Juliette
15-02-05, 15:26
BRUSSEL / G O I A N I A Eigen berichtgeving Lode Delputte
Delen van het Braziliaanse Amazonewoud blijven een kluwen van hardnekkige landconflicten.
In het stroomgebied van de Anapú-rivier, niet ver van het stadje Altamira, is zaterdag de 73-jarige zuster Dorothy vermoord, een Amerikaanse non die haar leven lang voor kleine boeren, landlozen en het duurzaam beheer van het regenwoud in touw was.
Dorothy’s rouwende medestanders verbijten de tranen.
‘We zijn ontgoocheld in de regering-Lula.’
Al sinds 1999 kreeg Irmã (‘zuster’) Dorothy Stang doodsbedreigingen. Vorige week woensdag nog, drie dagen voor ze werd vermoord, had ze in Belém, de hoofdstad van de deelstaat Pará, Nilmário Miranda gezien, president Lula’s staatssecretaris voor Mensenrechten. Zuster Dorothy had gehoopt dat die hoogwaardige ontmoeting, een noodsignaal eigenlijk, haar en een viertal bedreigde boeren nieuw respijt zou geven.
Nee dus, net zo min als de eretitel Burger van Pará, die ze vorig jaar van het deelstaatparlement had gekregen als erkenning voor haar werk in het regenwoud. Want die onderscheiding, of nog, haar Amerikaanse nationaliteit, waren al een tijdje geen levensverzekering meer.
De bedreigingen door grootgrondbezitters, houtkappers en hun handlangers bleven aanhouden en werden almaar driester. Tot zaterdag de fatale schoten weerklonken.
Drie kogels, drie keer in het gezicht.
In heel Brazilië is met afschuw gereageerd, en werd onwillekeurig aan die andere moord in het Amazonewoud teruggedacht, die op rubbertapper en regenwoud-activist Chico Mendes in 1988. Mendes’ in het oerwoud geboren, voormalige collega en huidig federaal minister van Leefmilieu, Marina Silva, noemt zich ontzet en is meteen overleg gaan plegen – met de landelijke politiediensten, met leden van het Nationaal Instituut voor de Landbouwhervorming (Incra) en met plaatselijke politici. “Dit was bedoeld om de regering te intimideren en ons ervan te weerhouden de Amazone-leefgemeenschappen te beschermen”, zei Silva, net als president Lula van socialistische strekking, op tv. Volgens de krant O Globo zijn de vermoedelijke huurmoordenaars en hun opdrachtgever intussen aangehouden. “Dorothy was een van de drijvende krachten achter de nederzetting Boa Esperança”, legt António Canuto, nationaal secretaris van de in 1975 door de Braziliaanse bisschoppenconferentie opgerichte Comissão Pastoral da Terra (‘pastorale landcommissie’ of CPT), aan De Morgenuit. “Boa Esperança is aan arme boeren toegekend die er een ecologisch duurzaam landbouwproject hebben opgezet. Maar de gronden worden betwist, onder meer het gevolg van de onbesuisde, kadastraal niet afgewerkte toekenning van gronden door de militaire dictatuur in de jaren zestig en zeventig.” Zo komt het dat kleine boeren die, in harmonie met het leefmi lieu, aan overlevingslandbouw doen, onder druk worden gezet door lieden met andere plannen.
Het procédé is bekend. Eerst worden de bomen gerooid, daarna worden de gronden in brand gestoken en tot grasland voor veeteelt omgebouwd.
Aan het eind van de rit – als de landlozen opgekrast zijn, de bomen vernield, de houthakkers al stukken dieper in het woud zitten en de speculatieve waarde van de grond als een pijl de hoogte ingeschoten is – duiken bijna steevast de belangen van de machtige agro-industrie op, niet zelden de sojabedrijven die de Braziliaanse groeicijfers vorig jaar wereldwijde bewondering opleverden.
En er ook toe bijdroegen dat het consumentenvertrouwen in de grootsteden een nieuw elan kreeg. “Daar kunnen landlozen en kleine boeren nog steeds niet tegenop”, vreest Canuto. “Lula heeft er zeker voor gezorgd dat er minder onderdrukking komt van politie en leger, maar tezelfdertijd steunt zijn beleid de kapitaalkrachtige monoculturen, niet de (om en bij de 400.000, LD)landlozen. We hebben nu een linkse president, maar onze ontgoocheling is totaal. Eerst keurde hij het gebruik van transgene gewassen goed, daarna zette hij doodgewoon het landbouwbeleid van zijn neoliberale voorganger Cardoso voort. Allemaal om de schuld aan de grote financiële instellingen verder af te betalen.” In Latijns-Amerika blijft de strijd om de grond een van de meest tot de verbeelding sprekende illustraties van de kloof tussen arm en rijk, maar vaak ook tussen arm en net iets minder arm.
Zeker in Pará zit de strijd om het land diep in de identiteit geworteld.
Op 17 april 1996 bijvoorbeeld werden in het plaatsje Eldorado do Carajás negentien landlozen door de militaire politie doodgeschoten.
Hun nabestaanden vonden nooit voldoening in het grootse strafproces dat daarna gevoerd werd.
Van de tientallen grootgrondbezitters die ooit politie of doodseskaders tegen landlozen hebben ingezet, zit er maar een handvol in de cel, klagen organisaties als de CPT, of nog, de grote ‘sem terra’-beweging MST.
In Latijns-Amerika blijft strijd om grond een van meest tot de verbeelding sprekende illustraties van kloof tussen arm en rijk
Copyright De Morgen
Delen van het Braziliaanse Amazonewoud blijven een kluwen van hardnekkige landconflicten.
In het stroomgebied van de Anapú-rivier, niet ver van het stadje Altamira, is zaterdag de 73-jarige zuster Dorothy vermoord, een Amerikaanse non die haar leven lang voor kleine boeren, landlozen en het duurzaam beheer van het regenwoud in touw was.
Dorothy’s rouwende medestanders verbijten de tranen.
‘We zijn ontgoocheld in de regering-Lula.’
Al sinds 1999 kreeg Irmã (‘zuster’) Dorothy Stang doodsbedreigingen. Vorige week woensdag nog, drie dagen voor ze werd vermoord, had ze in Belém, de hoofdstad van de deelstaat Pará, Nilmário Miranda gezien, president Lula’s staatssecretaris voor Mensenrechten. Zuster Dorothy had gehoopt dat die hoogwaardige ontmoeting, een noodsignaal eigenlijk, haar en een viertal bedreigde boeren nieuw respijt zou geven.
Nee dus, net zo min als de eretitel Burger van Pará, die ze vorig jaar van het deelstaatparlement had gekregen als erkenning voor haar werk in het regenwoud. Want die onderscheiding, of nog, haar Amerikaanse nationaliteit, waren al een tijdje geen levensverzekering meer.
De bedreigingen door grootgrondbezitters, houtkappers en hun handlangers bleven aanhouden en werden almaar driester. Tot zaterdag de fatale schoten weerklonken.
Drie kogels, drie keer in het gezicht.
In heel Brazilië is met afschuw gereageerd, en werd onwillekeurig aan die andere moord in het Amazonewoud teruggedacht, die op rubbertapper en regenwoud-activist Chico Mendes in 1988. Mendes’ in het oerwoud geboren, voormalige collega en huidig federaal minister van Leefmilieu, Marina Silva, noemt zich ontzet en is meteen overleg gaan plegen – met de landelijke politiediensten, met leden van het Nationaal Instituut voor de Landbouwhervorming (Incra) en met plaatselijke politici. “Dit was bedoeld om de regering te intimideren en ons ervan te weerhouden de Amazone-leefgemeenschappen te beschermen”, zei Silva, net als president Lula van socialistische strekking, op tv. Volgens de krant O Globo zijn de vermoedelijke huurmoordenaars en hun opdrachtgever intussen aangehouden. “Dorothy was een van de drijvende krachten achter de nederzetting Boa Esperança”, legt António Canuto, nationaal secretaris van de in 1975 door de Braziliaanse bisschoppenconferentie opgerichte Comissão Pastoral da Terra (‘pastorale landcommissie’ of CPT), aan De Morgenuit. “Boa Esperança is aan arme boeren toegekend die er een ecologisch duurzaam landbouwproject hebben opgezet. Maar de gronden worden betwist, onder meer het gevolg van de onbesuisde, kadastraal niet afgewerkte toekenning van gronden door de militaire dictatuur in de jaren zestig en zeventig.” Zo komt het dat kleine boeren die, in harmonie met het leefmi lieu, aan overlevingslandbouw doen, onder druk worden gezet door lieden met andere plannen.
Het procédé is bekend. Eerst worden de bomen gerooid, daarna worden de gronden in brand gestoken en tot grasland voor veeteelt omgebouwd.
Aan het eind van de rit – als de landlozen opgekrast zijn, de bomen vernield, de houthakkers al stukken dieper in het woud zitten en de speculatieve waarde van de grond als een pijl de hoogte ingeschoten is – duiken bijna steevast de belangen van de machtige agro-industrie op, niet zelden de sojabedrijven die de Braziliaanse groeicijfers vorig jaar wereldwijde bewondering opleverden.
En er ook toe bijdroegen dat het consumentenvertrouwen in de grootsteden een nieuw elan kreeg. “Daar kunnen landlozen en kleine boeren nog steeds niet tegenop”, vreest Canuto. “Lula heeft er zeker voor gezorgd dat er minder onderdrukking komt van politie en leger, maar tezelfdertijd steunt zijn beleid de kapitaalkrachtige monoculturen, niet de (om en bij de 400.000, LD)landlozen. We hebben nu een linkse president, maar onze ontgoocheling is totaal. Eerst keurde hij het gebruik van transgene gewassen goed, daarna zette hij doodgewoon het landbouwbeleid van zijn neoliberale voorganger Cardoso voort. Allemaal om de schuld aan de grote financiële instellingen verder af te betalen.” In Latijns-Amerika blijft de strijd om de grond een van de meest tot de verbeelding sprekende illustraties van de kloof tussen arm en rijk, maar vaak ook tussen arm en net iets minder arm.
Zeker in Pará zit de strijd om het land diep in de identiteit geworteld.
Op 17 april 1996 bijvoorbeeld werden in het plaatsje Eldorado do Carajás negentien landlozen door de militaire politie doodgeschoten.
Hun nabestaanden vonden nooit voldoening in het grootse strafproces dat daarna gevoerd werd.
Van de tientallen grootgrondbezitters die ooit politie of doodseskaders tegen landlozen hebben ingezet, zit er maar een handvol in de cel, klagen organisaties als de CPT, of nog, de grote ‘sem terra’-beweging MST.
In Latijns-Amerika blijft strijd om grond een van meest tot de verbeelding sprekende illustraties van kloof tussen arm en rijk
Copyright De Morgen