Zwarte Schaap
19-07-05, 23:57
Islamitische vrouw
Je blijft kijken naar de foto op pagina 5 in deze krant van afgelopen zaterdag, je kunt niet anders dan blijven kijken. ,,Een islamitische vrouw zit op de rand van de fontein op Trafalgar Square in Londen afgelopen donderdag tijdens de twee minuten stilte om de slachtoffers te gedenken van de zelfmoordaanslagen door moslimextremisten op 7 juli (Foto Reuters).'' De foto is zo groot afgedrukt dat dit hele lange onderschrift eronder past en er dan nog een centimeter overblijft.
http://www.nrc.nl/images/moslima468.jpg
Je moet meteen denken aan Johannes Vermeer, zo schitterend valt het licht, je moet denken aan Vermeers 'Brieflezend meisje bij het venster', waar het licht ook op de verkeerde plek valt waardoor het je aandacht vasthoudt. De islamitische vrouw draagt een hoofddoek, dat weer doet denken aan Vermeers 'Meisje met de parel', alleen is de hoofddoek van het meisje met de parel lichtblauw en goudgeel en die van de islamitische vrouw melk
wit met een zwart randje. Verbluffend, als hier van toeval sprake is.
Zou het toeval zijn? Let wel, het gaat om Trafalgar Square, een van de drukste plekken van Londen, op de dag van de herdenking om twaalf uur Londense tijd. De juli-zon staat op dat tijdstip ongeveer zo hoog als bij ons, neem ik aan, maar hier lijkt het licht alleen van voren te komen, zoals door het venster van Vermeer, waardoor een grote donkere schaduw achter de islamitische vrouw ontstaat. Hoe krijg je dat voor elkaar? En hoe krijg je die vrouw op dat drukke punt zo eenzaam op de rand van de fontein; twee meter voor haar en twee meter achter haar is geen mens te bekennen.
Boven haar hoofd is een heel dun scheurtje in de muur en bij haar blote voeten begint een watervlek, wat natuurlijk wel hoort bij een fontein. De islamitische vrouw heeft een moderne zwarte tas om de schouder met zilveren knoppen, maar waar zijn haar schoenen gebleven? Die zouden inderdaad niet goed in de compositie hebben gepast. En dan hebben we het nog niet over de blik van de vrouw gehad, zo sereen en zo nadenkend dat het door je ziel snijdt. Als ze dat speelt moet ze een Oscar krijgen, ik wil daarom aannemen dat ze het niet speelt. Ik wil zelfs aannemen dat hier werkelijk een goddelijke toeval in het spel is. Reuter is een gerenommeerd persbureau, hun fotografen belazeren ons niet, dit is gewoon echt, dit is niet in scčne gezet en de vrouw op de foto is geen model, daarvoor heeft ze trouwens te lelijke voeten.
Als het echt is, raak je nog meer onder de indruk. Hier zie je zo'n intens verdriet, dat het barbaarse van de plegers van de aanslagen pas goed tot je doordringt. De wreedheid spat er vanaf, je beseft het meer dan bij de beelden van bebloede mensen op de dag van de aanslag zelf.
Maar nu beginnen de moeilijkheden met de foto. Het gaat om een islamitische vrouw. Op het eerste gezicht wordt hier gezegd: niet alle moslims zijn hetzelfde. Niet alle moslims zijn terroristen. De meeste moslims zijn vredelievend. Zie deze islamitische vrouw, zij heeft evenveel verdriet als iedereen. Zo zei Tony Blair het ook: de terroristen pleegden hun daad uit naam van de islam, maar laten we niet vergeten dat het hier geen islamitische daad betreft.
Dat was goed gesproken door Tony Blair, zijn toon was heel anders dan die van onze Kamerleden na de moord op Van Gogh, maar wat Tony Blair deed was wel stating the obvious. Want bedenk dat er ook een omkering zit in het beeld van de rouwende, twee minuten stilte betrachtende islamitische vrouw. Zij vertegenwoordigt, of zij dat wil of niet, in haar eentje alle moslims ter wereld, zij het het vredelievende deel, dat verreweg het grootste deel is. In die vertegenwoordiging verliest zij haar persoonlijke identiteit. We hebben te maken met een moslimvrouw, waarbij de ondertoon toch weer is geworden: alle moslims zijn in principe hetzelfde. Ze komen met elkaar overeen. Ze hebben iets gemeenschappelijks en op die gemeenschappelijkheid mogen we ze aanspreken. Daarom moeten moslims zich harder 'distantiëren' van terreurdaden dan anderen.
Eigenlijk is er niet aan te ontkomen dat na iedere terreurdaad juist moslims worden aangesproken op hun 'medeverantwoordelijkheid'. Hoe pijnlijk het ook is voor de meeste moslims die terreur niet zien als een islamitische daad, ze kunnen er niet aan ontkomen. Ze mogen roepen en schreeuwen dat niet alle moslims hetzelfde zijn, ze mogen telkens weer wijzen op het feit dat er niet zoiets bestaat als een moslimgemeenschap, dat er diepe verdeeldheid en onderlinge haat bestaat, sterker: dat er in hun 'gemeenschap' een onderlinge oorlog woedt tussen fanatieke primitievelingen en vooruitstrevende vredelievenden, zoals in dezelfde krant van afgelopen zaterdag op pagina 7 werd gezegd door Charles Krauthammer, columnist van de Washington Post; maar na elke terreurdaad die uit naam van de islam wordt gepleegd zullen islamieten zich een beetje moeten verantwoorden.
En dat is wat deze islamitische vrouw daar in Trafalgar Square aan het doen is. Ze is niet alleen aan het gedenken en aan het rouwen, ze is zich aan het verantwoorden. In die positie is ze in de foto nu eenmaal terechtgekomen, buiten haar medeweten, als het echt om een nieuwsfoto gaat.
Aan de ene kant is deze valkuil onvermijdelijk, aan de andere kant weer wel. Haar 'medeverantwoordelijkheid' had vermeden kunnen worden als ze niet was opgevoerd als anonieme 'islamitische vrouw'. Als ze een naam had gekregen, een geboortedatum en een woonplaats, als even was vermeld dat ze daar in de buurt van Trafalgar Square werkt of studeert. Dat had van haar een persoon gemaakt, die uit eigen naam de slachtoffers van de aanslagen gedenkt, zoals al die andere honderden die daar waren maar niet op de foto kwamen ook een persoonlijke reden hadden om twee minuten stilte te betrachten. Nu is ze geen persoon. Ze is maar een islamitische vrouw. En daarom impliciet medeschuldig. Haar opdracht is dat zij verdrietiger moet zijn dan alle anderen. Die opdracht heeft ze met succes volbracht, dat wel.
[email protected]
Anil Ramdas
Bron: NRC-Handelsblad 18/07/05
Je blijft kijken naar de foto op pagina 5 in deze krant van afgelopen zaterdag, je kunt niet anders dan blijven kijken. ,,Een islamitische vrouw zit op de rand van de fontein op Trafalgar Square in Londen afgelopen donderdag tijdens de twee minuten stilte om de slachtoffers te gedenken van de zelfmoordaanslagen door moslimextremisten op 7 juli (Foto Reuters).'' De foto is zo groot afgedrukt dat dit hele lange onderschrift eronder past en er dan nog een centimeter overblijft.
http://www.nrc.nl/images/moslima468.jpg
Je moet meteen denken aan Johannes Vermeer, zo schitterend valt het licht, je moet denken aan Vermeers 'Brieflezend meisje bij het venster', waar het licht ook op de verkeerde plek valt waardoor het je aandacht vasthoudt. De islamitische vrouw draagt een hoofddoek, dat weer doet denken aan Vermeers 'Meisje met de parel', alleen is de hoofddoek van het meisje met de parel lichtblauw en goudgeel en die van de islamitische vrouw melk
wit met een zwart randje. Verbluffend, als hier van toeval sprake is.
Zou het toeval zijn? Let wel, het gaat om Trafalgar Square, een van de drukste plekken van Londen, op de dag van de herdenking om twaalf uur Londense tijd. De juli-zon staat op dat tijdstip ongeveer zo hoog als bij ons, neem ik aan, maar hier lijkt het licht alleen van voren te komen, zoals door het venster van Vermeer, waardoor een grote donkere schaduw achter de islamitische vrouw ontstaat. Hoe krijg je dat voor elkaar? En hoe krijg je die vrouw op dat drukke punt zo eenzaam op de rand van de fontein; twee meter voor haar en twee meter achter haar is geen mens te bekennen.
Boven haar hoofd is een heel dun scheurtje in de muur en bij haar blote voeten begint een watervlek, wat natuurlijk wel hoort bij een fontein. De islamitische vrouw heeft een moderne zwarte tas om de schouder met zilveren knoppen, maar waar zijn haar schoenen gebleven? Die zouden inderdaad niet goed in de compositie hebben gepast. En dan hebben we het nog niet over de blik van de vrouw gehad, zo sereen en zo nadenkend dat het door je ziel snijdt. Als ze dat speelt moet ze een Oscar krijgen, ik wil daarom aannemen dat ze het niet speelt. Ik wil zelfs aannemen dat hier werkelijk een goddelijke toeval in het spel is. Reuter is een gerenommeerd persbureau, hun fotografen belazeren ons niet, dit is gewoon echt, dit is niet in scčne gezet en de vrouw op de foto is geen model, daarvoor heeft ze trouwens te lelijke voeten.
Als het echt is, raak je nog meer onder de indruk. Hier zie je zo'n intens verdriet, dat het barbaarse van de plegers van de aanslagen pas goed tot je doordringt. De wreedheid spat er vanaf, je beseft het meer dan bij de beelden van bebloede mensen op de dag van de aanslag zelf.
Maar nu beginnen de moeilijkheden met de foto. Het gaat om een islamitische vrouw. Op het eerste gezicht wordt hier gezegd: niet alle moslims zijn hetzelfde. Niet alle moslims zijn terroristen. De meeste moslims zijn vredelievend. Zie deze islamitische vrouw, zij heeft evenveel verdriet als iedereen. Zo zei Tony Blair het ook: de terroristen pleegden hun daad uit naam van de islam, maar laten we niet vergeten dat het hier geen islamitische daad betreft.
Dat was goed gesproken door Tony Blair, zijn toon was heel anders dan die van onze Kamerleden na de moord op Van Gogh, maar wat Tony Blair deed was wel stating the obvious. Want bedenk dat er ook een omkering zit in het beeld van de rouwende, twee minuten stilte betrachtende islamitische vrouw. Zij vertegenwoordigt, of zij dat wil of niet, in haar eentje alle moslims ter wereld, zij het het vredelievende deel, dat verreweg het grootste deel is. In die vertegenwoordiging verliest zij haar persoonlijke identiteit. We hebben te maken met een moslimvrouw, waarbij de ondertoon toch weer is geworden: alle moslims zijn in principe hetzelfde. Ze komen met elkaar overeen. Ze hebben iets gemeenschappelijks en op die gemeenschappelijkheid mogen we ze aanspreken. Daarom moeten moslims zich harder 'distantiëren' van terreurdaden dan anderen.
Eigenlijk is er niet aan te ontkomen dat na iedere terreurdaad juist moslims worden aangesproken op hun 'medeverantwoordelijkheid'. Hoe pijnlijk het ook is voor de meeste moslims die terreur niet zien als een islamitische daad, ze kunnen er niet aan ontkomen. Ze mogen roepen en schreeuwen dat niet alle moslims hetzelfde zijn, ze mogen telkens weer wijzen op het feit dat er niet zoiets bestaat als een moslimgemeenschap, dat er diepe verdeeldheid en onderlinge haat bestaat, sterker: dat er in hun 'gemeenschap' een onderlinge oorlog woedt tussen fanatieke primitievelingen en vooruitstrevende vredelievenden, zoals in dezelfde krant van afgelopen zaterdag op pagina 7 werd gezegd door Charles Krauthammer, columnist van de Washington Post; maar na elke terreurdaad die uit naam van de islam wordt gepleegd zullen islamieten zich een beetje moeten verantwoorden.
En dat is wat deze islamitische vrouw daar in Trafalgar Square aan het doen is. Ze is niet alleen aan het gedenken en aan het rouwen, ze is zich aan het verantwoorden. In die positie is ze in de foto nu eenmaal terechtgekomen, buiten haar medeweten, als het echt om een nieuwsfoto gaat.
Aan de ene kant is deze valkuil onvermijdelijk, aan de andere kant weer wel. Haar 'medeverantwoordelijkheid' had vermeden kunnen worden als ze niet was opgevoerd als anonieme 'islamitische vrouw'. Als ze een naam had gekregen, een geboortedatum en een woonplaats, als even was vermeld dat ze daar in de buurt van Trafalgar Square werkt of studeert. Dat had van haar een persoon gemaakt, die uit eigen naam de slachtoffers van de aanslagen gedenkt, zoals al die andere honderden die daar waren maar niet op de foto kwamen ook een persoonlijke reden hadden om twee minuten stilte te betrachten. Nu is ze geen persoon. Ze is maar een islamitische vrouw. En daarom impliciet medeschuldig. Haar opdracht is dat zij verdrietiger moet zijn dan alle anderen. Die opdracht heeft ze met succes volbracht, dat wel.
[email protected]
Anil Ramdas
Bron: NRC-Handelsblad 18/07/05