PDA

Bekijk Volledige Versie : Aboe Zaid over tegenstrijdigheden in de koran



echnaton
27-10-05, 09:07
’Openbaringen zijn tweerichtingsverkeer’

door Eildert Mulder

Binnenkort krijgt hij de Ibn Rushdprijs. De Egyptische korangeleerde Nasr Aboe Zaid werd beroemd toen een rechtbank hem veroordeelde als ’geloofsafvallige’. Vlijmscherp fileert de balling uit Leiden de opvattingen van zijn tegenstanders, maar zonder te breken met de islamitische traditie.

Aboe Zaid is een laatbloeier. Toen hij veertien was overleed zijn vader en moest hij de kost verdienen. De technische school bood de snelste weg naar een broodwinning. Hij specialiseerde zich in radiotechniek. Bijna tot zijn dertigste moest hij wachten, tot hij zich voluit kon wijden aan zijn passie, de Arabische taal en de Koran.

Heeft zijn benadering van de Koran te maken met zijn vroegere werk als radiotechnicus?

Aboe Zaid moet lachen bij die vraag. In de cafetaria van station Leiden heeft hij zojuist zijn visie op de Koran ontvouwd: „De openbaring is het resultaat van de interactie tussen het goddelijke en het menselijke. Beide hebben hun sporen achtergelaten. Ze zeggen vaak dat de openbaring de geschiedenis heeft gemaakt. Maar het omgekeerde is ook waar, de geschiedenis heeft ook de openbaring beïnvloed.”

Aboe Zaid, die als jonge kostwinner experimenteerde met communicatietechniek, is als wetenschapper nog steeds bezig met communicatie, nu tussen het goddelijke en het menselijke. Hij ziet die als tweerichtingsverkeer.

In Egypte botste hij hard op de grenzen van de vrijheid van meningsuiting. De opvatting dat er in de Koran ook menselijke elementen zitten, bracht hem in de tweede helft van de jaren negentig zwaar in problemen. Een rechtbank bepaalde zelfs dat hij een geloofsafvallige was.

Consequentie: hij en zijn vrouw zouden moeten scheiden, tenminste als ze in Egypte wilden blijven, omdat een moslimvrouw daar niet getrouwd mag zijn met een ongelovige.

De Universiteit Leiden haalde het echtpaar naar Nederland. Op dit moment is Aboe Zaid werkzaam aan de Universiteit van Humanistiek in Utrecht, de Leidse Universiteit en het Wissenschaftkolleg in Berlijn.

De Egyptische rechters dachten er misschien anders over, toch predikt Aboe Zaid geen revolutie. Zelf blijft hij met beide benen in de islamtische traditie staan. Maar tegelijkertijd toont hij felle interesse voor nieuwe ontwikkelingen in het koranonderzoek, ook als die van niet- moslims komen.

Hij weet van de pogingen om duistere gedeelten van de Koran te verklaren vanuit een andere taal dan het Arabisch, het verwante Aramees. Hij is blij met de overigens door een fatwa getroffen Arabische vertaling van de werken van de negentiende-eeuwse Duitse korankenneer Nöldeke, die hij bewondert.

Gooi de deuren en ramen open, lijkt zijn lijfspreuk. Toch lijkt hij eerder een hervormer dan een beeldenstormer. Er gaapt een diepe kloof tussen hem en anderen, die vanuit dezelfde traditie tot geheel tegengestelde conclusies komen.

Tegenstrijdigheden in de Koran vormen Aboe Zaids uitgangspunt. Dat geldt voor zijn tegenstanders overigens ook, zij het op een heel andere manier, zo laat hij zien. Het heilige boek bevat verzen vol van liefde en tolerantie. Maar andere gedeelten zijn gewelddadig. Aboe Zaid: „Je kunt uit de Koran argumenten halen voor het doden van mensen. Maar vreedzame mensen kunnen in de Koran evengoed steun vinden voor hun standpunt.”

In de loop van de eeuwen hebben moslims uiteenlopende oplossingen bedacht voor de tegenstrijdigheden. Al-Kaida, om een extreeem voorbeeld te noemen, heft de tegenstrijdigheden op door de Koran als volledig goddelijk te beschouwen, zodat je geen vragen hoeft of zelfs mag stellen.

Vromer kan niet, zo lijkt het. Maar dat is schijn, want de veronderstelde totale goddelijkheid van de Koran geeft mensen juist een vrijbrief om met de heilige tekst te doen wat ze zelf willen. Nooit hoeven ze zich af te vragen of een opdracht of een aansporing in de Koran misschien alleen maar voor bepaalde situaties geldt of gold. Want de tekst staat boven ruimte en tijd en geldt dus overal en in alle situaties op dezelfde, absolute wijze.

Aboe Zaid: ,,Ze zien de Koran als een schat, waaruit ze kunnen graaien wat ze maar willen, om te kunnen doen wat ze maar willen.”

Tegen die opvatting van de heilige, tijdloze grabbelton pleit dat er in de Koran historische verwijzingen zijn naar gebeurtenissen in het leven van de profeet. Ook komen er uitspraken in voor over de grote mogendheden van destijds, de Perzen en Byzantijnen.

Moslimtheologen uit de eerste eeuwen hadden een andere oplossing voor de tegenstrijdigheden, subtieler dan die van Al-Kaida. Lastige verzen deden ze af als beeldspraak. Maar er dreigt dan wel willekeur want op alles wat niet in je kraam past kun je naar believen het etiket ’allegorie’ plakken.

Later botsten ook islamitische wetsgeleerden op de tegenstrijdigheden. Zij beschouwden de Koran als het fundament voor islamitische wetgeving. Ze hadden daarom een eenduidige korantekst nodig. Ze vonden een kraakheldere oplossing, door onderscheid te maken tussen oude en jonge openbaringen. De Koran werd niet in een keer als één boek geopenbaard, maar in gedeelten, over een periode van tientallen jaren.

Als er een tegenstelling is tussen korangedeelten dan kijken de wetsgeleerden welke het jongst zijn. Volgens hen ontkrachten jonge openbaringen oudere, als ze daarmee in strijd zijn. Ze gaan met koranverzen om zoals moderne juristen met gerechtelijke uitspraken, bij de vorming van jurisprudentie. Ook die kijken vooral naar de meest recente uitspraken van rechters.

De oplossing van de wetsgeleerden heeft de schoonheid van de eenvoud, een blik op de kalender is voldoende. Jammer is wel dat ze daardoor de tolerantie laten sneuvelen, want die is in de oudere koranopenbaringen beter terug te vinden dan in de jongere.

De eerste openbaringen kreeg Mohammed in zijn geboorteplaats Mekka. Toen stadgenoten zich begonnen te ergeren aan de nieuwe boodschap weken Mohammed en zijn aanhangers uit naar Medina. Vanuit die stad voerden ze oorlog met de achtergebleven Mekkanen.

Korangedeelten uit de Mekkaanse periode zijn tolerant. De verzen uit Medina daarentegen ademen een sfeer van oorlog. Aboe Zaid: ,,In de Mekkaanse periode vormden de moslims een minderheid. Minderheden hebben behoefte aan tolerantie.”

In Medina kregen de moslims, legt Aboe Zaid uit, door de geschiedenis een oorlog opgedrongen. Dat was van invloed op de openbaringen, die steeds harder werden. Volgens de wetsgeleerden zijn de laatste openbaringen definitief en hebben de eerste, uit Mekka dus, geen waarde.

Maar de openbaringen in Medina weerspiegelen de wereld van stammenoorlogen, een heel speciale context, die sterk afwijkt van de moderne tijd. Het kan best zijn dat Mekkaanse teksten, die wetsgeleerden opzij hebben geschoven omdat ze te oud zijn, juist beter aansluiten op de moderne tijd. Aboe Zaid: ,,De Koran biedt verschillende opties en die wil ik openhouden.”

Aboe Zaids kernwoord luidt: context. Het is monnikenwerk, maar pas wanneer je weet in welke historische of andere context een openbaring staat weet je of en in welke situaties je er iets mee kunt.

Hij is niet de eerste die deze werkwijze voorstelt. Ook vroeger hebben geleerden zich beziggehouden met de omstandigheden waarin een koranopenbaring tot stand kwam.

Aboe Zaid is dan ook geen beeldenstormer maar gewoon iemand die opkomt voor tolerantie en vrijheid. Dat hij daarbij stevig vasthoudt aan de islamitische traditie maakt hem extra gevaarlijk voor zijn orthodoxe en extremistische tegenstanders.

’Rechtszaak tegen mij was politieke strijd’

Aboe Zaid, over zijn proces eind jaren negentig: „Het ging niet echt over mijn opvattingen. Mijn boeken zijn later trouwens vertaald in het Turks, Perzisch en Indonesisch. Het was een politieke strijd. De islamisten eisten van de regering dat die de godsdienst beschermde en liberalen wilden vrijheid van meningsuiting. De regering vond het prachtig, want zolang de oppositie verdeeld is, dreigt er geen gevaar.”

Trouw, 27 oktober 2005

freya
27-10-05, 09:13
Geplaatst door echnaton
Zelf blijft hij met beide benen in de islamtische traditie staan. Maar tegelijkertijd toont hij felle interesse voor nieuwe ontwikkelingen in het koranonderzoek, ook als die van niet- moslims komen.


Maar dat kan toch helemaal niet GJ ?! :student:

David
27-10-05, 09:16
Geplaatst door freya
Maar dat kan toch helemaal niet GJ ?! :student:


Felle interesse moet ook verboden worden. :cheefbek:

echnaton
27-10-05, 10:04
Geplaatst door freya
Maar dat kan toch helemaal niet GJ ?! :student:

Waarom niet?

sjaen
27-10-05, 10:44
Geplaatst door echnaton
[SIZE=3][B]
In Egypte botste hij hard op de grenzen van de vrijheid van meningsuiting. De opvatting dat er in de Koran ook menselijke elementen zitten, bracht hem in de tweede helft van de jaren negentig zwaar in problemen. Een rechtbank bepaalde zelfs dat hij een geloofsafvallige was.

Consequentie: hij en zijn vrouw zouden moeten scheiden, tenminste als ze in Egypte wilden blijven, omdat een moslimvrouw daar niet getrouwd mag zijn met een ongelovige.


Tolerant
=verdraagzaamheid jegens andersdenkenden=

http://www.cosgan.de/images/midi/boese/u020.gif

Mohajir
27-10-05, 11:19
Geplaatst door freya
Maar dat kan toch helemaal niet GJ ?!
Geplaatst echnaton
Waarom niet? ja dat vraag ik me ook af????????????????

freya
27-10-05, 12:33
Geplaatst door echnaton
Waarom niet?

Dat past helemaal niet in het beeld dat jij van moslims en de islam hebt.

Je hebt hier nu al zo vaak geschreven dat er in de islam geen kritiek mogelijk is, geen verlichting heeft plaatsgevonden enz enz., dat ik nu niet kan geloven dat jij zomaar klakkeloos aanneemt dat iemand als Abou Zaid werkelijk overtuigd moslim is.

waterfiets
27-10-05, 12:51
Als ik bovenstaande uitleg van Zaid lees vraag ik mij wel af of hij de Koran als het woord van God ziet of als een visie op het Goddelijke door Mohammed en zijn tijdgenoten.

echnaton
27-10-05, 13:05
Geplaatst door freya
Dat past helemaal niet in het beeld dat jij van moslims en de islam hebt.

Je hebt hier nu al zo vaak geschreven dat er in de islam geen kritiek mogelijk is, geen verlichting heeft plaatsgevonden enz enz., dat ik nu niet kan geloven dat jij zomaar klakkeloos aanneemt dat iemand als Abou Zaid werkelijk overtuigd moslim is.

In de eerste plaats leg je mij woorden in de mond. Dat in de islam geen kritiek mogelijk is heb ik echt nooit gezegd. Dat kan ik ook helemaal niet gezegd hebben want dat is mijn mening helemaal niet.
Ten tweede: natuurlijk geloof ik wel dat hij overtuigd moslim is. Het Stel je voor dat ik dat in twijfel zou trekken. Dat zou wel erg aanmatigend zijn.
Wat je opmerking over verlichting betreft: het is wel veelzeggend dat zijn korankritiek Aboe Zaid op heel wat onaangenaamheden kwam te staan in zijn geboorteland Egypte.

freya
27-10-05, 13:35
Geplaatst door echnaton
In de eerste plaats leg je mij woorden in de mond. Dat in de islam geen kritiek mogelijk is heb ik echt nooit gezegd. Dat kan ik ook helemaal niet gezegd hebben want dat is mijn mening helemaal niet.

Ach ik herinner mij zo maar wat opmerkingen van jou over bv moslima's die geen kritisch geluid durven laten horen enzo :rolleyes:



Ten tweede: natuurlijk geloof ik wel dat hij overtuigd moslim is. Het Stel je voor dat ik dat in twijfel zou trekken. Dat zou wel erg aanmatigend zijn.

Bravo


Wat je opmerking over verlichting betreft: het is wel veelzeggend dat zijn korankritiek Aboe Zaid op heel wat onaangenaamheden kwam te staan in zijn geboorteland Egypte.

En Abou Zaid put geen inspiratie uit verlichte stromingen in de islam?
En is zelf geen verlicht islamitisch denker?
Maakt geen deel uit van een nieuwe verlichte stroming in de islam?

echnaton
27-10-05, 14:34
Geplaatst door freya
Ach ik herinner mij zo maar wat opmerkingen van jou over bv moslima's die geen kritisch geluid durven laten horen enzo :rolleyes:




Bravo



En Abou Zaid put geen inspiratie uit verlichte stromingen in de islam?
En is zelf geen verlicht islamitisch denker?
Maakt geen deel uit van een nieuwe verlichte stroming in de islam?

Ga maar lekker in discussie met de GJ die je zelf geschapen hebt maar val mij daar niet mee lastig.