Juliette
30-12-04, 10:43
KERSTESSAY. De waardestaat (2). Racisme bestaat niet
Tom Naegels
28/12/2004
In enkele jaren tijd hebben we een ideologische verschuiving meegemaakt. De rechterzijde, die al lang de volkssteun had, is erin geslaagd om ook het morele gelijk te veroveren. Ze deed dat door haar amalgaam van bittere buikgevoelens te ruilen voor een helder standpunt: het multiculturalisme was een vergissing, de staat moet waarden uitdragen, onze cultuur is superieur aan andere. Met aanhangers bij zowel oud-links als Vlaams Belang is dit idee zo dominant dat het politiek-correct genoemd mag worden. Tom Naegels vindt dat de waardestaat vreemde veronderstellingen koestert. In dit vierdelig essay wil hij enkele idées reçues van het nieuwe eenheidsdenken be- en tegenspreken. Vandaag: racisme als uitvinding van links om rechts monddood te maken.
Wat is een racist? Een conservatief die een debat wint van een progressief.
Gevat is ze, Ann Coulter. Voor de Republikeinse publiciste is het duidelijk: racisme bestaat niet. Het is een uitvinding van links om rechts monddood te maken.
Antiracisme was jarenlang een van de pijlers van en nu een hinderpaal voor het democratische denken. Dat bleek tijdens het proces tegen het Vlaams Blok. Hoewel de veroordeling een opsteker had moeten zijn voor democratische politici, wisten die van gêne niet waar te kruipen. Het arrest was een pijnlijke herinnering aan ooit fundamenteel geachte waarden, die vandaag voorbijgestreefd klinken. Nog even, en de strafbaarheid van racisme lijkt even potsierlijk als die van pakweg overspel.
Enkele terroristische aanslagen en sommige gebruiken van moslims in het Westen hebben als gevolg dat het heropgestane rechts het recht heeft opgeëist om de islam fel te bekritiseren, zonder dat dat racisme genoemd wordt. Zo vraagt Mia Doornaert zich af waarom ,,afkeer van de islam zou gelijk staan met racisme? () Mag een vrijgevochten vrouw, die naar het lot van haar zusters in islamitische paradijzen kijkt, nog zeggen dat ze wel goed gek zou zijn als ze niet islamofoob was?'' (DS 16 januari) Men kan een 'afkeer' hebben van de islam, men kan 'islamofoob' zijn, men kan iedereen die niét islamofoob is 'gek' noemen en toch van moslims houden. Het systematisch associëren van een religie met mensonterende praktijken is mogelijk zonder de gelovigen zelf in een kwaad daglicht te stellen.
Het begrip racisme wordt teruggebracht tot zijn semantische en historische oorsprong: het is een ideologie die mensen kwalitatief van elkaar onderscheidt op basis van lichamelijke kenmerken. Veel adepten heeft het in die vorm niet. De Lonsdalers. De dreigbrievenschrijver van Ledegem. Bert Eriksson. Voor de rest komt racisme bij ons niet voor.
Antiracisten hebben zelf ook schuld aan hun eigen onmacht. Om een complex gegeven als racisme duidelijk te maken voor de brede massa, hebben ze zich bediend van eenvoudige verhalen. Die liggen nu onder vuur.
Het eerste is de holocaust. De jodenvervolging is niet alleen een morele toetssteen voor het democratische denken, ze stond ook model voor de parabel van het getalenteerde, geïntegreerde volk dat niemand een vlieg kwaad deed, maar niettemin door een irrationele menigte tot de zondebok gemaakt werd.
Zo werkt racisme, leerden we: het heeft niets te maken met het gedrag van de slachtoffers (wie dat beweert, doet aan blaming the victim ), het is te wijten aan de racisten zelf, die hun angsten en frustraties projecteren op een archetype, De Eeuwige Jood.
Het probleem met deze parabel is dat, zodra je een reden kunt vinden waarom de geviseerde groep 'toch niet zo onschuldig is', je verhaal in elkaar stuikt. Dat komt mee door de aanslagen in Amerika, Spanje en Nederland. Zeker toen sommige Arabische jongens zelf joden gingen aanvallen, keerde het holocaustverhaal zich tegen hen. 'De nieuwe joden' bleken zelf antisemieten! Opgetekend in kringen rond het Vlaams Belang: ,,Kijk eens wie de echte nazi's zijn.''
Onzin natuurlijk. De jodenvervolging is niet de enige vorm die racisme kan aannemen. Eigenlijk vergelijk je beter met de situatie van zwarten in de VS. Maar dat is een veel ingewikkelder verhaal. Hoe gaan we dat verkocht krijgen?
Een tweede verhaal is dat van de racist als domme marginaal, bij voorkeur met Antwerps accent. Het is een geliefd typetje in tv-reportages over samenlevingsproblemen. Kleurrijk, afschuwwekkend, duidelijk: racisme is verkeerd. Ook dat verhaal geeft problemen. Zodra je kunt verwijzen naar verstandige autoriteiten, ben je immers geen racist meer.
Een van die autoriteiten is islamoloog Urbain Vermeulen. In een interview in Het Laatste Nieuws fulmineert hij tegen de gewoonte van moslims om geen varkensvlees te eten: ,,Ongezond? Kent gij iemand die doodgevallen is na het eten van Ardense hesp? Men WIL eenvoudigweg geen integratie. Ze willen in ONS land leven volgens HUN regels.''
Ardense hesp als teken van onwil tot integratie, het is eens wat anders dan witloofrolletjes. De altijd emotionele professor voorspelt dat de streek van Lille tot Rotterdam, inclusief België, ,,één islamitische enclave'' wordt, wat ,,het einde van de Europese cultuur'' zal betekenen. De man is een schoolvoorbeeld van racisme: hysterische uithalen, opblazen van banale verschillen, absoluut wij-en-zij-onderscheid, tot en met de archetypische angst om uitgewist te worden. Maar hoe kan een islamoloog racistisch zijn? En als hij het niet is, dan ook niet de Antwerpse marginaal die hetzelfde zegt. Dus is niemand nog racistisch!
Het 'verstandig maken' van racisme merk je ook in het beredeneerde gebruik van scheldwoorden. De rechts-liberalen en hun volksnationalistische vrienden kiezen met opzet woorden die moslims als minderwaardig voorstellen (achterlijk, middeleeuws), maar beargumenteren ze zo objectief dat het lijkt alsof ze die beledigende betekenis wegredeneren. Als we morgen een goede reden vinden om 'makak' te gebruiken, dan vervangt het onmiddellijk dat lelijke 'allochtoon'. Als 'geitenneuker' al niet meer racistisch is, waarom 'tsjoektsjoek' dan nog wel?
Ik kan nog redenen geven waarom we niet meer geloven dat racisme bestaat. De wijde verspreiding ervan bijvoorbeeld - so many millions of people can't be wrong . Of het geloof dat een racist iemand is die geen énkele buitenlander kan uitstaan - en dat je dus, als je één Japanse kennis hebt, geen racist meer bent. Of het idee dat een moslim die niet dagelijks het terrorisme veroordeelt, het eigenlijk impliciet goedkeurt. Maar u begrijpt mijn punt.
Racisme is een onbewuste houding die tot uiting komt in onze dagelijkse omgang met allochtonen, maar die we ontkennen, of rationeel rechtvaardigen, zodra men ons ermee confronteert. Dat bleek nog maar eens uit de Telefacts -enquête van vorige week. Desgevraagd vonden hoge percentages Vlamingen dat ze, wanneer ze moesten kiezen tussen een allochtone en een autochtone sollicitant, uiteraard 'de meest bekwame' zouden kiezen. Undercoverreportages toonden dat de bekwamere Marokkaan niet eens werd uitgenodigd voor een gesprek.
Zoals voor elke onbewuste houding geldt, kunnen we ze maar wijzigen als we ons van onze fout bewust worden. Daar zijn we niet meer toe bereid. We vinden overal excuses om niet te erkennen dat we allochtonen negatiever en wantrouwiger benaderen dan Vlamingen. Daarbij worden we enthousiast geholpen door het heropgestane rechts, dat racisme voorstelt als een politiek-correct verzinsel om de echte samenlevingsproblemen niet te moeten aanpakken.
Maar, zegt u, het moet toch mogelijk blijven om een religie of een cultuur te bekritiseren? Er zijn toch problemen! Natuurlijk. Antiracisme en kritiek op gebruiken in de moslimcultuur zijn perfect combineerbaar, vooral omdat ze zelden op dezelfde situatie van toepassing zijn. Als iemand komt solliciteren, dan gaat het over zijn bekwaamheid voor die job, niet over de manier waarop hij zijn vrouw behandelt. Daar kan hij indien nodig op een ander moment over aangepakt worden. Straf hem, dwing hem Yvonne Kroonenbergs te lezen, maar misbruik de situatie van moslimvrouwen niet om hun mannen hun jobkansen te ontnemen.
Als iemand met plannen voor een aanslag rondloopt, dan is het de taak van de staatsveiligheid om hem op te pakken. Geef die diensten meer geld, laat ze meer personeel aanwerven, mij allemaal best. Maar een verhuurder mag een allochtoon geen woning weigeren omdat hij vreest dat die daar wel eens bommen zou kunnen zitten maken. De zaken die moslims verweten worden en de zaken die wij moslims aandoen, spelen zich af in verschillende domeinen. Hou ze daar. En werk aan uzelf. De fouten van een ander zijn geen excuus voor de onze. Het terrorisme heeft het racisme niet uitgevaagd. Integendeel.
copyright De Standaard
www.standaard.be/kerstessay
Tom Naegels
28/12/2004
In enkele jaren tijd hebben we een ideologische verschuiving meegemaakt. De rechterzijde, die al lang de volkssteun had, is erin geslaagd om ook het morele gelijk te veroveren. Ze deed dat door haar amalgaam van bittere buikgevoelens te ruilen voor een helder standpunt: het multiculturalisme was een vergissing, de staat moet waarden uitdragen, onze cultuur is superieur aan andere. Met aanhangers bij zowel oud-links als Vlaams Belang is dit idee zo dominant dat het politiek-correct genoemd mag worden. Tom Naegels vindt dat de waardestaat vreemde veronderstellingen koestert. In dit vierdelig essay wil hij enkele idées reçues van het nieuwe eenheidsdenken be- en tegenspreken. Vandaag: racisme als uitvinding van links om rechts monddood te maken.
Wat is een racist? Een conservatief die een debat wint van een progressief.
Gevat is ze, Ann Coulter. Voor de Republikeinse publiciste is het duidelijk: racisme bestaat niet. Het is een uitvinding van links om rechts monddood te maken.
Antiracisme was jarenlang een van de pijlers van en nu een hinderpaal voor het democratische denken. Dat bleek tijdens het proces tegen het Vlaams Blok. Hoewel de veroordeling een opsteker had moeten zijn voor democratische politici, wisten die van gêne niet waar te kruipen. Het arrest was een pijnlijke herinnering aan ooit fundamenteel geachte waarden, die vandaag voorbijgestreefd klinken. Nog even, en de strafbaarheid van racisme lijkt even potsierlijk als die van pakweg overspel.
Enkele terroristische aanslagen en sommige gebruiken van moslims in het Westen hebben als gevolg dat het heropgestane rechts het recht heeft opgeëist om de islam fel te bekritiseren, zonder dat dat racisme genoemd wordt. Zo vraagt Mia Doornaert zich af waarom ,,afkeer van de islam zou gelijk staan met racisme? () Mag een vrijgevochten vrouw, die naar het lot van haar zusters in islamitische paradijzen kijkt, nog zeggen dat ze wel goed gek zou zijn als ze niet islamofoob was?'' (DS 16 januari) Men kan een 'afkeer' hebben van de islam, men kan 'islamofoob' zijn, men kan iedereen die niét islamofoob is 'gek' noemen en toch van moslims houden. Het systematisch associëren van een religie met mensonterende praktijken is mogelijk zonder de gelovigen zelf in een kwaad daglicht te stellen.
Het begrip racisme wordt teruggebracht tot zijn semantische en historische oorsprong: het is een ideologie die mensen kwalitatief van elkaar onderscheidt op basis van lichamelijke kenmerken. Veel adepten heeft het in die vorm niet. De Lonsdalers. De dreigbrievenschrijver van Ledegem. Bert Eriksson. Voor de rest komt racisme bij ons niet voor.
Antiracisten hebben zelf ook schuld aan hun eigen onmacht. Om een complex gegeven als racisme duidelijk te maken voor de brede massa, hebben ze zich bediend van eenvoudige verhalen. Die liggen nu onder vuur.
Het eerste is de holocaust. De jodenvervolging is niet alleen een morele toetssteen voor het democratische denken, ze stond ook model voor de parabel van het getalenteerde, geïntegreerde volk dat niemand een vlieg kwaad deed, maar niettemin door een irrationele menigte tot de zondebok gemaakt werd.
Zo werkt racisme, leerden we: het heeft niets te maken met het gedrag van de slachtoffers (wie dat beweert, doet aan blaming the victim ), het is te wijten aan de racisten zelf, die hun angsten en frustraties projecteren op een archetype, De Eeuwige Jood.
Het probleem met deze parabel is dat, zodra je een reden kunt vinden waarom de geviseerde groep 'toch niet zo onschuldig is', je verhaal in elkaar stuikt. Dat komt mee door de aanslagen in Amerika, Spanje en Nederland. Zeker toen sommige Arabische jongens zelf joden gingen aanvallen, keerde het holocaustverhaal zich tegen hen. 'De nieuwe joden' bleken zelf antisemieten! Opgetekend in kringen rond het Vlaams Belang: ,,Kijk eens wie de echte nazi's zijn.''
Onzin natuurlijk. De jodenvervolging is niet de enige vorm die racisme kan aannemen. Eigenlijk vergelijk je beter met de situatie van zwarten in de VS. Maar dat is een veel ingewikkelder verhaal. Hoe gaan we dat verkocht krijgen?
Een tweede verhaal is dat van de racist als domme marginaal, bij voorkeur met Antwerps accent. Het is een geliefd typetje in tv-reportages over samenlevingsproblemen. Kleurrijk, afschuwwekkend, duidelijk: racisme is verkeerd. Ook dat verhaal geeft problemen. Zodra je kunt verwijzen naar verstandige autoriteiten, ben je immers geen racist meer.
Een van die autoriteiten is islamoloog Urbain Vermeulen. In een interview in Het Laatste Nieuws fulmineert hij tegen de gewoonte van moslims om geen varkensvlees te eten: ,,Ongezond? Kent gij iemand die doodgevallen is na het eten van Ardense hesp? Men WIL eenvoudigweg geen integratie. Ze willen in ONS land leven volgens HUN regels.''
Ardense hesp als teken van onwil tot integratie, het is eens wat anders dan witloofrolletjes. De altijd emotionele professor voorspelt dat de streek van Lille tot Rotterdam, inclusief België, ,,één islamitische enclave'' wordt, wat ,,het einde van de Europese cultuur'' zal betekenen. De man is een schoolvoorbeeld van racisme: hysterische uithalen, opblazen van banale verschillen, absoluut wij-en-zij-onderscheid, tot en met de archetypische angst om uitgewist te worden. Maar hoe kan een islamoloog racistisch zijn? En als hij het niet is, dan ook niet de Antwerpse marginaal die hetzelfde zegt. Dus is niemand nog racistisch!
Het 'verstandig maken' van racisme merk je ook in het beredeneerde gebruik van scheldwoorden. De rechts-liberalen en hun volksnationalistische vrienden kiezen met opzet woorden die moslims als minderwaardig voorstellen (achterlijk, middeleeuws), maar beargumenteren ze zo objectief dat het lijkt alsof ze die beledigende betekenis wegredeneren. Als we morgen een goede reden vinden om 'makak' te gebruiken, dan vervangt het onmiddellijk dat lelijke 'allochtoon'. Als 'geitenneuker' al niet meer racistisch is, waarom 'tsjoektsjoek' dan nog wel?
Ik kan nog redenen geven waarom we niet meer geloven dat racisme bestaat. De wijde verspreiding ervan bijvoorbeeld - so many millions of people can't be wrong . Of het geloof dat een racist iemand is die geen énkele buitenlander kan uitstaan - en dat je dus, als je één Japanse kennis hebt, geen racist meer bent. Of het idee dat een moslim die niet dagelijks het terrorisme veroordeelt, het eigenlijk impliciet goedkeurt. Maar u begrijpt mijn punt.
Racisme is een onbewuste houding die tot uiting komt in onze dagelijkse omgang met allochtonen, maar die we ontkennen, of rationeel rechtvaardigen, zodra men ons ermee confronteert. Dat bleek nog maar eens uit de Telefacts -enquête van vorige week. Desgevraagd vonden hoge percentages Vlamingen dat ze, wanneer ze moesten kiezen tussen een allochtone en een autochtone sollicitant, uiteraard 'de meest bekwame' zouden kiezen. Undercoverreportages toonden dat de bekwamere Marokkaan niet eens werd uitgenodigd voor een gesprek.
Zoals voor elke onbewuste houding geldt, kunnen we ze maar wijzigen als we ons van onze fout bewust worden. Daar zijn we niet meer toe bereid. We vinden overal excuses om niet te erkennen dat we allochtonen negatiever en wantrouwiger benaderen dan Vlamingen. Daarbij worden we enthousiast geholpen door het heropgestane rechts, dat racisme voorstelt als een politiek-correct verzinsel om de echte samenlevingsproblemen niet te moeten aanpakken.
Maar, zegt u, het moet toch mogelijk blijven om een religie of een cultuur te bekritiseren? Er zijn toch problemen! Natuurlijk. Antiracisme en kritiek op gebruiken in de moslimcultuur zijn perfect combineerbaar, vooral omdat ze zelden op dezelfde situatie van toepassing zijn. Als iemand komt solliciteren, dan gaat het over zijn bekwaamheid voor die job, niet over de manier waarop hij zijn vrouw behandelt. Daar kan hij indien nodig op een ander moment over aangepakt worden. Straf hem, dwing hem Yvonne Kroonenbergs te lezen, maar misbruik de situatie van moslimvrouwen niet om hun mannen hun jobkansen te ontnemen.
Als iemand met plannen voor een aanslag rondloopt, dan is het de taak van de staatsveiligheid om hem op te pakken. Geef die diensten meer geld, laat ze meer personeel aanwerven, mij allemaal best. Maar een verhuurder mag een allochtoon geen woning weigeren omdat hij vreest dat die daar wel eens bommen zou kunnen zitten maken. De zaken die moslims verweten worden en de zaken die wij moslims aandoen, spelen zich af in verschillende domeinen. Hou ze daar. En werk aan uzelf. De fouten van een ander zijn geen excuus voor de onze. Het terrorisme heeft het racisme niet uitgevaagd. Integendeel.
copyright De Standaard
www.standaard.be/kerstessay