PDA

Bekijk Volledige Versie : Het leven is mooi



Juliette
06-07-05, 14:04
DE VERLOREN ZOON. Het leven is mooi

Van onze medewerkster
Gretel Van den Broek
04/07/2005

Hendrik Opdebeeck (49) is als ethicus en econoom verbonden aan het departement wijsbegeerte van de Universiteit Antwerpen, is voorzitter van het pluralistisch Spes-forum rond spiritualiteit in de samenlevingen, is getrouwd en vader van vier kinderen. Hij schraagt zijn bezigheden met stilte en meditatie: ,,Ik wil me in de liefde stellen.''

"Voor een filosoof bestaat zijn ochtendgebed erin de krant te lezen." (Hegel)

IK lees de krant op mijn dagelijkse treinrit van de Damse polders naar Antwerpen, en het is waar dat dit mijn kijk op het leven sterk bepaalt. Ik zie artikelen over de actualiteit en de betrokkenheid op de wereld naast enerzijds puur materiële reclame en anderzijds stukken waarin ik de zoektocht naar diepgang herken.

Gisteren werd ik geraakt door een foto van Afrikanen op de voorpagina. ,,Vluchtelingen onderschept'', stond eronder. Op het laatste, economische, blad vernam ik de instorting van een textielfabriek in Bangladesh waar goedkope producten voor westerse merken werden gemaakt. De bedrijfscodes spreken over duurzaamheid, maar toch werden mensen onderbetaald en werkten ze in gevaarlijke omstandigheden. Hoe kunnen we dan verwonderd zijn als die mensen de sprong naar het Westen wagen? En hoe komt men erbij om te spreken van ,,onder-scheppen'', en niet van het zorgende ,,op-scheppen'' van mensen?

Ooit zei een godsdienstleraar me: ,,Als je belangstelling hebt voor het filosofische, begin dan maar met economie.'' Het is ook een goede start gebleken, én een concreet werkveld voor wie bekommerd is om de wereld. Economie is bij uitstek een systeem dat scheef trekt als er geen ethiek bij betrokken wordt. Denk maar aan het effect van economie op het milieu, de spanning tussen werkgevers en werknemers, de derdewereldproblematiek, de kloof tussen diegenen die op technologisch vlak mee kunnen en diegenen die achterblijven, de daling van het vertrouwen bij grote faillissementen, de oneerlijkheid in de financiële wereld, het vluchtelingenvraagstuk. De realiteit roept om correcties, en een ethicus kan het denken daarbij stimuleren.

De combinatie van economie, ethiek en spiritualiteit raakt me even intens als bijvoorbeeld een cantate van Bach of de stilte in onze polders. Eigenlijk hunker ik naar schoonheid. Als ik nu op mijn leven terugkijk - ik word vijftig - dan ontwaar ik een proces dat ik met enkele uitdrukkingen kan typeren. Van ,,Small is beautiful'', Schumachers hoofdwerk waarover ik mijn doctoraat economie schreef, evolueerde het naar ,,La vita è bella'', de titel van een film die voor mij een revelatie was. In de context van de vreselijke jodenvervolging lichtte toch de filosofie op van de affirmatie van het leven: het is mooi. Dat is voor mij de verrezen Christus in werkelijkheid. Vandaag ben ik gegrepen door La meglio gioventù, de film die nog verder gaat in deze boodschap met ,,alles is mooi''. Die lijn gaat van het strikt economische, over het maatschappelijke, naar het meditatieve al, het punt waarop je probeert met alles in verbondenheid te treden.

,,Alles is mooi'' is geen utopie. Het is volgens mij een fundamenteel doorgronden van het bestaan. Wat dat betekent? Ik zeg het met de theoloog Tillich: ,,Geloven is de moed om te aanvaarden dat je aanvaard bent.'' Ik heb er absoluut geen behoefte aan om met mijn verstand aan te tonen dat er geen god zou bestaan. Ik ben daarvan ontslagen door het feit dat ik me fundamenteel aanvaard voel, en dat ik de moed heb dat te aanvaarden. In de eerste plaats ben ik aanvaard door mensen, en ik denk dat wie die ervaring moet missen ook moeilijk bij een tweede ervaring van aanvaard zijn komt, namelijk de aanvaarding door het transcendente.

Ik durf te zeggen dat ik me aanvaard weet door God. Hij is voor mij diegene die er al was nog voor ik er was, en die er altijd zal zijn. Hij draagt me, ook al stel ik voortdurend vast dat ik hem door mijn bezigheden ontglip, tot zelfs in mijn dagelijkse meditatie. Ik lijd bij het besef hoe weinig ik mij in de liefde stel. Ik wil loskomen van al wat was en al wat nog moet komen, en me toevertrouwen. Ik voel die gedragenheid opborrelen als ik wakker word. Ze leidt me door de dag. Misschien heeft de bedelaar aan het station er niets aan als ik dat in stilte ook voor hem wens, maar wel als ik vanuit die betrokkenheid tegenover managers over economie en ethiek ga spreken.

Niet iedereen heeft die spirituele drang, of spreekt er op deze manier over. Toch geloof ik dat communicatie rond het diepe van het bestaan zeer belangrijk is. Het Spes-forum omschrijft spiritualiteit als een pluriforme zoektocht naar levenszin. Die zin brengt mensen in voeling met God of de ultieme werkelijkheid en verbindt hen met al wat leeft. In de activiteiten van het Spes-forum gaan we uit van een zoeken, we noemen God maar worden evenzeer gegrepen door andere omschrijvingen van wat onnoembaar is. We doen dat met gelovigen uit verschillende godsdiensten en met vrijzinnigen.

Of ik ook dagen heb dat ,,alles is mooi'' niet beklijft? Ik ben enorm getroffen door de agnostische filosoof Emile Cioran. Hij is tot op het bot gegaan, tot aan de zinloosheid van elke kleine dagelijkse bezigheid, maar weigerde vanuit zijn diepmenselijkheid zelfmoord te plegen. De absurditeit overvalt mij ook soms, als ik merk hoe communicatief gehandicapt wij mensen kunnen zijn, of als ik besef dat we existentieel eenzaam zijn doordat we nooit het unieke van de ander volledig kunnen vatten.

Maar wat me nog meer aangrijpt, is dit; dat ik telkens opnieuw, ondanks de absurditeit, tekens van zinvolheid krijg. Het banale is een kreet, waarna alles begint. Ik kom dan weer bij liefde in de meest authentieke betekenis: ze komt pas als ik ophoud mijn eigen ding te doen. De mystiek waar ik naar smacht, laat zich pas voelen als ik mezelf wegcijfer. Meditatie is volledige stilte, je beweegt niet en je leert ,,weg'' zijn. Een mens is maar een zuchtje, een zandkorrel. Existentiële angst is vaak angst om echt vrij te zijn. Christus aan het kruis ervoer dat, en in een huwelijk is dat ook zo. Enkel na overgave komt er totale vrijheid.


Hendrik Opdebeeck en Suzan Langenberg (red.), ,,Spirituele honger in de welvaartsstaat'', Spes Cahier, Antwerpen, 2004.

www.spes-forum.be

De Verloren Zoon brengt verhalen uit de brede zingevingswereld.


Copyright | De Standaard Online 2005