PDA

Bekijk Volledige Versie : Vrijhandel (kapitalisme en liberalisme) berokkent Afrika alleen maar schade.



Zwarte Schaap
02-08-05, 17:34
De stelling van Ferdinand van Dam

Vrijhandel berokkent Afrika alleen maar schade

Vrijhandel is geen goed instrument om ontwikkelingslanden te helpen. Met name Afrikaanse landen moeten zich veeleer afschermen van de efficiëntere wereldmarkt, om zelf achter tariefmuren hun landbouw en industrie te kunnen opbouwen, zegt Ferdinand van Dam tegen Marc Leijendekker.

Marc Leijendekker

Velen zien vrijhandel als het beste instrument om ontwikkelingslanden te helpen. Weg met de tariefmuren, zet de deuren open voor de goedkopere producten uit de Derde Wereld. Waarom denkt u dat dit niet werkt?

,,Of vrijhandel een goed instrument is, kunt u alleen beoordelen wanneer u kijkt naar de verschillende situaties waarin landen zich bevinden. De afgelopen twintig, dertig jaar is een aantal ontwikkelingslanden erin geslaagd omhoog te krabbelen. Landen als Zuid-Korea, Japan, China en India. Maar dat is niet ineens begonnen. Die landen hebben in etappes gewerkt. Eerst sloten ze zich af, zowel qua import als export. Het werden autarkische landen, ze zorgden ervoor dat zowel goederen als voedsel voor eigen bevolking werd geproduceerd. Ze vervolmaakten de kwaliteit. Pas als de producten voldoende kwaliteit hadden om te concurreren op de internationale markt, gingen ze naar buiten. Ze beperkten zich in die fase met hun importen, ze exporteerden zo veel mogelijk om deviezen te verzamelen, voor kapitaalvorming. Langzamerhand zijn de importen ook vrijgegeven. In dat vergevorde stadium is vrijhandel goed.''

U maakt daarbij geen onderscheid tussen industrie en landbouw?

,,Nee, inderdaad. Daar gaat het niet om. Je moet beoordelen in welke fase landen zijn. Als je in landen die nog in een opbouwfase verkeren, zoals de meeste Afrikaanse landen, de importen en exporten helemaal vrijmaakt, gaan ze producten importeren uit de rijke landen die concurreren met hun eigen producten. Daardoor gaat hun eigen productie eraan. De landbouwoverschotten van de rijke landen worden voor een appel en een ei op de internationale markten aangeboden. Daar kan hun eigen productie niet tegen op. Op industrieel gebied hebben ze nog niets dat de moeite waard is. Als een land in zo'n stadium gaat meedoen aan de wereldhandel, is dat zeer schadelijk voor zo'n land.''

Waarom zou hier het klassieke pleidooi voor vrijhandel van David Ricardo niet opgaan, die eind 19de eeuw heeft voorgerekend dat sterk verschillende landen als Engeland en Portugal tot wederzijds voordeel met elkaar handel konden drijven?

,,De wereldhandel zit op dit moment anders in elkaar. Het gaat niet meer om twee landen die hun kleine onderlinge prijsverschillen kunnen benutten. Je hebt te maken met mondiale markten waar je alleen maar kan presteren als je op kwaliteit en prijs kan concurreren. En die prijs is vaak vertekend. Op landbouwgebied botsen de Afrikaanse producten met landbouwproducten uit de rijke landen die alleen maar goedkoper zijn omdat ze gesubsidieerd worden.

Je kan nu, in een veel opener geworden wereld, toch niet meer voor isolement pleiten? Veertig jaar geleden was het waarschijnlijk makkelijker om je buiten de wereldmarkt te zetten, omdat je minder snel de gevolgen voelde als je niet concurrerend was.

,,Kijk nu eens naar een Afrikaans land. Daar is de bevolking bezig in kleine landbouweenheden. De overschotten verkopen ze op de markt, waarmee die landen in de voedselbehoefte van hun steden voorzien. Op industrieel gebied presteren ze eigenlijk ook vaak kleinschalig, heel anders dan de massaproductie uit de rijke landen of uit Zuidoost-Azië. Zulke landen zorgen dat mensen aan het werk blijven, dat ze in de basisbehoefte kunnen voorzien. Dat kan alleen als ze de eigen boeren beschermen tegen de producten van buitenaf die goedkoper worden aangeboden dan die boeren zelf kunnen maken. Ze moeten hun bevolking beschermen tegen allerlei goedkope industrieproducten, omdat ze geen geld hebben om dat te betalen en een tekort op de betalingsbalans zouden krijgen. Je moet dus wel, noodgedwongen, de boel afschermen. Waarom staan we de Afrikanen niet toe het model te herhalen dat we de Aziaten wel hebben toegestaan?''

Moeten Afrikaanse landen dan zelf auto's gaan maken en een staalindustrie opzetten?

,,Ja. Hetzelfde als de Koreanen hebben gedaan, de Chinezen, de Taiwanezen, wat India aan het doen is. Ze moeten precies hetzelfde programma volgen.''

Dan sluit een land zich toch af van de rest van de wereld. Dan is toch niet haalbaar in een geglobaliseerde wereld?

,,O nee? India heeft dat een hele tijd gedaan, China ook. Het zijn allemaal afgesloten landen geweest. Sommigen zeggen: die tijd zijn we voorbij, we leven nu in de tijd van de vrijhandel. Kijk eens hoe Amerika zich ontwikkeld heeft. Tot voor enige tientallen jaren was de import en de export van Amerika nihil. Amerika produceerde voor zichzelf, en pas toen dat helemaal goed ging, is het overzee gegaan. Het is een normale manier om je te ontwikkelen. Wat doen we in de Europese Unie: we proberen ons te beschermen tegen de Boeings, we hebben ruzie met de Amerikanen op landbouwgebied. We schermen ons af.''

Zonder bescherming hadden we nooit een Airbus gehad?

,,Precies. En zo'n bescherming willen de Fransen nu voor de Franse landbouw. Om twee redenen. Frankrijk wil het platteland enigermate bevolkt houden. Als je door Frankrijk rijdt, zie je al die leeglopende dorpen. Als dat nog verder samenklont rond Parijs en Marseille en de andere steden, krijg je enorme problemen. Ten tweede hebben de Fransen leergeld betaald in de wereldoorlogen, ze willen niet afhankelijk zijn van anderen voor hun voedselvoorziening. Dat kan heel antiek klinken, maar het is niet een onbegrijpelijk argument. Nu wordt er gezegd dat we naar onze importbelemmeringen moeten kijken. Als we onze grenzen openen voor landbouwproducten, dan kunnen daar de Afrikanen van profiteren. Ik garandeer u dat die ruimte onmiddellijk in beslag wordt genomen door de Argentijnen of de Brazilianen. Daar kunt u voor een appel en een ei vlees kopen of graan bestellen. Het weghalen van de importtarieven hier zou geen Afrikaan helpen.''

Goed, u wilt de Afrikaanse landen afschermen voor producten die eigenlijk te duur voor hen zijn. Dat betekent dat ze je van een heleboel goederen afsluit die mensen graag willen hebben. U zegt dan, vergeet dat nog maar even. Dat is een moeilijke boodschap.

,,Wilt u ze nou uit de armoede halen of niet? Natuurlijk hebben ze geen geld om BMW's en weet ik wat te kopen. Daar zijn ze niet aan toe. India heeft heel lang in één merk gereden, een allerongelukkigst rotautootje. Zo hoort dat te gaan.''

De onderlinge handelstarieven tussen Afrikaanse landen zijn nu vrij hoog, gemiddeld 19 procent, terwijl die landen vaak tegen een veel lager tarief handel kunnen drijven met de Europese Unie. Vindt u dergelijke preferente relaties dan ook een verkeerd medicijn?

,,Het zou juist andersom moeten. Het is van groot belang dat Afrikaanse landen hun onderlinge tarievenverlagen om hun markten te vergroten. Dat zijn gelijkwaardige markten. Je moet alleen tussen gelijken naar vrijhandel streven. Afrikaanse landen zouden moeten proberen de onderlinge muren af te breken en een wat grotere markt te vormen. Dan hebben ze de landbouwproducten, mineralen, olie beschikbaar. En om die Afrikaanse markt zou je dan een muur moeten zetten.''

U lijkt tamelijk alleen te staan met uw pleidooi voor tariefmuren.

,,,We leven in een tijd van neoconservatisme, liberalisme, vrijhandel. Als je je daar tegen verzet, laten ze je niet toe tot de discussie, of wordt er niet op gereageerd. De sfeer is: we moeten direct de armoede bestrijden, we doen mee aan de millenniumdoelstellingen, zoveel minder armen, zoveel minder zieken, zoveel minder dit, zoveel minder dat. Dat je eerst rijk moet worden voordat je dat kan bereiken, dat wordt vergeten.''

,,In Nederland is de discussie voor een belangrijk deel in handen geraakt van ngo's, non-gouvernementele organisaties die regeringsgeld krijgen en vertakkingen hebben naar de politieke partijen. Die ngo's zijn nog volgens de zuilen georganiseerd en ze houden de hulptraditie die opgebouwd is in de tijd van Pronk in stand.''

Hulp is toch niet strijdig met een tariefmuur?

Je kan toch ook achter een muur een waterput bouwen? ,,Dat moeten die landen zelf doen. Het hele idee dat je van buitenaf een land kan ontwikkelen, is een illusie.

Waarom stuit uw idee van beschuttende tariefmuren op zo veel verzet?,, Omdat het ingaat tegen de belangen van de particuliere hulporganisaties. De fractiewoordvoerders komen daaruit voort, net als de huidige minister. Mensen in de PvdA hebben hele nauwe banden met de particuliere hulporganisaties. Er is nauwelijks aandacht voor de commerciële kant. We hebben een minister van Ontwikkelingshulp die losstaat van de departementen van Economische Zaken, Landbouw en Financiën. Het zou van groot belang zijn dat er buitenlandse bedrijven in die Afrikaanse landen worden gevestigd die voor die interne markt gaan produceren. We hebben daarvoor de instrumenten. Heel lang is de stelling geweest: commercie, handel, dat is gevaarlijk. We zijn nu bezig met het opzetten van bedrijven in Oost-Europa. Dat zouden we ook in Afrika kunnen doen, maar dan binnen de context van zo'n gesloten economisch systeem.''

Is het in Oost-Europa juist niet de globale context? Gaan bedrijven daar niet naar toe omdat ze goedkoper willen produceren voor de wereldmarkt?

,,Er zijn Nederlandse bedrijven die fabrieken hebben gevestigd in Oekraïne, en die werken in de eerste plaats voor Oekraïne en Rusland.''

U keert zich nu tegen vrijhandel, maar Chili heeft zich toch voornamelijk ontwikkeld via vrijhandel.

,,Chili heeft een zeer hoog ontwikkelde kleine bovenlaag, daar is veel intellect en vakbekwaamheid. Ook is er al heel lang productie voor de Chileense markt geweest. De oorlog van '40-'45 heeft de industrie in Latijns Amerika een geweldige boost' gegeven. Internationaal konden ze niets meer krijgen, dus ze moesten zelf gaan produceren, machines, auto's etc. Die landen hebben toen een enorme sprong gemaakt. Daarna zijn ze in moeilijkheden gekomen, maar dat is vooral bestuurlijk geweest: technologie, infrastructuur, productie- en handelsapparaat, dat was er allemaal al. Zij zijn een fase verder. Het is niet voor niets dat de Brazilianen samen met China en India een nieuwe economische machtsgroep willen vormen.''

In het debat over hulp is veel aandacht voor good governance: je moet gericht hulp geven, in gebieden waar geen corruptie is, helder bestuur. Daar heb ik u nog niet over gehoord.

,,Als een land heel slecht wordt bestuurd, is het enige dat je kunt doen noodhulp geven, en dan uitgebreid, niet alleen maar voedselpakketten, maar ook medische noodhulp en misschien zelfs onderwijshulp. Als het een rommeltje is in een land, doe je daar niets aan. Je kan zeggen, zoals de Amerikanen, we gaan het land democratiseren, maar in het algemeen werkt dat niet. Landen hebben tijd nodig om tot een mate van redelijk bestuur te komen. We moeten niet vergeten dat Afrika het laatste continent is dat dekoloniseert. India heeft al veel langer de tijd gehad om orde op zaken te stellen, een industrie op te bouwen. De Afrikanen zitten nu in de eerste en tweede generatie na de kolonisatie, die moet zich nog uitsorteren. Misschien is het onredelijk om te verwachten dat het landen vanuit een gedekoloniseerde situatie meteen bestuurlijk goed gaat. Misschien moet dat een paar generaties duren. Zoals wij hier een paar generaties zitten te sukkelen met de Marokkanen. Aanpassingsprocessen vergen tijd.''

Er zit een zekere hardheid in uw opstelling: zoek het maar uit achter die muur.

,,Ik ben voor noodhulp en zou daar best een flink bedrag aan willen geven. Maar als men zegt, je mag niet hard zijn, je moet ze bij de wereldeconomie betrekken - dat is veel erger. Daarmee berokken je ze veel meer schade dan wanneer je ze die isolatie gunt.''

Hoe past de discussie over schuldkwijtschelding in uw recept?

,,Die schulden, daar moeten we niet over zeuren. Het staat ergens in een cahier des finances als een vorderingspostje, al jaren. Doe dat nou maar weg. Op de totale exporten van de exporten van de ontwikkelingslanden, ruwweg 3000 miljard dollar, is het een marginale kapitaalstroom. Peanuts. Maar voor een aantal landen wel een steen om de nek.''

Moet je daarbij geen onderscheid maken tussen landen die zich goed gedragen, met een fatsoenlijk bestuur, en landen waar dat niet zo is?

,,Ook hier moeten we niet zeuren of landen democratisch zijn of beloven dat ze de corruptie zullen opheffen. Dat is allemaal friemelwerk. Corruptie hoort bij armoede, want dan moet je vechten voor je bestaan. Zolang een land arm is, is er geen democratie.''

En de landbouwsubsidies? Noreena Hertz rekent voor dat iedere Europese koe 2,2 euro subsidie krijgt.

,,Als je de ontwikkelingslanden de gelegenheid geeft tariefmuren op te richten tegen overtollige Europese gesubsidieerde landbouwproducten, dan is het verder een interne Europese zaak in hoeverre je je eigen landbouw op peil wilt houden. Het probleem zijn de overschotten. Als die niet weg kunnen omdat ontwikkelingslanden hun grenzen dichthouden, dan houden wij ook wel op met die overproductie.''

Waarom zouden wij ons graan niet gewoon in Argentinië kopen. Tinbergen zei het al: iedereen zijn specialisatie, dan wordt alles goedkoper.

,,U moet dat toch in het kader van de Europese Unie zien. Je kan zeggen, onze landbouwproductie is veel te duur, ik koop elders in de wereld. Maar als er iets misgaat en er komen conflicten, dan ben je wel afhankelijk van importen. Bovendien moeten we ons afvragen of wij de totale verstedelijking van Europa willen bevorderen of willen proberen zoveel mogelijk het platteland bevolkt te houden. Als je de buitenwijken van Parijs kent - daar kom je voor drama's te staan die tien keer erger zijn dan het multiculturele drama van Scheffer.''

Zijn er dan geen producten waarvan u zegt: als je hier de grenzen voor openstelt, help je armere landen?

,,Die rommeltjes uit de Derde Wereld? Dat is ook zo'n typisch eng Nederlands gedoe. Max Havelaar koffie, al die kleine, goedbedoelde dingetjes die niets betekenen.''

Wat zegt u tegen een idealist die zich wil inzetten voor de strijd tegen armoede?

,,Zoek maar een baan in Nederland en probeer dat idealisme een ander kanaal te geven. Ga voor mijn part de politiek in, ga daar bepleiten dat de Afrikanen het recht krijgen hun grenzen te sluiten voor onze overschotten, maar ga niet met een schepje en een emmertje naar Afrika. Dat is valsigheid.''


Bron: Nrc-Handelsblad 28/07/05

Dx_
03-08-05, 00:28
De enige mensen en organisaties die werkelijk baat hebben bij een mondialisering van de vrije handel zijn mensen en organisaties die al puisant rijk zijn. Op deze manier kunnen zij markten elders op de wereld monopoliseren en vervolgens domineren.

De economie in ontwikkelingslanden is veelal een economie die zich kenmerkt door haar kleinschaligheid en kwetsbaarheid. Deze is niet opgewassen tegen de enorme concurrentie van multi nationals. Het winstbejag in de economische wereld ( onder de noemer "efficiency") heeft tevens tot gevolg gehad dat de "economie van het genoeg" en kleinschaligheid welhaast verdwenen is of aan het verdwijnen is. Arme boeren redden het niet meer alleen: Zij zijn genoodzaakt voor multinationals te werken als ware zij moderne slaven. Dit is nog het gunstigste scenario, in het ongustige scenario verliezen zij alles wat zij hebben en vervallen tot de bedelstaf.

Oeroeboeroe
03-08-05, 00:38
Geplaatst door Dx_
Doe geen kwaad en vergeld geen kwaad met kwaad.

Nice one! :)

waterfiets
03-08-05, 09:31
Vrijhandel lijkt mij wel degelijk een oplossing voor de derde wereld. Op het ogenblik is het zo dat europese producten zoals suiker, kippen, melkpoeder en graan voor dumpprijzen verkocht worden in de 3e wereld zodat het niet lonend is voor locale boeren om die producten te verbouwen en te verkopen. Dat komt door de europese subsidies. Tegelijkertijd geven we geld uit voor ontwikkelingshulp. Dat slaat echt helemaal nergens op. We moeten de europese landbouwsubsidies afschaffen en die local boeren in africa een kans geven.

observer
03-08-05, 10:57
Geplaatst door waterfiets
Vrijhandel lijkt mij wel degelijk een oplossing voor de derde wereld. Op het ogenblik is het zo dat europese producten zoals suiker, kippen, melkpoeder en graan voor dumpprijzen verkocht worden in de 3e wereld zodat het niet lonend is voor locale boeren om die producten te verbouwen en te verkopen. Dat komt door de europese subsidies. Tegelijkertijd geven we geld uit voor ontwikkelingshulp. Dat slaat echt helemaal nergens op. We moeten de europese landbouwsubsidies afschaffen en die local boeren in africa een kans geven. de landbouwsubsidies opheffen zal niet gebeuren met name de fransen zullen dat nooit toestaan

zou ook niet slim zijn, europa moet in zijn eigen behoeften kunnen voorzien voor zoiets vitaals als voedsel

wat wel moet stoppen is exportsubsidies, zonder deze zou europese landbouwprodukten nooit met in afrika lokaal verbouwde produkten kunnen concureren. Het is niet de export van afrikaanse produkten die op gang moet komen het is het voeden van afrika door afrika wat moet gebeuren

nard
03-08-05, 11:16
Waarom zou hier het klassieke pleidooi voor vrijhandel van David Ricardo niet opgaan, die eind 19de eeuw heeft voorgerekend dat sterk verschillende landen als Engeland en Portugal tot wederzijds voordeel met elkaar handel konden drijven?

,,De wereldhandel zit op dit moment anders in elkaar. Het gaat niet meer om twee landen die hun kleine onderlinge prijsverschillen kunnen benutten. Je hebt te maken met mondiale markten waar je alleen maar kan presteren als je op kwaliteit en prijs kan concurreren. En die prijs is vaak vertekend. Op landbouwgebied botsen de Afrikaanse producten met landbouwproducten uit de rijke landen die alleen maar goedkoper zijn omdat ze gesubsidieerd worden .


Hier zit iig geval al een (gedeeltelijke) grote onwaarheid in. Er wordt voor miljarden aan landbouwresultaten uit Afrika weggetrokken en op de westerse markt neergegooid, waarvoor gewoon door het westen betaald wordt. Over de hoogte van de prijzen kan je natuurlijk van mening verschillen. Het is uiteraard minder dan hier, maar das logisch; levensstandaard en de kosten voor leven zijn daar veel lager en zijn dus produkten goedkoper te produceren. Das vrije markt.

Het probleem zit 'm niet alleen in de europese subsidies, maar in het feit dat opbrengsten van landbouw, evenals ontwikkelingssubsidies e.d., nooit bij de mensen zelf terecht komt. Alleen een stelletje dictators en hun getrouwen spinnen er goudgaren bij. Daar zit de knijp. En Zuid-Afrika gaat al precies dezelfde kant heen, sinds de wijziging van staatsbestel die zich daar voltrokken heeft (schitterende ironie; meegestuwd in de democratische vaart der volken).
Het probleem is daar dus in belangrijke mate de staatsvormen die ze hebben; dictaturen, tribale oorlogsheren, enz. Wie de macht heeft, krijgt het geld. De hardwerkende burgers mogen er op een houtje bijten.
(En dan maar gillen in de VN om serieus genomen te worden. Ik zou zeggen; dwing dat respect eerst maar eens af.)

Dan vind ik het niet vreemd als wij onze subsidies gewoon nog even een paar jaartes overeind houden. Eerst maar verandering van staatsbestel bij het leeuwedeel van de Afrikaanse landen. Zodat of de goederen of de revenuen bij de burgers zelf terecht komen.
Maar dat vindt mijnheer van Dam kruimelwerk. Volgens mij cruciaal, maar goed.

Abu_Hurayrah
18-02-11, 18:07
Het frauduleuze economisch systeem dat wereldwijd van kracht is heeft Riba (rente) als hart.

De ledematen zijn de verschillende (incl. niet gedefinieerde) vormen van geldschepping die hieruit voortvloeien.

Met als gevolg het stimuleren van oneerlijke concurrentie: "beschaafde afpersing".

En met als uitkomst het winnen van de harten voor revoluties en opstanden die ontleent zijn aan Lenin en Marx.

Onder de schijnheilige presumptie van dat iedereen "evenveel moet verdienen" - wat weer reden voor het Westen is om het uiteindelijk als de "rode vijand" te zien. (groen levert teveel weerstand)

Oplossing: Tawbah.