~Panthera~
13-10-05, 15:21
Muhammad Yunus: ‘Elk mens is een ondernemer’
Dominique Haijtema
In de tweede serie over leiderschap in de 21ste eeuw spreekt Management Team met opmerkelijke bestuurders die leiderschap in de praktijk brengen. Het eerste gesprek is met de Bengaalse econoom Muhammad Yunus, de uitvinder van het microkrediet. Zijn droom? Een wereld zonder armoede.
Het is muisstil in de afgeladen zaal van de Rode Hoed. Af en toe schuift iemand zachtjes op de ongemakkelijke houten stoelen heen en weer. Iedereen luistert gefascineerd naar het rustige verhaal van een charismatische oude man met wit haar en indrukwekkende bruine ogen. Op uitnodiging van tijdschrift Ode is de Bengaalse econoom Muhammad Yunus, geestelijk vader van het microkrediet, twee dagen in Amsterdam. Zijn agenda is bomvol. Besprekingen met bankiers, koffie met Maxima – de VN-ambassadrice van het microkrediet – en talloze interviews. Geduldig vertelt de goedlachse Yunus keer op keer hoe hij de wereld veranderde. Een verhaal dat zijn toehoorders nooit meer vergeten. Het is het verhaal van de Grameen Bank (‘volksbank’ in het Bengaals) in Bangladesh, die werd opgericht in 1983. Als professor in de economie was Yunus de hele dag bezig met analyses en grote getallen. Maar voor de deur stierven zijn landgenoten van de honger. Hij voelde zich leeg en ging op onderzoek uit. Hij kwam er achter dat een groep van 42 mensen gezamenlijk een schamele 27 dollar nodig had om zelfstandig een klein bedrijf te runnen. Hij leende hun het geld om iets voor iemand anders te kunnen betekenen en zich niet langer achter theorieën in een ivoren toren te verstoppen. En kreeg het geld terug. De economieprofessor raakte ervan overtuigd dat kleine leningen wonderen kunnen doen. Maar de bankiers die hij benaderde verklaarden hem voor gek. Ze zagen niets in het idee krediet te verstrekken aan arme mensen. Dus besloot Yunus zichzelf garant te stellen om leningen te krijgen en die vervolgens door te geven. Het kon toch niet zo zijn dat banken alleen geld geven aan mensen die het het minst nodig hebben? Dat tweederde van de wereldbevolking niet kredietwaardig is? Nee, redeneerde hij, het zijn de banken die niet menswaardig zijn.Inmiddels heeft de Grameen Bank 1500 vestigingen die service verlenen in 55.000 dorpen. De bank heeft vijf miljoen leners waarvan 96 procent vrouw. Het is de ervaring van Grameen dat het geld dat vrouwen krijgen de familie meer ten goede komt dan wanneer het aan de man wordt gegeven. Het kostte de medewerkers van de Grameen Bank jaren om de Bengaalse vrouwen zo ver te krijgen geld te accepteren. Traditioneel zijn het alleen mannen die voor krediet in aanmerking komen. Bijna honderd procent van de leningen wordt terugbetaald. Mede dankzij de Grameen Bank is de armoede in Bangladesh verminderd en het inkomen van de bevolking gestegen. Yunus riep jaren geleden dat in 2005 honderd miljoen families een microkrediet zullen hebben. Hij kreeg gelijk. De man die door alles en iedereen voor gek werd verklaard heeft nu, in het jaar van het microkrediet, talloze prijzen en nominaties op zijn naam staan.Het slotapplaus in de Rode Hoed is oorverdovend. De staande ovatie onvermijdelijk. Hier en daar worden enkele tranen weggepinkt.
Waarom raken mensen zo ontroerd door uw verhaal?
“Omdat ik iets zeg dat hun hart raakt. Het raakt de kern van mensen. Al die kansen en mogelijkheden die wij hebben. Hoe kan het zo simpel zijn? Waarom heb ik het niet eerder gezien? Deze man vertelt niet een of ander sprookje. Als ik een Harry Potter-verhaal had voorgedragen was er niets gebeurd. Het verhaal van de Grameen Bank is waargebeurd en dat is wat hun raakt en enthousiast maakt.“Ik sprak vanmiddag nog met een groep bankiers over de kredieten die wij aan bedelaars geven en ook zij werden emotioneel. Bankiers staan nou niet bepaald bekend om hun heftige emoties. Ze hadden er nog nooit over nagedacht dat je ook met bedelaars zaken kunt doen.”
Wat is uw droom?
“Mijn drive is een wereld zonder armoede en oorlog. Dat we alles met elkaar kunnen regelen. En dat er voor iedereen voldoende mogelijkheden zijn zich te ontwikkelen. Of mensen daar gebruik van maken is hun keuze, maar de opties zijn er.”
Is dat mogelijk?
“Het moet mogelijk zijn. Dan is het een betere wereld. Wat zou dromen anders voor nut hebben? Als ik van eten droom, droom ik toch ook van het best mogelijke eten? Laat ons gezamenlijk van een mooie wereld dromen. Alleen al het denken aan een betere wereld zal de wereld verbeteren. Als we ons alleen slechte dingen voorstellen, zullen die gebeuren. Dat is de kracht van de verbeelding. “Ik wil graag dat jonge mensen op school hun eigen wereld leren inrichten, ook al kennen ze of begrijpen ze die wereld nog helemaal niet. Dan kunnen ze hun ideeën bespreken, met elkaar dromen en kijken naar de overeenkomsten.”
U krijgt de nodige prijzen en erkenning voor uw werk. U wordt zelfs getipt als Nobelprijswinnaar. Had u dat verwacht?
“Nee. Toen ik met Grameen Bank begon, deed ik dat om bekendheid te verkrijgen. Ik was bezig met een lokaal probleem waarvan mijn omgeving zei dat ik het niet kon oplossen. Volgens hen kon je arme mensen simpelweg geen geld lenen. Daar werd ik woest van en ging het dus maar zelf doen. Maar snel genoeg realiseerde ik me dat het niet alleen een regionaal probleem was, maar een wereldwijd probleem. “Ik begon tegen alles en iedereen aan te praten, maar werd voor gek verklaard. Inmiddels is duidelijk dat het wel mogelijk is. Elke prijs is een erkenning dat wat ik zeg en doe ergens op slaat. Daar ben ik natuurlijk blij mee. Dat is fantastisch. Ik word heel blij als een zaal met studenten die ik toespreek enthousiast raakt. Want op hun schouders gaat de wereld breken als er niet snel iets verandert, niet op de mijne.”
Wat is het grootste compliment dat iemand u kan maken?
“Als mensen gaan geloven dat een wereld zonder armoede mogelijk is.”
De Amerikaanse managementdeskundige Stephen Covey zegt dat leiderschap een keuze is, geen positie. Bent u het daar mee eens?
“De positie maakt de leider en soms maakt de leider de positie. Een positie is niet noodzakelijk om een leider te zijn. Het gaat erom of mensen naar je luisteren. Aan de andere kant kan de positie er ook voor verantwoordelijk zijn dat je een leider wordt. Het kan dus allebei. Als je een hoge positie bekleedt en er niet wijs mee om gaat, ben je geen leider. Dan leid je niet. Een hoge positie is een voordeel, maar hoe je ermee omgaat is aan jou. Je kan er net zo makkelijk weer van afvallen.”
Ziet u zichzelf als leider?
“Dat zouden anderen moeten beoordelen. Maar goed, ik bekleed en gebruik de positie van een leider en de mensen binnen mijn bedrijf hebben het van mij geaccepteerd. Het werkt goed. Dus ja, ik denk dat ik de persoonlijkheid of belangrijke eigenschappen van een leider heb.”
Wat zijn dat voor eigenschappen?
“Vooruit kunnen denken. De realiteit kunnen inschatten en anders interpreteren dan de meeste. De juiste richting aanvoelen en aangeven. Alsof je in het midden van de oceaan bent, waar iedereen een andere kant op wil. De leider bepaalt de richting en als het land verschijnt, krijgt hij gelijk en krijgen de mensen het vertrouwen dat hij een goede leider is. In de meeste gevallen moet de leider in de toekomst gelijk krijgen ook al lijken zijn ideeën in eerste instantie nergens op te slaan. Je trackrecord rechtvaardigt je positie. “Als leider moet je je volgers begrijpen. Ik moet in staat zijn besluiten te nemen die medewerkers kunnen uitvoeren. Ik kan niet met wilde plannen komen waar geen hond iets van begrijpt. En pas als de taken zijn uitgevoerd zien medewerkers dat zij iets hebben gedaan wat in eerste instantie onmogelijk leek. Daar heb je ze stuk voor stuk doorheen geleid. Het potentieel van mensen herkennen en weten wie wat het beste kan doen – teambuilding dus – is tevens een van de belangrijkste eigenschappen.”
Dominique Haijtema
In de tweede serie over leiderschap in de 21ste eeuw spreekt Management Team met opmerkelijke bestuurders die leiderschap in de praktijk brengen. Het eerste gesprek is met de Bengaalse econoom Muhammad Yunus, de uitvinder van het microkrediet. Zijn droom? Een wereld zonder armoede.
Het is muisstil in de afgeladen zaal van de Rode Hoed. Af en toe schuift iemand zachtjes op de ongemakkelijke houten stoelen heen en weer. Iedereen luistert gefascineerd naar het rustige verhaal van een charismatische oude man met wit haar en indrukwekkende bruine ogen. Op uitnodiging van tijdschrift Ode is de Bengaalse econoom Muhammad Yunus, geestelijk vader van het microkrediet, twee dagen in Amsterdam. Zijn agenda is bomvol. Besprekingen met bankiers, koffie met Maxima – de VN-ambassadrice van het microkrediet – en talloze interviews. Geduldig vertelt de goedlachse Yunus keer op keer hoe hij de wereld veranderde. Een verhaal dat zijn toehoorders nooit meer vergeten. Het is het verhaal van de Grameen Bank (‘volksbank’ in het Bengaals) in Bangladesh, die werd opgericht in 1983. Als professor in de economie was Yunus de hele dag bezig met analyses en grote getallen. Maar voor de deur stierven zijn landgenoten van de honger. Hij voelde zich leeg en ging op onderzoek uit. Hij kwam er achter dat een groep van 42 mensen gezamenlijk een schamele 27 dollar nodig had om zelfstandig een klein bedrijf te runnen. Hij leende hun het geld om iets voor iemand anders te kunnen betekenen en zich niet langer achter theorieën in een ivoren toren te verstoppen. En kreeg het geld terug. De economieprofessor raakte ervan overtuigd dat kleine leningen wonderen kunnen doen. Maar de bankiers die hij benaderde verklaarden hem voor gek. Ze zagen niets in het idee krediet te verstrekken aan arme mensen. Dus besloot Yunus zichzelf garant te stellen om leningen te krijgen en die vervolgens door te geven. Het kon toch niet zo zijn dat banken alleen geld geven aan mensen die het het minst nodig hebben? Dat tweederde van de wereldbevolking niet kredietwaardig is? Nee, redeneerde hij, het zijn de banken die niet menswaardig zijn.Inmiddels heeft de Grameen Bank 1500 vestigingen die service verlenen in 55.000 dorpen. De bank heeft vijf miljoen leners waarvan 96 procent vrouw. Het is de ervaring van Grameen dat het geld dat vrouwen krijgen de familie meer ten goede komt dan wanneer het aan de man wordt gegeven. Het kostte de medewerkers van de Grameen Bank jaren om de Bengaalse vrouwen zo ver te krijgen geld te accepteren. Traditioneel zijn het alleen mannen die voor krediet in aanmerking komen. Bijna honderd procent van de leningen wordt terugbetaald. Mede dankzij de Grameen Bank is de armoede in Bangladesh verminderd en het inkomen van de bevolking gestegen. Yunus riep jaren geleden dat in 2005 honderd miljoen families een microkrediet zullen hebben. Hij kreeg gelijk. De man die door alles en iedereen voor gek werd verklaard heeft nu, in het jaar van het microkrediet, talloze prijzen en nominaties op zijn naam staan.Het slotapplaus in de Rode Hoed is oorverdovend. De staande ovatie onvermijdelijk. Hier en daar worden enkele tranen weggepinkt.
Waarom raken mensen zo ontroerd door uw verhaal?
“Omdat ik iets zeg dat hun hart raakt. Het raakt de kern van mensen. Al die kansen en mogelijkheden die wij hebben. Hoe kan het zo simpel zijn? Waarom heb ik het niet eerder gezien? Deze man vertelt niet een of ander sprookje. Als ik een Harry Potter-verhaal had voorgedragen was er niets gebeurd. Het verhaal van de Grameen Bank is waargebeurd en dat is wat hun raakt en enthousiast maakt.“Ik sprak vanmiddag nog met een groep bankiers over de kredieten die wij aan bedelaars geven en ook zij werden emotioneel. Bankiers staan nou niet bepaald bekend om hun heftige emoties. Ze hadden er nog nooit over nagedacht dat je ook met bedelaars zaken kunt doen.”
Wat is uw droom?
“Mijn drive is een wereld zonder armoede en oorlog. Dat we alles met elkaar kunnen regelen. En dat er voor iedereen voldoende mogelijkheden zijn zich te ontwikkelen. Of mensen daar gebruik van maken is hun keuze, maar de opties zijn er.”
Is dat mogelijk?
“Het moet mogelijk zijn. Dan is het een betere wereld. Wat zou dromen anders voor nut hebben? Als ik van eten droom, droom ik toch ook van het best mogelijke eten? Laat ons gezamenlijk van een mooie wereld dromen. Alleen al het denken aan een betere wereld zal de wereld verbeteren. Als we ons alleen slechte dingen voorstellen, zullen die gebeuren. Dat is de kracht van de verbeelding. “Ik wil graag dat jonge mensen op school hun eigen wereld leren inrichten, ook al kennen ze of begrijpen ze die wereld nog helemaal niet. Dan kunnen ze hun ideeën bespreken, met elkaar dromen en kijken naar de overeenkomsten.”
U krijgt de nodige prijzen en erkenning voor uw werk. U wordt zelfs getipt als Nobelprijswinnaar. Had u dat verwacht?
“Nee. Toen ik met Grameen Bank begon, deed ik dat om bekendheid te verkrijgen. Ik was bezig met een lokaal probleem waarvan mijn omgeving zei dat ik het niet kon oplossen. Volgens hen kon je arme mensen simpelweg geen geld lenen. Daar werd ik woest van en ging het dus maar zelf doen. Maar snel genoeg realiseerde ik me dat het niet alleen een regionaal probleem was, maar een wereldwijd probleem. “Ik begon tegen alles en iedereen aan te praten, maar werd voor gek verklaard. Inmiddels is duidelijk dat het wel mogelijk is. Elke prijs is een erkenning dat wat ik zeg en doe ergens op slaat. Daar ben ik natuurlijk blij mee. Dat is fantastisch. Ik word heel blij als een zaal met studenten die ik toespreek enthousiast raakt. Want op hun schouders gaat de wereld breken als er niet snel iets verandert, niet op de mijne.”
Wat is het grootste compliment dat iemand u kan maken?
“Als mensen gaan geloven dat een wereld zonder armoede mogelijk is.”
De Amerikaanse managementdeskundige Stephen Covey zegt dat leiderschap een keuze is, geen positie. Bent u het daar mee eens?
“De positie maakt de leider en soms maakt de leider de positie. Een positie is niet noodzakelijk om een leider te zijn. Het gaat erom of mensen naar je luisteren. Aan de andere kant kan de positie er ook voor verantwoordelijk zijn dat je een leider wordt. Het kan dus allebei. Als je een hoge positie bekleedt en er niet wijs mee om gaat, ben je geen leider. Dan leid je niet. Een hoge positie is een voordeel, maar hoe je ermee omgaat is aan jou. Je kan er net zo makkelijk weer van afvallen.”
Ziet u zichzelf als leider?
“Dat zouden anderen moeten beoordelen. Maar goed, ik bekleed en gebruik de positie van een leider en de mensen binnen mijn bedrijf hebben het van mij geaccepteerd. Het werkt goed. Dus ja, ik denk dat ik de persoonlijkheid of belangrijke eigenschappen van een leider heb.”
Wat zijn dat voor eigenschappen?
“Vooruit kunnen denken. De realiteit kunnen inschatten en anders interpreteren dan de meeste. De juiste richting aanvoelen en aangeven. Alsof je in het midden van de oceaan bent, waar iedereen een andere kant op wil. De leider bepaalt de richting en als het land verschijnt, krijgt hij gelijk en krijgen de mensen het vertrouwen dat hij een goede leider is. In de meeste gevallen moet de leider in de toekomst gelijk krijgen ook al lijken zijn ideeën in eerste instantie nergens op te slaan. Je trackrecord rechtvaardigt je positie. “Als leider moet je je volgers begrijpen. Ik moet in staat zijn besluiten te nemen die medewerkers kunnen uitvoeren. Ik kan niet met wilde plannen komen waar geen hond iets van begrijpt. En pas als de taken zijn uitgevoerd zien medewerkers dat zij iets hebben gedaan wat in eerste instantie onmogelijk leek. Daar heb je ze stuk voor stuk doorheen geleid. Het potentieel van mensen herkennen en weten wie wat het beste kan doen – teambuilding dus – is tevens een van de belangrijkste eigenschappen.”