Marsipulami
25-11-04, 09:32
De moskee in het midden
Van onze redactrice
Het Turks Cultureel Centrum in Gent: verschillende huizen onder één dak.
© Eric de Mildt
BRUSSEL - De vergelijking met een gemiddeld parochiecentrum durft Cemal Cavdarli, de voorzitter van het Turks Cultureel Centrum in Gent gerust aan. ,,Ben je daar welkom zonder de minste affiniteit met de pastoor? Bij ons wel. Wij willen bewust een signaal van openheid en transparantie geven.''
IN tegenstelling tot wat de naam doet vermoeden, is het Turks Cultureel Centrum geen cultureel centrum. Of beter: het is niet alleen een cultureel centrum, maar evengoed een centrum voor volwassenenonderwijs, een ontmoetingscentrum en - in de eerste plaats - een moskee. In andere moskeeën wordt ook aan sport gedaan, is er een jeugdwerking, wordt sociale bijstand verleend... Daarom komt de term centrum opvallend vaak in hun naam voor.
,,We kozen voor deze naam om twee redenen. Om te beginnen liggen we in het centrum van de stad, op nauwelijks tien minuten van de Vrijdagmarkt. En daarnaast bieden we inderdaad een hele waaier van activiteiten aan'', legt Cavdarli uit. ,,In het Turks Cultureel Centrum moeten ook niet-praktiserenden zich thuis voelen. Niemand is verplicht deel te nemen aan het gebed.''
,,Er zijn meerdere cafetaria's. Die op de benedenverdieping is vrij toegankelijk voor iedereen. Er kunnen audiovisuele of fototentoonstellingen gehouden worden. Boven de gebedsruimten zijn er acht leslokalen, voor onder meer cursussen Turks. Vroeger waren er ook lessen Nederlands, maar daar hebben we de middelen niet meer voor en de nood eraan is verminderd. Verder is er ook een kappershoek. Op termijn is het ook de bedoeling dat we een onafhankelijke vrouwenwerking uitbouwen.''
De moslims in ons land organiseerden zich veelal spontaan, in zogenaamde zelforganisaties, op basis van hun gemeenschappelijke nationaliteit. Het resultaat is een rijk verenigingsleven, waar de overheid niet altijd goed raad mee weet in het geval van moskeeën, die ook als een feitelijke zelforganisatie functioneren. Omdat moskeeën ook een religieuze functie hebben, passen ze niet in het hokje van ,,organisaties van etnisch culturele minderheden'', zoals de (Vlaamse) overheid dat in 1995 definieerde. Daardoor worden ze niet erkend als ,,middenveld'', hoewel de moskee voor veel moslims net het centrum van het verenigingsleven uitmaakt.
Het resultaat is dat de financiering van de niet-religieuze werking volledig uit eigen middelen komt. ,,Wij hebben een leegstaand fabrieksgebouw omgebouwd, met onze eigen inkomsten. Die verkrijgen we op twee manieren: door de verkoop van frisdrank in de cafetaria's en door tweewekelijkse geldinzamelingen bij de gelovigen'', vertelt Cavdarli. Voor de bezoldiging van de imams en de taalleraars staat de Turkse overheid in.
De meeste moskeeën verenigen zich in unies of federaties, op provinciale leest: zo zijn er de Umiva, voor Antwerpen, de Umivow, voor West- en Oost-Vlaanderen en de Umivel voor Limburg. Omdat ze al deel uitmaakten van internationale structuren, traden de Turkse moskeeën niet toe tot deze koepels. Ze sluiten zich wel aan bij koepels van zelforganisaties, als de Unie van Turkse Verenigingen of de Federatie van Zelf-Organisaties Vlaanderen. In tegenstelling tot de moskeeën zelf, krijgen die wel subsidies.
De zelforganisaties zijn de inzet geworden van een belangrijke politieke discussie, waarvan de VLD de motor is. De Vlaamse liberalen willen af van het model waarbij allochtonen ,,zich opsluiten'' in hun eigen verenigingen. Tegenwind komt er vanuit academische hoek. De Brusselse onderzoeker Dirk Jacobs stipt aan dat allochtonen die lid zijn van ,,etnische'' organisaties, meer geneigd zijn om ook lid te zijn van ,,gemengde'' organisaties - met andere woorden: beter geïntegreerd zijn - dan de niet-leden (zie tabel). Jacobs merkte overigens ook een opmerkelijk verschil in participatie tussen Turken en Marokkanen in het Brusselse verenigingsleven. Maar liefst 68 procent van de ondervraagde Turken bleek lid van één of meerdere organisaties. Bij de controlegroep van Belgische laaggeschoolden was dat 53 procent. Bij de Marokkanen zakte dat tot 19 procent. Turken zelf spreken in Brussel ook veel meer van een ,,Turkse gemeenschap'' dan Marokkanen.
Toch stromen allochtonen met een Turkse achtergrond minder door naar de politiek dan mensen met een Marokkaanse achtergrond. In Brussel, waar de doorstroming naar het politieke leven het meest opvalt, heeft dat mogelijk te maken met de beheersing van het Frans.
Overigens profileren allochtone politici zich, op Cavdarli na, niet expliciet als moslim. Hun geloof geeft ook geen aanleiding tot formele of informele netwerkvorming, zegt Cavdarli - zelf kamerlid voor de SP.A: ,,In de wandelgangen stellen we onszelf al eens voor aan elkaar. Hallo, ik ben Hassan, of Ali, uit dit of dat land. Daar blijft het dan bij. Dat doet wat pijn. Ik had gehoopt dat we vanuit ons anders zijn - zo worden we toch altijd bekeken - ook een specifieke eigen bijdrage aan de Belgische politiek zouden leveren.''
25/11/2004 Anja Otte
©Copyright De Standaard
Van onze redactrice
Het Turks Cultureel Centrum in Gent: verschillende huizen onder één dak.
© Eric de Mildt
BRUSSEL - De vergelijking met een gemiddeld parochiecentrum durft Cemal Cavdarli, de voorzitter van het Turks Cultureel Centrum in Gent gerust aan. ,,Ben je daar welkom zonder de minste affiniteit met de pastoor? Bij ons wel. Wij willen bewust een signaal van openheid en transparantie geven.''
IN tegenstelling tot wat de naam doet vermoeden, is het Turks Cultureel Centrum geen cultureel centrum. Of beter: het is niet alleen een cultureel centrum, maar evengoed een centrum voor volwassenenonderwijs, een ontmoetingscentrum en - in de eerste plaats - een moskee. In andere moskeeën wordt ook aan sport gedaan, is er een jeugdwerking, wordt sociale bijstand verleend... Daarom komt de term centrum opvallend vaak in hun naam voor.
,,We kozen voor deze naam om twee redenen. Om te beginnen liggen we in het centrum van de stad, op nauwelijks tien minuten van de Vrijdagmarkt. En daarnaast bieden we inderdaad een hele waaier van activiteiten aan'', legt Cavdarli uit. ,,In het Turks Cultureel Centrum moeten ook niet-praktiserenden zich thuis voelen. Niemand is verplicht deel te nemen aan het gebed.''
,,Er zijn meerdere cafetaria's. Die op de benedenverdieping is vrij toegankelijk voor iedereen. Er kunnen audiovisuele of fototentoonstellingen gehouden worden. Boven de gebedsruimten zijn er acht leslokalen, voor onder meer cursussen Turks. Vroeger waren er ook lessen Nederlands, maar daar hebben we de middelen niet meer voor en de nood eraan is verminderd. Verder is er ook een kappershoek. Op termijn is het ook de bedoeling dat we een onafhankelijke vrouwenwerking uitbouwen.''
De moslims in ons land organiseerden zich veelal spontaan, in zogenaamde zelforganisaties, op basis van hun gemeenschappelijke nationaliteit. Het resultaat is een rijk verenigingsleven, waar de overheid niet altijd goed raad mee weet in het geval van moskeeën, die ook als een feitelijke zelforganisatie functioneren. Omdat moskeeën ook een religieuze functie hebben, passen ze niet in het hokje van ,,organisaties van etnisch culturele minderheden'', zoals de (Vlaamse) overheid dat in 1995 definieerde. Daardoor worden ze niet erkend als ,,middenveld'', hoewel de moskee voor veel moslims net het centrum van het verenigingsleven uitmaakt.
Het resultaat is dat de financiering van de niet-religieuze werking volledig uit eigen middelen komt. ,,Wij hebben een leegstaand fabrieksgebouw omgebouwd, met onze eigen inkomsten. Die verkrijgen we op twee manieren: door de verkoop van frisdrank in de cafetaria's en door tweewekelijkse geldinzamelingen bij de gelovigen'', vertelt Cavdarli. Voor de bezoldiging van de imams en de taalleraars staat de Turkse overheid in.
De meeste moskeeën verenigen zich in unies of federaties, op provinciale leest: zo zijn er de Umiva, voor Antwerpen, de Umivow, voor West- en Oost-Vlaanderen en de Umivel voor Limburg. Omdat ze al deel uitmaakten van internationale structuren, traden de Turkse moskeeën niet toe tot deze koepels. Ze sluiten zich wel aan bij koepels van zelforganisaties, als de Unie van Turkse Verenigingen of de Federatie van Zelf-Organisaties Vlaanderen. In tegenstelling tot de moskeeën zelf, krijgen die wel subsidies.
De zelforganisaties zijn de inzet geworden van een belangrijke politieke discussie, waarvan de VLD de motor is. De Vlaamse liberalen willen af van het model waarbij allochtonen ,,zich opsluiten'' in hun eigen verenigingen. Tegenwind komt er vanuit academische hoek. De Brusselse onderzoeker Dirk Jacobs stipt aan dat allochtonen die lid zijn van ,,etnische'' organisaties, meer geneigd zijn om ook lid te zijn van ,,gemengde'' organisaties - met andere woorden: beter geïntegreerd zijn - dan de niet-leden (zie tabel). Jacobs merkte overigens ook een opmerkelijk verschil in participatie tussen Turken en Marokkanen in het Brusselse verenigingsleven. Maar liefst 68 procent van de ondervraagde Turken bleek lid van één of meerdere organisaties. Bij de controlegroep van Belgische laaggeschoolden was dat 53 procent. Bij de Marokkanen zakte dat tot 19 procent. Turken zelf spreken in Brussel ook veel meer van een ,,Turkse gemeenschap'' dan Marokkanen.
Toch stromen allochtonen met een Turkse achtergrond minder door naar de politiek dan mensen met een Marokkaanse achtergrond. In Brussel, waar de doorstroming naar het politieke leven het meest opvalt, heeft dat mogelijk te maken met de beheersing van het Frans.
Overigens profileren allochtone politici zich, op Cavdarli na, niet expliciet als moslim. Hun geloof geeft ook geen aanleiding tot formele of informele netwerkvorming, zegt Cavdarli - zelf kamerlid voor de SP.A: ,,In de wandelgangen stellen we onszelf al eens voor aan elkaar. Hallo, ik ben Hassan, of Ali, uit dit of dat land. Daar blijft het dan bij. Dat doet wat pijn. Ik had gehoopt dat we vanuit ons anders zijn - zo worden we toch altijd bekeken - ook een specifieke eigen bijdrage aan de Belgische politiek zouden leveren.''
25/11/2004 Anja Otte
©Copyright De Standaard