Juliette
05-04-05, 20:52
Striemend VN-rapport van Arabische intellectuelen
Van onze redactrice
Mia Doornaert
05/04/2005
BRUSSEL - Waarom, van alle regio's in de wereld, kennen de Arabieren het minst vrijheid? Een groep Arabische intellectuelen zoekt het antwoord op die vraag in het ,,Arab Human Development Report 2004'', dat vandaag in Amman wordt voorgesteld. Hun antwoord klinkt alvast origineel: ze vergelijken de Arabische staten met een ,,zwart gat'' in het heelal waarin ,,niets beweegt''.
DE 22 Arabische staten hebben diverse regimes, van fundamentalistische monarchieën tot republieken die zich op secularisme en moderniteit beroepen. Maar in wezen hebben ze één zaak gemeen: ze zijn vrijheidsdodend.
Alle macht ,,is geconcentreerd aan de top van de bestuurspiramide''. De ene staat laat wat meer formele vrijheden toe dan de andere. Maar ,,die marginale vrijheid, die overigens naar willekeur weer ingetrokken kan worden, heeft geen effect op de harde en absolute greep van de staat op de macht''. Die ,,staat'', dat is de vorst, of de president die door schijnverkiezingen aan de macht kwam of bleef.
Er zijn ook ,,geen vrije en transparante parlementsverkiezingen'' - het rapport werd opgesteld voor de verkiezingen in de Palestijnse gebieden en Irak. ,,De parlementen zijn een bureaucratisch aanhangsel van het bewind. Ze vertegenwoordigen het volk niet, ze worden er integendeel door gewantrouwd.''
Persvrijheid is beperkt tot onbestaande, en hetzelfde geldt voor politieke activiteit en acties voor de mensenrechten. De regeringspartij is louter een onderdeel van een administratief apparaat dat ,,geleid wordt door ambtenaren zonder zin voor initiatief of efficiëntie''.
De rechtspraak is onderworpen aan de macht en dient ,,om een voorbeeld te stellen'' tegen opposanten. Een van de zwarte vlekken in de Arabische wereld is het aantal mensen dat ,,verdwijnt'' en over wie de families nooit meer iets te weten komen.
De economie schept evenmin een veld van burgerlijke autonomie, want de staat controleert alles. Corruptie tiert dan ook welig en is eigenlijk een onderdeel van het bestuurssysteem.
En alomtegenwoordig, als voornaamste instrument van de macht, zijn de geheime diensten die de burgers bespioneren en rechtstreeks aan het staatshoofd rapporteren.
In feite is het fout van Arabische burgers te spreken, ze zijn geen burgers maar onderdanen. Nooit worden ze opgevoed of aangemoedigd tot vrij denken en vrij handelen (zie kader) . Bovendien wordt de helft van de bevolking dubbel onderdrukt. ,,Nergens in de Arabische wereld genieten de vrouwen gelijkheid met de mannen.'' In twee Arabische landen, Mauritanië en Sudan, bestaan bovendien nog systemen die neerkomen op slavernij.
De jongste tijd vonden hier en daar wel hervormingen plaats, maar ze blijven te beperkt. Het Arabisch model blijft dat van ,,de Staat van het Zwarte Gat''. Een zwart gat is het astronomisch fenomeen van uitgebluste sterren die in elkaar storten tot hun zwaartekracht zo sterk is dat er zelfs geen licht uit kan ontsnappen en dat alles wat in de buurt komt erin verdwijnt. ,,Het bestuursapparaat van de staat lijkt op een zwart gat dat zijn maatschappelijke omgeving omvormt tot een gebied waarin niets beweegt en waaruit niets ontsnapt.''
Hoe kunnen stralen van vrijheid en goed bestuur tot dat ,,zwart gat'' doordringen? Dat dit hoognodig is staat voor de onderzoekers als een paal boven water. Anders dreigt de frustratie van Arabische bevolkingen te exploderen in chaos.
De meest realistische weg lijkt een wisselwerking tussen interne oppositie en buitenlandse druk tot hervorming. Die druk mag wel niet met de wapens gebeuren. De oorlog in Irak ondermijnt in de eerste plaats de geloofwaardigheid van de VS bij de Arabieren, maar daarnaast ook die van de ,,westerse waarden''.
Het rapport is het derde in een rij, en het initiatief staat onder de auspiciën van het VN-Ontwikkelingsprogramma UNPD.
Het eerste, in 2002, veroorzaakte veel ophef. De Arabische onderzoekers identificeerden drie grote tekortkomingen die de Arabische achterstand verklaren: obscurantisme, gebrek aan vrijheid en goed bestuur, en discriminatie van de vrouwen. Hun diagnose maakte indruk door de wetenschappelijk onderbouwde, kritische toon die gunstig afstak bij een traditie van zelfbeklag en beschuldiging van een vijandige buitenwereld. Het lokte veel kritiek van de regimes uit, maar het is het UNDP-rapport dat het meest gedownload werd. Er circuleren miljoenen exemplaren in de Arabische wereld.
In aparte rapporten worden sindsdien de drie tekortkomingen doorgelicht. Het rapport 2003 ging over het kennistekort. Het huidig rapport kwam met enige vertraging uit wegens discussies onder de medewerkers over de redactie van de eerste versie. Het derde en laatste, over de status van de vrouw, dreigt het meest controversiële te worden, omdat de discriminatie van de vrouw zo vaak in de naam van de islam bedreven en verdedigd wordt.
Bron: hdr.undp.org
Copyright | De Standaard Online 2005
Van onze redactrice
Mia Doornaert
05/04/2005
BRUSSEL - Waarom, van alle regio's in de wereld, kennen de Arabieren het minst vrijheid? Een groep Arabische intellectuelen zoekt het antwoord op die vraag in het ,,Arab Human Development Report 2004'', dat vandaag in Amman wordt voorgesteld. Hun antwoord klinkt alvast origineel: ze vergelijken de Arabische staten met een ,,zwart gat'' in het heelal waarin ,,niets beweegt''.
DE 22 Arabische staten hebben diverse regimes, van fundamentalistische monarchieën tot republieken die zich op secularisme en moderniteit beroepen. Maar in wezen hebben ze één zaak gemeen: ze zijn vrijheidsdodend.
Alle macht ,,is geconcentreerd aan de top van de bestuurspiramide''. De ene staat laat wat meer formele vrijheden toe dan de andere. Maar ,,die marginale vrijheid, die overigens naar willekeur weer ingetrokken kan worden, heeft geen effect op de harde en absolute greep van de staat op de macht''. Die ,,staat'', dat is de vorst, of de president die door schijnverkiezingen aan de macht kwam of bleef.
Er zijn ook ,,geen vrije en transparante parlementsverkiezingen'' - het rapport werd opgesteld voor de verkiezingen in de Palestijnse gebieden en Irak. ,,De parlementen zijn een bureaucratisch aanhangsel van het bewind. Ze vertegenwoordigen het volk niet, ze worden er integendeel door gewantrouwd.''
Persvrijheid is beperkt tot onbestaande, en hetzelfde geldt voor politieke activiteit en acties voor de mensenrechten. De regeringspartij is louter een onderdeel van een administratief apparaat dat ,,geleid wordt door ambtenaren zonder zin voor initiatief of efficiëntie''.
De rechtspraak is onderworpen aan de macht en dient ,,om een voorbeeld te stellen'' tegen opposanten. Een van de zwarte vlekken in de Arabische wereld is het aantal mensen dat ,,verdwijnt'' en over wie de families nooit meer iets te weten komen.
De economie schept evenmin een veld van burgerlijke autonomie, want de staat controleert alles. Corruptie tiert dan ook welig en is eigenlijk een onderdeel van het bestuurssysteem.
En alomtegenwoordig, als voornaamste instrument van de macht, zijn de geheime diensten die de burgers bespioneren en rechtstreeks aan het staatshoofd rapporteren.
In feite is het fout van Arabische burgers te spreken, ze zijn geen burgers maar onderdanen. Nooit worden ze opgevoed of aangemoedigd tot vrij denken en vrij handelen (zie kader) . Bovendien wordt de helft van de bevolking dubbel onderdrukt. ,,Nergens in de Arabische wereld genieten de vrouwen gelijkheid met de mannen.'' In twee Arabische landen, Mauritanië en Sudan, bestaan bovendien nog systemen die neerkomen op slavernij.
De jongste tijd vonden hier en daar wel hervormingen plaats, maar ze blijven te beperkt. Het Arabisch model blijft dat van ,,de Staat van het Zwarte Gat''. Een zwart gat is het astronomisch fenomeen van uitgebluste sterren die in elkaar storten tot hun zwaartekracht zo sterk is dat er zelfs geen licht uit kan ontsnappen en dat alles wat in de buurt komt erin verdwijnt. ,,Het bestuursapparaat van de staat lijkt op een zwart gat dat zijn maatschappelijke omgeving omvormt tot een gebied waarin niets beweegt en waaruit niets ontsnapt.''
Hoe kunnen stralen van vrijheid en goed bestuur tot dat ,,zwart gat'' doordringen? Dat dit hoognodig is staat voor de onderzoekers als een paal boven water. Anders dreigt de frustratie van Arabische bevolkingen te exploderen in chaos.
De meest realistische weg lijkt een wisselwerking tussen interne oppositie en buitenlandse druk tot hervorming. Die druk mag wel niet met de wapens gebeuren. De oorlog in Irak ondermijnt in de eerste plaats de geloofwaardigheid van de VS bij de Arabieren, maar daarnaast ook die van de ,,westerse waarden''.
Het rapport is het derde in een rij, en het initiatief staat onder de auspiciën van het VN-Ontwikkelingsprogramma UNPD.
Het eerste, in 2002, veroorzaakte veel ophef. De Arabische onderzoekers identificeerden drie grote tekortkomingen die de Arabische achterstand verklaren: obscurantisme, gebrek aan vrijheid en goed bestuur, en discriminatie van de vrouwen. Hun diagnose maakte indruk door de wetenschappelijk onderbouwde, kritische toon die gunstig afstak bij een traditie van zelfbeklag en beschuldiging van een vijandige buitenwereld. Het lokte veel kritiek van de regimes uit, maar het is het UNDP-rapport dat het meest gedownload werd. Er circuleren miljoenen exemplaren in de Arabische wereld.
In aparte rapporten worden sindsdien de drie tekortkomingen doorgelicht. Het rapport 2003 ging over het kennistekort. Het huidig rapport kwam met enige vertraging uit wegens discussies onder de medewerkers over de redactie van de eerste versie. Het derde en laatste, over de status van de vrouw, dreigt het meest controversiële te worden, omdat de discriminatie van de vrouw zo vaak in de naam van de islam bedreven en verdedigd wordt.
Bron: hdr.undp.org
Copyright | De Standaard Online 2005