Bekijk Volledige Versie : Het volk en zijn cultuur
Het volk en zijn cultuur
Naima Albdiouni
14/03/2005
IK was even vergeten dat ze überhaupt nog klanken konden uitstoten als ze niet ontsproten waren aan hun verwerpelijke visie op al wat vreemd of al dan niet veilig zou zijn. Maar het is waar: ze claimen ook de enige echte Vlaamse volkspartij te zijn. Die verheerlijking van het Vlaamse en volkse gaat nu lekker hand in hand (naar eigen land? - sorry, liet me meeslepen) met de verkettering van de 'elitaire' cultuur.
Dat het Belang nog niet zo heel lang geleden enkel stemmen kon gaan ronselen bij beschonken geesten in volkse cafés, is de partij nog niet vergeten. Ondertussen scheppen de kopstukken kinderlijk op met de sympathie die ze in sommige intellectuele kringen genieten, maar ze vergeten niet dat ze het gros van hun stemmen te danken hebben aan de eenvoudige volksmens. En dan vooral de volksmens die aan de toog zijn malaise vervloekt en na vele pinten al wat hem vreemd is verwijt voor zijn miserie.
Ook de intellectueel dus. Want die is per definitie elitair. En hij denkt na. En hij voelt zich bij voorbaat verheven. En hij sluit zich op in zijn ivoren torentje. Vlaanderen telt weinig heuvels, maar blijkbaar weten die verdomde intellectuelen toch te klimmen naar die eenzame hoogten om neer te kijken op wie in verpauperde buurten moet leven van een uitkering en geconfronteerd wordt met de echte problematiek. De samenlevingsproblematiek. Maar daar heeft Dewinter zijn verhelderende kijk al op te kennen gegeven. Tot vervelens toe. (Nadeel van de vrijheid van meningsuiting). Plots kwam hij tot het laattijdige, maar louterende besef dat hij eentonig begon te klinken en dat hij zich om te besturen ook over andere thema's diende te buigen. Cultuur bijvoorbeeld.
Cultuur met een hoofdletter hoeft voor mij niet zozeer. Iedereen kan en mag zich een mening vormen over wat hij al dan niet als cultuur of kunst wenst te bestempelen. Hoge en lage cultuur hebben zich (denk ik) ondertussen ietwat verzoend, zijn op sommige vlakken zelfs met elkaar versmolten. Dewinter zwengelt echter het debat opnieuw aan door zijn compleet belachelijke recente eis om de subsidiëring van de stadstheaters stop te zetten. Niet verminderen of spreiden.Stopzetten. Draconischer kan haast niet. Zijn argumentatie? De cultuur die de meeste stadstheaters voorschotelen aan het volk is te elitair.
Even Dewinters gedachten op een rijtje zetten: stadstheaters ontvangen subsidies van de staat en misbruiken die op schandelijke wijze door producties op de planken te brengen die van enig niveau durven te zijn. Omdat het het volk is dat belastingen betaalt, zouden ze toegankelijker (lees: simpeler) moeten zijn omdat het volk dat vereist (lees: anders niet begrijpt). Misschien wil Dewinter in de voetsporen van Lorca en Neruda treden door rond te trekken met een kar om cultuur aan de man te brengen, de vrouw onderwijl blootsvoets hoogzwanger en aan de haard.
Wie ben ik om aan zijn intenties, die ongetwijfeld nobel zijn, te twijfelen? Alleen vind ik het behoorlijk denigrerend klinken. Het beeld dat Dewinter heeft van zijn volk, klinkt in mijn oren als dat van een volk dat niet snugger genoeg is om het merendeel van de lopende producties in stadstheaters te snappen.
Want wat bedoelt hij concreet met Vlaamser? De kunsten zijn nu meer dan ooit in een staat verzeild geraakt waarin het hybridische verheerlijkt wordt. Door kruisbestuiving van verschillende stijlen, vormen, etniciteiten hebben vele kunstvormen die een tijdje in een staat van verstarring hebben verkeerd, een heropleving gekend. Dewinters voorkeuren kennende wil Vlaams zeggen: isolering en navelstaarderij.
En elitair? Ik vind net dat er een overschot aan keus is vandaag de dag. Iedereen kan gaan bekijken wat hij maar wil. Ieder zijn meug. Maar het Belang heeft dan ook nooit gepleit voor verscheidenheid. Op vrijheid en dan vooral vrijheid van meningsuiting wensen zij het monopolie. Hun wil is wet. Onder het mom dat het de wil is van het volk. Dat eendimensionale, rechtlijnige denken waarbij men een heel volk afschildert als een horde eensgezinden met eenzelfde smaak, dezelfde noden en behoeften heeft een naam.
Als ik schrijf dat de jaren dertig niet veraf zijn, val ik alleen in herhaling. Maar het cultuurbeleid waar het Belang naar streeft, is er een met precedenten. Laat ik het er maar op houden dat een volk beschikt over de cultuur die het verdient. Ik hoop dat Vlaanderen vindt dat het meer verdient dan het schrale schraapsel dat Dewinter voorziet.
Naima Albdiouni debuteert dit voorjaar als romanschrijfster bij Meulenhoff-Manteau.
Copyright De Standaard
Wat mij altijd opvalt bij mensen die roepen om bescherming van/ opkomen voor de eigen cultuur is dat ze nooit in staat blijken te zijn een definitie van die cultuur te geven.
Ik ben een aantal van die types tegengekomen die zichzelf Germaans heiden noemen. Dat is volgens hen een 'volkseigen' religie geworteld in de Germaanse cultuur. Maar wat er nu precies Germaans aan is en wat Keltische roots heeft of Romeinse, daar kan niet over gepraat worden :hihi:
Maar dit cultuurgoed moet iig behouden en vooral gereconstrueerd worden. Vooral dat laatste want niemand weet hoe die religie ooit precies in elkaar zat, hoe daar vorm aan werd gegeven en hoe de Germaanse cultuur er uberhaubt uitzag, voor de kerstening. :moe:
Dus geven ze er hun geheel eigen draai aan, vooral als het gaat om het gescheiden houden van verschillende culturen.
Een aantal vlaams blokkers noemt zich idd ook Germaans heiden.
Zielige types :cheefbek:
Geplaatst door Eduardo
De basis is nog steeds Vrijheid, Gelijkheid en Broederschap.
Die vrijheid blijkt bijvoorbeeld uit de vrijheid van Godsdienst die dan weer door specifieke intollerantie godsdiensten in de knel kan komen.
Gelijkheid gaat zelfs zo ver dat man en vrouw evenzeer ' op jacht ' mogen gaan en van sex mogen genieten hoe en hoe vaak en met wie ze willen. Iets wat in bepaalde culturen zeer slecht valt. Het gaat ook zo ver dat mensen met homsexuele voorkeuren op hun eigen manier vrij en openlijk mogen leven. Iets wat bij bepaalde culturen en religies slecht ligt.
Verder wordt wetgeving voor mensen gemaakt omdat er een duidelijke ratio aan ten grondslag dient te liggen. Wraak is een element maar voorkomen des te meer.
Is dit de basis van de Vlaams/Germaanse cultuur? :gechoquee
pater Leman
14-03-05, 17:55
In heel dit debat valt me iets op:
Ik heb de vertegenwoordigers van het Vlaams Belang nergens horen zeggen dat er bepaalde stukken niet mochten opgevoerd worden, ik heb ze nergens horen zeggen dat de Elitaire Kunst met hoofdletters niet verder mocht gesubsidieeerd worden, en ik heb nergens horen zeggen dat zijzelf wilden bepalen wat er ten tonele moest worden gebracht.
Wat ik wel heb gehoord is dat ze pleiten voor een meer uitgebreide keuze in de verschillende aangeboden projecten: dus niet enkel het elitaire zoals het nu genoemd wordt, doch ook meer volkseigen kunsten en opvoeringen: een spreiding van de subsidies dus.
Nergens heb ik ze horen pleiten om toneelstukken zoals AISHA te verbieden, zoals dat gevraagd (en bekomen?) werd door een aantal islamitische organisaties een tijdje geleden.
Nergens heb ik ze horen zeggen dat ze een rechtszaak gingen aanspannen om bepaalde boeken te verbieden zoals de franse schrijver Houellebecq ten deel viel toen hij door een aantal moslimgroeperingen voor het gerecht gedaagd werd bij de publicatie van een van zijn boeken.
En het lijstje is zoals U allen weet nog veel langer.
Neen, het Vlaams Belang vroeg helemaal niet om het bepaalde toneelstuk te verbieden waarbij op de scene gemasturbeerd en geurineerd wordt.
Ze vroegen enkel om OOK aan ANDERE vormen van cultuur subsidies te verschaffen.
Foei toch!
tr_imparator
14-03-05, 18:06
Geplaatst door Eduardo
mijn eigen Europees Moderne cultuur die vanaf de verlichting tot nu wel de overheersende lijkt. En die op tal van punten botst met die van veel immigranten.
beschouw jij je eigen culturele waarden en normen als de maatstaf voor de beoordeling van anderen? beschouw je jouw eigen moderne Europese cultuur als universeel?
wie ik ben ????
14-03-05, 18:29
Een aantal vlaams blokkers noemt zich idd ook Germaans heiden.
Zielige types
Trouwens freya wist jij dat jou naam afstamd van een Heidense godin????
Ntionalisten geloven vaak in het heidendom walhalla odin e.d
Wat ik hier mee wil zeggen is dat jij een aantal vlaams belangers zielige types vind omdat ze zich germaans heiden noemen terwijl jij een heidense naam gebruikt.
Geplaatst door wie ik ben ????
Trouwens freya wist jij dat jou naam afstamd van een Heidense godin????
Ntionalisten geloven vaak in het heidendom walhalla odin e.d
Wat ik hier mee wil zeggen is dat jij een aantal vlaams belangers zielige types vind omdat ze zich germaans heiden noemen terwijl jij een heidense naam gebruikt.
Dat wist ze vast niet!!
Geplaatst door wie ik ben ????
Trouwens freya wist jij dat jou naam afstamd van een Heidense godin????
Ntionalisten geloven vaak in het heidendom walhalla odin e.d
Wat ik hier mee wil zeggen is dat jij een aantal vlaams belangers zielige types vind omdat ze zich germaans heiden noemen terwijl jij een heidense naam gebruikt.
Tjee, Freya, krijg nou wat!
pater Leman
14-03-05, 19:41
Geplaatst door tr_imparator
beschouw jij je eigen culturele waarden en normen als de maatstaf voor de beoordeling van anderen? beschouw je jouw eigen moderne Europese cultuur als universeel?
wat heeft de Brusselse Vlaamse Schouwburg nu weer met universeel te maken?
Ik denk niet dat men in Rabat Vlaamse stukken gaat opvoeren, mogen ze dus hier nog opgevoerd als het even kan?
Voeren ze trouwens in Rabat de Griekse tragedies op? Shakespeare? Voltaire?
Geplaatst door pater Leman
Ze vroegen enkel om OOK aan ANDERE vormen van cultuur subsidies te verschaffen.
Foei toch!
Welke dan pater Leman?
Want daar worden ze nooit echt duidelijk in. Ze zeggen wel wat ze niet willen. Maar nooit wat ze wel willen. Moeilijk praten op die manier natuurlijk.
Geplaatst door wie ik ben ????
Trouwens freya wist jij dat jou naam afstamd van een Heidense godin????
Ntionalisten geloven vaak in het heidendom walhalla odin e.d
Wat ik hier mee wil zeggen is dat jij een aantal vlaams belangers zielige types vind omdat ze zich germaans heiden noemen terwijl jij een heidense naam gebruikt.
Zielig figuur ben je.
Alsof ze er ooit iets te zeggen had over de naam die ze heeft. Als je haar dat al kwalijk neemt moet je echt wel een tekort aan inhoudelijke argumenten hebben.
Geplaatst door wie ik ben ????
Trouwens freya wist jij dat jou naam afstamd van een Heidense godin????
Ntionalisten geloven vaak in het heidendom walhalla odin e.d
Wat ik hier mee wil zeggen is dat jij een aantal vlaams belangers zielige types vind omdat ze zich germaans heiden noemen terwijl jij een heidense naam gebruikt.
:schok:
ECHT WAAR?!
:maf2:
Zou het mss kunnen dat ik heiden ben, maar er heel andere ideeen op na houd dan die zielige Germaanse types :vreemd:
Welkom in de wondere wereld van maroc.nl! :melig:
Geplaatst door pater Leman
Voeren ze trouwens in Rabat de Griekse tragedies op? Shakespeare? Voltaire?
Ik meen van wel. Ik denk niet dat ze in Rabat zo bekrompen zijn als sommige partijen hier in Vlaanderen door enkel "volkseigen" stukken te willen spelen.
http://friendsofmorocco.org/2000News/Nov2000/Rabatculture.html
Geplaatst door pater Leman
Ik denk niet dat men in Rabat Vlaamse stukken gaat opvoeren, mogen ze dus hier nog opgevoerd als het even kan?
Gelijk heb je. Ik ben er zeker van dat ze in Rabat of Tanger zitten wachten op hoogstaande kunst als "De Vlasschaerd", "Moeder waarom leven wij" of "De witte van Zichem".
Bende onverdraagzamen! Ze weten niet wat ze missen.
pater Leman
15-03-05, 00:11
Blijkbaar is uw kennis ook ergens blijven steken..... Misschien kan je beter deze lezersbrief uit DS eens goed doorlezen. Deze persoon weet tenminste waarover hij praat, je kan er nog iets van bij opsteken.
Hoe lang nog, Catilina?
“Een samenleving zonder kunstenaars die diezelfde samenleving op alle mogelijke manieren uitdagen en prikkelen, stevent af op ijdelheid, geestelijke droogte, utilitarisme.” Zo schrijft
Luk Van den Dries op 11 maart in De Standaard. Hij doet dit als theaterwetenschapper in naam van een rist prestigieuze gezelschappen en organisaties die allemaal één en hetzelfde belang hebben: dat de subsidiekraan open blijft.
Deze lobby beroept zich sinds jaar en dag op de bewering dat alle echte kunst die de tand des tijds kan doorstaan, voor de gevestigde orde verontrustend is. Dat was ook de stelling waar Siegfried Bracke bleef op hameren in zijn persoonlijk debat over deze kwestie met Filip De Winter in Ter Zake 12 maart. De Winter van zijn kant stelde dat hij geen bezwaar heeft tegen beperkte subsidies voor experimentele, elitaire of provocerende kunst – hij verdedigde daarbij zelfs faciliteiten voor Hugo Claus en Tom Lanoye – gesteld dat er voldoende ruimte overblijft voor een toegankelijke programmatie waar ook de niet-cultuurfreak wat aan heeft. Zowel Bracke als De Winter zitten echter fout in hun cultuuropvatting, zo meen ik.
Het is absoluut niet waar dat alle ‘goede’ kunst uit het verleden provocerend of verontrustend was, zoals Bracke beweerde. Maar, en dit is belangrijker: het is ook niet waar dat toegankelijke kunst – zoals De Winter veronderstelde – niet provocerend zou kunnen zijn, wel integendeel. In de mate immers dat kunst in haar tijd echt verontrustend was, deed zij dit nooit ten koste van, maar uitgerekend via de toegankelijkheid voor het grote publiek.
Een klassiek voorbeeld, gebruikt door Siegfried Bracke, van een kunstenaar die last kreeg met het gezag was Wolfgang Amadeus Mozart. Edoch, waar zocht die zijn toevlucht? In het door de overheid weinig gecontroleerde publiekstheater van Emanuel Schikaneder. Zijn onovertroffen Papageno uit de onsterfelijke Zauberflöte werd niet geschreven voor het keizerlijke hof, maar voor de keukenmeiden, huisknechten, koetsiers en herbergdeernen die zichzelf een avondje ontspanning gunden, met ruwe grappen en grollen. Het theater waarin dat gebeurde had toen dezelfde reputatie bij de ‘kunstkenners’ van die dagen als Slisse en Cesar bij de ‘theaterwetenschappers’ vandaag.
Het was precies het rebelse in het genie van Mozart dat hem toeliet van deze ogenschijnlijk platvloerse vorm van volksvermaak gebruik te maken om kunst met eeuwigheidswaarde te creëren. Dit nu is kenmerkend voor elke grote kunst: zij probeert nooit ondergronds te gaan, en pretendeert ook niet elitair te zijn, zoals de huidige avant-garde doet. Zij zoekt het publiek, en maakt daarvoor geen aanspraak op subsidies, maar op een correcte verloning.
Ware kunst is slechts ondergronds, in die zin dat zij in een oppervlaktelaag toegeeft aan de vulgaire smaak van het publiek, aan de autoritaire eisen van de tiran, aan de canonieke vraag van de schoolmeesters, aan de pedante voorkeur van de hovelingen. Maar zij voegt aan die gestolde korst een borrelende lava toe die er pas echt een ‘opus apertus’ van maakt, om met Umberto Eco te spreken. Een werk dus dat open staat voor meerdere – en in het beste geval voor oneindig veel – interpretaties. Meer nog: hoe rijker het palet aan interpretaties achteraf, hoe onsterfelijker het kunstwerk.
Wat gebeurt er echter in deze tijd? Omdat de kunstenaars in vele gevallen een stevige artisanale basis missen – dat is begonnen met het loslaten van het figuratieve in de schilderkunst, omdat de fotografie die rol leek over te nemen – slagen zij er niet meer in om multidimensionele kunstwerken te produceren. Zij slagen er niet meer in om een impliciete inhoud te verbergen in een expliciete toegeving aan het publiek. Zij brengen daarom hun boodschap rechtstreeks, of liever: zij brengen alleen nog maar een boodschap. Hun discours over kunst is tot kunst geworden.
“Kunst heeft sinds de Moderniteit echter een andere verhouding met de werkelijkheid opgezocht”, zo beweert Luk Van den Dries. “Ze wil de ervaring van de werkelijkheid niet vereenvoudigen, maar net verdiepen. Kunst stelt vragen, vaak onprettige vragen, maar wel vragen die je dingen anders leren zien. Door het artistieke perspectief kun je leren anders naar de dingen te kijken, met meer verbeelding, minder utilitair, kritischer misschien, of absurder.”
De werkelijkheid is dat de kunstenaars – of wat daarvoor moet doorgaan – dit wel zouden willen, maar daar niet meer in slagen. Vermits zij niet meer erin slagen in een spontane schoonheidservaring – die vaak sterk gebonden is aan artisanale kwaliteiten – de blik te vangen van de gewone man, kunnen zij die blik onmogelijk nog verdiepen. In de meeste gevallen wekken zij slechts onverschilligheid op, in het slechtste geval pure walg. Wat Luk Van den Dries toeschrijft aan de moderne kunst is daarom precies wat de kunst in het verleden wél deed, maar waar ze in het heden nog maar zelden in slaagt. Daarom vlucht ze weg in de enige techniek die de verzuurde betweter nog overblijft: de provocatie.
Het moment waarop deze pervertering begonnen is, is tamelijk precies te situeren met de tentoonstelling in New-York in 1917 van The American Society of Independant Artist, gegroeid rond de Armory Show van 1913. Daarbij werd het urinoir van R. Mutt (Marcel Duchamp) als ‘ready made’ geweigerd – er werd geopperd dat men dan ook paardemest als kunst moest accepteren. Dit was echter in strijd met het uitgangspunt van de tentoonstelling dat “niets moest, en alles kon”, vooropgesteld dat de inzender zes dollar bijdrage in de kosten betaalde.
De ironische wijze waarop de in Frankrijk mislukte want artisanaal onbekwame Marcel Duchamp – die vegeteerde op de reputatie van zijn wél geslaagde broers-kunstenaars Raymond Duchamp-Villon en Jacques Villon – hiermee de pretentieuze elite letterlijk te kakken zette, legde van meet af aan de onoplosbare contradictie bloot waarin de moderne kunst zich had begeven door het artisanale los te laten.
Door elke noodzaak aan ambachtelijke vaardigheid van tafel te vegen, kon voortaan elke charlatan beweren dat hij een kunstenaar was, en hij kon daarvoor om het even wat doen. Achteraf zou Duchamp, bij gebrek aan talent, er een pure commerce uit maken onder andere urinoirs te verkopen aan verdwaasde musea. De angst bij de cultuurpausen om niet meer ‘mee’ te zijn, was zo groot geworden dat zij in elke vorm van afzetterij trapten.
Deze oerprovocatie – sindsdien werd er inderdaad ingeblikte kak ten toon gesteld, een strontmachine, pissende danseressen enzovoort – is de moderne kunst nooit meer te boven gekomen. Daardoor is de ware kunst vandaag volkomen losgekomen uit de handen van wat zich als kunstenaars beschouwt en als dusdanig door de cultuurpausen ook vereerd wordt.
Met andere woorden: wat zich vandaag – in termen van Luk Van den Dries – als kunst aandient is gewoon geen kunst meer, laat staan dat ze nog verontrust. Wat in de musea, cultuurtempels en experimentele theaters de afgelopen vijftig en misschien wel honderd jaar gebeurd is, is meestal gewoon banaal geweest, conformistisch in het nonconformisme, en vaak zelfs belachelijk. Een voorbeeld uit de theaterwereld.
Als velen zag ik de recente bewerking van Death of a Salesman door Luc Perceval. Het scenario is overbekend, en toegankelijk opgebouwd zodat ook de niet artistiek geschoolde gemakkelijk volgen kan. Het werd zelfs op een verdienstelijke wijze in Hollywood verfilmd zonder dat er veel diende bijgestuurd te worden. Toch is het één van de meest onrustwekkende theaterstukken geweest van de twintigste eeuw, omdat het onderhuids provocerend is.
Persoonlijk herinner ik me hoe mijn vader – die geen enkele speciale artistieke aspiratie koestert – ooit ondersteboven was (nu alweer bijna veertig jaar geleden), nadat hij die film op tv had gezien. Ondanks, of liever: dankzij, zijn toegankelijke vormgeving legde dit stuk immers met een ongemene kracht de zwakste plek bloot van The American Dream, die toen ook onze oorlogsgeneratie in zijn greep had. Het feit namelijk dat mensen vaak mislukken omdat ze meegesleurd worden door een illusie en dus hun reële mogelijkheden stelselmatig overschatten. Letterlijk iedereen herkent zich op één of andere manier erin. Het stuk is daarom, hoe experimenteel ook uitgevoerd, zo sterk dat het niet kapot te krijgen is.
Wat viel mij nu op toen ik de Arthur Miller van Perceval zag? De regisseur had er werkelijk àlles aan gedaan om het stuk om zeep te helpen. De hoofdfiguur Willy Logan sprak niet alleen dat ergerlijke pseudo-dialect dat misschien te pruimen valt in Slisse en Cesar, maar totaal niet past in een opvoering waarvan je weet dat ze Amerikaans van oorsprong is – er is echt geen reden denkbaar waarom platte taal een stuk zou ‘actualiseren’ en ‘herinterpreteren’.
Daarnaast stond één van Willy’s zonen, terwijl hij ruzie stond te maken met zijn vader, in zijn onderbroek aan zijn geslachtsdelen te krabben, waarbij hij regelmatig zijn mannelijk lid voor het publiek etaleerde. Een ander effect dan “kijk eens wat ik durf” werd er niet door bereikt, het was zo kinderachtig dat je er eigenlijk niet meer op lette, laat staan door geshockeerd werd. Opnieuw: wat dat met actualisering of herinterpretatie, laat staan met verontrusting te maken heeft, ontging mij volkomen.
Toch bleef het stuk sterk, als steeds. Bleef de artisanale kwaliteit van het acteerwerk overeind. En kwam je met een beklemmend en beklijvend millereaanse gevoelen buiten. Zelfs Perceval was er niet in geslaagd de sterkste plot van de eeuw om zeep te helpen. Dàn heb je met kunst te maken.
Wat betekent dit nu voor de positie van de kunstenaar, zijn statuut en de subsidies waar hij al dan niet recht op heeft? Bekijken we opnieuw Arthur Miller: hoewel hij, als geen andere, The American Dream onderuit heeft gehaald, is hij van dat ene stuk alléén al schatrijk geworden. Zonder subsidies. Niet in de cultuurtempels. Maar op Broadway en in Hollywood, in het Rijk van het Kwaad dus. Bij de Schikaneders van onze tijd.
Bekijken we Wolfgang Amadeus Mozart: het is niet waar dat hij in armoede is gestorven, omdat hij geboycot werd door het hof en zijn akolieten, hij leefde zeer welstellend en kon bij Schikaneder meer dan zijn dagelijks brood verdienen. Maar hij kon gewoon niet met geld omgaan, een ziekte waaraan ook Rembrandt van Rijn kapot is gegaan.
Wil men nog voorbeelden? Het klassieke ‘geval’ van de miskende kunstenaar is Vincent van Gogh. De waarheid waarom er tijdens zijn leven maar één schilderij van zijn hand werd verkocht, is gewoon dat zij niet te koop werden aangeboden door zijn broer Theo die nochtans alles eraan deed om de andere impressionisten aan de man te brengen, vooral Paul Gauguin. Theo schaamde zich voor het werk van Vincent, in wie hij in wezen niet geloofde. Het gevolg is geweest dat hij een half jaar na zijn broer eveneens zal overlijden, aan schuldgevoelens zo beweert de Franse auteur Viviane Forrester. Waarna Theo’s weduwe Jo Bongers, en later haar zoon Vincent Willem – Vincents petekind – het werk van hun beroemde zwager en oom gelanceerd en wereldberoemd hebben gemaakt.
Pikant detail: vlak voor de zelfmoord van Vincent, op 27 juli 1890, wees alles erop dat hij op het punt stond door te breken, ondanks de boycot van zijn broer. Ik citeer uit de website van het Van Goghmuseum in Amsterdam. In januari 1890 schreef kunstkenner Albert Aurier in de Mercure de France een gunstige kritiek over Vincents schilderijen. De kunstenaar was geroerd door het artikel, maar ontkrachtte zijn betekenis in een brief aan de criticus. Forrester beweert dat Vincent zelfmoord pleegde niet omdat hij miskend werd, maar omdat hij het komende succes niet aankon. Haar stelling is plausibel.
Er zijn nog zoveel voorbeelden te citeren: is Pieter-Paul Rubens arm gestorven, of Pieter Breughel of Jeroen Bosch? Hebben René Magritte, James Ensor, Constant Permeke of Frans Masereel hun boterham soms niet verdiend? Werd Samuel Beckett doodgezwegen en zou Franz Kafka niet aanbeden zijn door de vrouwen, waar hij het zo moeilijk mee had, als hij niet zo jong aan tbc was overleden? Is Pablo Picasso – de man die de wereld verontrustte met zijn Guernica op de Wereldtentoonstelling van 1937 te Parijs – niet als multimiljardair gestorven? Hoe zat het met de bankrekening van Salvador Dali, of van Andy Warhol?
Het is gewoon niet waar dat de verontrustende, provocerende kunstenaar zijn boterham niet kan verdienen buiten het gesubsidieerde circuit. En dat de samenleving dus verplicht is om de mond open te houden van iedereen die beweert een kunstenaar te zijn, en een cultuurpaus bereid vindt om die pretentie te ondersteunen. De ware kunstenaar heeft dat circuit niet nodig, hij haalt zijn neus op voor de cultuurpausen van onze tijd.
pater Leman
15-03-05, 01:12
Vervolg lezersbrief uit DS
Het zijn de sukkelaars, die verplicht terugvallen op subsidies en daarvoor de hielen likken van de theaterkenners en kunstexperts, die als een voetnoot de geschiedenis ingaan. Zij zijn de Salieri’s van onze tijd, die de ware talenten – zoals een Mozart omdat hij werkte bij Schikaneder – verketteren en misprijzen. En wel om precies dezelfde reden als de hoveling toen. Omdat hun holle praatjes slechts verbergen dat ze feitelijk maar uit zijn op één zaak: persoonlijk prestige, vaak dictatoriale macht, en steeds het daarbij horende parasitaire gewin.
In alle geval: het politiek correcte establishment van het corrupte pseudo-artistieke milieu is er de afgelopen weken perfect in geslaagd het Vlaams Belang in het algemeen, en Filip De Winter in het bijzonder, een zoveelste klinkende media-overwinning te bezorgen, met alweer zoveel stemmenwinst bij de moegetergde burger. Typerend was dat tijdens het reeds geciteerde debat op Ter Zake (12/3).
De Winter had al gewonnen met forfaitcijfers omdat Eric Antonis als sparring partner gewoon niet was opgedaagd. Waarschijnlijk omdat de culturele held van Antwerpen ’93 – de man die een schepenambt kreeg omdat hij een evenement voor 300.000 mensen op een artistieke wijze naar de haaien had geholpen – de confrontatie gewoon niet aandurfde. De volgende dagen mogen we ons waarschijnlijk aan patriottische verklaringen verwachten dat Antonis zich niet tot een debat met De Winter wilde verlagen.
De Winter won vervolgens op de punten, doordat hij in een razendsnel kruisverhoor door Siegfried Bracke – die hem wanhopig op contradicties probeerde te betrappen – niet slechts stand hield, maar bovendien een gedroomde tribune kreeg om te etaleren dat hij niet de cultuurbarbaar is waar men hem voor verslijt, maar een behoorlijk erudiet man die verdomd goed weet waar hij over praat.
De Winter won vervolgens ook nog eens met knock-out toen Siegfried Bracke hem – in een wanhoopspoging – probeerde te ‘pakken’ op een ironische roman van een partijgenoot. De sarcastische glimlach van De Winter schitterde feller dan ooit toen hij Bracke definitief vloerde met de opmerking dat die partijgenoot de publicatie van zijn roman ten minste persoonlijk gefinancierd had.
Wat natuurlijk de kern is van de hele kwestie, en wat De Winter al herhaaldelijk verklaard had: wil iemand zich op een inwelvoeglijke wijze aanstellen ten overstaan van een goedgelovig publiek, laat hij het dan thuis, en op eigen kosten, in zijn garage doen.
Slot van dit – alweer – veel te lange verhaal: Hoe lang nog, Catilina? Hoe lang zal men die vulgaire bende, die zich verzameld heeft rond de Jan Fabres van deze planeet, nog betalen om – toegejuicht door de cynici van onze tijd – de eenvoudige volksmens zodanig te tergen en te schofferen, dat hij uiteindelijk zijn toevlucht zoekt bij een partij waar de walm van uitstraalt van de Oude Markt in Leuven om zes uur ’s ochtends? Hoe lang zal dergelijk incivisme nog vanuit ons belastinggeld worden gefinancierd?
In het oude Rome duurde dit tot Catilina zijn masker definitief afgooide en zich toonde voor wat hij was: een vijand van de democratie. De dag is echt niet ver af dat de cultuurpausen, kunstkenners en verontrustende kunstenaars zich zo fel zullen laten gaan, dat het zelfs de meest naïeve roodgroene intellectueel duidelijk zal worden dat het feitelijk om een stelletje onverdraagzame tirannen gaat, die opereren onder het vaandel van het antifascisme om hun verlicht despotisme aaan alle anderen op te dringen.
Eddy Daniëls