Marsipulami
27-11-04, 08:39
Vlaamse moslims voelen zich onbegrepen
Er is een tekort aan islam
Sinds de moord op Theo van Gogh worden ook in Vlaanderen weer forse verklaringen afgelegd over de islam. Jamal Maftouhi en Nadia Fadil, twee Belgen van Marokkaanse afkomst, stellen verbijsterd vast dat de islam steeds openlijker geassocieerd wordt met terreur, gevaarlijke moskeeën en radicale jongeren. ,,Moslims worden te pas en te onpas ter verantwoording geroepen voor praktijken waar ze niets mee te maken hebben.''
JAMAL Maftouhi uit Hoboken is islamleraar en freelance imam. Hij is opgegroeid in België, preekt in verschillende moskeeën en doet dat in het Nederlands, om ook de jongeren te bereiken.
Nadia Fadil uit Borgerhout is sociologe. Ze doctoreert aan de KU Leuven op het onderwerp religiebeleving bij moslimjongeren.
,,Er is een gigantische kloof tussen de manier waarop de islam wordt voorgesteld en de manier waarop hij wordt beleefd'', zegt Nadia Fadil. ,,De islam kan voor sommige vrouwen verdrukkend zijn, zoals elke religie of ideologie.
Maar de islam kan evengoed bevrijdend werken. Er zijn wel degelijk moslimvrouwen die ijveren voor gelijke rechten tussen man en vrouw, maar wel op een manier die hen niet in strijd brengt met hun geloof. Ze halen hun argumenten uit islamitische religieuze voorschriften of interpretaties van de koran.''
Het valt toch niet te ontkennen dat moslimvrouwen oververtegenwoordigd zijn in vluchthuizen?
Nadia Fadil: ,,Vluchthuizen zitten op de eerste plaats vol met kansarme vrouwen uit kwetsbare gezinnen. Als een autochtone vrouw door haar man wordt geslagen, dan is dat te wijten aan psychische problemen, alcoholmisbruik, werkloosheid of opgekropte frustraties. Als een allochtone vrouw mishandeld wordt, is dat meteen een probleem van religie en cultuur.''
Maar waar zijn ze, de moslims die openlijk zeggen dat je in naam van de islam je vrouw vrij moet laten, dat je je dochters moet laten studeren, je echtgenotes moet laten werken en meisjes vrij moet laten om al dan niet de sluier te dragen?
Nadia Fadil: ,,Ik kom geregeld op debatten waar die stem wel te horen is. Na de moord op Theo van Gogh zei men ook: 'Waar blijft de veroordeling door de moslimgemeenschap?' Mijn ervaring is dat net heel veel organisaties uitdrukkelijk de moord hebben veroordeeld. De vraag is: wat willen de mensen daarvan onthouden? Een quote van één enkele moslimjongere die de moord toejuicht, is veel mediagenieker dan de vele moslims die de moord afkeurden.''
,,Het gevolg is dat veel moslims een defensieve houding aannemen. Waarom zouden ze mistoestanden binnen de eigen gemeenschap aanklagen als hun kritiek meteen door een rechts-populistisch discours wordt gerecupereerd om een heel geloof te brandmerken? Moslims worden te pas en te onpas ter verantwoording geroepen voor praktijken waar ze niets mee te maken hebben.''
Jamal Maftouhi: ,,Moslims zijn schuldig tot ze zelf het tegendeel hebben bewezen. Iedereen gaat er bij voorbaat van uit dat de imams extremisten zijn en dat de moskeeën haat prediken. Wij moeten maar bewijzen dat dat niet het geval is.''
Nadia Fadil: ,,Vlaanderen eigent zich waarden toe die in wezen universeel zijn en gaat ervan uit dat moslims die niet delen. 'Vrouwenemancipatie is onze waarde en die moeten jullie maar overnemen.' Het perverse effect is dat moslims er zich net daardoor tegen gaan afzetten.''
En dus gaan steeds meer meisjes een hoofddoek dragen.
Nadia Fadil: ,,Mijn onderzoek leert dat de motivatie om een hoofddoek te dragen, heel uiteenlopend is. Voor de meeste praktiserende vrouwen is de hoofddoek het gevolg van religieuze voorschriften. Anderen geven ermee te kennen: hier ben ik, hier sta ik. Zeker in de adolescentie speelt dat manifesteren een grote rol.
Voor nog anderen is het een uitweg uit een identiteitsconflict. 'Ben ik Belg of ben ik Marokkaan? Ik ben een Belgische moslim.' En hoe meer de maatschappij mensen aanvalt op hun identiteit, des te meer die mensen zich via hun symbolen zullen uiten.''
,,Ook sociale druk, van vriendinnen of ouders, kan een rol spelen. De hoofddoek kan een manier zijn om erbij te horen, zelfs om een vriendje aan de haak te slaan. Meisjes met een hoofddoek, zeker als ze die mooi dragen, staan vandaag goed aangeschreven. Het is daarom wat te simplistisch om de hoofddoek als een teken van segregatie te zien.
Ik zie het eerder als een vorm van sterk burgerschap. Die meisjes gaan naar buiten zoals ze zijn. Ze willen met de hoofddoek deelnemen aan de maatschappij.''
Maar wel op een confronterende manier.
Nadia Fadil: ,,Omdat ze ook op een confronterende manier benaderd worden. Die meisjes willen als Belgische moslims aanvaard worden.''
In de praktijk is een hoofddoek toch niet echt emanciperend?
Jamal Maftouhi. ,,Als meisjes wegens hun hoofddoek op straat, op school of op het werk niet aanvaard worden, dan remt de hoofddoek inderdaad de integratie af. Dat meisjes die uit persoonlijke overtuiging voor die hoofddoek kiezen, van politici te horen krijgen dat ze onderdrukt worden, maakt het alleen maar erger.
Politici die bovendien de pretentie hebben dat ze het beter weten. Een vrouw die hier is geboren en opgegroeid, kan zelf wel bepalen of ze al dan niet een hoofddoek wil dragen. Geef ieder zijn vrijheid.''
Dat is net het punt. Veel meisjes kunnen die vrije keuze niet maken. De hoofddoek wordt opgedrongen door de omgeving.
Nadia Fadil: ,,Waarop baseert men zich om dat te beweren? Waar zijn de cijfers? En als dat in individuele gevallen gebeurt, dan betekent dat nog niet dat het in de hele gemeenschap het geval is.''
Laat ik het anders vragen: kan een meisje een goede moslim zijn zonder hoofddoek?
Jamal Maftouhi: ,,De perfecte moslim bestaat niet, alleen God is volmaakt. Er zijn moslims die wijn drinken, er zijn er die overspel plegen. Ze weten dat dat zonden zijn en hopen er ooit van verlost te worden. De koran schrijft voor dat een vrouw haar lichaam moet bedekken als ze op straat komt.
Een meisje dat wil leven volgens de religieuze voorschriften, zal dus een hoofddoek dragen. Maar een van de belangrijkste uitgangspunten van de koran is ook: er is geen dwang. Een moslim zal maar door God beloond worden voor daden die hij uit geloofsovertuiging heeft gedaan. Niemand kan een moslimvrouw dwingen om een hoofddoek te dragen. Dat kan alleen door opvoeding. Maar wat zien we in de praktijk? Een vader merkt plots dat zijn dochter een grote meid is geworden en dus moet ze een hoofddoek aan. Natuurlijk weigert dat meisje.''
De hoofddoek is natuurlijk maar een symbool. Waar het eigenlijk om gaat, is de gelijkheid tussen man en vrouw. Wat zegt de koran daarover?
Jamal Maftouhi: ,,De islam beschouwt vrouwen en mannen als gelijkwaardig. Er is een vers dat zegt dat voor God het geslacht geen enkele rol speelt. Wat telt, is een vroom leven, ongeacht het geslacht.''
,,Ik geef toe dat het in de praktijk vaak anders is. Moslimouders behandelen hun zonen beter dan hun dochters. Dat is niet eigen aan de islam. Integendeel, het is het gevolg van een gebrek aan kennis van de islam. De islam wordt niet overgeërfd via de genen. De islam moet je leren. Maar mensen die zelf amper gestudeerd hebben, kunnen niet opvoeden zoals het hoort in de islam.''
Er is een tekort aan islam
Sinds de moord op Theo van Gogh worden ook in Vlaanderen weer forse verklaringen afgelegd over de islam. Jamal Maftouhi en Nadia Fadil, twee Belgen van Marokkaanse afkomst, stellen verbijsterd vast dat de islam steeds openlijker geassocieerd wordt met terreur, gevaarlijke moskeeën en radicale jongeren. ,,Moslims worden te pas en te onpas ter verantwoording geroepen voor praktijken waar ze niets mee te maken hebben.''
JAMAL Maftouhi uit Hoboken is islamleraar en freelance imam. Hij is opgegroeid in België, preekt in verschillende moskeeën en doet dat in het Nederlands, om ook de jongeren te bereiken.
Nadia Fadil uit Borgerhout is sociologe. Ze doctoreert aan de KU Leuven op het onderwerp religiebeleving bij moslimjongeren.
,,Er is een gigantische kloof tussen de manier waarop de islam wordt voorgesteld en de manier waarop hij wordt beleefd'', zegt Nadia Fadil. ,,De islam kan voor sommige vrouwen verdrukkend zijn, zoals elke religie of ideologie.
Maar de islam kan evengoed bevrijdend werken. Er zijn wel degelijk moslimvrouwen die ijveren voor gelijke rechten tussen man en vrouw, maar wel op een manier die hen niet in strijd brengt met hun geloof. Ze halen hun argumenten uit islamitische religieuze voorschriften of interpretaties van de koran.''
Het valt toch niet te ontkennen dat moslimvrouwen oververtegenwoordigd zijn in vluchthuizen?
Nadia Fadil: ,,Vluchthuizen zitten op de eerste plaats vol met kansarme vrouwen uit kwetsbare gezinnen. Als een autochtone vrouw door haar man wordt geslagen, dan is dat te wijten aan psychische problemen, alcoholmisbruik, werkloosheid of opgekropte frustraties. Als een allochtone vrouw mishandeld wordt, is dat meteen een probleem van religie en cultuur.''
Maar waar zijn ze, de moslims die openlijk zeggen dat je in naam van de islam je vrouw vrij moet laten, dat je je dochters moet laten studeren, je echtgenotes moet laten werken en meisjes vrij moet laten om al dan niet de sluier te dragen?
Nadia Fadil: ,,Ik kom geregeld op debatten waar die stem wel te horen is. Na de moord op Theo van Gogh zei men ook: 'Waar blijft de veroordeling door de moslimgemeenschap?' Mijn ervaring is dat net heel veel organisaties uitdrukkelijk de moord hebben veroordeeld. De vraag is: wat willen de mensen daarvan onthouden? Een quote van één enkele moslimjongere die de moord toejuicht, is veel mediagenieker dan de vele moslims die de moord afkeurden.''
,,Het gevolg is dat veel moslims een defensieve houding aannemen. Waarom zouden ze mistoestanden binnen de eigen gemeenschap aanklagen als hun kritiek meteen door een rechts-populistisch discours wordt gerecupereerd om een heel geloof te brandmerken? Moslims worden te pas en te onpas ter verantwoording geroepen voor praktijken waar ze niets mee te maken hebben.''
Jamal Maftouhi: ,,Moslims zijn schuldig tot ze zelf het tegendeel hebben bewezen. Iedereen gaat er bij voorbaat van uit dat de imams extremisten zijn en dat de moskeeën haat prediken. Wij moeten maar bewijzen dat dat niet het geval is.''
Nadia Fadil: ,,Vlaanderen eigent zich waarden toe die in wezen universeel zijn en gaat ervan uit dat moslims die niet delen. 'Vrouwenemancipatie is onze waarde en die moeten jullie maar overnemen.' Het perverse effect is dat moslims er zich net daardoor tegen gaan afzetten.''
En dus gaan steeds meer meisjes een hoofddoek dragen.
Nadia Fadil: ,,Mijn onderzoek leert dat de motivatie om een hoofddoek te dragen, heel uiteenlopend is. Voor de meeste praktiserende vrouwen is de hoofddoek het gevolg van religieuze voorschriften. Anderen geven ermee te kennen: hier ben ik, hier sta ik. Zeker in de adolescentie speelt dat manifesteren een grote rol.
Voor nog anderen is het een uitweg uit een identiteitsconflict. 'Ben ik Belg of ben ik Marokkaan? Ik ben een Belgische moslim.' En hoe meer de maatschappij mensen aanvalt op hun identiteit, des te meer die mensen zich via hun symbolen zullen uiten.''
,,Ook sociale druk, van vriendinnen of ouders, kan een rol spelen. De hoofddoek kan een manier zijn om erbij te horen, zelfs om een vriendje aan de haak te slaan. Meisjes met een hoofddoek, zeker als ze die mooi dragen, staan vandaag goed aangeschreven. Het is daarom wat te simplistisch om de hoofddoek als een teken van segregatie te zien.
Ik zie het eerder als een vorm van sterk burgerschap. Die meisjes gaan naar buiten zoals ze zijn. Ze willen met de hoofddoek deelnemen aan de maatschappij.''
Maar wel op een confronterende manier.
Nadia Fadil: ,,Omdat ze ook op een confronterende manier benaderd worden. Die meisjes willen als Belgische moslims aanvaard worden.''
In de praktijk is een hoofddoek toch niet echt emanciperend?
Jamal Maftouhi. ,,Als meisjes wegens hun hoofddoek op straat, op school of op het werk niet aanvaard worden, dan remt de hoofddoek inderdaad de integratie af. Dat meisjes die uit persoonlijke overtuiging voor die hoofddoek kiezen, van politici te horen krijgen dat ze onderdrukt worden, maakt het alleen maar erger.
Politici die bovendien de pretentie hebben dat ze het beter weten. Een vrouw die hier is geboren en opgegroeid, kan zelf wel bepalen of ze al dan niet een hoofddoek wil dragen. Geef ieder zijn vrijheid.''
Dat is net het punt. Veel meisjes kunnen die vrije keuze niet maken. De hoofddoek wordt opgedrongen door de omgeving.
Nadia Fadil: ,,Waarop baseert men zich om dat te beweren? Waar zijn de cijfers? En als dat in individuele gevallen gebeurt, dan betekent dat nog niet dat het in de hele gemeenschap het geval is.''
Laat ik het anders vragen: kan een meisje een goede moslim zijn zonder hoofddoek?
Jamal Maftouhi: ,,De perfecte moslim bestaat niet, alleen God is volmaakt. Er zijn moslims die wijn drinken, er zijn er die overspel plegen. Ze weten dat dat zonden zijn en hopen er ooit van verlost te worden. De koran schrijft voor dat een vrouw haar lichaam moet bedekken als ze op straat komt.
Een meisje dat wil leven volgens de religieuze voorschriften, zal dus een hoofddoek dragen. Maar een van de belangrijkste uitgangspunten van de koran is ook: er is geen dwang. Een moslim zal maar door God beloond worden voor daden die hij uit geloofsovertuiging heeft gedaan. Niemand kan een moslimvrouw dwingen om een hoofddoek te dragen. Dat kan alleen door opvoeding. Maar wat zien we in de praktijk? Een vader merkt plots dat zijn dochter een grote meid is geworden en dus moet ze een hoofddoek aan. Natuurlijk weigert dat meisje.''
De hoofddoek is natuurlijk maar een symbool. Waar het eigenlijk om gaat, is de gelijkheid tussen man en vrouw. Wat zegt de koran daarover?
Jamal Maftouhi: ,,De islam beschouwt vrouwen en mannen als gelijkwaardig. Er is een vers dat zegt dat voor God het geslacht geen enkele rol speelt. Wat telt, is een vroom leven, ongeacht het geslacht.''
,,Ik geef toe dat het in de praktijk vaak anders is. Moslimouders behandelen hun zonen beter dan hun dochters. Dat is niet eigen aan de islam. Integendeel, het is het gevolg van een gebrek aan kennis van de islam. De islam wordt niet overgeërfd via de genen. De islam moet je leren. Maar mensen die zelf amper gestudeerd hebben, kunnen niet opvoeden zoals het hoort in de islam.''