Ron Haleber
11-01-05, 12:48
COOL - Theo van Gogh over "zijn" Marokkanen (interview)
COOL ging zondag op de tv. Een indrukwekkende film.
Hier het commentaar van Theo van Gogh over "zijn" Marokkanen in een interview. Een verrassend interview.
Het zou interessant zijn hierop een reactie van Frank van Gemert te zien! Ook op het Glen Mills systeem?
De rol van je leven
Cool
door dr. H.M. Post*
Werkelijkheid wordt gemaakt, soms wordt van de werkelijkheid fictie gemaakt. Theo van Gogh maakte zijn nieuwste speelfilm 'Cool' samen met jongens en meisjes, die vanwege hun gedrag op de scholen van de Hoenderloo groep geplaatst zijn. De meeste spelers komen van de Glen Mills school. Jonge criminelen spelen hun eigen vroegere leven. Van Gogh laat mensen kijken naar een film die van de werkelijkheid fictie maakt en van fictie werkelijkheid. Verwarrend voor de toeschouwer, fascinerend voor spelers en regisseur.
De Hoenderloo groep, gevestigd in verschillende divisies op de Veluwe, is een instelling voor Jeugdzorg en Onderwijs. Het biedt een tijdelijk thuis aan ongeveer driehonderd jongeren met complexe (gedrags)problemen die om diverse redenen niet meer thuis kunnen wonen. De vijf divisies hebben elk een eigen benadering om jongeren te helpen 'nieuwe kansen te creëren voor de toekomst'. Sinds januari 1999 behoort de Glen Mills school in Wezep tot één van de divisies. 'De School voor winnaars', zoals de studenten hun eigen school beschouwen is bedoeld voor jongens vanaf veertien jaar die in bendeverband actief en crimineel zijn geweest. .
De school voor winnaars
Toen Van Gogh gebeld werd met de vraag of hij een film over het Glen Mills-systeem wilde maken, ging hij op de school kijken en was verkocht. "Vanaf het moment dat ik daar was wist ik dat ik die film zou moeten maken. Het is namelijk ontzettend fascinerend en treurig tegelijkertijd om er naar te kijken, om die kinderen daar te zien rondlopen. Wat ik zag was een verzameling van Marokkanen, Antilianen en blanke jongens, en dat liep elkaar te corrigeren, uit te schelden en militaristisch te doen. Het is een bikkelhard systeem. De straffen zijn draconisch. Als een jongen is weggelopen moet hij bijvoorbeeld vierentwintig uur onder de douche zitten of met een borstel de grond schoonmaken. Alles is gebaseerd op hiërarchie, een hogere status verwerf je door aangepast gedrag. Wanneer je iets verkeerd doet kun je weer peilloos in de diepte vallen. Maar ik dacht bij mezelf: waarschijnlijk is dit beter dan een jeugdgevangenis."
Cool, een low-budget speelfilm, is gedraaid in twaalf dagen. Acteurs Katja Schuurman en Johnny de Mol kregen hun normale salaris, ("want waarvoor je bij dit soort projecten moet oppassen is dat je de liefdewerkoudpapier sfeer krijgt, want zo is het niet."), Minister van Financien Zalm werd getypecast als bankdirecteur, maar de echte hoofdrolspelers zijn jongens van de Glen Mills school. In zijn film plaatst Van Gogh de solidariteit van het bendemilieu, waarin ze opgegroeid zijn zowel tegenover als parallel aan de groepsdruk van Glen Mills. Het gangsterliefje Mabel zorgt bovendien voor een geheel eigen loyaliteitsprobleem.
Correctie en controle
Om de Glen Mills school is een witte cirkel getrokken. Bij binnenkomst wordt tegen nieuwkomers gezegd: de witte lijn is jullie enige alternatief voor de isoleercel. Deze grens is in zoverre symbolisch dat hij gemakkelijk over te steken is. Er is geen bewaking. De groep laat een medeleerling echter niet zomaar gaan. Soms zoeken de jongens een hele nacht naar een ontsnapte makker.
"Iedereen op Glen Mills heeft iets op zijn kerfstok. Er zitten moordenaars van veertien jaar bij. Ze mogen niet praten over wat ze gedaan hebben. Doen ze het toch dan worden ze erop aangesproken. Voor het "grote-jongens-syndroom" van de gevangenis wordt gewaakt."
Op Glen Mills gaat het om groepsdruk. De jongens corrigeren en controleren elkaar. Het gedrag dat onder druk van de gangs antisociaal was, wordt omgebogen tot sociaal gedrag. Er zijn een aantal basis normen die ze zich allen eigen moeten maken. 'Iedereen werkt hier aan zijn toekomst. Iedereen verdient respect. Niemand heeft het recht een ander pijn te doen. Een Glen Mills student gedraagt zich en kleedt zich altijd als een heer', zijn er enkele van. Er wordt gewerkt aan een positieve normatieve groepscultuur waarbij goed gedrag wordt beloond met privileges en status.
"Het lijkt allemaal wat kinderachtig", zegt Van Gogh, "maar je moet niet vergeten dat die kinderen zo opgejaagd zijn op de straat dat structuur, welke dan ook, aan de meesten van hen rust geeft. Bij goed gedrag krijgen de jongens na verloop van tijd de Bull status. Er is dan een officiële uitreiking van het Bullsdiploma. Dan zie je dat zo'n jongen, en dat is heel ontroerend, een zelf geschreven brief voorleest. De kinderen kunnen amper lezen en het gaat op vlakke toon. Dan zeggen ze iets in trant van: 'lieve papa en mama, ik heb jullie veel verdriet gedaan maar…' Je hart breekt als je dat ziet, maar je weet helemaal niet of er gevoel is, of het echt gemeend is, of dat het een code is die erachter zit om die status te krijgen, zodat ze eindelijk na achttien maanden weer en keertje naar huis kunnen. Als je de status van Bull verworven hebt mag je in het weekend naar huis. Dat vind ik goed aan het systeem, je hebt de sociale controle op school, maar je wordt ook op je eigen sociale milieu teruggeworpen waar alle verloederingen weer voor het oprapen liggen, de coke, de vrienden, het circuit. De groep op school houdt je bij verlof in de gaten, belt ook 's avond met de waarschuwing op tijd terug te zijn.
Wat erg interessant is, zijn de sessies waarin gevoelens geuit kunnen worden, iedere ochtend om tien uur in de kring. Je mag praten over je hondje dat is dood is gegaan tot over weet ik veel wat. Het gaat er buitengewoon rigide aan toe, ook dan is er de groepsdruk en de correctie, iemand die bijvoorbeeld is weggelopen wordt helemaal verrot gescholden. En dat is niet gering, vergis je niet. Het doet denken aan Full Metal Jacket van Stanley Kubrick. Je ziet dat de slimme leerlingen opeens beseffen dat het hele leven een spelletje is en dat een ieder zijn rol speelt. De slimmerds gaan dan iemand die iets verkeerd gedaan heeft in de lijn van de school uitschelden. Het maakt de mensen wel weerbaar, noodzakelijk voor als ze weer 'buiten' zijn."
Pakken op spontaniteit
"Ik ging er met grote skepsis naartoe maar ik ben nu positiever dan toen. Hoe je het ook wendt of keert, je ziet een aantal kinderen dat het wel haalt. Van de spelers in mijn film zijn er ook enkele zware criminelen die het gered hebben. Eentje is nu accountmanager. Als je met die jongens die er uit zijn over Glen Mills praat zijn ze absoluut niet bitter, hoe rigide het er ook is. Integendeel, ze hebben toch het gevoel dat ze een kans hebben gekregen. Er is niet gepsychologiseerd, er zijn geen psychiaters, ze hebben wel metaalbewerking, timmer- en computerles gehad.
Ik heb honderdtachtig leerlingen voor de camera gehad, hen improviserend screentesten laten doen en gekeken naar wat ze er van bakten. Uiteindelijk heb ik een groepje van zeven, later acht, over gehouden, de belangrijkste rollen worden door de jongens van de Glen Mills gedaan. Acteren is een wonder, ik begrijp ook niet hoe het werkt. Je moet ervan uit gaan dat ze een korte concentratie hebben. Veel take-overs, vergeet het, je moet ze pakken op hun spontaniteit. Er zitten een paar voortreffelijke acteurs bij en een geniale rapper die alles ter plekke uit zijn mouw kon schudden. Ze waren niet geïmponeerd door Zalm, wel door Katja maar dat was snel over, die jongens hebben echt niet een erg hoge dunk van het zwakke geslacht. Sommigen hebben zoveel talent dat ik de indruk had dat ze Katja en Johnny soms compleet het doek afspeelden, maar met dit soort talent scoorden ze niet in hun leven op straat.
We hadden een rudimentair scenario dat we hen verder zelf hebben laten invullen. Wij kennen het jargon van de straat niet, zij gebruiken woorden als relaxed, chillen, doekoe (geld), pipa (pistool) en dissen (stangen, to show dis-respect). Ze moesten wel de scène volgen, al improviserend, maar hun vocabulaire is beperkt. Ze hebben raps geschreven die door de film heen commentaar leveren. Er was ook een rapduel waarin ze elkaar uitschelden in een ander soort taal, fascinerend. Het is één van de allerleukste films die ik ooit heb mogen maken.
Extra aandacht is oké
Ik heb een week met hen gerepeteerd en iedere middag tussen twee en drie zorgde ik voor een keiharde gevechtstraining. Op Glen Mills heeft de fysieke training een belangrijke plaats, je moet ze afmatten. In de belendende inrichtingen wordt wel gewerkt volgens het harmoniemodel en zijn er therapeuten. Maar de kinderen van die scholen waren veel moeilijker om mee te werken. Wij moesten hun steeds grenzen aangeven van dit mag wel en dat mag niet. Ze waren stukken lastiger dan de jongens van de Glen Mills. Leraren beledigen of in het gezicht spuwen hoef je op Glen Mills absoluut niet te proberen. Het voorstel van de Tweede Kamer om kinderen die lastig zijn, op scholen te zetten waar ze extra aandacht krijgen is oké wanneer het goed aangepakt en er geld ingestoken wordt. En wanneer men zich bewust is dat voor sommige kinderen een harde en autoritaire aanpak de enige mogelijkheid is.
Ik weiger me neer te leggen bij het idee dat alles maatschappelijk gedetermineerd is, dat als je uit een slum komt, je ook in een slum eindigt."
De gemeente Amsterdam is begonnen met projecten voor de nazorg voor de jongens die vrijkomen uit Glen Mills. Ze krijgen onderwijs of scholing aangeboden. De organisatie Maatwerk neemt ze in dienst en biedt werk aan met supervisie. Ook wordt er voor hen huisvesting geregeld.
Cool zal van het najaar in 40 bioscopen in het hele land te zien zijn. Welke rol de film zal spelen in het leven van zijn hoofdrolspelers is een interessante vraag op zich.
"Wat ze in ieder geval eraan ontleend hebben is zelfrespect", zegt Van Gogh. "Onder grote druk hebben ze samen, als groep, iets voor elkaar gekregen. Erkenning daarvoor krijgen ze nu voor het eerst van buiten hun eigen groep."
[kadertje: Het Glen Mills systeem is een uit Amerika overgenomen manier om jongeren vanaf veertien jaar die sociaal-delinquent zijn en meestal leden van criminele jeugdbendes waren, op te leiden. De aanpak is niet onomstreden. Op basis van ervaringen in het buitenland betwijfelen onderzoekers van o.a. het WODC of er sprake zal zijn van afdoende effectiviteit in termen van sucsesvolle reïntegratie en verminderde recidive. In maart 2004 stelde Kamerlid Vos van Groen-Links vragen over de grondwettelijkheid van de behandeling bij Glen Mills en de mate van recidive. Op dit moment loopt een evaluatie van Glen Mills.]
*Hedda Maria Post is werkzaam als medewerker communicatie bij Research voor Beleid
http://www.researchvoorbeleid.nl/basis/artikelen_2-2004/cool.htm
COOL ging zondag op de tv. Een indrukwekkende film.
Hier het commentaar van Theo van Gogh over "zijn" Marokkanen in een interview. Een verrassend interview.
Het zou interessant zijn hierop een reactie van Frank van Gemert te zien! Ook op het Glen Mills systeem?
De rol van je leven
Cool
door dr. H.M. Post*
Werkelijkheid wordt gemaakt, soms wordt van de werkelijkheid fictie gemaakt. Theo van Gogh maakte zijn nieuwste speelfilm 'Cool' samen met jongens en meisjes, die vanwege hun gedrag op de scholen van de Hoenderloo groep geplaatst zijn. De meeste spelers komen van de Glen Mills school. Jonge criminelen spelen hun eigen vroegere leven. Van Gogh laat mensen kijken naar een film die van de werkelijkheid fictie maakt en van fictie werkelijkheid. Verwarrend voor de toeschouwer, fascinerend voor spelers en regisseur.
De Hoenderloo groep, gevestigd in verschillende divisies op de Veluwe, is een instelling voor Jeugdzorg en Onderwijs. Het biedt een tijdelijk thuis aan ongeveer driehonderd jongeren met complexe (gedrags)problemen die om diverse redenen niet meer thuis kunnen wonen. De vijf divisies hebben elk een eigen benadering om jongeren te helpen 'nieuwe kansen te creëren voor de toekomst'. Sinds januari 1999 behoort de Glen Mills school in Wezep tot één van de divisies. 'De School voor winnaars', zoals de studenten hun eigen school beschouwen is bedoeld voor jongens vanaf veertien jaar die in bendeverband actief en crimineel zijn geweest. .
De school voor winnaars
Toen Van Gogh gebeld werd met de vraag of hij een film over het Glen Mills-systeem wilde maken, ging hij op de school kijken en was verkocht. "Vanaf het moment dat ik daar was wist ik dat ik die film zou moeten maken. Het is namelijk ontzettend fascinerend en treurig tegelijkertijd om er naar te kijken, om die kinderen daar te zien rondlopen. Wat ik zag was een verzameling van Marokkanen, Antilianen en blanke jongens, en dat liep elkaar te corrigeren, uit te schelden en militaristisch te doen. Het is een bikkelhard systeem. De straffen zijn draconisch. Als een jongen is weggelopen moet hij bijvoorbeeld vierentwintig uur onder de douche zitten of met een borstel de grond schoonmaken. Alles is gebaseerd op hiërarchie, een hogere status verwerf je door aangepast gedrag. Wanneer je iets verkeerd doet kun je weer peilloos in de diepte vallen. Maar ik dacht bij mezelf: waarschijnlijk is dit beter dan een jeugdgevangenis."
Cool, een low-budget speelfilm, is gedraaid in twaalf dagen. Acteurs Katja Schuurman en Johnny de Mol kregen hun normale salaris, ("want waarvoor je bij dit soort projecten moet oppassen is dat je de liefdewerkoudpapier sfeer krijgt, want zo is het niet."), Minister van Financien Zalm werd getypecast als bankdirecteur, maar de echte hoofdrolspelers zijn jongens van de Glen Mills school. In zijn film plaatst Van Gogh de solidariteit van het bendemilieu, waarin ze opgegroeid zijn zowel tegenover als parallel aan de groepsdruk van Glen Mills. Het gangsterliefje Mabel zorgt bovendien voor een geheel eigen loyaliteitsprobleem.
Correctie en controle
Om de Glen Mills school is een witte cirkel getrokken. Bij binnenkomst wordt tegen nieuwkomers gezegd: de witte lijn is jullie enige alternatief voor de isoleercel. Deze grens is in zoverre symbolisch dat hij gemakkelijk over te steken is. Er is geen bewaking. De groep laat een medeleerling echter niet zomaar gaan. Soms zoeken de jongens een hele nacht naar een ontsnapte makker.
"Iedereen op Glen Mills heeft iets op zijn kerfstok. Er zitten moordenaars van veertien jaar bij. Ze mogen niet praten over wat ze gedaan hebben. Doen ze het toch dan worden ze erop aangesproken. Voor het "grote-jongens-syndroom" van de gevangenis wordt gewaakt."
Op Glen Mills gaat het om groepsdruk. De jongens corrigeren en controleren elkaar. Het gedrag dat onder druk van de gangs antisociaal was, wordt omgebogen tot sociaal gedrag. Er zijn een aantal basis normen die ze zich allen eigen moeten maken. 'Iedereen werkt hier aan zijn toekomst. Iedereen verdient respect. Niemand heeft het recht een ander pijn te doen. Een Glen Mills student gedraagt zich en kleedt zich altijd als een heer', zijn er enkele van. Er wordt gewerkt aan een positieve normatieve groepscultuur waarbij goed gedrag wordt beloond met privileges en status.
"Het lijkt allemaal wat kinderachtig", zegt Van Gogh, "maar je moet niet vergeten dat die kinderen zo opgejaagd zijn op de straat dat structuur, welke dan ook, aan de meesten van hen rust geeft. Bij goed gedrag krijgen de jongens na verloop van tijd de Bull status. Er is dan een officiële uitreiking van het Bullsdiploma. Dan zie je dat zo'n jongen, en dat is heel ontroerend, een zelf geschreven brief voorleest. De kinderen kunnen amper lezen en het gaat op vlakke toon. Dan zeggen ze iets in trant van: 'lieve papa en mama, ik heb jullie veel verdriet gedaan maar…' Je hart breekt als je dat ziet, maar je weet helemaal niet of er gevoel is, of het echt gemeend is, of dat het een code is die erachter zit om die status te krijgen, zodat ze eindelijk na achttien maanden weer en keertje naar huis kunnen. Als je de status van Bull verworven hebt mag je in het weekend naar huis. Dat vind ik goed aan het systeem, je hebt de sociale controle op school, maar je wordt ook op je eigen sociale milieu teruggeworpen waar alle verloederingen weer voor het oprapen liggen, de coke, de vrienden, het circuit. De groep op school houdt je bij verlof in de gaten, belt ook 's avond met de waarschuwing op tijd terug te zijn.
Wat erg interessant is, zijn de sessies waarin gevoelens geuit kunnen worden, iedere ochtend om tien uur in de kring. Je mag praten over je hondje dat is dood is gegaan tot over weet ik veel wat. Het gaat er buitengewoon rigide aan toe, ook dan is er de groepsdruk en de correctie, iemand die bijvoorbeeld is weggelopen wordt helemaal verrot gescholden. En dat is niet gering, vergis je niet. Het doet denken aan Full Metal Jacket van Stanley Kubrick. Je ziet dat de slimme leerlingen opeens beseffen dat het hele leven een spelletje is en dat een ieder zijn rol speelt. De slimmerds gaan dan iemand die iets verkeerd gedaan heeft in de lijn van de school uitschelden. Het maakt de mensen wel weerbaar, noodzakelijk voor als ze weer 'buiten' zijn."
Pakken op spontaniteit
"Ik ging er met grote skepsis naartoe maar ik ben nu positiever dan toen. Hoe je het ook wendt of keert, je ziet een aantal kinderen dat het wel haalt. Van de spelers in mijn film zijn er ook enkele zware criminelen die het gered hebben. Eentje is nu accountmanager. Als je met die jongens die er uit zijn over Glen Mills praat zijn ze absoluut niet bitter, hoe rigide het er ook is. Integendeel, ze hebben toch het gevoel dat ze een kans hebben gekregen. Er is niet gepsychologiseerd, er zijn geen psychiaters, ze hebben wel metaalbewerking, timmer- en computerles gehad.
Ik heb honderdtachtig leerlingen voor de camera gehad, hen improviserend screentesten laten doen en gekeken naar wat ze er van bakten. Uiteindelijk heb ik een groepje van zeven, later acht, over gehouden, de belangrijkste rollen worden door de jongens van de Glen Mills gedaan. Acteren is een wonder, ik begrijp ook niet hoe het werkt. Je moet ervan uit gaan dat ze een korte concentratie hebben. Veel take-overs, vergeet het, je moet ze pakken op hun spontaniteit. Er zitten een paar voortreffelijke acteurs bij en een geniale rapper die alles ter plekke uit zijn mouw kon schudden. Ze waren niet geïmponeerd door Zalm, wel door Katja maar dat was snel over, die jongens hebben echt niet een erg hoge dunk van het zwakke geslacht. Sommigen hebben zoveel talent dat ik de indruk had dat ze Katja en Johnny soms compleet het doek afspeelden, maar met dit soort talent scoorden ze niet in hun leven op straat.
We hadden een rudimentair scenario dat we hen verder zelf hebben laten invullen. Wij kennen het jargon van de straat niet, zij gebruiken woorden als relaxed, chillen, doekoe (geld), pipa (pistool) en dissen (stangen, to show dis-respect). Ze moesten wel de scène volgen, al improviserend, maar hun vocabulaire is beperkt. Ze hebben raps geschreven die door de film heen commentaar leveren. Er was ook een rapduel waarin ze elkaar uitschelden in een ander soort taal, fascinerend. Het is één van de allerleukste films die ik ooit heb mogen maken.
Extra aandacht is oké
Ik heb een week met hen gerepeteerd en iedere middag tussen twee en drie zorgde ik voor een keiharde gevechtstraining. Op Glen Mills heeft de fysieke training een belangrijke plaats, je moet ze afmatten. In de belendende inrichtingen wordt wel gewerkt volgens het harmoniemodel en zijn er therapeuten. Maar de kinderen van die scholen waren veel moeilijker om mee te werken. Wij moesten hun steeds grenzen aangeven van dit mag wel en dat mag niet. Ze waren stukken lastiger dan de jongens van de Glen Mills. Leraren beledigen of in het gezicht spuwen hoef je op Glen Mills absoluut niet te proberen. Het voorstel van de Tweede Kamer om kinderen die lastig zijn, op scholen te zetten waar ze extra aandacht krijgen is oké wanneer het goed aangepakt en er geld ingestoken wordt. En wanneer men zich bewust is dat voor sommige kinderen een harde en autoritaire aanpak de enige mogelijkheid is.
Ik weiger me neer te leggen bij het idee dat alles maatschappelijk gedetermineerd is, dat als je uit een slum komt, je ook in een slum eindigt."
De gemeente Amsterdam is begonnen met projecten voor de nazorg voor de jongens die vrijkomen uit Glen Mills. Ze krijgen onderwijs of scholing aangeboden. De organisatie Maatwerk neemt ze in dienst en biedt werk aan met supervisie. Ook wordt er voor hen huisvesting geregeld.
Cool zal van het najaar in 40 bioscopen in het hele land te zien zijn. Welke rol de film zal spelen in het leven van zijn hoofdrolspelers is een interessante vraag op zich.
"Wat ze in ieder geval eraan ontleend hebben is zelfrespect", zegt Van Gogh. "Onder grote druk hebben ze samen, als groep, iets voor elkaar gekregen. Erkenning daarvoor krijgen ze nu voor het eerst van buiten hun eigen groep."
[kadertje: Het Glen Mills systeem is een uit Amerika overgenomen manier om jongeren vanaf veertien jaar die sociaal-delinquent zijn en meestal leden van criminele jeugdbendes waren, op te leiden. De aanpak is niet onomstreden. Op basis van ervaringen in het buitenland betwijfelen onderzoekers van o.a. het WODC of er sprake zal zijn van afdoende effectiviteit in termen van sucsesvolle reïntegratie en verminderde recidive. In maart 2004 stelde Kamerlid Vos van Groen-Links vragen over de grondwettelijkheid van de behandeling bij Glen Mills en de mate van recidive. Op dit moment loopt een evaluatie van Glen Mills.]
*Hedda Maria Post is werkzaam als medewerker communicatie bij Research voor Beleid
http://www.researchvoorbeleid.nl/basis/artikelen_2-2004/cool.htm