Xavier
19-04-05, 14:18
Oxford ontcijfert klassieke goudmijn
Door onze kunstredactie
AMSTERDAM, 18 APRIL. Een flinke snipper uit een verloren toneelstuk van Sofokles. Onbekend materiaal van de tragediedichter Euripides. Een Troje-gedicht van een navolger van Homeros. Het zijn slechts enkele van de ontdekkingen die onlangs zijn gedaan aan de universiteit van Oxford. Met infraroodstraling maakten geleerden zwaar beschadigde tekstfragmenten uit de klassieke oudheid weer leesbaar. In de Independent on Sunday zijn gisteren de eerste voorbeelden gepubliceerd.
De teksten die nu worden ontcijferd, zijn afkomstig uit een grote verzameling papyri die eind negentiende eeuw werd opgegraven op een antieke vuilstort in het Egyptische plaatsje Oxyrhynchus. De circa 400.000 fragmenten, waarvan in de afgelopen eeuw slechts een klein deel toegankelijk is gemaakt, zijn volgens de Oxfordse papyroloog Dirk Obbink van ongeëvenaard belang: ,,Het materiaal zal een nieuw licht werpen op bijna ieder aspect van het leven in Hellenistisch en Romeins Egypte.''
Daarnaast bevinden zich tussen de papyrussnippers ook kopieën van literaire teksten, die bijvoorbeeld werden gebruikt in het onderwijs of ter verstrooiing. Tussen de nu gepubliceerde vondsten zit bijvoorbeeld een tot nu toe onbekend fragment van dertig regels van Archilochos, een zevende-eeuwse dichter van wie in totaal slechts vijfhonderd regels zijn overgeleverd. Van de tragediedichter Sofokles (ca 496-406) werden delen teruggevonden van Epigonoi ('Nakomelingen'), een toneelstuk dat geheel verloren werd gewaand. Verder is er een gedeelte van een verdwenen roman van de tweede-eeuwse Grieks-Romeinse schrijver Loukianos teruggevonden, alsmede mythologische poëzie van de Griekse dichter Parthenios (eerste eeuw voor Christus).
De nieuwe methode van tekstonderzoek, die inktresten zichtbaar maakt met infraroodstralen, zou volgens vooraanstaande wetenschappers ,,een tweede renaissance'' kunnen betekenen. Christopher Pelling, een professor Grieks in Oxford, beschrijft de materiaal als ,,kernteksten waarover de geleerden al eeuwen speculeren''. Een andere classicus, Richard Janko van de universiteit van Michigan, voegt daaraan toe dat ,,we normaal gesproken maar één van dit soort ontdekkingen per decennium doen.''
Het fragment van Sofokles, dat gisteren in The Independent on Sunday werd gepubliceerd, is afkomstig uit een toneelstuk over de belegering van Thebe waarvan wel de titel, Epigonoi ('De Nazaten'), is overgeleverd. Het begint halverwege een zin van een van de acteurs: ,,het geheel opslokkend, het flitsende ijzer scherpend.'' De dialoog gaat verder met de woorden van een tweede acteur: ,,En de helmen schudden hun purperen kammen, en voor de borstplaatdragers beginnen de wevers aan hun wijze schietspoelliederen, die de slapenden wakker maken.''
De verwachting is dat zich tussen de reeds lang bekende en gearchiveerde Oxyrynchus-papyri nog honderden onbekende fragmenten bevinden, niet alleen van archaïsche en klassieke schrijvers als Hesiodos, Sapfo en Euripides, maar ook van verloren christelijke evangeliën, die geschreven werden rond de tijd van de eerste boeken van het Nieuwe Testament.
Papyrus is een kwetsbaar materiaal, gemaakt uit de vezels van de papyrusplant, dat minder goed bewaard blijft dan bijvoorbeeld perkament. Het is dus ook geen toeval dat het merendeel van de papyrusvondsten gedaan wordt in Egypte, waar het woestijnzand en het droge klimaat de bladen en boekrolfragmenten beschermd hebben. De achthonderd dozen met papyri uit het stadje Oxyrynchus in centraal-Egypte zijn opgeslagen in de Sackler Library in Oxford, waar ze nu wachten op onderzoek.
18 april 2005
Bron: nrc.nl
Door onze kunstredactie
AMSTERDAM, 18 APRIL. Een flinke snipper uit een verloren toneelstuk van Sofokles. Onbekend materiaal van de tragediedichter Euripides. Een Troje-gedicht van een navolger van Homeros. Het zijn slechts enkele van de ontdekkingen die onlangs zijn gedaan aan de universiteit van Oxford. Met infraroodstraling maakten geleerden zwaar beschadigde tekstfragmenten uit de klassieke oudheid weer leesbaar. In de Independent on Sunday zijn gisteren de eerste voorbeelden gepubliceerd.
De teksten die nu worden ontcijferd, zijn afkomstig uit een grote verzameling papyri die eind negentiende eeuw werd opgegraven op een antieke vuilstort in het Egyptische plaatsje Oxyrhynchus. De circa 400.000 fragmenten, waarvan in de afgelopen eeuw slechts een klein deel toegankelijk is gemaakt, zijn volgens de Oxfordse papyroloog Dirk Obbink van ongeëvenaard belang: ,,Het materiaal zal een nieuw licht werpen op bijna ieder aspect van het leven in Hellenistisch en Romeins Egypte.''
Daarnaast bevinden zich tussen de papyrussnippers ook kopieën van literaire teksten, die bijvoorbeeld werden gebruikt in het onderwijs of ter verstrooiing. Tussen de nu gepubliceerde vondsten zit bijvoorbeeld een tot nu toe onbekend fragment van dertig regels van Archilochos, een zevende-eeuwse dichter van wie in totaal slechts vijfhonderd regels zijn overgeleverd. Van de tragediedichter Sofokles (ca 496-406) werden delen teruggevonden van Epigonoi ('Nakomelingen'), een toneelstuk dat geheel verloren werd gewaand. Verder is er een gedeelte van een verdwenen roman van de tweede-eeuwse Grieks-Romeinse schrijver Loukianos teruggevonden, alsmede mythologische poëzie van de Griekse dichter Parthenios (eerste eeuw voor Christus).
De nieuwe methode van tekstonderzoek, die inktresten zichtbaar maakt met infraroodstralen, zou volgens vooraanstaande wetenschappers ,,een tweede renaissance'' kunnen betekenen. Christopher Pelling, een professor Grieks in Oxford, beschrijft de materiaal als ,,kernteksten waarover de geleerden al eeuwen speculeren''. Een andere classicus, Richard Janko van de universiteit van Michigan, voegt daaraan toe dat ,,we normaal gesproken maar één van dit soort ontdekkingen per decennium doen.''
Het fragment van Sofokles, dat gisteren in The Independent on Sunday werd gepubliceerd, is afkomstig uit een toneelstuk over de belegering van Thebe waarvan wel de titel, Epigonoi ('De Nazaten'), is overgeleverd. Het begint halverwege een zin van een van de acteurs: ,,het geheel opslokkend, het flitsende ijzer scherpend.'' De dialoog gaat verder met de woorden van een tweede acteur: ,,En de helmen schudden hun purperen kammen, en voor de borstplaatdragers beginnen de wevers aan hun wijze schietspoelliederen, die de slapenden wakker maken.''
De verwachting is dat zich tussen de reeds lang bekende en gearchiveerde Oxyrynchus-papyri nog honderden onbekende fragmenten bevinden, niet alleen van archaïsche en klassieke schrijvers als Hesiodos, Sapfo en Euripides, maar ook van verloren christelijke evangeliën, die geschreven werden rond de tijd van de eerste boeken van het Nieuwe Testament.
Papyrus is een kwetsbaar materiaal, gemaakt uit de vezels van de papyrusplant, dat minder goed bewaard blijft dan bijvoorbeeld perkament. Het is dus ook geen toeval dat het merendeel van de papyrusvondsten gedaan wordt in Egypte, waar het woestijnzand en het droge klimaat de bladen en boekrolfragmenten beschermd hebben. De achthonderd dozen met papyri uit het stadje Oxyrynchus in centraal-Egypte zijn opgeslagen in de Sackler Library in Oxford, waar ze nu wachten op onderzoek.
18 april 2005
Bron: nrc.nl