Marsipulami
19-07-05, 09:09
REPORTAGE. Zimbabwanen slopen gedwee hun eigen huizen
200.000 mensen zijn dakloos door operatie 'Duld geen vuiligheid'
© AP
HARARE - In Zimbabwe sloopt de regering 'illegale bebouwing'. 200.000 mensen zijn nu dakloos. Het land zakt weg in de diepste crisis ooit. Deze week zouden de Verenigde Naties over de afbraakoperatie debatteren.
NOG één keer gaat Miriam (19) met de poetsdoek over de vensterbank. Ze blaast de spinnenwebben uit de hoeken van het raam van haar huis in Harare, de hoofdstad van Zimbabwe. Dan kijkt ze lachend op, verontschuldigt zich voor haar eigenaardige routine. Moeder staat al buiten, tussen de bankstellen, de dozen vol potten en pannen, de vergeelde matrassen en de kanariekooi. Het huis is leeg. Het huis is schoon. Nu kan het tegen de vlakte.
Bij de buren zijn ze al begonnen. Daar slaat een jongen in een grijze overall de buitenmuur in duizend stukken. Zwijgend, met ingehouden woede. ,,Sloop je eigen huis maar'', heeft de politie vanochtend gezegd. De bulldozers van de gemeente die de afgelopen weken elders in Harare al duizenden huizen hebben neergehaald, hebben geen diesel meer. In Operatie Murambatsvina (Duld geen vuiligheid) is de slachtoffers zelfs die luxe ontnomen.
De operatie bereikte vorige week pas Waterfalls, waar Miriam woont. Een weelderige buitenwijk van de hoofdstad, van villa's en uitgestrekte tuinen met paarse, rode en roze bougainville, dahlia's en petunia's. Hier dachten ze dat die operatie alleen gericht was tegen de zwarthandelaren in de arme buurten en hun illegaal gebouwde huisjes. Hier dachten ze dat de Zimbabweaanse regering onderhand wel klaar was met de operatie, die naar schatting van de Verenigde Naties 200.000 mensen dakloos heeft gemaakt. Hier hebben ze verkeerd gedacht.
De operatie - volgens president Mugabe nodig om de steden te redden van criminele elementen - is uitgemond in een klopjacht op alles wat onwettig is in Zimbabwe. En het huisje van Miriam en haar familie is illegaal, het komt niet voor op de bouwplannen van het kadaster. Voor de gemeentekantoren in de hoofdstad staan daarom lange rijen van wanhopige huiseigenaren op zoek naar de bouwplannen vóór de politie arriveert.
In de paniek vraagt niemand naar de zin of onzin van de operatie. Miriam heeft er niet naar geïnformeerd toen de politie vanochtend op de stoep stond, zegt ze. Overleven gaat even voor. What else can we do? '' Terwijl de ene na de andere wijk in puin ging, is de afgelopen weken nergens in het land geprotesteerd. Zimbabwe reageert zoals het de afgelopen vijf jaar reageerde op de diepste economische en politieke crisis uit zijn geschiedenis. Gelaten en gedwee.
,,President Mugabe heeft zijn effectiefste wapen ingezet'', zegt Mike Davies van de Bewonersvereniging van Harare. ,,Hij zorgt ervoor dat Zimbabwanen alleen nog bezig zijn te overleven. Zo verdeelt hij. Zo heerst hij.'' Davies spreekt over een strafcampagne tegen de grootstedelijke aanhang van de oppositie. Een finale afrekening na de verkiezingen van 31 maart, die regeringspartij Zanu PF een comfortabele tweederde meerderheid in het parlement opleverde.
Drie maanden na die verkiezingen proberen niet alleen de mensen te overleven, maar ook de regering. Het verval van de staat is overal zichtbaar. Sinds de verkiezingen hebben zich kilometerslange rijen voor de benzinestations gevormd. De auto's zijn verlaten, de eigenaren hebben de hoop op spoedige brandstof opgegeven. De politie en het leger staan ook vast. Soldaten liften langs de berm van de weg. Politiemannen doen nu op mountainbikes hun ronde door de stad.
Buitenlandse valuta zijn opgedroogd sinds de regering vijf jaar geleden de blanke boeren van hun land verdreef. Investeerders en westerse donoren hebben zich teruggetrokken. In een wanhoopspoging de lege staatskas toch te stijven, heeft de regering de aanval geopend op het enige mechanisme dat de Zimbabwanen de afgelopen jaren op de been hield: de zwarte markt.
De zwarte markt, dat was Mbare, misschien wel de energiekste wijk van de hoofdstad. Een buurt van stampende rapmuziek en straathandelaren. In groenten, fruit, kleren, maar vooral benzine en Amerikaanse dollars. Die wijk leeft nu op brokstukken en puin.
Na het ondergaan van de zon kruipen kleine groepjes mensen dicht bij elkaar rond brandende olievaten. Ze blazen wolkjes. De winter in zuidelijk Afrika doet in deze maand pijn aan de gewrichten. Sinds het begin van de operatie twee maanden geleden hebben duizenden bewoners nog geen onderdak gevonden. Ze leven tussen de opgestapelde golfplaten en stukken zeil die zijn blijven liggen.
Zimbabwe werkt aan een wedergeboorte, verdedigde president Mugabe zijn operatie op de staatstelevisie. ,,We moeten vernietigen om opnieuw te kunnen bouwen.'' Hij beloofde eerder al voor medio augustus 24.000 nieuwe huizen te hebben gebouwd voor de daklozen. Tot nu toe zijn er niet meer dan vijf gebouwd. En niemand die weet waar het geld voor het beloofde bouwproject vandaan moet komen.
Rond een van de vuurtjes vertellen Howard (18) en zijn drie broers hoe ze nu nog overleven in Mbare. 's Nachts slapen ze in een kamer van een kennis, met zijn vijfentwintigen op een vloer waar er maar vier op passen. Overdag ruimen ze met handkarren het puin. Daar valt nog geld mee te verdienen. ,,Of we verkopen brandhout. Maar de politie wil dat niet hebben. We werden vandaag bijna gearresteerd.''
De zwarte markt is niet dood. Amerikaanse dollars worden hier nog steeds op straat gekocht, voor zeker het dubbele van de officiële koers. Wie echt benzine wil, kan in Mbare voor een vijfvoud van de officiële prijs een jerrycan krijgen. De handelaren in mobiele telefoonkaarten zijn bij de stoplichten wel verdwenen. Dus koop je het betaaltegoed nu bij de serveerster in het restaurant die de kaarten onder haar beha verbergt.
Zimbabwanen maken een plan, wat er ook gebeurt. Voor wie het zelf niet kan, wordt gezorgd. In de Saint Peters-kerk in Mbare delen de priesters bonen en kookolie uit aan bejaarden en kreupelen. Buiten staan honderden mensen te wachten. Binnen ligt voedsel voor een man of vijftig. De distributie loopt uit op een chaos. De mensenmassa beukt de stalen poort van de rails als de portier te lang treuzelt met het openen. Er wordt gegraaid en geschreeuwd. Een oude vrouw slaagt erin een zak maïs uit het gewoel te trekken. ,,Genoeg voor een week'', zegt ze, als ze trots naar buiten loopt. Hoe het daarna verder moet, ziet ze dan wel weer.
© NRC Handelsblad
19/07/2005 Bram Vermeulen, ©NRC Handelsblad
©Copyright De Standaard
200.000 mensen zijn dakloos door operatie 'Duld geen vuiligheid'
© AP
HARARE - In Zimbabwe sloopt de regering 'illegale bebouwing'. 200.000 mensen zijn nu dakloos. Het land zakt weg in de diepste crisis ooit. Deze week zouden de Verenigde Naties over de afbraakoperatie debatteren.
NOG één keer gaat Miriam (19) met de poetsdoek over de vensterbank. Ze blaast de spinnenwebben uit de hoeken van het raam van haar huis in Harare, de hoofdstad van Zimbabwe. Dan kijkt ze lachend op, verontschuldigt zich voor haar eigenaardige routine. Moeder staat al buiten, tussen de bankstellen, de dozen vol potten en pannen, de vergeelde matrassen en de kanariekooi. Het huis is leeg. Het huis is schoon. Nu kan het tegen de vlakte.
Bij de buren zijn ze al begonnen. Daar slaat een jongen in een grijze overall de buitenmuur in duizend stukken. Zwijgend, met ingehouden woede. ,,Sloop je eigen huis maar'', heeft de politie vanochtend gezegd. De bulldozers van de gemeente die de afgelopen weken elders in Harare al duizenden huizen hebben neergehaald, hebben geen diesel meer. In Operatie Murambatsvina (Duld geen vuiligheid) is de slachtoffers zelfs die luxe ontnomen.
De operatie bereikte vorige week pas Waterfalls, waar Miriam woont. Een weelderige buitenwijk van de hoofdstad, van villa's en uitgestrekte tuinen met paarse, rode en roze bougainville, dahlia's en petunia's. Hier dachten ze dat die operatie alleen gericht was tegen de zwarthandelaren in de arme buurten en hun illegaal gebouwde huisjes. Hier dachten ze dat de Zimbabweaanse regering onderhand wel klaar was met de operatie, die naar schatting van de Verenigde Naties 200.000 mensen dakloos heeft gemaakt. Hier hebben ze verkeerd gedacht.
De operatie - volgens president Mugabe nodig om de steden te redden van criminele elementen - is uitgemond in een klopjacht op alles wat onwettig is in Zimbabwe. En het huisje van Miriam en haar familie is illegaal, het komt niet voor op de bouwplannen van het kadaster. Voor de gemeentekantoren in de hoofdstad staan daarom lange rijen van wanhopige huiseigenaren op zoek naar de bouwplannen vóór de politie arriveert.
In de paniek vraagt niemand naar de zin of onzin van de operatie. Miriam heeft er niet naar geïnformeerd toen de politie vanochtend op de stoep stond, zegt ze. Overleven gaat even voor. What else can we do? '' Terwijl de ene na de andere wijk in puin ging, is de afgelopen weken nergens in het land geprotesteerd. Zimbabwe reageert zoals het de afgelopen vijf jaar reageerde op de diepste economische en politieke crisis uit zijn geschiedenis. Gelaten en gedwee.
,,President Mugabe heeft zijn effectiefste wapen ingezet'', zegt Mike Davies van de Bewonersvereniging van Harare. ,,Hij zorgt ervoor dat Zimbabwanen alleen nog bezig zijn te overleven. Zo verdeelt hij. Zo heerst hij.'' Davies spreekt over een strafcampagne tegen de grootstedelijke aanhang van de oppositie. Een finale afrekening na de verkiezingen van 31 maart, die regeringspartij Zanu PF een comfortabele tweederde meerderheid in het parlement opleverde.
Drie maanden na die verkiezingen proberen niet alleen de mensen te overleven, maar ook de regering. Het verval van de staat is overal zichtbaar. Sinds de verkiezingen hebben zich kilometerslange rijen voor de benzinestations gevormd. De auto's zijn verlaten, de eigenaren hebben de hoop op spoedige brandstof opgegeven. De politie en het leger staan ook vast. Soldaten liften langs de berm van de weg. Politiemannen doen nu op mountainbikes hun ronde door de stad.
Buitenlandse valuta zijn opgedroogd sinds de regering vijf jaar geleden de blanke boeren van hun land verdreef. Investeerders en westerse donoren hebben zich teruggetrokken. In een wanhoopspoging de lege staatskas toch te stijven, heeft de regering de aanval geopend op het enige mechanisme dat de Zimbabwanen de afgelopen jaren op de been hield: de zwarte markt.
De zwarte markt, dat was Mbare, misschien wel de energiekste wijk van de hoofdstad. Een buurt van stampende rapmuziek en straathandelaren. In groenten, fruit, kleren, maar vooral benzine en Amerikaanse dollars. Die wijk leeft nu op brokstukken en puin.
Na het ondergaan van de zon kruipen kleine groepjes mensen dicht bij elkaar rond brandende olievaten. Ze blazen wolkjes. De winter in zuidelijk Afrika doet in deze maand pijn aan de gewrichten. Sinds het begin van de operatie twee maanden geleden hebben duizenden bewoners nog geen onderdak gevonden. Ze leven tussen de opgestapelde golfplaten en stukken zeil die zijn blijven liggen.
Zimbabwe werkt aan een wedergeboorte, verdedigde president Mugabe zijn operatie op de staatstelevisie. ,,We moeten vernietigen om opnieuw te kunnen bouwen.'' Hij beloofde eerder al voor medio augustus 24.000 nieuwe huizen te hebben gebouwd voor de daklozen. Tot nu toe zijn er niet meer dan vijf gebouwd. En niemand die weet waar het geld voor het beloofde bouwproject vandaan moet komen.
Rond een van de vuurtjes vertellen Howard (18) en zijn drie broers hoe ze nu nog overleven in Mbare. 's Nachts slapen ze in een kamer van een kennis, met zijn vijfentwintigen op een vloer waar er maar vier op passen. Overdag ruimen ze met handkarren het puin. Daar valt nog geld mee te verdienen. ,,Of we verkopen brandhout. Maar de politie wil dat niet hebben. We werden vandaag bijna gearresteerd.''
De zwarte markt is niet dood. Amerikaanse dollars worden hier nog steeds op straat gekocht, voor zeker het dubbele van de officiële koers. Wie echt benzine wil, kan in Mbare voor een vijfvoud van de officiële prijs een jerrycan krijgen. De handelaren in mobiele telefoonkaarten zijn bij de stoplichten wel verdwenen. Dus koop je het betaaltegoed nu bij de serveerster in het restaurant die de kaarten onder haar beha verbergt.
Zimbabwanen maken een plan, wat er ook gebeurt. Voor wie het zelf niet kan, wordt gezorgd. In de Saint Peters-kerk in Mbare delen de priesters bonen en kookolie uit aan bejaarden en kreupelen. Buiten staan honderden mensen te wachten. Binnen ligt voedsel voor een man of vijftig. De distributie loopt uit op een chaos. De mensenmassa beukt de stalen poort van de rails als de portier te lang treuzelt met het openen. Er wordt gegraaid en geschreeuwd. Een oude vrouw slaagt erin een zak maïs uit het gewoel te trekken. ,,Genoeg voor een week'', zegt ze, als ze trots naar buiten loopt. Hoe het daarna verder moet, ziet ze dan wel weer.
© NRC Handelsblad
19/07/2005 Bram Vermeulen, ©NRC Handelsblad
©Copyright De Standaard