Marsipulami
01-07-05, 01:31
Wilde Witte Huis tegenstander oorlog treffen?
Journalisten riskeren cel om bronnen te beschermen
Van onze redactrice
Valerie Plame en Joseph Wilson in het tijdschrift Vanity Fair, drie maanden nadat Plame werd ontmaskerd als geheim agent.
© AP
BRUSSEL - Twee bekende Amerikaanse journalisten gaan woensdag voor vier maanden de cel in, tenzij ze alsnog vertellen wie hun de naam van geheim agente Valerie Plame influisterde. Hun bronnen zijn vermoedelijk naaste medewerkers van president George Bush die een tegenstander van de oorlog tegen Irak wilden treffen. Een politieke thriller met vreemde wendingen.
Het verhaal begint op 14 juli 2003. Die dag ontmaskerde Robert Novak (74) in zijn column in The Chicago Sun-Times CIA-agente Valerie Plame op gezag van ,,twee hooggeplaatste regeringsfunctionarissen''. Die functionarissen hebben mogelijk een misdrijf begaan, want de identiteit van geheim agenten openbaren schaadt de nationale veiligheid. Er werd een gerechtelijk onderzoek opgestart om te achterhalen wie Novaks bronnen waren. Dat is het begin van een verhaal dat, na veel vreemde wendingen, volgende week misschien uitdraait op gevangenisstraffen voor Judith Miller (57) van de New York Times en Matthew Cooper (42) van Time .
Waarom werd Plame ontmaskerd?
Omdat haar man, gewezen ambassadeur Joseph Wilson, onthulde dat de redenen van president Bush om ten oorlog te trekken tegen Irak vals waren.
In zijn state of the union , zijn jaarlijkse speech voor het Congres, in januari 2003 stelde Bush dat Saddam Hoessein een nucleair gevaar vormde. Als bewijs haalde Bush het feit aan dat ,,Saddam recentelijk had geprobeerd grote hoeveelheden uranium te kopen in Niger''. Dat bleek uit documenten die de Italiaanse geheime dienst aan de Amerikanen had gegeven. Bush had nochtans beter moeten weten want een jaar eerder had de CIA ex-ambassadeur Wilson naar de regio gestuurd om de claim te onderzoeken. Wilson was onder president Bush sr. zaakgelastigde geweest in Bagdad en ambassadeur in Gabon, en had onder president Clinton gewerkt voor de Nationale Veiligheidsraad.
Wilson stelde vast dat de Italiaanse documenten het werk waren van een oplichter.
Maar het Witte Huis legde zijn rapport, zo bleek uit de state of the union , naast zich neer. Begin juli 2003 bond Wilson in een opinieartikel in de New York Times de kat de bel aan. Een week later schreef Novak in zijn column: ,,Wilson werkte nooit voor de CIA, maar zijn vrouw,Valerie Plame, is een geheim agente gespecialiseerd in massavernietigingswapens. Twee senior administration officials vertelden me dat zij suggereerden om Wilson naar Niger te sturen om het Italiaanse rapport te onderzoeken.''
Drie dagen later schreef Witte-Huiscorrespondent Matthew Cooper op de webstek van Time eveneens dat twee regeringsfunctionarissen hem hadden verteld over Wilson en Plame. Hun bronnen waren duidelijk dezelfde. En die bronnen praatten ook met Judith Miller van de New York Times , die evenwel nooit een verhaal publiceerde.
Vreemde wending
Omdat het onthullen van de identiteit van een geheim agent een misdaad is, werd een onderzoek ingesteld naar het lek. Tientallen getuigen werden gehoord van president Bush tot diens laagste medewerker. Cooper en Miller weigerden hun bronnen bekend te maken en beriepen zich op de Amerikaanse grondwet die, volgens hen, journalisten in dat geval beschermt.
Een rechter was het niet eens met die interpretatie van de grondwet en veroordeelde hen tot een gevangenisstraf wegens smaad aan het gerecht. Cooper en Miller gingen in beroep, maar vorige maandag weigerde het Hooggerechtshof hun zaak te behandelen. De lagere rechter gaf hun daarop nog één kans om hun bronnen bekend te maken. Zo niet stuurt hij hen woensdag 6 juni voor vier maanden naar de gevangenis. Time is eveneens veroordeeld wegens smaad aan het gerecht omdat het weigert documenten vrij te geven. Als het tijdschrift het been stijf houdt, krijgt het een boete van 270.000 dollar.
Het onderzoek heeft dus een vreemde wending genomen: niet de wetsovertreders, maar de journalisten die erover berichtten (of zoals Miller er alleen maar onderzoek naar deden) en hun werkgever, dreigen te worden gestraft.
Wie onthulde de naam Plame?
Dat moet het onderzoek uiteraard uitmaken, maar in de pers werd geopperd dat de schuldigen heel dicht bij de president moeten worden gezocht. Dat het misschien zelfs diens rechterhand en politiek strateeg Karl Rove zelf was of dat hij minstens de opdracht gaf. Maar Rove, werd eraan toegevoegd, is handig genoeg om geen sporen na te laten. Niemand gelooft daarom dat er ooit iemand voor het lek zal worden veroordeeld.
Waarom blijft Novak buiten schot?
Novak was de eerste die de naam Plame noemde. Waarom blijft hijdan buiten schot? Alleen hij en de openbaar aanklager kunnen die vraag beantwoorden. Beiden zwijgen. Deze week zei Novak alleen dat hij niets te maken heeft met de moeilijkheden van Miller en Cooper. Hij staat wel onder grote druk om bekend te maken of hij als getuige in de zaak werd opgeroepen en zo ja, hoe hij daarop reageerde. Woensdag verklaarde hij niet over de zaak te mogen spreken. Hij zal er wel over schrijven als alles voorbij is en de feiten, zei hij, zullen de mensen verbazen.
Hoe gaat het verder?
Dat is hoogst onduidelijk. Ten eerste lijkt de speciale onderzoeker, Patrick Fitzgerald, te weten wie Millers bron is. Hij liet verstaan dat de betrokkene zichzelf had gemeld. Betekent dit dat het onderzoek niet langer draait rond de identiteit van de bron, maar rond meineed van die bron? En rechtvaardigt dat nog altijd celstraf voor de reporters?
Het ziet ernaar uit dat Miller en Cooper liever de gevangenis ingaan dan hun belofte te breken door hun bronnen bekend te maken. Maar misschien is er een uitweg. Time overweegt om een aantal documenten die eigendom zijn van het bedrijf, zoals e-mails, (maar niet de notities van Cooper die zijn eigendom zijn) over te dragen aan de rechtbank. In dat geval zou Cooper een celstraf ontlopen en toch kunnen volhouden dat hij zijn bronnen beschermde.
De zaak wordt, uiteraard, op de voet gevolgd door de Amerikaanse pers. Niet alleen omdat ze draait rond de leugens en manoeuvres van het Witte Huis, maar ook omdat het recht van de journalist om zijn bronnen te beschermen op het spel staat.
01/07/2005 Evita Neefs
©Copyright De Standaard
Journalisten riskeren cel om bronnen te beschermen
Van onze redactrice
Valerie Plame en Joseph Wilson in het tijdschrift Vanity Fair, drie maanden nadat Plame werd ontmaskerd als geheim agent.
© AP
BRUSSEL - Twee bekende Amerikaanse journalisten gaan woensdag voor vier maanden de cel in, tenzij ze alsnog vertellen wie hun de naam van geheim agente Valerie Plame influisterde. Hun bronnen zijn vermoedelijk naaste medewerkers van president George Bush die een tegenstander van de oorlog tegen Irak wilden treffen. Een politieke thriller met vreemde wendingen.
Het verhaal begint op 14 juli 2003. Die dag ontmaskerde Robert Novak (74) in zijn column in The Chicago Sun-Times CIA-agente Valerie Plame op gezag van ,,twee hooggeplaatste regeringsfunctionarissen''. Die functionarissen hebben mogelijk een misdrijf begaan, want de identiteit van geheim agenten openbaren schaadt de nationale veiligheid. Er werd een gerechtelijk onderzoek opgestart om te achterhalen wie Novaks bronnen waren. Dat is het begin van een verhaal dat, na veel vreemde wendingen, volgende week misschien uitdraait op gevangenisstraffen voor Judith Miller (57) van de New York Times en Matthew Cooper (42) van Time .
Waarom werd Plame ontmaskerd?
Omdat haar man, gewezen ambassadeur Joseph Wilson, onthulde dat de redenen van president Bush om ten oorlog te trekken tegen Irak vals waren.
In zijn state of the union , zijn jaarlijkse speech voor het Congres, in januari 2003 stelde Bush dat Saddam Hoessein een nucleair gevaar vormde. Als bewijs haalde Bush het feit aan dat ,,Saddam recentelijk had geprobeerd grote hoeveelheden uranium te kopen in Niger''. Dat bleek uit documenten die de Italiaanse geheime dienst aan de Amerikanen had gegeven. Bush had nochtans beter moeten weten want een jaar eerder had de CIA ex-ambassadeur Wilson naar de regio gestuurd om de claim te onderzoeken. Wilson was onder president Bush sr. zaakgelastigde geweest in Bagdad en ambassadeur in Gabon, en had onder president Clinton gewerkt voor de Nationale Veiligheidsraad.
Wilson stelde vast dat de Italiaanse documenten het werk waren van een oplichter.
Maar het Witte Huis legde zijn rapport, zo bleek uit de state of the union , naast zich neer. Begin juli 2003 bond Wilson in een opinieartikel in de New York Times de kat de bel aan. Een week later schreef Novak in zijn column: ,,Wilson werkte nooit voor de CIA, maar zijn vrouw,Valerie Plame, is een geheim agente gespecialiseerd in massavernietigingswapens. Twee senior administration officials vertelden me dat zij suggereerden om Wilson naar Niger te sturen om het Italiaanse rapport te onderzoeken.''
Drie dagen later schreef Witte-Huiscorrespondent Matthew Cooper op de webstek van Time eveneens dat twee regeringsfunctionarissen hem hadden verteld over Wilson en Plame. Hun bronnen waren duidelijk dezelfde. En die bronnen praatten ook met Judith Miller van de New York Times , die evenwel nooit een verhaal publiceerde.
Vreemde wending
Omdat het onthullen van de identiteit van een geheim agent een misdaad is, werd een onderzoek ingesteld naar het lek. Tientallen getuigen werden gehoord van president Bush tot diens laagste medewerker. Cooper en Miller weigerden hun bronnen bekend te maken en beriepen zich op de Amerikaanse grondwet die, volgens hen, journalisten in dat geval beschermt.
Een rechter was het niet eens met die interpretatie van de grondwet en veroordeelde hen tot een gevangenisstraf wegens smaad aan het gerecht. Cooper en Miller gingen in beroep, maar vorige maandag weigerde het Hooggerechtshof hun zaak te behandelen. De lagere rechter gaf hun daarop nog één kans om hun bronnen bekend te maken. Zo niet stuurt hij hen woensdag 6 juni voor vier maanden naar de gevangenis. Time is eveneens veroordeeld wegens smaad aan het gerecht omdat het weigert documenten vrij te geven. Als het tijdschrift het been stijf houdt, krijgt het een boete van 270.000 dollar.
Het onderzoek heeft dus een vreemde wending genomen: niet de wetsovertreders, maar de journalisten die erover berichtten (of zoals Miller er alleen maar onderzoek naar deden) en hun werkgever, dreigen te worden gestraft.
Wie onthulde de naam Plame?
Dat moet het onderzoek uiteraard uitmaken, maar in de pers werd geopperd dat de schuldigen heel dicht bij de president moeten worden gezocht. Dat het misschien zelfs diens rechterhand en politiek strateeg Karl Rove zelf was of dat hij minstens de opdracht gaf. Maar Rove, werd eraan toegevoegd, is handig genoeg om geen sporen na te laten. Niemand gelooft daarom dat er ooit iemand voor het lek zal worden veroordeeld.
Waarom blijft Novak buiten schot?
Novak was de eerste die de naam Plame noemde. Waarom blijft hijdan buiten schot? Alleen hij en de openbaar aanklager kunnen die vraag beantwoorden. Beiden zwijgen. Deze week zei Novak alleen dat hij niets te maken heeft met de moeilijkheden van Miller en Cooper. Hij staat wel onder grote druk om bekend te maken of hij als getuige in de zaak werd opgeroepen en zo ja, hoe hij daarop reageerde. Woensdag verklaarde hij niet over de zaak te mogen spreken. Hij zal er wel over schrijven als alles voorbij is en de feiten, zei hij, zullen de mensen verbazen.
Hoe gaat het verder?
Dat is hoogst onduidelijk. Ten eerste lijkt de speciale onderzoeker, Patrick Fitzgerald, te weten wie Millers bron is. Hij liet verstaan dat de betrokkene zichzelf had gemeld. Betekent dit dat het onderzoek niet langer draait rond de identiteit van de bron, maar rond meineed van die bron? En rechtvaardigt dat nog altijd celstraf voor de reporters?
Het ziet ernaar uit dat Miller en Cooper liever de gevangenis ingaan dan hun belofte te breken door hun bronnen bekend te maken. Maar misschien is er een uitweg. Time overweegt om een aantal documenten die eigendom zijn van het bedrijf, zoals e-mails, (maar niet de notities van Cooper die zijn eigendom zijn) over te dragen aan de rechtbank. In dat geval zou Cooper een celstraf ontlopen en toch kunnen volhouden dat hij zijn bronnen beschermde.
De zaak wordt, uiteraard, op de voet gevolgd door de Amerikaanse pers. Niet alleen omdat ze draait rond de leugens en manoeuvres van het Witte Huis, maar ook omdat het recht van de journalist om zijn bronnen te beschermen op het spel staat.
01/07/2005 Evita Neefs
©Copyright De Standaard