Marsipulami
02-06-05, 14:58
Afkeer van Turken heeft oude wortels
door Lodewijk Dros
2005-06-01 - lezersreacties op dit artikel (28)
De kleine christelijke partijen voelen weinig voor Turkije. Hun 'nee' tegen de EU-Grondwet hangt samen met het beeld van de Turk in de Reformatietijd.
De Muur was nog maar net gevallen, of orthodox-protestants Nederland ontdekte na het rode gevaar van hamer en sikkel het groene gevaar van de halve maan. Daarmee liepen de gelovigen ver vooruit op de Fortuynrevolte. Vandaag speelt bij de 'nee'-stemmers tegen de Europese Grondwet de argwaan tegen Turkije op.
Voelde orthodox Nederland het anti-islamitisch sentiment aankomen? Wat zeker is: het ongunstige beeld van Turkije heeft in religieuze kringen een lange geschiedenis. De angst voor de Turk ook.
In de 16de eeuw, de tijd van de Reformatie waar orthodox-protestanten graag naar verwijzen, schreef Sebastian Franck: ,,Anno 835 overvielen de Turken of Saracenen Italië, belegerden Rome en namen de stad in, maakten van Münster een paardenstal.'' Franck meldt in zijn geschiedschrijving dat de Turken terugkwamen 'met gruwelijke tirannie' en alle schilderijen en beelden verwoestten. Een Turk, aldus Franck, slaat geen land over in zijn onverzadigbare machtshonger. Het was 1529, de Turken belegerden Wenen.
Reformator Luther zag in de oprukkende Turken een apocalyptische coalitie: ze spanden samen met de duivel (en met de Joden; daar hield Luther ook niet van) tegen de christenen.
Uit die tijd stamt de Nederlandse zegswijze 'liever Turks dan paaps'. Onder de protestantse opstandelingen tegen de Spaanse overheid gold de leus niet als bewijs voor sympathie met de Turken. Maar, eerlijk is eerlijk, het kon nóg erger: buigen voor de katholieke Filips II.
Inmiddels is de haat jegens de paap verfletst; bij het sterven van Johannes Paulus II klonk in het Nederlands Dagblad grote waardering en zelfs de kritiek in het Reformatorisch Dagblad had een plichtmatig karakter. Turken zijn inmiddels enger dan papen.
Door de eeuwen heen -van de Turkse expansiedrift in Francks dagen tot in de 19de eeuw toen het Ottomaanse rijk instortte- versprong het beeld van de Turk. Nu eens de gevaarlijke binnendringer, dan weer de fascinerende exoot met verrukkelijk bladerdeeggebak en betoverende muziek.
En opvallend gekleed, met een tulband. Die was, net als de hoofddoek nu, het symbool van de islam, volgens sommigen teken van vooruitgang, voor anderen van achterlijkheid. Volgens Goethe was de tulband een 'genadegave van Allah, die beter staat dan alle keizerskronen'.
Zoveel warmte voor de Turk brengen de orthodox-christelijke partijen in Nederland niet op. Bij hen speelt de weerstand tegen het formeel neutrale, maar in bevolkingssamenstelling overwegend islamitische Turkije als mogelijk EU-lid een belangrijke rol. De islam is onverdraagzaam, dus hoort het land volgens de ChristenUnie niet in de EU. En de SGP noemt, Calvijn citerend, 'Turken, tirannen en doodsvijanden van het Evangelie' in één adem.
door Lodewijk Dros
2005-06-01 - lezersreacties op dit artikel (28)
De kleine christelijke partijen voelen weinig voor Turkije. Hun 'nee' tegen de EU-Grondwet hangt samen met het beeld van de Turk in de Reformatietijd.
De Muur was nog maar net gevallen, of orthodox-protestants Nederland ontdekte na het rode gevaar van hamer en sikkel het groene gevaar van de halve maan. Daarmee liepen de gelovigen ver vooruit op de Fortuynrevolte. Vandaag speelt bij de 'nee'-stemmers tegen de Europese Grondwet de argwaan tegen Turkije op.
Voelde orthodox Nederland het anti-islamitisch sentiment aankomen? Wat zeker is: het ongunstige beeld van Turkije heeft in religieuze kringen een lange geschiedenis. De angst voor de Turk ook.
In de 16de eeuw, de tijd van de Reformatie waar orthodox-protestanten graag naar verwijzen, schreef Sebastian Franck: ,,Anno 835 overvielen de Turken of Saracenen Italië, belegerden Rome en namen de stad in, maakten van Münster een paardenstal.'' Franck meldt in zijn geschiedschrijving dat de Turken terugkwamen 'met gruwelijke tirannie' en alle schilderijen en beelden verwoestten. Een Turk, aldus Franck, slaat geen land over in zijn onverzadigbare machtshonger. Het was 1529, de Turken belegerden Wenen.
Reformator Luther zag in de oprukkende Turken een apocalyptische coalitie: ze spanden samen met de duivel (en met de Joden; daar hield Luther ook niet van) tegen de christenen.
Uit die tijd stamt de Nederlandse zegswijze 'liever Turks dan paaps'. Onder de protestantse opstandelingen tegen de Spaanse overheid gold de leus niet als bewijs voor sympathie met de Turken. Maar, eerlijk is eerlijk, het kon nóg erger: buigen voor de katholieke Filips II.
Inmiddels is de haat jegens de paap verfletst; bij het sterven van Johannes Paulus II klonk in het Nederlands Dagblad grote waardering en zelfs de kritiek in het Reformatorisch Dagblad had een plichtmatig karakter. Turken zijn inmiddels enger dan papen.
Door de eeuwen heen -van de Turkse expansiedrift in Francks dagen tot in de 19de eeuw toen het Ottomaanse rijk instortte- versprong het beeld van de Turk. Nu eens de gevaarlijke binnendringer, dan weer de fascinerende exoot met verrukkelijk bladerdeeggebak en betoverende muziek.
En opvallend gekleed, met een tulband. Die was, net als de hoofddoek nu, het symbool van de islam, volgens sommigen teken van vooruitgang, voor anderen van achterlijkheid. Volgens Goethe was de tulband een 'genadegave van Allah, die beter staat dan alle keizerskronen'.
Zoveel warmte voor de Turk brengen de orthodox-christelijke partijen in Nederland niet op. Bij hen speelt de weerstand tegen het formeel neutrale, maar in bevolkingssamenstelling overwegend islamitische Turkije als mogelijk EU-lid een belangrijke rol. De islam is onverdraagzaam, dus hoort het land volgens de ChristenUnie niet in de EU. En de SGP noemt, Calvijn citerend, 'Turken, tirannen en doodsvijanden van het Evangelie' in één adem.