Juliette
31-10-05, 19:16
Vlaanderen blijft kampen met overbemesting omdat de grondoorzaken niet worden aangepakt, meent Luc Vankrunkelsven van de landbouwwerkgroep Wervel. Over agrobusiness aan weerskanten van de oceaan: het sojaverhaal.
'Het mestprobleem is in feite een sojaprobleem', zegt Luc Vankrunkelsven. Het is een nagel waar hij al jaren op klopt, als een roepende in de woestijn. Eind september werd ons land, zoals verwacht, Europees veroordeeld omdat het de overbemesting onvoldoende heeft aangepakt. Tegelijk bleek uit een overheidsrapport dat de kwaliteit van het Vlaamse water er niet op vooruitgaat en te veel nitraten blijft bevatten. Ondanks een daling in de afgelopen jaren, blijft Vlaanderen kampen met bijna zes miljoen varkens. 'En wat eten varkens? Veel sojameel. Zonder de verwerking van goedkope overzeese soja in krachtvoer, was die enorme bio-industrie in Vlaanderen en West-Europa nooit kunnen opkomen.'
Nu groeien er helemaal geen sojabonen in Vlaanderen, en nauwelijks in Europa. Maar ze worden in grote schepen aangevoerd door multinationals, zoals het Amerikaanse Cargill, dat al in de negentiende eeuw de graanhandel domineerde, en er de voorbije decennia de sojabusiness heeft bijgenomen. Dat is het gevolg van een handelsakkoord dat in 1962 werd afgesloten.
De Europese gemeenschap mocht van Amerika haar eigen landbouwproducten beschermen, op voorwaarde dat ze veevoedergrondstoffen onbeperkt en zonder heffingen zou toelaten. In de jaren daarna stroomden in onze havens miljoenen tonnen soja binnen, op de eerste plaats via het zogenaamde 'Gat van Rotterdam'. Daarom zit de grondloze bio-industrie nu vooral geconcentreerd rond de havens, in Vlaanderen, Nederland, Noord-Frankrijk en Noord-Duitsland. Maar Rotterdam is als grootste importeur inmiddels voorbijgestoken door de Chinezen.
De sojaplant was vroeger een heilige plant in China, waar ze al vijfduizend jaar verbouwd wordt. De bonen van het peulgewas bevatten veel olie én eiwitten, die nu in talloze voedingswaren en andere producten worden verwerkt. Maar 65 procent van alle soja ter wereld verdwijnt in de trog van varkens, kippen en andere dieren. 'En dat is een verspilling van eiwitten', zegt Vankrunkelsven.
Luc Vankrunkelsven is een norbertijn uit Averbode, die precies vijftien jaar geleden de kritische landbouwwerkgroep Wervel stichtte. Enkele jaren geleden trok hij, geïnspireerd door Dom Hélder Câmara, naar zijn geliefde Brazilië, waar hij aan vorming doet van lokale boerenleiders, en vooral dan inzake de sojateelt en de wereldhandel. Het voorbije jaar liep er een uitwisselingsprogramma van Vlaamse en Braziliaanse boeren. Vanuit Brazilië stuurde Vankrunkelsven 'soja-flitsen' naar het thuisfront, die hij nu gebundeld heeft in het boek Kruisende schepen in de nacht (Dabar-Luyten/Wervel).
DE SOJAKONING
Brazilië is al langer in de ban van het 'groene goud' en heeft zijn economisch herstel van de voorbije jaren mee aan soja te danken. Het begon al in de jaren zestig en zeventig met de door Amerika gepromote 'groene revolutie'. In de zuidelijke deelstaten werd massaal soja aangeplant, waarvoor bossen werden afgebrand en kleine boeren van het platteland verdreven.
In de jaren tachtig en negentig rukte de soja op naar het noorden, waar in de centrale deelstaat Mato Grosso grote stukken Amazonewoud en savanne werden (en worden) ontgonnen. De sojateelt is makkelijk te mechaniseren en schept relatief weinig arbeid. De grootgrondbezitters verdienen fortuinen aan de teelt, die in dollars en niet in lokale real wordt verhandeld. De goudkoorts heeft van soja het eerste exportproduct van Brazilië gemaakt.
'In hele gebieden zie je nu alleen maar soja, soja en nog eens soja. Ik heb al vaak tranen gestort. Het landschap in Wallonië is tien keer mooier dan in vele streken van Brazilië. Een echte sojawoestijn', zucht Luc Vankrunkelsven.
Maar dankzij de soja trekt de economie weer aan? Dat lijkt toch positief nieuws?
LUC VANKRUNKELSVEN: Ja, maar er is een extreme ongelijkheid. Wel veertig miljoen Brazilianen leven nog op de rand van de honger. De soja brengt Brazilië jaarlijks zo'n tien miljard dollar op. Maar de deviezen dienen ook voor de schuldaflossing. Er is een echte soja-hausse. Een stad als Cascavel is gewoon uit het niets opgekomen en telt nu tienduizenden mensen. Daar staat een standbeeld van een grote sojaboon, als een enorme fallus. Brazilië teelt nu goed twintig miljoen hectare soja en droomt hardop van honderd miljoen. Het wil Amerika helemaal overvleugelen. Dat zegt ook Blairo Maggi, de gouverneur van Mato Grosso en dé sojakoning. Hij heeft zelf 130.000 hectare staan, de grootste sojaboer ter wereld. En dat hele stukken Amazonewoud worden omgehakt, wimpelt hij gewoon weg.
Vorig jaar werd ongeveer 25.000 vierkante kilometer gerooid, bijna zoveel als heel België. En daarbij komt nog de infrastructuur: een duwvaartsysteem op de Amazone, autowegen, spoorlijnen... In feite zie je in Brazilië nu het scherpst de strijd tussen de twee landbouwmodellen die je in de hele wereld ziet: de exportlandbouw en de gezinslandbouw. Bij die strijd vallen letterlijk doden.
Een halfjaar geleden werd de Amerikaanse non Dorothy Stang doodgeschoten, omdat zij tegen de 'latifundios' durfde opkomen. Bent u niet bang?
VANKRUNKELSVEN: Nee, ik zit in een streek waar het nog veiliger is. Trouwens, elke dag worden Brazilianen vermoord zonder dat er een haan naar kraait. Aan de moord op die zuster werd wel ruchtbaarheid gegeven omdat zij van Amerikaanse afkomst is, maar in feite was zij een genaturaliseerde Braziliaanse. Zij kwam op voor landlozen en kleine boeren, en werd daarom door pistoleiros met zes kogels doorzeefd. De huurmoordenaars werden aangehouden, maar de opdrachtgevers achter de schermen blijven buiten schot.
DE OCTOPUS
Vooral de laatste vijf jaar is de soja-expansie enorm geweest, en dat had verschillende redenen. Er was de gekkekoeienziekte, die maakte dat Europa in 2001 besloot om alle dierenmeel (vooral van slachtafval) te verbieden. Er is uitgerekend dat er al 1,7 miljoen hectare soja nodig is om dat meel te vervangen. Tegelijkertijd werd China toegelaten tot de wereldhandelsorganisatie WTO en steeg ook daar de vraag explosief. Sindsdien zetten de schepen van Cargill vooral koers naar het Verre Oosten.
De toegenomen welvaart in China deed het vleesverbruik al bijna verdubbelen tot 35 kilogram per hoofd - nog altijd heel wat minder dan bij ons. Het gevolg was dat de prijzen vorig jaar tot een absoluut recordniveau piekten. Maar toen vonden de Chinezen het welletjes. Ze blokkeerden een aantal ladingen, met als argument dat het om chemisch gecontamineerde soja ging, en slaagden er zo in om de prijzen tijdelijk te doen dalen.
Soja was ook zowat het eerste gewas dat genetisch gemanipuleerd werd (de ggo-soja van patenthouder Monsanto) en is nu nog altijd koploper onder de transgene gewassen. Vooral dan in de Verenigde Staten en Argentinië. Brazilië probeerde lang ggo-vrij te blijven, maar is dit jaar overstag gegaan door de druk. Al sinds eind jaren negentig werden ggo-zaden uit Argentinië gesmokkeld, en een paar jaar geleden bleek dat bijna de hele oogst van de zuidelijke deelstaat Rio Grande do Sul uit transgene soja bestond, ondanks het verbod. Er is een testkit op de markt waarmee dat snel kan worden onderzocht.
De federale regering stond onder druk om de illegale oogst van 2003 en 2004 legaal te verklaren, en begin dit jaar werd uiteindelijk een wet gestemd om ggo-soja toe te laten. Aan de Amerikaanse multinational Monsanto, die de smokkel eerst nog door de vingers zag, moesten royalty's worden betaald. 'En zodra de boeren in de fuik gelopen waren, hebben ze het tarief snel verdubbeld', zegt Vankrunkelsven.
Maar ook de ggo-vrije soja wordt duchtig met chemische bestrijdingsmiddelen bewerkt?
VANKRUNKELSVEN: Ja, er zijn al heel wat mensen door de pesticiden vergiftigd. Soms komen de plantages tot dicht tegen de huizen, en zeker als die met vliegtuigjes worden besproeid, krijgen ook de bewoners de volle laag. Er zijn ook indiaanse volken in reservaten die, zoals eilandjes, letterlijk door sojaplantages zijn omsingeld. De pesticiden stromen in de vervuilde beken en riviertjes door de reservaten, en ook daar zijn al kinderen het slachtoffer geworden. De indianen zijn niet de enigen die bedreigd worden. In mijn regio was er een kolonie nazi-Duitsers die na de oorlog gevlucht zijn uit Europa. Die gemeenschap heeft de oorspronkelijke zwarten uit de streek weggedrukt en bezit nu al 600.000 hectaren akkerland. Vol soja en maïs.
Wie profiteert het meest van de soja-hausse?
VANKRUNKELSVEN: Een flink deel wordt op contract geteeld, en de prijzen worden al in augustus op de beurs van Chicago bepaald voor de volgende oogst. Wie daarachter zit, weet ik ook niet precies. Maar de top-drie in het verhandelen, verwerken en commercialiseren van soja zijn Cargill, Bunge en ADM. Ook internationale supermarktketens zoals Carrefour zijn in Brazilië erg actief. In maart nam ik samen met hen - en trouwens ook met de mensen van sojakoning Blairo Maggi - deel aan een rondetafelconferentie over duurzame soja. Een doekje voor het bloeden natuurlijk. De meeste soja die in Europa wordt ingevoerd, is nu genetisch gemanipuleerd. Cargill, dé octopus in de sector, beweert al jaren dat de twee soorten niet van elkaar te scheiden zijn.
OVERCONSUMPTIE VAN VLEES
Zo is de agrobusiness gegroeid aan weerskanten van de oceaan, vooral dankzij de zeeschepen en hun moderne koelinstallaties. Argentinië stelde zelfs al voor een 'OPEC van de soja' op te richten. Met een sociaal en ecologisch sojadrama als gevolg, volgens de werkgroep Wervel: ontbossing en plattelandsvlucht ginder, en overbemesting en watervervuiling bij ons. Het grondbeslag tast de draagkracht van de aarde aan, vreest Luc Vankrunkelsven: er is wel tien kilo soja nodig om één kilo varkensvlees te produceren.
'Dus wordt er met de soja meer mest dan voedsel geproduceerd. De grondloze bio-industrie bij ons neemt in feite enorme oppervlakten in Brazilië in beslag om hier de overconsumptie van vlees mogelijk te maken. Ik ben zelf geen vegetariër, maar het is een feit dat we dubbel zoveel eiwitten opnemen als we echt nodig hebben. Als meer en meer landen ons voorbeeld volgen, zoals nu in China, en de wereldbevolking blijft toenemen, kan onze aarde dat niet meer dragen. Er is gewoon geen grond genoeg voor al die soja.'
Maar het verhaal is straks misschien passé, door de delokalisatie van bedrijven? Dan komt de soja niet meer naar onze bio-industrie, maar trekt onze bio-industrie naar de soja?
VANKRUNKELSVEN: Nu al zie je veel bedrijven in Brazilië neerstrijken. Bijvoorbeeld de Franse firma Doux die al miljoenen dieren in Mato Grosso kweekt. Of Chinezen die meer en meer gronden opkopen om hun eigen soja te telen. Zij leggen nu ook spoorlijnen aan. Zij willen de hele handel in handen krijgen. Maar ook de Braziliaanse bio-industrie geeft soja nu zelf meer en meer als voer aan kippen, kalkoenen en varkens.
Vandaar die ingevoerde plofkippen uit Brazilië die vorig jaar nog een schandaal veroorzaakten?
VANKRUNKELSVEN: Ja, er wordt in Brazilië ook over het gebruik van hormonen gesproken. En ander spul. De soja heeft ook de monocultuur bij ons gestimuleerd. Want de eiwitten van soja moeten aangevuld worden met zetmeel. Dus zie je hier nu maïs, maïs en nog eens maïs.
Hoe moet het nu verder met ons mestprobleem? Is de bio-industrie al gekrompen?
VANKRUNKELSVEN: Nee. De daling van de veestapel die we onlangs gezien hebben, is vooral door de uitstoot van gezinsbedrijven gebeurd, en de bio-industrie staat sterker dan ooit. Maar de politici hebben nooit de wil gehad om er fundamenteel iets aan te doen. Ze hebben ook niet alle instrumenten in handen, want het speelt vooral op Europees en WTO-niveau. En mondiaal hebben we de tendens tegen: het gaat naar een liberalisering van de landbouw. Terwijl er alternatieve stemmen opgaan om ons voedsel uit de WTO-korf te halen. Je moet de boeren in noord én zuid rechtvaardige prijzen garanderen. Voedsel is te belangrijk om het alleen aan de vrije markt over te laten.
Chris De Stoop
'Het mestprobleem is in feite een sojaprobleem', zegt Luc Vankrunkelsven. Het is een nagel waar hij al jaren op klopt, als een roepende in de woestijn. Eind september werd ons land, zoals verwacht, Europees veroordeeld omdat het de overbemesting onvoldoende heeft aangepakt. Tegelijk bleek uit een overheidsrapport dat de kwaliteit van het Vlaamse water er niet op vooruitgaat en te veel nitraten blijft bevatten. Ondanks een daling in de afgelopen jaren, blijft Vlaanderen kampen met bijna zes miljoen varkens. 'En wat eten varkens? Veel sojameel. Zonder de verwerking van goedkope overzeese soja in krachtvoer, was die enorme bio-industrie in Vlaanderen en West-Europa nooit kunnen opkomen.'
Nu groeien er helemaal geen sojabonen in Vlaanderen, en nauwelijks in Europa. Maar ze worden in grote schepen aangevoerd door multinationals, zoals het Amerikaanse Cargill, dat al in de negentiende eeuw de graanhandel domineerde, en er de voorbije decennia de sojabusiness heeft bijgenomen. Dat is het gevolg van een handelsakkoord dat in 1962 werd afgesloten.
De Europese gemeenschap mocht van Amerika haar eigen landbouwproducten beschermen, op voorwaarde dat ze veevoedergrondstoffen onbeperkt en zonder heffingen zou toelaten. In de jaren daarna stroomden in onze havens miljoenen tonnen soja binnen, op de eerste plaats via het zogenaamde 'Gat van Rotterdam'. Daarom zit de grondloze bio-industrie nu vooral geconcentreerd rond de havens, in Vlaanderen, Nederland, Noord-Frankrijk en Noord-Duitsland. Maar Rotterdam is als grootste importeur inmiddels voorbijgestoken door de Chinezen.
De sojaplant was vroeger een heilige plant in China, waar ze al vijfduizend jaar verbouwd wordt. De bonen van het peulgewas bevatten veel olie én eiwitten, die nu in talloze voedingswaren en andere producten worden verwerkt. Maar 65 procent van alle soja ter wereld verdwijnt in de trog van varkens, kippen en andere dieren. 'En dat is een verspilling van eiwitten', zegt Vankrunkelsven.
Luc Vankrunkelsven is een norbertijn uit Averbode, die precies vijftien jaar geleden de kritische landbouwwerkgroep Wervel stichtte. Enkele jaren geleden trok hij, geïnspireerd door Dom Hélder Câmara, naar zijn geliefde Brazilië, waar hij aan vorming doet van lokale boerenleiders, en vooral dan inzake de sojateelt en de wereldhandel. Het voorbije jaar liep er een uitwisselingsprogramma van Vlaamse en Braziliaanse boeren. Vanuit Brazilië stuurde Vankrunkelsven 'soja-flitsen' naar het thuisfront, die hij nu gebundeld heeft in het boek Kruisende schepen in de nacht (Dabar-Luyten/Wervel).
DE SOJAKONING
Brazilië is al langer in de ban van het 'groene goud' en heeft zijn economisch herstel van de voorbije jaren mee aan soja te danken. Het begon al in de jaren zestig en zeventig met de door Amerika gepromote 'groene revolutie'. In de zuidelijke deelstaten werd massaal soja aangeplant, waarvoor bossen werden afgebrand en kleine boeren van het platteland verdreven.
In de jaren tachtig en negentig rukte de soja op naar het noorden, waar in de centrale deelstaat Mato Grosso grote stukken Amazonewoud en savanne werden (en worden) ontgonnen. De sojateelt is makkelijk te mechaniseren en schept relatief weinig arbeid. De grootgrondbezitters verdienen fortuinen aan de teelt, die in dollars en niet in lokale real wordt verhandeld. De goudkoorts heeft van soja het eerste exportproduct van Brazilië gemaakt.
'In hele gebieden zie je nu alleen maar soja, soja en nog eens soja. Ik heb al vaak tranen gestort. Het landschap in Wallonië is tien keer mooier dan in vele streken van Brazilië. Een echte sojawoestijn', zucht Luc Vankrunkelsven.
Maar dankzij de soja trekt de economie weer aan? Dat lijkt toch positief nieuws?
LUC VANKRUNKELSVEN: Ja, maar er is een extreme ongelijkheid. Wel veertig miljoen Brazilianen leven nog op de rand van de honger. De soja brengt Brazilië jaarlijks zo'n tien miljard dollar op. Maar de deviezen dienen ook voor de schuldaflossing. Er is een echte soja-hausse. Een stad als Cascavel is gewoon uit het niets opgekomen en telt nu tienduizenden mensen. Daar staat een standbeeld van een grote sojaboon, als een enorme fallus. Brazilië teelt nu goed twintig miljoen hectare soja en droomt hardop van honderd miljoen. Het wil Amerika helemaal overvleugelen. Dat zegt ook Blairo Maggi, de gouverneur van Mato Grosso en dé sojakoning. Hij heeft zelf 130.000 hectare staan, de grootste sojaboer ter wereld. En dat hele stukken Amazonewoud worden omgehakt, wimpelt hij gewoon weg.
Vorig jaar werd ongeveer 25.000 vierkante kilometer gerooid, bijna zoveel als heel België. En daarbij komt nog de infrastructuur: een duwvaartsysteem op de Amazone, autowegen, spoorlijnen... In feite zie je in Brazilië nu het scherpst de strijd tussen de twee landbouwmodellen die je in de hele wereld ziet: de exportlandbouw en de gezinslandbouw. Bij die strijd vallen letterlijk doden.
Een halfjaar geleden werd de Amerikaanse non Dorothy Stang doodgeschoten, omdat zij tegen de 'latifundios' durfde opkomen. Bent u niet bang?
VANKRUNKELSVEN: Nee, ik zit in een streek waar het nog veiliger is. Trouwens, elke dag worden Brazilianen vermoord zonder dat er een haan naar kraait. Aan de moord op die zuster werd wel ruchtbaarheid gegeven omdat zij van Amerikaanse afkomst is, maar in feite was zij een genaturaliseerde Braziliaanse. Zij kwam op voor landlozen en kleine boeren, en werd daarom door pistoleiros met zes kogels doorzeefd. De huurmoordenaars werden aangehouden, maar de opdrachtgevers achter de schermen blijven buiten schot.
DE OCTOPUS
Vooral de laatste vijf jaar is de soja-expansie enorm geweest, en dat had verschillende redenen. Er was de gekkekoeienziekte, die maakte dat Europa in 2001 besloot om alle dierenmeel (vooral van slachtafval) te verbieden. Er is uitgerekend dat er al 1,7 miljoen hectare soja nodig is om dat meel te vervangen. Tegelijkertijd werd China toegelaten tot de wereldhandelsorganisatie WTO en steeg ook daar de vraag explosief. Sindsdien zetten de schepen van Cargill vooral koers naar het Verre Oosten.
De toegenomen welvaart in China deed het vleesverbruik al bijna verdubbelen tot 35 kilogram per hoofd - nog altijd heel wat minder dan bij ons. Het gevolg was dat de prijzen vorig jaar tot een absoluut recordniveau piekten. Maar toen vonden de Chinezen het welletjes. Ze blokkeerden een aantal ladingen, met als argument dat het om chemisch gecontamineerde soja ging, en slaagden er zo in om de prijzen tijdelijk te doen dalen.
Soja was ook zowat het eerste gewas dat genetisch gemanipuleerd werd (de ggo-soja van patenthouder Monsanto) en is nu nog altijd koploper onder de transgene gewassen. Vooral dan in de Verenigde Staten en Argentinië. Brazilië probeerde lang ggo-vrij te blijven, maar is dit jaar overstag gegaan door de druk. Al sinds eind jaren negentig werden ggo-zaden uit Argentinië gesmokkeld, en een paar jaar geleden bleek dat bijna de hele oogst van de zuidelijke deelstaat Rio Grande do Sul uit transgene soja bestond, ondanks het verbod. Er is een testkit op de markt waarmee dat snel kan worden onderzocht.
De federale regering stond onder druk om de illegale oogst van 2003 en 2004 legaal te verklaren, en begin dit jaar werd uiteindelijk een wet gestemd om ggo-soja toe te laten. Aan de Amerikaanse multinational Monsanto, die de smokkel eerst nog door de vingers zag, moesten royalty's worden betaald. 'En zodra de boeren in de fuik gelopen waren, hebben ze het tarief snel verdubbeld', zegt Vankrunkelsven.
Maar ook de ggo-vrije soja wordt duchtig met chemische bestrijdingsmiddelen bewerkt?
VANKRUNKELSVEN: Ja, er zijn al heel wat mensen door de pesticiden vergiftigd. Soms komen de plantages tot dicht tegen de huizen, en zeker als die met vliegtuigjes worden besproeid, krijgen ook de bewoners de volle laag. Er zijn ook indiaanse volken in reservaten die, zoals eilandjes, letterlijk door sojaplantages zijn omsingeld. De pesticiden stromen in de vervuilde beken en riviertjes door de reservaten, en ook daar zijn al kinderen het slachtoffer geworden. De indianen zijn niet de enigen die bedreigd worden. In mijn regio was er een kolonie nazi-Duitsers die na de oorlog gevlucht zijn uit Europa. Die gemeenschap heeft de oorspronkelijke zwarten uit de streek weggedrukt en bezit nu al 600.000 hectaren akkerland. Vol soja en maïs.
Wie profiteert het meest van de soja-hausse?
VANKRUNKELSVEN: Een flink deel wordt op contract geteeld, en de prijzen worden al in augustus op de beurs van Chicago bepaald voor de volgende oogst. Wie daarachter zit, weet ik ook niet precies. Maar de top-drie in het verhandelen, verwerken en commercialiseren van soja zijn Cargill, Bunge en ADM. Ook internationale supermarktketens zoals Carrefour zijn in Brazilië erg actief. In maart nam ik samen met hen - en trouwens ook met de mensen van sojakoning Blairo Maggi - deel aan een rondetafelconferentie over duurzame soja. Een doekje voor het bloeden natuurlijk. De meeste soja die in Europa wordt ingevoerd, is nu genetisch gemanipuleerd. Cargill, dé octopus in de sector, beweert al jaren dat de twee soorten niet van elkaar te scheiden zijn.
OVERCONSUMPTIE VAN VLEES
Zo is de agrobusiness gegroeid aan weerskanten van de oceaan, vooral dankzij de zeeschepen en hun moderne koelinstallaties. Argentinië stelde zelfs al voor een 'OPEC van de soja' op te richten. Met een sociaal en ecologisch sojadrama als gevolg, volgens de werkgroep Wervel: ontbossing en plattelandsvlucht ginder, en overbemesting en watervervuiling bij ons. Het grondbeslag tast de draagkracht van de aarde aan, vreest Luc Vankrunkelsven: er is wel tien kilo soja nodig om één kilo varkensvlees te produceren.
'Dus wordt er met de soja meer mest dan voedsel geproduceerd. De grondloze bio-industrie bij ons neemt in feite enorme oppervlakten in Brazilië in beslag om hier de overconsumptie van vlees mogelijk te maken. Ik ben zelf geen vegetariër, maar het is een feit dat we dubbel zoveel eiwitten opnemen als we echt nodig hebben. Als meer en meer landen ons voorbeeld volgen, zoals nu in China, en de wereldbevolking blijft toenemen, kan onze aarde dat niet meer dragen. Er is gewoon geen grond genoeg voor al die soja.'
Maar het verhaal is straks misschien passé, door de delokalisatie van bedrijven? Dan komt de soja niet meer naar onze bio-industrie, maar trekt onze bio-industrie naar de soja?
VANKRUNKELSVEN: Nu al zie je veel bedrijven in Brazilië neerstrijken. Bijvoorbeeld de Franse firma Doux die al miljoenen dieren in Mato Grosso kweekt. Of Chinezen die meer en meer gronden opkopen om hun eigen soja te telen. Zij leggen nu ook spoorlijnen aan. Zij willen de hele handel in handen krijgen. Maar ook de Braziliaanse bio-industrie geeft soja nu zelf meer en meer als voer aan kippen, kalkoenen en varkens.
Vandaar die ingevoerde plofkippen uit Brazilië die vorig jaar nog een schandaal veroorzaakten?
VANKRUNKELSVEN: Ja, er wordt in Brazilië ook over het gebruik van hormonen gesproken. En ander spul. De soja heeft ook de monocultuur bij ons gestimuleerd. Want de eiwitten van soja moeten aangevuld worden met zetmeel. Dus zie je hier nu maïs, maïs en nog eens maïs.
Hoe moet het nu verder met ons mestprobleem? Is de bio-industrie al gekrompen?
VANKRUNKELSVEN: Nee. De daling van de veestapel die we onlangs gezien hebben, is vooral door de uitstoot van gezinsbedrijven gebeurd, en de bio-industrie staat sterker dan ooit. Maar de politici hebben nooit de wil gehad om er fundamenteel iets aan te doen. Ze hebben ook niet alle instrumenten in handen, want het speelt vooral op Europees en WTO-niveau. En mondiaal hebben we de tendens tegen: het gaat naar een liberalisering van de landbouw. Terwijl er alternatieve stemmen opgaan om ons voedsel uit de WTO-korf te halen. Je moet de boeren in noord én zuid rechtvaardige prijzen garanderen. Voedsel is te belangrijk om het alleen aan de vrije markt over te laten.
Chris De Stoop