Orakel
13-03-05, 10:35
http://images.vpro.nl/img.db?21540387+s(400)
De fotografie werd misschien veel eerder uitgevonden dan iedereen voor mogelijk hield: rond het jaar 1300. Sterker nog, een van de vroegste 'foto's' is wereldberoemd. We kennen hem als de lijkwade van Turijn, denkt althans een Amerikaanse publicist.
Foto van Jezus
'Lijkwade gemaakt met belichtingstruc'
maandag 7 maart 2005
Het recept voor een lijkwade met de beeltenis van Jezus erop is simpel. Neem een stuk glas. Schilder met witte verf Jezus op het glas. Neem vervolgens een doek, spreid die in de buitenlucht uit op de grond en leg de glasplaat erop. Laat het geheel een dag of tien liggen in de zon, verwijder de glasplaat, en presto: één lijkwade, mét wazige beeltenis van Christus.
Wat u heeft gedaan, is een simpele foto maken. Het zonlicht heeft het doek belicht, en gebleekt - behalve de plekken die bedekt werden door Jezus. Volgens de Amerikaanse schrijver Nathan Wilson, die de techniek vandaag beschrijft in het progressief-Christelijke opinieblad Books & Culture, is het met de échte lijkwade beslist ook zo gegaan. "Je hebt er weinig verbeelding en weinig vaardigheid voor nodig", schrijft hij.
Dat de 'lijkwade' een middeleeuwse vervalsing is, stond al vast. Het doek waarop de wazige, vlekkerige beeltenis van Christus te zien is, stamt uit de dertiende of veertiende eeuw, zo blijkt uit koolstofdatering. Ook is er een brief uit 1389, waarin een Zuid-Franse bisschop verklaart dat hij de maker van de neprelikwie persoonlijk heeft gesproken.
Desondanks geldt de lijkwade als een van de grootste raadsels van de kerkelijke kunstgeschiedenis. In 1898 ontdekten fotografen tot hun verbijstering dat de wazige vlek op het doek eigenlijk een negatiefopname is: pas als zwart en wit worden omgekeerd, komt Jezus tot zijn recht. Zestig jaar later kwam de volgende verrassing. Computerreconstructies maakten toen duidelijk dat de afbeelding driedimensionaal is: hoe donkerder de vlekken, des te meer 'naar voren' ze zitten. Dat is een raadsel, want in de Middeleeuwen beheerste men nog geen driedimensionale tekentechnieken.
Maar gebruik de glasplaat, en het mysterie is opgelost, betoogt Wilson. Doordat de zon van oost naar west reist, komt het licht steeds uit een andere hoek. Bij lage zonsstand komt het licht daardoor iets onder de randen van de glasschildering door. Het gevolg is een toevallig 3D-effect, aldus Wilson.
Bijgestaan door microbioloog Scott Minnich van de Universiteit van Idaho en een bevriend kunstschilder nam Wilson de proef op de som. Op het dak van een boekhandel legde hij tien doeken met de beschilderde ruit erop onder verschillende hoeken ten opzichte van de zon. Na tien tot vijftien dagen bleken was de lijkwade klaar. Wilson stelt vast dat het beste resultaat wordt bereikt door Jezus' beeltenis dwars op de reisrichting van de zon te leggen.
Uiteindelijk zullen de vervalsers de beeltenis hebben afgewerkt met pigmenten en misschien zelfs met echt bloed, denkt Wilson. In de originele lijkwade vonden chemici in de jaren tachtig immers kleurstoffen en bloedresten, hoewel die bevinding nog steeds ter discussie staat.
Twintig jaar geleden probeerde goochelaar en skepticus Joe Nickell de lijkwade ook al na te maken. Volgens hem is de vervalsing gemaakt door een doek over een driedimensionaal reliëf van Jezus te leggen, en de afdruk in te wrijven met kleurstof - ongeveer zoals men een muntstuk overtrekt met een papiertje en potlood. Experimenten met de techniek hebben echter weinig overtuigende lijkwades opgeleverd.
Wilson wijst erop dat de truc met de glasplaat nog een raadsel oplost. Op de echte lijkwade zijn namelijk enkele scherpe vouwen zichtbaar die over de beeltenis van Jezus lopen. Blijkbaar lag het doek bij het bleken niet helemaal strakgetrokken onder de glasplaat, vermoedt Wilson. Kleine vouwtjes zijn daardoor niet mee gebleekt, en één geworden met de tekening.
Wilson verwacht niet dat alle gelovigen overtuigd zullen zijn. Bovendien blijft er nog zeker één raadsel onverklaard. Op de lijkwade is duidelijk zichtbaar dat de dode doorboorde polsen heeft. Dat is plausibel, want alleen op die manier blijft een volwassen mens aan een kruis genageld zitten. Alleen: op middeleeuwse schilderingen wordt Jezus steevast afgebeeld met nagels door de handen. Dat het in werkelijkheid Jezus' polsen moeten zijn geweest, kwam pas aan het licht na anatomische experimenten met geamputeerde ledematen - in het jaar 1930.
Maarten Keulemans
http://noorderlicht.vpro.nl/wetenschap/index.shtml?3626936+4257491+21540359
De fotografie werd misschien veel eerder uitgevonden dan iedereen voor mogelijk hield: rond het jaar 1300. Sterker nog, een van de vroegste 'foto's' is wereldberoemd. We kennen hem als de lijkwade van Turijn, denkt althans een Amerikaanse publicist.
Foto van Jezus
'Lijkwade gemaakt met belichtingstruc'
maandag 7 maart 2005
Het recept voor een lijkwade met de beeltenis van Jezus erop is simpel. Neem een stuk glas. Schilder met witte verf Jezus op het glas. Neem vervolgens een doek, spreid die in de buitenlucht uit op de grond en leg de glasplaat erop. Laat het geheel een dag of tien liggen in de zon, verwijder de glasplaat, en presto: één lijkwade, mét wazige beeltenis van Christus.
Wat u heeft gedaan, is een simpele foto maken. Het zonlicht heeft het doek belicht, en gebleekt - behalve de plekken die bedekt werden door Jezus. Volgens de Amerikaanse schrijver Nathan Wilson, die de techniek vandaag beschrijft in het progressief-Christelijke opinieblad Books & Culture, is het met de échte lijkwade beslist ook zo gegaan. "Je hebt er weinig verbeelding en weinig vaardigheid voor nodig", schrijft hij.
Dat de 'lijkwade' een middeleeuwse vervalsing is, stond al vast. Het doek waarop de wazige, vlekkerige beeltenis van Christus te zien is, stamt uit de dertiende of veertiende eeuw, zo blijkt uit koolstofdatering. Ook is er een brief uit 1389, waarin een Zuid-Franse bisschop verklaart dat hij de maker van de neprelikwie persoonlijk heeft gesproken.
Desondanks geldt de lijkwade als een van de grootste raadsels van de kerkelijke kunstgeschiedenis. In 1898 ontdekten fotografen tot hun verbijstering dat de wazige vlek op het doek eigenlijk een negatiefopname is: pas als zwart en wit worden omgekeerd, komt Jezus tot zijn recht. Zestig jaar later kwam de volgende verrassing. Computerreconstructies maakten toen duidelijk dat de afbeelding driedimensionaal is: hoe donkerder de vlekken, des te meer 'naar voren' ze zitten. Dat is een raadsel, want in de Middeleeuwen beheerste men nog geen driedimensionale tekentechnieken.
Maar gebruik de glasplaat, en het mysterie is opgelost, betoogt Wilson. Doordat de zon van oost naar west reist, komt het licht steeds uit een andere hoek. Bij lage zonsstand komt het licht daardoor iets onder de randen van de glasschildering door. Het gevolg is een toevallig 3D-effect, aldus Wilson.
Bijgestaan door microbioloog Scott Minnich van de Universiteit van Idaho en een bevriend kunstschilder nam Wilson de proef op de som. Op het dak van een boekhandel legde hij tien doeken met de beschilderde ruit erop onder verschillende hoeken ten opzichte van de zon. Na tien tot vijftien dagen bleken was de lijkwade klaar. Wilson stelt vast dat het beste resultaat wordt bereikt door Jezus' beeltenis dwars op de reisrichting van de zon te leggen.
Uiteindelijk zullen de vervalsers de beeltenis hebben afgewerkt met pigmenten en misschien zelfs met echt bloed, denkt Wilson. In de originele lijkwade vonden chemici in de jaren tachtig immers kleurstoffen en bloedresten, hoewel die bevinding nog steeds ter discussie staat.
Twintig jaar geleden probeerde goochelaar en skepticus Joe Nickell de lijkwade ook al na te maken. Volgens hem is de vervalsing gemaakt door een doek over een driedimensionaal reliëf van Jezus te leggen, en de afdruk in te wrijven met kleurstof - ongeveer zoals men een muntstuk overtrekt met een papiertje en potlood. Experimenten met de techniek hebben echter weinig overtuigende lijkwades opgeleverd.
Wilson wijst erop dat de truc met de glasplaat nog een raadsel oplost. Op de echte lijkwade zijn namelijk enkele scherpe vouwen zichtbaar die over de beeltenis van Jezus lopen. Blijkbaar lag het doek bij het bleken niet helemaal strakgetrokken onder de glasplaat, vermoedt Wilson. Kleine vouwtjes zijn daardoor niet mee gebleekt, en één geworden met de tekening.
Wilson verwacht niet dat alle gelovigen overtuigd zullen zijn. Bovendien blijft er nog zeker één raadsel onverklaard. Op de lijkwade is duidelijk zichtbaar dat de dode doorboorde polsen heeft. Dat is plausibel, want alleen op die manier blijft een volwassen mens aan een kruis genageld zitten. Alleen: op middeleeuwse schilderingen wordt Jezus steevast afgebeeld met nagels door de handen. Dat het in werkelijkheid Jezus' polsen moeten zijn geweest, kwam pas aan het licht na anatomische experimenten met geamputeerde ledematen - in het jaar 1930.
Maarten Keulemans
http://noorderlicht.vpro.nl/wetenschap/index.shtml?3626936+4257491+21540359