Marsipulami
23-08-05, 08:22
Waarom Belgische vogels zich nog niet meteen ongerust moeten maken over de vogelgriep
Ophokken of niet ophokken?
De vogelgriep nadert: vanuit Zuidoost-Azië heeft ze nu al Rusland en Kazachstan bereikt. Nederlandse vogels, en binnenkort misschien ook Duitse, moeten in hun hok blijven, zodat ze op geen enkele manier in contact kunnen komen met trekvogels of hun uitwerpselen, maar België ziet nog geen reden om die 'ophokplicht' in te voeren. Experts achten de kans klein dat trekvogels het Belgische pluimvee zouden besmetten.
DE onheilsscenario's gaan nog sneller de wereld rond dan het virus: de vogelgriep die momenteel lelijk huishoudt in Zuidoost-Azië zou op het punt staan uit te groeien tot een wereldwijde ramp, voor vogels én mensen.
Het griepvirus H5N1 dat verantwoordelijk is voor de huidige uitbraak van vogelgriep, kan vogels én mensen besmetten, en het is bij minstens een deel van de patiënten bijzonder dodelijk. Gelukkig blijkt het weinig besmettelijk van mens op mens. Maar stel dat het virus een mutatie ondergaat waardoor het plots wél besmettelijk wordt onder mensen, zo luidt een van de onheilsscenario's, en stel dat het daarbij even dodelijk blijft, dan zou die nieuwe, besmettelijke virusstam zich in een mum van tijd over de wereld kunnen verspreiden en een rampzalige wereldwijde griepepidemie veroorzaken, zoals de beruchte 'Spaanse griep' uit 1918-1919, die veertig miljoen doden maakte. Omdat het H5N1-virus relatief sterk verschilt van de courante griepvirussen, en dus voor ons afweersysteem een heel nieuwe vijand is, hebben we er weinig verweer tegen. Ook de jaarlijkse griepprik beschermt niet tegen H5N1.
In een ander rampscenario verspreidt het virus zich eerst van vogel tot vogel over de wereld, doordat het verspreid wordt door trekvogels. Dan heeft het daarna nog rustig de tijd om ergens op de wereld een voor mensen gevaarlijke variant te ontwikkelen, en intussen kan het alvast een ravage aanrichten onder vogels en in de pluimveehouderij.
Stel bijvoorbeeld dat zieke trekvogels uit Azië in ons land over kippenkwekerijen vliegen en uitwerpselen laten vallen, of het water besmetten met het virus.
Zo'n scenario is bijzonder onwaarschijnlijk, vindt ornitholoog Walter Roggeman van het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen in Brussel, een expert in het onderzoek naar trekvogels. ,,Theoretisch bestaat de mogelijkheid,'' zegt Roggeman, ,,maar praktisch gesproken is de kans erop verwaarloosbaar.''
Om te beginnen is er allerminst een massale vogeltrek van Oost-Azië naar onze streken bezig. De vogels trekken nu en de komende tijd naar het zuiden om er te overwinteren, niet naar het noorden, naar ons. En de Aziatische vogels die naar het Midden-Oosten of Oost-Afrika trekken, keren in de lente terug naar Azië, niet naar West-Europa. De kans is zelfs klein dat ze in het zuiden andere overwinteraars besmetten die wél naar Europa vliegen, want de meeste van onze trekvogels brengen de winter eerder door in West- of Centraal-Afrika.
Er zijn wel enkele vogelsoorten die vanuit Azië over het Oeralgebergte bij ons kunnen belanden, zegt Roggeman, bijvoorbeeld de kieviet, de goudplevier of de tafeleend, ,,maar dat gaat altijd over zeer kleine aantallen vogels''. Van de kievieten die je bij ons aantreft, is maar een kleine fractie van een procent afkomstig van over de Oeral. Steltlopers zoals de zilverplevier die uit Azië hierheen komen, zoeken meestal rustige, afgelegen gebieden op, zoals de Waddenzee in Nederland, niet de omgeving van pluimveefokkerijen - dat betekent wel dat het risico in het bij waadvogels populaire Nederland iets groter zou kunnen zijn dan in België met zijn volgebouwde kust.
Daarbij komt dat de kans niet groot is dat een vogel met een dodelijke griep een tocht van enkele duizenden kilometer overleeft. Scenario's waarbij een trekvogel in Azië besmet raakt met een zwakke, relatief ongevaarlijke variant van het virus, die meebrengt, waarna die hier weer muteert naar een wél gevaarlijke variant, klinken ook niet erg waarschijnlijk.
Die redenering gaat ook op voor bijvoorbeeld de bosrietzanger, een van de weinige vogels uit onze streken die in Oost-Afrika overwintert, potentieel in besmet gezelschap uit Azië. En zelfs als zo'n zieke bosrietzanger terug tot in België zou geraken, dan is dat pas in mei volgend jaar.
De ervaring leert ook dat trekvogels de vogelgriep niet verspreiden. Daar is in het verleden nooit één bewijs van gevonden. Roggeman vindt om die redenen dat een ophokplicht in ons land momenteel weinig zin heeft - al kan het natuurlijk wel helpen om een veilig gevoel te creëren. De kippenboeren zien anders al massale preventieve ruimingen opdoemen, net als twee jaar geleden in Limburg.
Veel belangrijker dan het pluimvee beschermen tegen trekvogels, is volgens Roggeman dat er stevig de hand wordt gehouden aan de beperkingen op het transport van vogels. ,,Bij elke uitbraak die men heeft kunnen traceren, bleek de ziekte verspreid door vogeltransporten door mensen, niet door trekvogels.'' De Europese Commissie verbood op 12 augustus al de invoer van levende vogels en van pluimen uit Rusland en Kazachstan. Hoe minder transport van vogels, hoe veiliger. En de Aziatische pluimveehouderij zou baat hebben bij veel strengere hygiënische normen.
Steven Stroeykens is wetenschapsredacteur. Elke dag beantwoordt de redactie een actuele vraag.
23/08/2005 Steven Stroeykens
©Copyright De Standaard
Ophokken of niet ophokken?
De vogelgriep nadert: vanuit Zuidoost-Azië heeft ze nu al Rusland en Kazachstan bereikt. Nederlandse vogels, en binnenkort misschien ook Duitse, moeten in hun hok blijven, zodat ze op geen enkele manier in contact kunnen komen met trekvogels of hun uitwerpselen, maar België ziet nog geen reden om die 'ophokplicht' in te voeren. Experts achten de kans klein dat trekvogels het Belgische pluimvee zouden besmetten.
DE onheilsscenario's gaan nog sneller de wereld rond dan het virus: de vogelgriep die momenteel lelijk huishoudt in Zuidoost-Azië zou op het punt staan uit te groeien tot een wereldwijde ramp, voor vogels én mensen.
Het griepvirus H5N1 dat verantwoordelijk is voor de huidige uitbraak van vogelgriep, kan vogels én mensen besmetten, en het is bij minstens een deel van de patiënten bijzonder dodelijk. Gelukkig blijkt het weinig besmettelijk van mens op mens. Maar stel dat het virus een mutatie ondergaat waardoor het plots wél besmettelijk wordt onder mensen, zo luidt een van de onheilsscenario's, en stel dat het daarbij even dodelijk blijft, dan zou die nieuwe, besmettelijke virusstam zich in een mum van tijd over de wereld kunnen verspreiden en een rampzalige wereldwijde griepepidemie veroorzaken, zoals de beruchte 'Spaanse griep' uit 1918-1919, die veertig miljoen doden maakte. Omdat het H5N1-virus relatief sterk verschilt van de courante griepvirussen, en dus voor ons afweersysteem een heel nieuwe vijand is, hebben we er weinig verweer tegen. Ook de jaarlijkse griepprik beschermt niet tegen H5N1.
In een ander rampscenario verspreidt het virus zich eerst van vogel tot vogel over de wereld, doordat het verspreid wordt door trekvogels. Dan heeft het daarna nog rustig de tijd om ergens op de wereld een voor mensen gevaarlijke variant te ontwikkelen, en intussen kan het alvast een ravage aanrichten onder vogels en in de pluimveehouderij.
Stel bijvoorbeeld dat zieke trekvogels uit Azië in ons land over kippenkwekerijen vliegen en uitwerpselen laten vallen, of het water besmetten met het virus.
Zo'n scenario is bijzonder onwaarschijnlijk, vindt ornitholoog Walter Roggeman van het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen in Brussel, een expert in het onderzoek naar trekvogels. ,,Theoretisch bestaat de mogelijkheid,'' zegt Roggeman, ,,maar praktisch gesproken is de kans erop verwaarloosbaar.''
Om te beginnen is er allerminst een massale vogeltrek van Oost-Azië naar onze streken bezig. De vogels trekken nu en de komende tijd naar het zuiden om er te overwinteren, niet naar het noorden, naar ons. En de Aziatische vogels die naar het Midden-Oosten of Oost-Afrika trekken, keren in de lente terug naar Azië, niet naar West-Europa. De kans is zelfs klein dat ze in het zuiden andere overwinteraars besmetten die wél naar Europa vliegen, want de meeste van onze trekvogels brengen de winter eerder door in West- of Centraal-Afrika.
Er zijn wel enkele vogelsoorten die vanuit Azië over het Oeralgebergte bij ons kunnen belanden, zegt Roggeman, bijvoorbeeld de kieviet, de goudplevier of de tafeleend, ,,maar dat gaat altijd over zeer kleine aantallen vogels''. Van de kievieten die je bij ons aantreft, is maar een kleine fractie van een procent afkomstig van over de Oeral. Steltlopers zoals de zilverplevier die uit Azië hierheen komen, zoeken meestal rustige, afgelegen gebieden op, zoals de Waddenzee in Nederland, niet de omgeving van pluimveefokkerijen - dat betekent wel dat het risico in het bij waadvogels populaire Nederland iets groter zou kunnen zijn dan in België met zijn volgebouwde kust.
Daarbij komt dat de kans niet groot is dat een vogel met een dodelijke griep een tocht van enkele duizenden kilometer overleeft. Scenario's waarbij een trekvogel in Azië besmet raakt met een zwakke, relatief ongevaarlijke variant van het virus, die meebrengt, waarna die hier weer muteert naar een wél gevaarlijke variant, klinken ook niet erg waarschijnlijk.
Die redenering gaat ook op voor bijvoorbeeld de bosrietzanger, een van de weinige vogels uit onze streken die in Oost-Afrika overwintert, potentieel in besmet gezelschap uit Azië. En zelfs als zo'n zieke bosrietzanger terug tot in België zou geraken, dan is dat pas in mei volgend jaar.
De ervaring leert ook dat trekvogels de vogelgriep niet verspreiden. Daar is in het verleden nooit één bewijs van gevonden. Roggeman vindt om die redenen dat een ophokplicht in ons land momenteel weinig zin heeft - al kan het natuurlijk wel helpen om een veilig gevoel te creëren. De kippenboeren zien anders al massale preventieve ruimingen opdoemen, net als twee jaar geleden in Limburg.
Veel belangrijker dan het pluimvee beschermen tegen trekvogels, is volgens Roggeman dat er stevig de hand wordt gehouden aan de beperkingen op het transport van vogels. ,,Bij elke uitbraak die men heeft kunnen traceren, bleek de ziekte verspreid door vogeltransporten door mensen, niet door trekvogels.'' De Europese Commissie verbood op 12 augustus al de invoer van levende vogels en van pluimen uit Rusland en Kazachstan. Hoe minder transport van vogels, hoe veiliger. En de Aziatische pluimveehouderij zou baat hebben bij veel strengere hygiënische normen.
Steven Stroeykens is wetenschapsredacteur. Elke dag beantwoordt de redactie een actuele vraag.
23/08/2005 Steven Stroeykens
©Copyright De Standaard