Orakel
16-01-05, 22:33
Osama Bin Ladens filosoof
Mohammed B. is hoogstwaarschijnlijk mede beïnvloed door het werk van Sayyid Qutb - ideoloog uit de jaren vijftig en zestig. De parallellen tussen Qutb's geschriften en conservatieve westerse filosofen zijn opvallend.
Een enkele keer duikt de naam op in de media: Sayyid Qutb, ideoloog van de Egyptische Moslim Broeders, wiens boeken een grote bron van inspiratie zouden zijn voor Osama Bin Laden. Er zou volgens de inlichtingendienst AIVD zelfs een ideologische lijn kunnen worden getrokken tussen Qutb (spreek uit: kuutab) en Mohammed B., de verdachte van de moord op Theo van Gogh. Volgens de AIVD is de Syrische koranleraar van Mohammed B. fervent lezer van het werk van Qutb. Met name het boek Milestones geldt als het Communistisch manifest van geradicaliseerde moslims.
Sayyid Qutb was in de jaren vijftig en zestig de intellectuele voorman van de Moslim Broeders, die het oplevende pan-Arabisme, onder leiding van kolonel Nasser, van een islamitische dimensie wilde voorzien. Maar na Nassers geslaagde machtscoup in Egypte werd Qutb gevangen gezet, gemarteld, en uiteindelijk in 1966 opgehangen.
Het zou naïef zijn om het werk van Qutb louter te betitelen als vijandig ten opzichte van de (westerse) moderniteit. Het uitstekende artikel 'The Philosopher of Islamic Terror', van New York Times-journalist Paul Berman, geeft een zeer genuanceerd beeld van Qutb, dat op allerlei manieren de simpele tegenstelling tussen west en oost ondergraaft. Qutb studeerde in de jaren veertig in de Verenigde Staten, en mede door zijn ervaringen daar, ontwikkelt hij een cultuurkritiek die volgens Berman niet zo veel verschilt van conservatieve twintigste-eeuwse filosofen.
Qutb schrijft hoe de mensheid in een onverdraaglijke crisis terecht is gekomen. De mens zou het contact met zijn eigen natuur zijn kwijtgeraakt - inspiratie, intelligentie en moraal zouden gedegenereerd zijn, terwijl seks wordt misbruikt voor commerciële doeleinden, op een manier 'lager dan het beest'. De mens lijdt aan spirituele armoede en zucht onder technocratische overheersing.
De spirituele wending die Qutb zoekt in de islam, blijkt uit het stuk van Berman, is niet zo zeer antimodern, maar eerder een manier de mens te bevrijden van deze overheersing. Tegelijkertijd is Qutb's oplossing een uitwas van diezelfde moderniteit die ook het Westen tart. De Moslim Broeders-beweging heeft namelijk veel weg van fascistische bewegingen, die de moderniteit een gebrek aan spirituele kracht toezeggen.
Net zoals in het fascisme keert Qutb zich niet geheel af van moderne verworvenheden; hij waardeert economische productie en wetenschappelijke progressie. Alleen is het niet voldoende om de mens gelukkig te maken. Berman beschrijft hoe Qutb dit geluk wel gewaarborgd ziet in een heroprichting van de kalifaat; ooit het toonbeeld van ware progressie zonder moderne vervreemding.
Leon Heuts
Artikel van Paul Bergman: www.nytimes.com/2003/03/23/magazine/23URU.html
Is er iemand die ingeschreven is 'op' de NYTimes?
Mohammed B. is hoogstwaarschijnlijk mede beïnvloed door het werk van Sayyid Qutb - ideoloog uit de jaren vijftig en zestig. De parallellen tussen Qutb's geschriften en conservatieve westerse filosofen zijn opvallend.
Een enkele keer duikt de naam op in de media: Sayyid Qutb, ideoloog van de Egyptische Moslim Broeders, wiens boeken een grote bron van inspiratie zouden zijn voor Osama Bin Laden. Er zou volgens de inlichtingendienst AIVD zelfs een ideologische lijn kunnen worden getrokken tussen Qutb (spreek uit: kuutab) en Mohammed B., de verdachte van de moord op Theo van Gogh. Volgens de AIVD is de Syrische koranleraar van Mohammed B. fervent lezer van het werk van Qutb. Met name het boek Milestones geldt als het Communistisch manifest van geradicaliseerde moslims.
Sayyid Qutb was in de jaren vijftig en zestig de intellectuele voorman van de Moslim Broeders, die het oplevende pan-Arabisme, onder leiding van kolonel Nasser, van een islamitische dimensie wilde voorzien. Maar na Nassers geslaagde machtscoup in Egypte werd Qutb gevangen gezet, gemarteld, en uiteindelijk in 1966 opgehangen.
Het zou naïef zijn om het werk van Qutb louter te betitelen als vijandig ten opzichte van de (westerse) moderniteit. Het uitstekende artikel 'The Philosopher of Islamic Terror', van New York Times-journalist Paul Berman, geeft een zeer genuanceerd beeld van Qutb, dat op allerlei manieren de simpele tegenstelling tussen west en oost ondergraaft. Qutb studeerde in de jaren veertig in de Verenigde Staten, en mede door zijn ervaringen daar, ontwikkelt hij een cultuurkritiek die volgens Berman niet zo veel verschilt van conservatieve twintigste-eeuwse filosofen.
Qutb schrijft hoe de mensheid in een onverdraaglijke crisis terecht is gekomen. De mens zou het contact met zijn eigen natuur zijn kwijtgeraakt - inspiratie, intelligentie en moraal zouden gedegenereerd zijn, terwijl seks wordt misbruikt voor commerciële doeleinden, op een manier 'lager dan het beest'. De mens lijdt aan spirituele armoede en zucht onder technocratische overheersing.
De spirituele wending die Qutb zoekt in de islam, blijkt uit het stuk van Berman, is niet zo zeer antimodern, maar eerder een manier de mens te bevrijden van deze overheersing. Tegelijkertijd is Qutb's oplossing een uitwas van diezelfde moderniteit die ook het Westen tart. De Moslim Broeders-beweging heeft namelijk veel weg van fascistische bewegingen, die de moderniteit een gebrek aan spirituele kracht toezeggen.
Net zoals in het fascisme keert Qutb zich niet geheel af van moderne verworvenheden; hij waardeert economische productie en wetenschappelijke progressie. Alleen is het niet voldoende om de mens gelukkig te maken. Berman beschrijft hoe Qutb dit geluk wel gewaarborgd ziet in een heroprichting van de kalifaat; ooit het toonbeeld van ware progressie zonder moderne vervreemding.
Leon Heuts
Artikel van Paul Bergman: www.nytimes.com/2003/03/23/magazine/23URU.html
Is er iemand die ingeschreven is 'op' de NYTimes?