Orakel
11-04-05, 23:04
'De islam kun je niet de schuld geven van eerwraak'
Eerwraak ontneemt vrouwen elke kracht en vrijheid, zegt de Amerikaans-Palestijnse sociologe Amani Awwad. Ze is op bezoek in Nederland.
Door Inger Kuin
De aanpak van Kamerlid Ayaan Hirsi Ali (VVD) is ,,negatief'', volgens de Amerikaanse eerwraakdeskundige Amani Awwad. ,,Het helpt niet religie de schuld te geven. Je moet een dialoog tot stand brengen zonder iemand te beledigen.''
Awwad is hoogleraar sociologie aan de State University in New York en doet onderzoek naar eerwraak in het Midden-Oosten, waar ze het onderwerp op de agenda probeert te zetten. Awwad werd geboren in Palestijns gebied, in een klein dorpje in de buurt van Bethlehem. Op haar twintigste ging ze naar de VS om te studeren. Op uitnodiging van het Amsterdamse Koninklijk Instituut voor de Tropen was Awwad een aantal dagen in Nederland.
In 2001 zag Awwad een documentaire op televisie over een geval van eerwraak in Toronto, Canada. De dader kon niet worden vervolgd, omdat hij het land alweer had verlaten. ,,De arrogantie van de mensen die dat soort misdaden begaan, dat zij hun wetten van thuis daar toepassen, maakte bij mij de drang los iets te doen.''
Volgens de onderzoeker komt eerwraak tot stand onder druk van de gemeenschap, waar roddel op gang komt als een vrouw of man zich onzedelijk heeft gedragen. Hierdoor wordt de familie-eer aangetast. De familie-oudsten kunnen dan besluiten dat het familielid gedood moet worden en geven een ander familielid de opdracht dat uit te voeren. Vervolgens wordt het slachtoffer als vermist opgegeven, om aan de gemeenschap te laten zien dat het probleem is opgelost en de familie van blaam gezuiverd.
Awwad wijst het verband dat Hirsi Ali tussen eerwraak en islam legt af. ,,Eerwraak is in het Midden-Oosten ontstaan, bij de bedoeïenen. Zij hadden geen centrale regering, geen politie en geen justitiesysteem. Geschillen werden binnen de familie afgehandeld op basis van de wetten en tradities van de stam. Die praktijk van eerwraak bestond al heel lang vóór de islam. Soms worden de islam en de koran gebruikt om eerwraak te legitimeren, maar dat is verkeerd. Zo kun je ook als je tegen abortus bent de bijbel gebruiken, omdat er in staat 'gij zult niet doden'. Het is niet gepast de islam de schuld te geven van eerwraak. Ik vind dat religieuze leiders stelling moeten nemen tegen eerwraak.''
Nederlandse rechters hebben in het verleden het motief eerwraak als verzachtende omstandigheid geaccepteerd.
,,Daar ben ik zeer op tegen. Het leidt tot het rechtvaardigen en legitimeren van eerwraak. Ik wil focussen op de ernst van de daad en aan de hand daarvan een straf opleggen. Het Amerikaanse systeem is gericht op het 'wat' en niet op het 'waarom'. Het is goed om het 'waarom' te weten, maar dat is irrelevant voor de straf. Bij eerwraak gaat het niet om één persoon, de planning van de misdaad gebeurt door de familie. Als familieleden deel uit hebben gemaakt van de samenzwering, zijn ze net zo schuldig en moeten ze gestraft worden.''
Hoe kun je eerwraak voorkomen?
,,Je moet je richten op de jongeren binnen de gemeenschap. Zij staan verder van de slechte cultuur. Als ze naar het politiebureau komen en zeggen 'mijn familie wil dit en dit gaan doen', moet je ze serieus nemen. Als in Nederland de derde en vierde generatie moslims onder elkaar blijven leven gaat er echter niets veranderen. Maar met vervolging alleen kom je er niet. De mentaliteit van de mensen moet veranderen en dat kan alleen door educatie.''
Hoe kan het dat vrouwen niet in verzet komen?
,,Er zijn wel degelijk activistische vrouwen maar zij worden tegengewerkt en tot zwijgen gebracht. De meerderheid van de vrouwen accepteert de traditionele rolverdeling. Ze willen huisvrouwen zijn. Ze zwijgen over eerwraak en werken er vaak aan mee, omdat ze niet willen dat het met henzelf gebeurt. Ze willen aan de rest van de gemeenschap laten zien dat zij wel zedig zijn. De oplossing is educatie. Als vrouwen een opleiding krijgen, krijgen ze een heel andere houding.''
Wat zijn de gevolgen van eerwraak?
,,Het systeem van eerwraak is als een politiemacht die zich erop richt het leven van vrouwen te controleren. De dreiging van eerwraak hangt altijd boven hun hoofd en als ze het even vergeten zal de familie ze eraan herinneren. Het is triest. Eerwraak ontneemt vrouwen elke kracht, macht en vrijheid.''
NRC 11 april 2005
Eerwraak ontneemt vrouwen elke kracht en vrijheid, zegt de Amerikaans-Palestijnse sociologe Amani Awwad. Ze is op bezoek in Nederland.
Door Inger Kuin
De aanpak van Kamerlid Ayaan Hirsi Ali (VVD) is ,,negatief'', volgens de Amerikaanse eerwraakdeskundige Amani Awwad. ,,Het helpt niet religie de schuld te geven. Je moet een dialoog tot stand brengen zonder iemand te beledigen.''
Awwad is hoogleraar sociologie aan de State University in New York en doet onderzoek naar eerwraak in het Midden-Oosten, waar ze het onderwerp op de agenda probeert te zetten. Awwad werd geboren in Palestijns gebied, in een klein dorpje in de buurt van Bethlehem. Op haar twintigste ging ze naar de VS om te studeren. Op uitnodiging van het Amsterdamse Koninklijk Instituut voor de Tropen was Awwad een aantal dagen in Nederland.
In 2001 zag Awwad een documentaire op televisie over een geval van eerwraak in Toronto, Canada. De dader kon niet worden vervolgd, omdat hij het land alweer had verlaten. ,,De arrogantie van de mensen die dat soort misdaden begaan, dat zij hun wetten van thuis daar toepassen, maakte bij mij de drang los iets te doen.''
Volgens de onderzoeker komt eerwraak tot stand onder druk van de gemeenschap, waar roddel op gang komt als een vrouw of man zich onzedelijk heeft gedragen. Hierdoor wordt de familie-eer aangetast. De familie-oudsten kunnen dan besluiten dat het familielid gedood moet worden en geven een ander familielid de opdracht dat uit te voeren. Vervolgens wordt het slachtoffer als vermist opgegeven, om aan de gemeenschap te laten zien dat het probleem is opgelost en de familie van blaam gezuiverd.
Awwad wijst het verband dat Hirsi Ali tussen eerwraak en islam legt af. ,,Eerwraak is in het Midden-Oosten ontstaan, bij de bedoeïenen. Zij hadden geen centrale regering, geen politie en geen justitiesysteem. Geschillen werden binnen de familie afgehandeld op basis van de wetten en tradities van de stam. Die praktijk van eerwraak bestond al heel lang vóór de islam. Soms worden de islam en de koran gebruikt om eerwraak te legitimeren, maar dat is verkeerd. Zo kun je ook als je tegen abortus bent de bijbel gebruiken, omdat er in staat 'gij zult niet doden'. Het is niet gepast de islam de schuld te geven van eerwraak. Ik vind dat religieuze leiders stelling moeten nemen tegen eerwraak.''
Nederlandse rechters hebben in het verleden het motief eerwraak als verzachtende omstandigheid geaccepteerd.
,,Daar ben ik zeer op tegen. Het leidt tot het rechtvaardigen en legitimeren van eerwraak. Ik wil focussen op de ernst van de daad en aan de hand daarvan een straf opleggen. Het Amerikaanse systeem is gericht op het 'wat' en niet op het 'waarom'. Het is goed om het 'waarom' te weten, maar dat is irrelevant voor de straf. Bij eerwraak gaat het niet om één persoon, de planning van de misdaad gebeurt door de familie. Als familieleden deel uit hebben gemaakt van de samenzwering, zijn ze net zo schuldig en moeten ze gestraft worden.''
Hoe kun je eerwraak voorkomen?
,,Je moet je richten op de jongeren binnen de gemeenschap. Zij staan verder van de slechte cultuur. Als ze naar het politiebureau komen en zeggen 'mijn familie wil dit en dit gaan doen', moet je ze serieus nemen. Als in Nederland de derde en vierde generatie moslims onder elkaar blijven leven gaat er echter niets veranderen. Maar met vervolging alleen kom je er niet. De mentaliteit van de mensen moet veranderen en dat kan alleen door educatie.''
Hoe kan het dat vrouwen niet in verzet komen?
,,Er zijn wel degelijk activistische vrouwen maar zij worden tegengewerkt en tot zwijgen gebracht. De meerderheid van de vrouwen accepteert de traditionele rolverdeling. Ze willen huisvrouwen zijn. Ze zwijgen over eerwraak en werken er vaak aan mee, omdat ze niet willen dat het met henzelf gebeurt. Ze willen aan de rest van de gemeenschap laten zien dat zij wel zedig zijn. De oplossing is educatie. Als vrouwen een opleiding krijgen, krijgen ze een heel andere houding.''
Wat zijn de gevolgen van eerwraak?
,,Het systeem van eerwraak is als een politiemacht die zich erop richt het leven van vrouwen te controleren. De dreiging van eerwraak hangt altijd boven hun hoofd en als ze het even vergeten zal de familie ze eraan herinneren. Het is triest. Eerwraak ontneemt vrouwen elke kracht, macht en vrijheid.''
NRC 11 april 2005