PDA

Bekijk Volledige Versie : Hoofddoek is een belediging voor de man



MO_NL
12-11-05, 15:33
Hoofddoek is een belediging voor de man

door Mineke Schipper

Dat vrouwen hun haar moeten bedekken is geen compliment voor mannen. Zij worden neergezet als bruten die hun driften niet kunnen beheersen.

Ik weet niet of het Sheich Fawaz Jneid was –de imam die onlangs in Trouw beweerde dat volgens de Koran ’de hoofddoek moet’– met wie ik kortgeleden bij de bushalte stond. Vanuit het bushokje aan de overkant staarde een poster van een vrouw in bikini ons aan. Naast ons hing een grote reclameposter voor anticellulitis-crème, waarop twee vrouwenbillen te zien waren met daartussen een smalle string. De imam keek strak naar de grond.

Ik zag opeens een dubbele pagina uit Le Monde voor me: rechts een groot artikel met foto over protesterende moslima’s in Parijs (de meesten zonder hoofddoek) met een spandoek: ni pute ni soumise (’geen hoer en niet onderworpen’). Ze wilden zich niet langer laten vernederen door de verstikkende regels van ongelijkheid tussen mannen en vrouwen in hun eigen culturele gemeenschap. Links een advertentie met drie schaars geklede vrouwen achteroverleunend op een luxe sportwagen. Ni putes ni soumises?

’Hou God voor ogen en de broek dicht’, zeiden Nederlandse vaders op het platteland vroeger tegen zonen op vrijersvoeten. En Nederlandse meiden kregen van hun moeders te horen: ’Meisje, doe je rokje neer, anders komt de ooieveer.’ Er is inderdaad veel veranderd. Tegenwoordig gaan groepen vooral jonge vrouwen eigener beweging steeds verder uit de kleren; niet alleen voor reclamedoeleinden of in de verlichte etalage vanwege hun broodwinning, maar ook in het dagelijks leven op straat of in de tram.

Jongens zie je dat niet doen. Is deze vrouwenvrijheid een dictaat van de markt? Als je vraagt: ’Waarom doe je dat?’, krijg je antwoorden als: ’Gewoon omdat ik het leuk vind.’ ’Omdat al mijn vriendinnen het doen.’ Zelfs kleine meisjes worden via de reclame klaargestoomd om in hetzelfde groepspatroon te stappen. Alleen maar een kwestie van emancipatie?

Andere groepen vrouwen zijn daarentegen grif bereid zich te kleden in grauwe, verdoezelende jurken en haarvijandige hoofddoeken. Doen ze dat om tegemoet te komen aan de wankele gemoedsrust van vaders, mannen en broers? Of om gehoorzaam te buigen voor de sociale dwang binnen hun eigen groep? Het geloof wordt nogal eens bij deze outfit gehaald, zoals ook Sheich Fawaz Jneid betoogt in zijn artikel, ook al blijkt volgens sommige koranspecialisten dat de Koran vrouwen evenmin tot sluier of hoofddoek verplicht als tot het ondergaan van slaag. Het hangt van de interpretatie af. Er zijn dan ook talloze gelovige moslimvrouwen die geen hoofddoek dragen. Hoe hiërarchischer de man-vrouw-verhouding, des te meer obsessieve angst over vrouwelijke onkuisheid en daaruit voortkomend geweld. Bepaald verontrustend is het argument van Sheich Fawaz Jneid, dat als vrouwen zich niet inpakken, ze vaker verkracht zullen worden, kijk maar naar Amerika, waar elke 15 seconden een vrouw wordt lastiggevallen en er elke paar minuten een verkracht wordt. Die logica kan ik niet volgen.

Religieuze en niet-religieuze teksten hebben mannen eeuwenlang gewaarschuwd tegen vrouwelijke verleidingen, en niet alleen in islamitische culturen. Het vrouwenlichaam werd vaak voorgesteld als een verwarrend verschijnsel, zodat in sommige scheppingsverhalen ’de vrouw’ gemakshalve de schuld krijgt van de zondeval en het verloren paradijs. Dat bleek een mooi voorwendsel om vrouwen op te sluiten, niet alleen in verhullende kleren en sluiers maar liefst ook nog binnenshuis, om chaos in de (mannelijke) buitenwereld te voorkomen.Vroeger moesten vrouwen in allerlei culturen hun hoofd wegstoppen onder een hoed, een sjaal, een mantilla of een sluier, al naar de gewoonte. Soms werd (o.a. in het Nederlands en het Vlaams) betoogd dat een vrouw maar beter helemaal geen hoofd (ofwel eigen wil of eigen ideeën) kon hebben. Had ze er wel een, dan werd hier en daar aanbevolen dat ze haar problematische hoofd gebogen diende te houden; niet alleen om haar nederigheid uit te drukken, maar ook omdat haar ogen verwarring konden zaaien.

Misschien kun je pas iets meer van je lichaam laten zien in een ambiance van individuele zelfbeheersing. Dateert het eerste Europese decolleté uit de Renaissance?

Wijst omgekeerd het bedekken van hoofd en lichaam op een gebrek aan vertrouwen bij vrouwen in de mogelijkheid van mannelijke zelfbeheersing? Daar lijkt imam Sheich Fawaz Jneid van uit te gaan. De onverbiddelijke eis van vrouwelijk verhullen lijkt vooral gebaseerd op het uitgangspunt dat de seksuele drijfveren van mannen hopeloos onbeheersbaar zijn. Maar het idee dat mannen ook aan die zwakheid kunnen werken, wordt door deze imam gemakshalve onder het tapijt geschoffeld.

Als de twee opties zijn: opvoeden tot beheersing als vorm van beschaving of er hooghartig van uitgaan dat mannen hun driften nu eenmaal niet kunnen bedwingen, is die tweede optie bepaald geen compliment aan de mannelijke sekse. Zijn het niet juist de mannen die hier onmondig gehouden worden zolang de vrouwen om hen heen zich volijverig blijven inpakken? Als ik man was, zou ik niet geclassificeerd willen worden als een ongeremde bruut die zijn handen niet thuis kan houden. Heeft deze imam daar wel eens over nagedacht?

Waarom is er nooit een gebod uitgevaardigd om gezicht, haar en baard van mannen verplicht te bedekken en mannen zelf kuisheidshalve in huis op te bergen, als zij ’zo’n last hebben’ van vrouwen? Wel, degene die de macht heeft, stelt de regels. De klemmende vraag is wie belang heeft bij nieuwe modes of oude tradities en wie niet.

Het werkt relativerend om deze tradities in een mondiaal kader te zetten. Door de eeuwen heen is de (on)kuisheid van vrouwen gefixeerd op telkens weer andere lichaamsdelen; van haren tot borsten, van buiken tot voeten. Mannen in de orthodoxe islamitische cultuur hebben minder problemen met vrouwenvoeten dan met vrouwenharen, terwijl in het oude China of in de Europese Victoriaanse tijd het erg onfatsoenlijk was voor vrouwen om een glimp van hun voeten te laten zien. Vrouwonvriendelijke maatregelen zijn ten onrechte vaak met godsdienstige voorschriften verward. Vandaar dat krachtige protest van die duizenden moslima’s in Parijs.

De doorgeschoten commercie laat de andere kant van de medaille zien: de reclame beeldt met agressieve middelen steeds jongere gestripte vrouwenlichamen of lichaamsdelen af om te scoren in het gevecht om de markt. Heeft de grote afstomping definitief toegeslagen? Wie is hier subject en wie object en wat voor vrouwbeeld levert dat op? Mannelijk kijken en vrouwelijk bekeken worden, zo lijkt het, bepalen steeds weer het aan- en uitkleedgedrag van vrouwen. In de afgelopen eeuw hebben mannen en vrouwen zich overal geleidelijk geëmancipeerd. Een aantal moslimmeisjes in Nederland lijkt niettemin juist terug te gaan naar het andere uiterste, als je op hun kleding afgaat.

Is dat net als bij de uitkleedmeisjes ook ’Omdat ik het leuk vind’, ’Omdat al mijn vriendinnen het doen’? Misschien moeten ze vooral leren om mondig hun eigen beslissingen te nemen. Groepsdwang is een slechte adviseur bij aan- én uitkleden.

Moslims zien half uitgeklede vrouwen op posters nogal eens als bewijs van ’de verdorvenheid van de westerse vrouw’, zonder te beseffen dat ook veel niet-moslims zich ergeren aan de vernederende afbeeldingen van vrouwen als consumptiewaar.

Emancipatie betekent mondigheid. In die zin was de vaderlijke vermaning ’Hou God voor ogen en de broek dicht’ een prachtige opvoedende aanmoediging tot zelfbeheersing aan het adres van zonen. Meisjes die braaf achter de uitkleedmode aanhollen, realiseren zij zich welke beelden zij van zichzelf oproepen? Zij die zich braaf inpakken, in hoeverre leren zij jongens en mannen om volwassen om te gaan met hun eigen seksualiteit?

De twee posters staarden mij aan en ik de posters. De imam bleef strak naar de grond kijken totdat de bus eindelijk kwam. In plaats van te zwijgen hadden we bij die bushalte een brede maatschappelijke discussie kunnen beginnen, maar dat is er niet van gekomen. Misschien iets voor Trouw?


Mineke Schipper is hoogleraar Interculturele Literatuurwetenschap aan de Universiteit Leiden. Ze is auteur van het boek ’Trouw nooit een vrouw met grote voeten. Wereldwijsheid over vrouwen’.

bron: Trouw

Derrick
12-11-05, 15:36
schoonheid is slechts van waarde als er ook van genoten wordt. Laat jezelf zien, er is toch niets om je voor te schamen.