angkor
28-01-05, 21:16
Hoe leuk is het Marokkaan te zijn?
ARTHUR VAN AMERONGEN en LOES DE FAUWE
In Nederland bestaat geen Marokkaanse gemeenschap, in Nederland wonen Marokkanen. Al sinds een jaar of veertig. Dat ze er waren, wist iedereen natuurlijk wel, maar ze waren bijna onzichtbaar. Pas de tweede generatie viel op. Vooral vanwege heibel en criminaliteit.
Daarvoor hoeven we niet alleen naar de kranten van de afgelopen week te kijken. Gezin weggepest uit de Diamantbuurt, homo in de Retiefstraat belaagd, Arabische snackbarhouder in de Van Woustraat geterroriseerd en deze week het drama van de tasjesrover Ali el Bejjati, die werd doodgereden door zijn doelwit.
Over dat alles plegen wij ook in deze krant uitputtend te schrijven. En anders was er wel de discussie over de positie van vrouwen, de seksuele moraal, hoofddoekjes, hoeren en bloot.
De Marokkanen zelf hoorde je zelden. Die hebben geen spreekbuis. Sinds het moslimterrorisme ook de westerse wereld treft, kijken we nog scherper naar al die allochtonen in dit land, omdat die vaak ook moslim zijn.
Pim Fortuyn verwoordde de onrust, of liever: de weerzin. Toen hij werd doodgeschoten, en zijn moordenaar een blanke Nederlander bleek te zijn, haalde links Nederland opgelucht adem. De Marokkanen trouwens ook.
De ritueel geïnspireerde moord op Theo van Gogh, op 2 november vorig jaar, was een heel ander verhaal. De dader is Mohammed B., een jonge religieus fanatieke Marokkaan die zichzelf een, naar zijn idee door Allah zelf goedgekeurde, license to kill had toegekend. Had Van Gogh maar niet met Ayaan Hirsi Ali die film moeten maken. Had Van Gogh moslims maar geen geitenneukers moeten noemen.
De vrijheid om over geitenneukers te spreken, versus respect voor andersdenkenden, werd inzet van hooglopend debat. Het zal toch niet zo zijn dat 'die geitenneukers onze vrijheid van meningsuiting gaan inperken met geweld'. Iets meer Marokkanen dan voorheen staken hun kop boven het maaiveld uit om te laten zien 'dat ze niet allemaal zo waren'.
Desondanks marcheerde de versimpeling voort. Geitenneukers werden Marokkanen, Marokkanen werden Arabieren, Arabieren zijn islamiet, islamieten zijn fundamentalisten, fundamentalisten zijn terroristen. Oprotten dus, is de boodschap in de tram aan iedereen die ook maar een beetje rook naar allochtoon.
Een boodschap die werd gevoed vanuit Den Haag en anders wel werd gestimuleerd door kranten en televisie, die doorlopend berichtten over dreigende kwesties en rabiate meningen. De AIVD lokaliseerde enige honderden extremisten, de seinen staan op rood. Want hoe herken je, bijvoorbeeld in Amsterdam, een extremist uit 60.000 Marokkanen? Reken maar dat de gemiddelde extremist die 'jurk' allang weer heeft verruild voor een gewone spijkerbroek. En naar de kapper is geweest.
De gedachte drong zich vanzelf op: je zal maar Marokkaan zijn in dit land.
Hallo, zijn er nog gewone Marokkanen?
De vraag is net iets minder stom dan hij lijkt. Nederland telt bijna een miljoen moslims. Dat zijn dan toch vaak die teruggetrokken mannen en vrouwen met mutsjes en hoofddoeken. Vroeger werden ze nauwelijks bekeken, maar we verwachten nu hun loyaliteit. En dan hun kinderen. Eerst dacht half Nederland dat elke jonge allochtoon uit was op je tasje of, erger nog, je dochter. Nu denkt men meteen aan aanslagen. Behalve natuurlijk bij de buurvrouw, die aardige meneer uit de oosterse winkel, die schattige Marokkaanse kapster, die aardige Marokkaanse leraar wiskunde op school, of dat behulpzame Marokkaanse meisje in de apotheek.
Je hoeft geen softie te zijn om te bedenken dat Mohammed B. het die gewone Marokkanen niet gemakkelijk heeft gemaakt. Toch zal je hen niet gauw horen klagen. Daar is, zacht gezegd, het klimaat niet naar.
Maar is het nog wel leuk om een Marokkaan te zijn? En zoja, wat is dat leuke dan precies?
Straatbendes jonge Marokkanen in Amsterdam waren de eerste aanleiding voor een rapport dat zo negatief was dat het in Amsterdam in een bureaula werd gestopt. Te stigmatiserend voor de groep als geheel. Die gedachtegang is allang als struisvogelpolitiek en te knuffelig terzijde geschoven en heeft plaatsgemaakt voor nuchterheid.
Intussen zijn er ontelbare deftige stukken verschenen en hebben hele generaties onderzoekers hun brood verdiend met maatschappelijke verkenningen. In duizenden pagina's verslagen is vastgelegd hoe in migrantengezinnen eigen cultuur botst met buiten, hoe ouders zich onmachtig toonden hun kinderen op het rechte pad te houden.
De eerste gastarbeiders zijn bijna bejaard. Dat zij nauwelijks Nederlands spraken, was nooit zo'n probleem. De vrouwen gaan samen naar de markt, of naar het buurthuis en houden zich vooral bezig met de familie. De mannen gaan naar het koffiehuis of de moskee. In West hebben ze samen de eco-volkstuintjes die zo prettig herinneren aan het kostgrondje thuis. Teruggaan is nog steeds geen optie. Dat houden de vrouwen tegen: die zitten liever hier in de regen met de kinderen en kleinkinderen, dan daar zonder hun stekkies in de zon. Ze hebben het wel wat rustiger: hun kinderen zijn volwassen.
Maar ze verkeren nog helemaal in hun eigen Marokkaanse binnenwereld.
Intussen gaat het de tweede generatie minder goed gaat dan verwacht. Nu pas wordt in de volle breedte duidelijk hoe funest voor een hele generatie jongeren de kloof tussen thuis en buiten heeft uitgepakt. Hoe contraproductief het is als elke nieuwe generatie een levenspartner zoekt in de ouderlijke geboortestreek, meestal de verre bergen van het Rif of Anatolië, waar de tijd nog steeds stilstaat. Dat het hier op deze manier niet bepaald opschiet.
Toch wijzen de Nederlandse statistieken ook uit dat steeds meer tweede-generatie-allochtonen, en dus ook Marokkanen, havo en vwo doen, en doorstromen naar het hbo en de universiteit. Alleen gaat het niet erg hard en gaat het om een minderheid. Hoewel de schoolprestaties van de Turkse tweede generatie nog verder dan die van de Marokkanen achterblijven bij de prestaties van autochtonen, heerst rond de Turken meer rust. De Turken, en andere islamieten hielden zich ten tijde van de moord op Van Gogh ook opvallend stil. Als er al wordt geknuffeld, dan zeker niet door etnische groepen onderling. De focus ligt nu op Marokkanen, omdat Mohammed B., hier opgegroeid en geradicaliseerd, nu eenmaal Marokkaan is en daarmee het imago van alle Marokkanen beïnvloedt. Zoals ook de perikelen rond de doodgereden tasjesrover dat doen.
Maar tienduizenden jonge Marokkanen hebben het maatschappelijk wel gered. Die licht dramatische formulering, begrijpen we van de Marokkaanse pedagoog Abdel Boulal, is geheel op zijn plaats. Juist die gewone Marokkanen willen we in een serie over Marokkaans leven aan het woord laten. Niet criminaliteit is een onderwerp, noch godsdienstfanatisme. Wel de betekenis van hun afkomst, hun mix van Marokkaans en Nederlands in hun dagelijks leven, de verschillen in cultuur, hier en in Noord-Afrika en Midden-Oosten. En wat ze bewust vasthouden en wat niet. Het zal gaan over hun identiteit, hun jeugdherinneringen, hun feesten, hun humor, hun vrijen en trouwen, hun taboes, hun voornemens als ze zelf kinderen krijgen.
Als je zo praat met de rechtenstudent Khalid Kassem, met Latifa Aolad Si Mhammed van het jongerenwerk in Zeeburg, met de acteur Mimoun Ouad Radi, of met de VPRO-researcher Hassnae Bouazza, met de jonge comedians Anuar en Soundos, en met de oude rot cabaretier Najib Amhali, of met RKC-voetballer Khalid Sinouh, mondt dat uit in een genoeglijk soort herkenning. Allemaal jonge mensen die hun weg hebben gevonden en meer dan mans genoeg zijn om kritisch te zijn, om hun eigen standpunten uit te dragen.
Zo verschrikkelijk veel is er nu ook weer niet totaal anders. En sommige zaken, nemen we even de seks, totaal weer wel. Maar dat hoeft niet altijd treurig te zijn. Daar mag je ook om lachen.
Treurig is wel om te horen hoe al hier opgegroeide Nederlanders, die eigenlijk niet anders dan zó over zichzelf dachten, zich opeens 'weer' Marokkaan voelen. Allemaal zijn ze aangesproken op de daden van terroristen en moordenaars: ''Leg jij eens uit, waarom doen ze dat? Denken ze echt dat er 77 maagden wachten in de hemel?'' Weet ik veel, zegt Amhali, zo koranvast zijn ze nu ook weer niet grootgebracht.
Gevolg is dat veel van hen zich in de koran zijn gaan verdiepen, een aantal ook religieus is geworden. Opnieuw zijn er dan deftige onderzoekers die dat verklaren als zoeken naar een - nieuwe - identiteit. En de AIVD rapporteert een verontrustende toename in religiositeit.
Zo houden we elkaar bezig.
Intussen zijn al diezelfde Marokkanen in Nederland, en deze week weer met hernieuwde energie, ook aan het dweilen. In discussiegroepjes, jongerensociëteiten, in moskeeën, op politieke bijeenkomsten, op het internet zijn zij, van oude moskeebestuurders tot politiek bewuste jongeren, druk bezig met 'damage control' en zoeken zij, je kunt het bijna niet meer met droge ogen opschrijven, de dialoog met de Nederlanders. Ze voelen zich weggezet in een hoek van lastpakken en gevaarlijke gekken.
Sterker, daar beginnen zij genoeg van te krijgen. Net zo min als andere Nederlanders wensen zij te worden bespuugd. Zoals Hassnae Bouazza dan zegt: ''Ben je helemaal besodemieterd!''
© Het Parool, 26-01-2005
ARTHUR VAN AMERONGEN en LOES DE FAUWE
In Nederland bestaat geen Marokkaanse gemeenschap, in Nederland wonen Marokkanen. Al sinds een jaar of veertig. Dat ze er waren, wist iedereen natuurlijk wel, maar ze waren bijna onzichtbaar. Pas de tweede generatie viel op. Vooral vanwege heibel en criminaliteit.
Daarvoor hoeven we niet alleen naar de kranten van de afgelopen week te kijken. Gezin weggepest uit de Diamantbuurt, homo in de Retiefstraat belaagd, Arabische snackbarhouder in de Van Woustraat geterroriseerd en deze week het drama van de tasjesrover Ali el Bejjati, die werd doodgereden door zijn doelwit.
Over dat alles plegen wij ook in deze krant uitputtend te schrijven. En anders was er wel de discussie over de positie van vrouwen, de seksuele moraal, hoofddoekjes, hoeren en bloot.
De Marokkanen zelf hoorde je zelden. Die hebben geen spreekbuis. Sinds het moslimterrorisme ook de westerse wereld treft, kijken we nog scherper naar al die allochtonen in dit land, omdat die vaak ook moslim zijn.
Pim Fortuyn verwoordde de onrust, of liever: de weerzin. Toen hij werd doodgeschoten, en zijn moordenaar een blanke Nederlander bleek te zijn, haalde links Nederland opgelucht adem. De Marokkanen trouwens ook.
De ritueel geïnspireerde moord op Theo van Gogh, op 2 november vorig jaar, was een heel ander verhaal. De dader is Mohammed B., een jonge religieus fanatieke Marokkaan die zichzelf een, naar zijn idee door Allah zelf goedgekeurde, license to kill had toegekend. Had Van Gogh maar niet met Ayaan Hirsi Ali die film moeten maken. Had Van Gogh moslims maar geen geitenneukers moeten noemen.
De vrijheid om over geitenneukers te spreken, versus respect voor andersdenkenden, werd inzet van hooglopend debat. Het zal toch niet zo zijn dat 'die geitenneukers onze vrijheid van meningsuiting gaan inperken met geweld'. Iets meer Marokkanen dan voorheen staken hun kop boven het maaiveld uit om te laten zien 'dat ze niet allemaal zo waren'.
Desondanks marcheerde de versimpeling voort. Geitenneukers werden Marokkanen, Marokkanen werden Arabieren, Arabieren zijn islamiet, islamieten zijn fundamentalisten, fundamentalisten zijn terroristen. Oprotten dus, is de boodschap in de tram aan iedereen die ook maar een beetje rook naar allochtoon.
Een boodschap die werd gevoed vanuit Den Haag en anders wel werd gestimuleerd door kranten en televisie, die doorlopend berichtten over dreigende kwesties en rabiate meningen. De AIVD lokaliseerde enige honderden extremisten, de seinen staan op rood. Want hoe herken je, bijvoorbeeld in Amsterdam, een extremist uit 60.000 Marokkanen? Reken maar dat de gemiddelde extremist die 'jurk' allang weer heeft verruild voor een gewone spijkerbroek. En naar de kapper is geweest.
De gedachte drong zich vanzelf op: je zal maar Marokkaan zijn in dit land.
Hallo, zijn er nog gewone Marokkanen?
De vraag is net iets minder stom dan hij lijkt. Nederland telt bijna een miljoen moslims. Dat zijn dan toch vaak die teruggetrokken mannen en vrouwen met mutsjes en hoofddoeken. Vroeger werden ze nauwelijks bekeken, maar we verwachten nu hun loyaliteit. En dan hun kinderen. Eerst dacht half Nederland dat elke jonge allochtoon uit was op je tasje of, erger nog, je dochter. Nu denkt men meteen aan aanslagen. Behalve natuurlijk bij de buurvrouw, die aardige meneer uit de oosterse winkel, die schattige Marokkaanse kapster, die aardige Marokkaanse leraar wiskunde op school, of dat behulpzame Marokkaanse meisje in de apotheek.
Je hoeft geen softie te zijn om te bedenken dat Mohammed B. het die gewone Marokkanen niet gemakkelijk heeft gemaakt. Toch zal je hen niet gauw horen klagen. Daar is, zacht gezegd, het klimaat niet naar.
Maar is het nog wel leuk om een Marokkaan te zijn? En zoja, wat is dat leuke dan precies?
Straatbendes jonge Marokkanen in Amsterdam waren de eerste aanleiding voor een rapport dat zo negatief was dat het in Amsterdam in een bureaula werd gestopt. Te stigmatiserend voor de groep als geheel. Die gedachtegang is allang als struisvogelpolitiek en te knuffelig terzijde geschoven en heeft plaatsgemaakt voor nuchterheid.
Intussen zijn er ontelbare deftige stukken verschenen en hebben hele generaties onderzoekers hun brood verdiend met maatschappelijke verkenningen. In duizenden pagina's verslagen is vastgelegd hoe in migrantengezinnen eigen cultuur botst met buiten, hoe ouders zich onmachtig toonden hun kinderen op het rechte pad te houden.
De eerste gastarbeiders zijn bijna bejaard. Dat zij nauwelijks Nederlands spraken, was nooit zo'n probleem. De vrouwen gaan samen naar de markt, of naar het buurthuis en houden zich vooral bezig met de familie. De mannen gaan naar het koffiehuis of de moskee. In West hebben ze samen de eco-volkstuintjes die zo prettig herinneren aan het kostgrondje thuis. Teruggaan is nog steeds geen optie. Dat houden de vrouwen tegen: die zitten liever hier in de regen met de kinderen en kleinkinderen, dan daar zonder hun stekkies in de zon. Ze hebben het wel wat rustiger: hun kinderen zijn volwassen.
Maar ze verkeren nog helemaal in hun eigen Marokkaanse binnenwereld.
Intussen gaat het de tweede generatie minder goed gaat dan verwacht. Nu pas wordt in de volle breedte duidelijk hoe funest voor een hele generatie jongeren de kloof tussen thuis en buiten heeft uitgepakt. Hoe contraproductief het is als elke nieuwe generatie een levenspartner zoekt in de ouderlijke geboortestreek, meestal de verre bergen van het Rif of Anatolië, waar de tijd nog steeds stilstaat. Dat het hier op deze manier niet bepaald opschiet.
Toch wijzen de Nederlandse statistieken ook uit dat steeds meer tweede-generatie-allochtonen, en dus ook Marokkanen, havo en vwo doen, en doorstromen naar het hbo en de universiteit. Alleen gaat het niet erg hard en gaat het om een minderheid. Hoewel de schoolprestaties van de Turkse tweede generatie nog verder dan die van de Marokkanen achterblijven bij de prestaties van autochtonen, heerst rond de Turken meer rust. De Turken, en andere islamieten hielden zich ten tijde van de moord op Van Gogh ook opvallend stil. Als er al wordt geknuffeld, dan zeker niet door etnische groepen onderling. De focus ligt nu op Marokkanen, omdat Mohammed B., hier opgegroeid en geradicaliseerd, nu eenmaal Marokkaan is en daarmee het imago van alle Marokkanen beïnvloedt. Zoals ook de perikelen rond de doodgereden tasjesrover dat doen.
Maar tienduizenden jonge Marokkanen hebben het maatschappelijk wel gered. Die licht dramatische formulering, begrijpen we van de Marokkaanse pedagoog Abdel Boulal, is geheel op zijn plaats. Juist die gewone Marokkanen willen we in een serie over Marokkaans leven aan het woord laten. Niet criminaliteit is een onderwerp, noch godsdienstfanatisme. Wel de betekenis van hun afkomst, hun mix van Marokkaans en Nederlands in hun dagelijks leven, de verschillen in cultuur, hier en in Noord-Afrika en Midden-Oosten. En wat ze bewust vasthouden en wat niet. Het zal gaan over hun identiteit, hun jeugdherinneringen, hun feesten, hun humor, hun vrijen en trouwen, hun taboes, hun voornemens als ze zelf kinderen krijgen.
Als je zo praat met de rechtenstudent Khalid Kassem, met Latifa Aolad Si Mhammed van het jongerenwerk in Zeeburg, met de acteur Mimoun Ouad Radi, of met de VPRO-researcher Hassnae Bouazza, met de jonge comedians Anuar en Soundos, en met de oude rot cabaretier Najib Amhali, of met RKC-voetballer Khalid Sinouh, mondt dat uit in een genoeglijk soort herkenning. Allemaal jonge mensen die hun weg hebben gevonden en meer dan mans genoeg zijn om kritisch te zijn, om hun eigen standpunten uit te dragen.
Zo verschrikkelijk veel is er nu ook weer niet totaal anders. En sommige zaken, nemen we even de seks, totaal weer wel. Maar dat hoeft niet altijd treurig te zijn. Daar mag je ook om lachen.
Treurig is wel om te horen hoe al hier opgegroeide Nederlanders, die eigenlijk niet anders dan zó over zichzelf dachten, zich opeens 'weer' Marokkaan voelen. Allemaal zijn ze aangesproken op de daden van terroristen en moordenaars: ''Leg jij eens uit, waarom doen ze dat? Denken ze echt dat er 77 maagden wachten in de hemel?'' Weet ik veel, zegt Amhali, zo koranvast zijn ze nu ook weer niet grootgebracht.
Gevolg is dat veel van hen zich in de koran zijn gaan verdiepen, een aantal ook religieus is geworden. Opnieuw zijn er dan deftige onderzoekers die dat verklaren als zoeken naar een - nieuwe - identiteit. En de AIVD rapporteert een verontrustende toename in religiositeit.
Zo houden we elkaar bezig.
Intussen zijn al diezelfde Marokkanen in Nederland, en deze week weer met hernieuwde energie, ook aan het dweilen. In discussiegroepjes, jongerensociëteiten, in moskeeën, op politieke bijeenkomsten, op het internet zijn zij, van oude moskeebestuurders tot politiek bewuste jongeren, druk bezig met 'damage control' en zoeken zij, je kunt het bijna niet meer met droge ogen opschrijven, de dialoog met de Nederlanders. Ze voelen zich weggezet in een hoek van lastpakken en gevaarlijke gekken.
Sterker, daar beginnen zij genoeg van te krijgen. Net zo min als andere Nederlanders wensen zij te worden bespuugd. Zoals Hassnae Bouazza dan zegt: ''Ben je helemaal besodemieterd!''
© Het Parool, 26-01-2005