PDA

Bekijk Volledige Versie : Vluchtelingen in Noord-Marokko: jarenlang zwerven en afzien voor Europese droom



Marsipulami
02-10-05, 00:08
,,Spanje haal ik nu ook nog wel''

Afrikaanse vluchtelingen in Noord-Marokko: jarenlang zwerven en afzien voor Europese droom


Een van de immigranten die tot in Ceuta konden doordringen, toont zijn verbonden handen die hij openhaalde aan de messcherpe prikkeldraad.


CEUTA - Het was een rustige nacht aan de zwaarbewaakte Spaans-Marokkaanse grensovergang in Ceuta. ,,Niemand probeerde ditmaal over het hek te springen'', zegt Jerónimo Nieto, de lokale vertegenwoordiger van de Spaanse regering. Een dag eerder voltrok zich hier een menselijk drama.


DONDERDAGOCHTEND om drie uur bestormden zeshonderd Afrikaanse vluchtelingen de metershoge hekken, in een poging de Spaanse enclave Ceuta binnen te geraken. Of Spanje of Marokko schoot, is niet duidelijk, maar er vielen vijf doden. Keita Mory uit Guinée-Bissau is zijn brede glimlach niet kwijt: ,,Ik ben hier toch maar geraakt. Spanje haal ik nu ook nog wel.''

Ceuta en Melilla zijn de enige strookjes Europa in het Afrikaanse continent. Al meer dan vijfhonderd jaar zijn de twee steden in Noord-Marokko Spaans grondgebied. Ze zijn dat gebleven, ook nadat het koninkrijk Marokko werd gevormd. Marokko heeft het daar moeilijk mee, en claimt de enclaves als Marokkaans gebied. Volgens de Spaanse versie hebben de zuiderburen echter niets te eisen, omdat de Spanjaarden er al waren voor Marokko ook maar bestond. Een anekdote misschien, maar wel eentje die uit de hand kan lopen. De twee landen voeren ook nog een symbolische strijd om het onbewoonde Spaanse Peterselie-eilandje, voor de Marokkaanse kust.

Drie jaar geleden liep de strijd om Isla Perejil zo op, dat de diplomatieke betrekkingen zelfs even werden opgeschort. De Marokkaanse soldaten die het eiland hadden ,,bezet'', werden door het Spaanse leger kordaat op andere gedachten gebracht.

Het is alsof Ceuta altijd die belangrijke, militaire vesting is gebleven.

Door zijn strategische ligging telt het op een bevolking van 70.000 zo'n 6.500 militairen. Een deel van hen bewaakt de metershoge, met prikkeldraad afgewerkte hekken aan de grens, en houdt de Poort van Europa angstvallig dicht voor indringers.

Ceuta en Melilla zijn Europees grondgebied, en dat trekt voornamelijk economische vluchtelingen aan. De enclaves bereiken, is een eerste overwinning voor hen. Van hieruit willen zij verdertrekken naar het Europese vasteland. ,,Meestal gaat het om individuele pogingen'', zegt Javier Martí, een ambtenaar bij de stad Ceuta. Vorig jaar probeerden 55 immigranten op hun eentje Ceuta binnen te dringen. ,,Maar zo'n massale poging, met honderden tegelijk, dat zagen we voor het eerst.'' In de overgangsstad is immigratie een oud zeer. ,,Deze streek trekt smokkelaars en mensenhandelaars aan, die grof geld verdienen door de Europese droom te verkopen. Dat zijn niet alleen Marokkanen, het gaat om een internationaal crimineel netwerk dat in 'ontsnappingspogingen' handelt.''

Het is de nacht die volgt op die dramatische donderdagochtend, waarbij er bij zo'n massale ontsnappingspoging vijf doden vielen. Drie aan de Marokkaanse kant, twee in Ceuta. Maar nu is de grensovergang - twee parallelle hekken met prikkeldraad erop - zwaarbewaakt en kalm.

De Spaanse rijkswachters van de guardia civil hebben versterking van het leger gekregen. Spanje heeft een noodplan opgesteld en tijdelijk tweehonderd militairen gestuurd. Een soldaat poseert grijnzend voor het hek, terwijl een collega met zijn gsm een kiekje van hem maakt. De hekken staan in een dal tussen twee heuvels, en kronkelen meer dan acht kilometer langs de grens van Ceuta.

Donderdagochtend stortten de honderden illegalen zich met ladders op het eerste hek, profiterend van de dichte mist die hen aan het oog van de Spaanse rijkswachters onttrok. Meer dan honderd raakten gewond, 37 liggen nog in het ziekenhuis. Bij een ongelukkige val braken zij een arm of een been, of haalden hun armen open aan de messcherpe prikkeldraad.

Om maar te zwijgen van de vijf doden, die aan schotwonden overleden. Uit de autopsie van Spaanse artsen blijkt dat ze in de rug geschoten werden, wat volgens Spanje erop wijst dat de Marokkanen geschoten hebben. Marokko zegt dat de Spanjaarden hebben geschoten.

,,Het materiaal dat de guardia civil gebruikte, diende alleen om de orde opnieuw te herstellen'', benadrukt Jeronimo Nieto, de regeringsvertegenwoordiger in Ceuta. Nieto heeft Ceti, het centrum waar de illegalen tijdelijk worden onderbracht, een uurtje voor bezoekers opengesteld en beantwoordt vragen. Of de Spaanse rijkswachters inderdaad enkel met rubberen kogels vuurden, laat Nieto in het midden. Uit het onderzoek moet uiteindelijk blijken wie met echte kogels schoot, klinkt het. De regeringscommissaris kondigt wel aan dat de muur - op sommige plaatsen maar twee meter hoog - overal tot zes meter wordt opgetrokken.

EEN kamer in het Centro de Estancia Temporal de Inmigrantes (CETI) staat helemaal in de belangstelling. Overal liggen krukken, en tientallen Afrikanen met gebroken ledematen, kneuzingen en opengehaalde voorarmen liggen in bed te bekomen van hun dramatische overtocht. Mohammed Salou (19) uit Guinée-Bissau zit op een stoel tegen de buitenmuur, en staart wat voor zich uit. Zijn voorarmen zitten in een verband, hij heeft ze op het scherpe hek opengehaald. De verpleegsters hebben hem net verzorgd.

Mohammed was een jongen van zeventien toen hij Guinée verliet voor de grote stap in het onbekende. Het duurde een jaar voor hij het noorden van Afrika bereikte. ,,Ik woonde al een jaar in de bossen, aan de grensovergang'', zegt Mohammed. ,,We zaten daar met zo'n driehonderd in dat bos. We probeerden te overleven, voor we onze kans grepen om het hek over te raken.'' Uiteindelijk wil hij naar het Spaanse vasteland.

,,We kennen er mensen'', vult zijn landgenoot Boubaka (30) aan. Boubaka deed acht jaar over zijn doortocht. Hij reisde met de auto, maar trok ook kilometers te voet verder. ,,Of ik mijn familie mis? Die heb ik verloren in de oorlog. Bij ons is er helemaal niks, ik wil gewoon een normaal leven.''

Wie bij de 160 nieuwe vluchtelingen van het CETI hoort, prijst zichzelf al bij al gelukkig. Ze zijn hun vrijheid kwijt, maar hebben eten en een dak boven hun hoofd. Dat is beter dan wat zij de voorbije maanden en jaren in het bos hebben meegemaakt.

Jorge Rojas werkt als arts voor de Spaanse afdeling van Artsen Zonder Grenzen (AZG), in Tanger. Nadat hij eerst de gewonden aan Marokkaanse kant heeft verzorgd, is hij ook in Ceuta een kijkje komen nemen.

,,Donderdagnacht kregen we een telefoontje, van iemand aan de grenspost'', vertelt dokter Rojas. ,,Het was een jongen die over het hek was geklauterd.

Hij zei in paniek dat hij door een kogel was geraakt.'' Toen het team van AZG ter plaatse kwam, was de jongen er niet meer. ,,We denken dat hij naar het ziekenhuis van Tetouan, zo'n dertig kilometer verderop, is gebracht.

,,Daar zijn de gewonden die aan Marokkaanse kant vielen, naartoe gebracht'', vertelt Federico Barroeta, een collega van Rojas. ,,Er vielen 25 gewonden aan onze kant, tien onder hen waren er erg aan toe.''

Het team van AZG is sinds drie jaar actief in de streek rond Tanger. ,,We zijn er in geval van spoedgevallen, maar verstrekken ook elementaire gezondheidszorg'', zegt dokter Rojas. De zwarten die in de bossen rond de grens woonden, in afwachting van hun gedroomde kans, vormen helaas absoluut geen uitzondering. ,,Ze leven er in erg precaire omstandigheden. De hygiëne laat er te wensen over en vaak is rijst het enige wat ze kunnen vinden. We moedigen vrouwen aan ons noodnummer te bellen, als zij moeten bevallen'', zegt Rojas. ,,Meer dan eens hebben ze mij pas na de bevalling opgebeld. Hun baby had dan een ontsteking aan de navelstreng, omdat ze die met een botte, en al gebruikte schaar hadden doorgeknipt.''

Ze missen een huis, hebben amper te eten, en hebben zeker de middelen niet om aan hygiëne aandacht te besteden. Daarbij komt een kwart van hen ook nog met geweld in aanraking, zo blijkt uit een recent AZG-rapport.

,,Een direct verband tussen immigratie en geweld? De cijfers zijn erg duidelijk'', zegt Barroeta van AZG. Op 10.232 consultaties bleken 2.544 immigranten niet ziek of verwond te zijn geraakt door hun precaire levensomstandigheden, maar omdat zij mishandeld werden. In haast een helft van de gevallen was dat door de Marokkaanse ordediensten, in twintig procent door de Spanjaarden, en in de overige gevallen vielen zij ten prooi aan mensenhandelaars of criminele bendes.

,,Een hoop gewonden is bijvoorbeeld ook donderdag zonder verzorging de bossen ingevlucht'', denkt dokter Rojas. ,,Als ze het wel volhouden, verbergen zij zich liever. Zeker als ze denken dat hun verwondingen niet te ernstig zijn en dat ze de pijn wel zullen volhouden. En als ze door hun mensenhandelaar zijn mishandeld, dan zijn ze zeker een vogel voor de kat. Omdat ze illegaal zijn, zullen ze het misbruik toch nooit aangeven.''

Wat gebeurt er met hen, als Spanje of Marokko hen heeft weggevoerd? ,,Aan de Marokkaans-Algerijnse grens bestaat er een soort niemandsland'', weet Rojas. ,,Het is een soort woestijnstrook. Daar laat Marokko zijn illegalen meer dan eens achter.'' Rojas heeft al een moeder met baby behandeld, die in Marokko waren opgepakt en daarna zonder pardon in het woestijnachtige grensgebied werden gedumpt.

Spanje vangt de illegalen van afgelopen donderdag dus voorlopig op in het Ceti, maar staat eigenlijk machteloos. Als illegalen een bevel krijgen het grondgebied te verlaten, kan Spanje er amper op toezien dat ze dat ook doen. Spanje heeft geen uitwijzingsakkoord met de Afrikaanse landen. Libië en de voormalige kolonisator Italië sloten wel zo'n akkoord af, maar dat zag Europa niet zo graag gebeuren - het regime in Tripoli wordt ervan verdacht mensenrechten niet bepaald hoog in het vaandel te dragen.

Een extra probleem dat een gedwongen repatriëring in de weg staat, is dat de meeste Afrikaanse landen hun emigranten niet eens terugwillen. Zij teren voor een stuk op het geld dat de emigranten naar hun achtergebleven families terugsturen. Omdat de meeste Afrikaanse vluchtelingen tijdens hun doortocht op de koop toe van identiteit veranderen, valt hun echte vaderland vaak niet meer te achterhalen.

,,Clandestiene immigratie is niet alleen een zorg voor de landen aan de Middellandse Zee'', zegt Tomás Bárbulo van de Spaanse krant El Pais. ,,De andere Europese landen moeten dit als een gedeeld probleem beschouwen, niet als een ver-van-mijn-bedshow. Meer dan de helft van de immigranten in Noord-Marokko en Spanje probeert immers in de EU te raken.''

Ine Roox