Marsipulami
22-07-05, 09:07
Hoe meer berichtgeving, hoe hoger de straf
assisenverslaggeving zakelijk en neutraal
Van onze redacteur
Op een assisenproces in Antwerpen, in december 2004, stond het jonge slachtoffer Ynske Vinck (links) oog in oog met de jongeman die haar voor dood in een havendok gooide. De beschuldigde, Paul Van den Eynden, kreeg tien jaar gevangenisstraf.
© PDW - VUM
BRUSSEL - Hoe meer er in de kranten over een beschuldigde op een assisenzaak wordt geschreven, hoe hoger de straf is die de rechters en juryleden hem opleggen. Het maakt niet uit of er negatief of positief over de beklaagde wordt bericht.
TOT die opvallende vaststelling komt Nathalie Lenaerts in haar licentiaatsverhandeling ,,Mediaverslaggeving en de toegekende strafmaat'' . Ze haalde er grote onderscheiding mee in de richting communicatiewetenschappen van de KU Leuven.
Lenaerts was zelf verrast over de uitkomst van haar studie. ,,De meeste buitenlandse auteurs stellen vast dat er geen verband bestaat tussen gerechtsverslaggeving en de opgelegde straf. Ik daarentegen kom tot de bevinding dat er wel een verband bestaat en sluit me daarbij aan bij de minderheid van de onderzoekers. In ons land was nog geen studie in die zin verricht, zodat het goed zou zijn dat er een vervolg op mijn onderzoek komt.''
De studente nam een jaar lang alle Vlaamse kranten door en knipte elk artikel over een assisenzaak uit. ,,Dat leverde achthonderd artikels op, zowel grote als kleine. Op een steekproef van 150 artikels heb ik een diepgaande analyse uitgevoerd en onder meer aan respondenten voorgelegd.''
Lenaerts stelt vast dat de belangstelling van de media voor assisenzaken de jongste jaren onmiskenbaar is toegenomen. Toch blijft de hoeveelheid gerechtsverslaggeving in vergelijking met de andere onderwerpen die in de krant aan bod komen, beperkt. Het zal ook niemand verbazen dat vooral geweldmisdrijven aandacht krijgen.
Haar belangrijkste conclusie is dat een verdachte waarover veel wordt geschreven, in de ogen van de ondervraagden meer schuldig is en in een simulatie ook een hogere straf krijgt. Het maakte daarbij geen verschil uit of de berichtgeving over de beschuldigde positief of negatief was. ,,Het maakt niet uit wat men over de beschuldigde schrijft. Als men maar voldoende schrijft, zal er een beïnvloeding optreden.''
Op die algemene regel maakt Lenaerts één uitzondering: artikels die positief berichten over het karakter van de beklaagde, hebben wel een strafverlagende invloed.
Haar eindverhandeling bevat nog enkele interessante vaststellingen.
Zeven krantenartikels op de tien zijn volgens een inhoudsanalyse zakelijk van toon. Drie op de tien zijn gekleurd. ,,Er zijn verschillen tussen krantentitels'', zegt Lenaerts. ,, De Standaard publiceert de meeste zakelijke artikels, Het Laatste Nieuws brengt de meeste gekleurde artikels. Voor andere kranten is die verdeling ongeveer gelijk.'' Gekleurde en zakelijke artikels zijn doorgaans even lang, maar belangrijker is dat er geen verschillende invloed van uitgaat op de toegekende straf. ,,Het is niet zo dat de straf zwaarder wordt naarmate de gekleurdheid van de berichtgeving stijgt.''
Wat de schrijfstijl betreft, blijkt uit het onderzoek dat de Vlaamse kranten zich overwegend neutraal opstellen. ,,Als men in de berichtgeving een negatieve toon hanteert, blijft die beperkt tot enkele zinnen.'' Over slachtoffers wordt zelden negatief geschreven. Als dat toch gebeurt, heeft dat een strafverlagende invloed. Het omgekeerde geldt niet: negatieve berichtgeving over de beklaagde werkt niet strafverhogend.
Lenaerts merkt nog op dat de hoeveelheid berichtgeving niet het enige is wat een invloed heeft op de hoogte van de straf. Ook het geslacht van de beschuldigde speelt een rol. ,,Vrouwelijke daders kunnen doorgaans op meer mededogen van de ondervraagden rekenen dan mannelijke. Ze krijgen lagere straffen.'' De straffen worden daarentegen hoger naarmate het slachtoffer jonger is.
De populaire kranten laten het vaak na te berichten over Waalse assisenprocessen, terwijl de kwaliteitskranten de balans tussen Vlaamse en Waalse processen goed in evenwicht houden. Lenaerts: ,,Mijn onderzoek slaat op de periode dat in Aarlen het proces-Dutroux liep. Toch heb ik veel gesnoeid in de berichten over de zaak-Dutroux, om geen vertekening te krijgen. Aan het Dutroux-proces alleen al kun je een hele eindverhandeling ophangen.''
Over Belgische beschuldigden en slachtoffers wordt meer bericht dan over allochtone beschuldigden en slachtoffers. Een volgens de onderzoekster ,,zeer opmerkelijke'' conclusie is nog dat de assisenberichtgeving geen stereotiep beeld van de crimineel brengt.
22/07/2005 Filip Verhoest
©Copyright De Standaard
assisenverslaggeving zakelijk en neutraal
Van onze redacteur
Op een assisenproces in Antwerpen, in december 2004, stond het jonge slachtoffer Ynske Vinck (links) oog in oog met de jongeman die haar voor dood in een havendok gooide. De beschuldigde, Paul Van den Eynden, kreeg tien jaar gevangenisstraf.
© PDW - VUM
BRUSSEL - Hoe meer er in de kranten over een beschuldigde op een assisenzaak wordt geschreven, hoe hoger de straf is die de rechters en juryleden hem opleggen. Het maakt niet uit of er negatief of positief over de beklaagde wordt bericht.
TOT die opvallende vaststelling komt Nathalie Lenaerts in haar licentiaatsverhandeling ,,Mediaverslaggeving en de toegekende strafmaat'' . Ze haalde er grote onderscheiding mee in de richting communicatiewetenschappen van de KU Leuven.
Lenaerts was zelf verrast over de uitkomst van haar studie. ,,De meeste buitenlandse auteurs stellen vast dat er geen verband bestaat tussen gerechtsverslaggeving en de opgelegde straf. Ik daarentegen kom tot de bevinding dat er wel een verband bestaat en sluit me daarbij aan bij de minderheid van de onderzoekers. In ons land was nog geen studie in die zin verricht, zodat het goed zou zijn dat er een vervolg op mijn onderzoek komt.''
De studente nam een jaar lang alle Vlaamse kranten door en knipte elk artikel over een assisenzaak uit. ,,Dat leverde achthonderd artikels op, zowel grote als kleine. Op een steekproef van 150 artikels heb ik een diepgaande analyse uitgevoerd en onder meer aan respondenten voorgelegd.''
Lenaerts stelt vast dat de belangstelling van de media voor assisenzaken de jongste jaren onmiskenbaar is toegenomen. Toch blijft de hoeveelheid gerechtsverslaggeving in vergelijking met de andere onderwerpen die in de krant aan bod komen, beperkt. Het zal ook niemand verbazen dat vooral geweldmisdrijven aandacht krijgen.
Haar belangrijkste conclusie is dat een verdachte waarover veel wordt geschreven, in de ogen van de ondervraagden meer schuldig is en in een simulatie ook een hogere straf krijgt. Het maakte daarbij geen verschil uit of de berichtgeving over de beschuldigde positief of negatief was. ,,Het maakt niet uit wat men over de beschuldigde schrijft. Als men maar voldoende schrijft, zal er een beïnvloeding optreden.''
Op die algemene regel maakt Lenaerts één uitzondering: artikels die positief berichten over het karakter van de beklaagde, hebben wel een strafverlagende invloed.
Haar eindverhandeling bevat nog enkele interessante vaststellingen.
Zeven krantenartikels op de tien zijn volgens een inhoudsanalyse zakelijk van toon. Drie op de tien zijn gekleurd. ,,Er zijn verschillen tussen krantentitels'', zegt Lenaerts. ,, De Standaard publiceert de meeste zakelijke artikels, Het Laatste Nieuws brengt de meeste gekleurde artikels. Voor andere kranten is die verdeling ongeveer gelijk.'' Gekleurde en zakelijke artikels zijn doorgaans even lang, maar belangrijker is dat er geen verschillende invloed van uitgaat op de toegekende straf. ,,Het is niet zo dat de straf zwaarder wordt naarmate de gekleurdheid van de berichtgeving stijgt.''
Wat de schrijfstijl betreft, blijkt uit het onderzoek dat de Vlaamse kranten zich overwegend neutraal opstellen. ,,Als men in de berichtgeving een negatieve toon hanteert, blijft die beperkt tot enkele zinnen.'' Over slachtoffers wordt zelden negatief geschreven. Als dat toch gebeurt, heeft dat een strafverlagende invloed. Het omgekeerde geldt niet: negatieve berichtgeving over de beklaagde werkt niet strafverhogend.
Lenaerts merkt nog op dat de hoeveelheid berichtgeving niet het enige is wat een invloed heeft op de hoogte van de straf. Ook het geslacht van de beschuldigde speelt een rol. ,,Vrouwelijke daders kunnen doorgaans op meer mededogen van de ondervraagden rekenen dan mannelijke. Ze krijgen lagere straffen.'' De straffen worden daarentegen hoger naarmate het slachtoffer jonger is.
De populaire kranten laten het vaak na te berichten over Waalse assisenprocessen, terwijl de kwaliteitskranten de balans tussen Vlaamse en Waalse processen goed in evenwicht houden. Lenaerts: ,,Mijn onderzoek slaat op de periode dat in Aarlen het proces-Dutroux liep. Toch heb ik veel gesnoeid in de berichten over de zaak-Dutroux, om geen vertekening te krijgen. Aan het Dutroux-proces alleen al kun je een hele eindverhandeling ophangen.''
Over Belgische beschuldigden en slachtoffers wordt meer bericht dan over allochtone beschuldigden en slachtoffers. Een volgens de onderzoekster ,,zeer opmerkelijke'' conclusie is nog dat de assisenberichtgeving geen stereotiep beeld van de crimineel brengt.
22/07/2005 Filip Verhoest
©Copyright De Standaard