigd, nadat zijn controversiële film is uitgekomen. ,,Ik laat mij in mijn artistieke vrijheid niet beïnvloeden.''
Een medewerker van de Turkse Gemeenschap Duitsland is ,,niet zo gelukkig met het beeld van de hoofddoekdragers en Anatolische bergboeren'' in de film Gegen die Wand. Producent Ralph Schwingel bevestigt de afkeer van Turken in Duitsland tegen de film. Als in Duitsland een moord als bij Van Gogh zou gebeuren meent hij zijn nieuwe comedy 'Kebab Connection 'wel te kunnen weggooien'. ,,Dat is een eenzijdige opzegging van de communicatie.'' Schwingel kan zijn film Gegen die Wand nu niet meer los zien van de gebeurtenissen in Nederland. ,,Maar hier kun je iemand niet onbestraft 'geitenneuker' noemen. Wij hebben gezien onze geschiedenis meer drempels om bevolkingsgroepen te beledigen.''
Een van de meest controversiële personen in Duitsland is Christoph Schlingensief, het enfant terrible onder de Duitse theatermakers. In 2000 liet hij in Wenen een container vol uitgeprocedeerde asielzoekers neerzetten. In een soort Big Brother-uitzending konden de tv-kijkers kiezen welke asielzoeker de container moest verlaten om in te burgeren. De hoofdprijs bij deze actie, onder de naam 'Bitte liebt Österreich' was het huwelijk met een Oostenrijkse en daarmee het recht op een verblijfsvergunning. Vele Oostenrijkers waren ziedend en belaagden de container dag en nacht.
In het kader van de moord op collega-filmmaker Van Gogh spreekt Schlingensief van 'de vrijheid van meningsuiting van een grensverleggend kunstenaar die op het fanatisme van een waanzinnige gestoten is'. De Duitse theatermaker (44) noemt dit 'overbelichting'. ,,Na elf september wordt alles in het licht van het terrorisme gezien.'' De media en de politiek zouden op dit moment gewacht hebben, cynisch als ze zijn. Interessanter vindt Schlingensief het proeflaboratorium Holland: ,,Waarom gebeurt dit daar en niet bij ons? En in hoeverre was het Nederlandse zelfbeeld verkeerd?''
Maar heeft ook Schlingensief de grenzen van het fatsoen overschreden? In Berlijn voerde hij 'Atta Atta' op, een parodie op Mohammed Atta, in Zürich een religieuze pornovoorstelling, die uiteindelijk verboden werd. Met Van Gogh deelt Schlingensief een diepgewortelde afkeer van de politiek. Toch maakt ook de Duitser deel uit van het establishment. Dit jaar werd hij zelfs uitgenodigd Wagners Parsifal op te voeren op het conservatieve operafestival in het Beierse Bayreuth.
Ooit riep Schlingensief in zijn spectaculaire acties op tot het doden van toenmalig Bondskanselier Helmut Kohl en de liberale voorman Jürgen W. Möllemann. Kohl was de lievelingsvijand van Schlingensief, die de CDU-politicus zelfs demonstratief opzocht bij zijn vakantieadres aan de pittoreske Wolfgangsee. Bij Möllemann liet Schlingensief duizenden kogelhulzen in diens voortuin kiepen toen deze politicus een anti-Israëlisch pamflet verspreidde. Toen kreeg de agent provocateur wel dreigbrieven en een bezoek van de officier van Justitie. Saillant detail is dat zowel de vrouw van Kohl als Möllemann nadien zelfmoord pleegden.
Wat bedreigingen betreft verschilt Duitsland van Nederland. Niet elke voetbaltrainer krijgt na een foute wissel een kogelbrief, politici worden sinds jaar en dag standaard intensief beveiligd en kritische journalisten worden door islamitische organisaties eerder voor de rechter gedaagd dan dat ze met de dood worden bedreigd. Sinds tien jaar bloeit de beveiligingssector, vertelt Bernd Thamm. Er zouden in Duitsland al net zo veel particuliere veiligheidsmensen als normale politieagenten rondlopen - een kwart miljoen. In deze branche gaat vier miljard euro om.
Het geweld tegen Duitse politici blijft binnen de perken. Bondskanselier Gerhard Schröder werd deze zomer door een werkloze leraar in zijn gezicht geslagen. Achtergrond was de hervormingspolitiek van de zijn roodgroene regering. De minister van Buitenlandse Zaken Joschka Fischer kreeg van een aanhanger van zijn eigen Groene partij een verfbom tegen zijn hoofd gegooid. Maar voor moord op leden van het politieke establishment moet je teruggaan tot de jaren van de RAF-terreur.
Bij het voorkómen van terreur is niet elk middel geschikt, zegt Gerhard Baum. Hij was eind jaren zeventig de Duitse minister van Binnenlandse Zaken en verantwoordelijk voor de zogenaamde Rasterfahndung. Hiermee wordt iedereen die aan bepaalde kenmerken voldoet onder verdenking gesteld. Indertijd konden zo de kopstukken van de Baader-Meinhoff-Groep snel ingerekend worden. Nu zegt Baum: ,,De Rasterfahndung is een onding. Het kost teveel moeite en onschuldige moslims worden onnodig verdacht.''
Intussen is het iedereen in Duitsland duidelijk dat de integratie van moslims ter discussie staat. Bondskanselier Schröder waarschuwt voor een strijd tussen culturen, in navolging van de schrijver Samuel P. Huntington, die in zijn in 1993 verschenen boek Clash of Civilizations in de toekomst geen oorlogen tussen staten maar tussen beschavingen voorspelde, en de vorming van 'parallelle maatschappijen'. In de oppositie benadrukt zowel de christen-democratische CDU als haar Beierse zusterpartij CSU het primaat van de 'christelijke cultuur van het avondland'. Dit is volgens Michael Glos van de CSU de leidende cultuur in Duitsland. CDU-partijchef Angela Merkel zeo onlangs dat 'het idee van de multiculturele maatschappij dramatisch is mislukt'.
Bron: trouw.nl