Juliette
18-11-05, 13:48
Anderszijn bedreigt niet, maar biedt kansen - Ludo Abicht
Moeten we aannemen dat het geloof een privé-zaak is en aansturen op niet-inmenging in elkaars overtuiging? Of moeten we tegen de stroom van onverschilligheid in opnieuw ruimte opeisen voor levensbeschouwingen die mensen een innerlijke identiteit en een sterke overtuiging geven? Of is er een derde weg tussen het relativerend pluralisme en de vernieuwde zoektocht naar meer identiteit? Tertio sprak met de vrijzinnige filosoof Ludo Abicht over 'Actief pluralisme. Een antwoord op onverschilligheid?'
Tertio: "Wat verstaat u onder 'actief pluralisme'?"
Ludo Abicht: "Praten over een 'actief pluralisme' betekent dat er zoiets als een 'passief pluralisme' bestaat. Dat 'passief pluralisme' was in het verleden, grotendeels onbewust, de regel. Al sinds de Middeleeuwen leven er in onze regio verschillende culturen - in elk geval twee, de joodse en de christelijke - naast, met en vaak tegen elkaar. Na de Reformatie en vooral de Moderne Tijd vestigden zich steeds meer culturen - religies en wereldbeschouwingen - binnen dezelfde politieke en sociale ruimte. Als gevolg daarvan kunnen we nu, zeker in de steden, van tientallen verschillende 'culturen' gewagen. Uit de onvermijdelijke confrontaties ontwikkelden we, met vallen en opstaan en niet zonder verzet, de deugd van de 'tolerantie'. De ervaring leerde ons immers dat 'intolerantie' op termijn elk samenleven onmogelijk maakt."
Tertio: "Reikt 'actief pluralisme' niet verder dan tolerantie?"
LA: "Tolerantie betekent dat je het bestaan van andere culturen 'verdraagt', op voorwaarde dat ook zij hetzelfde doen en we dus niet gedwongen worden onze eigen cultuur fundamenteel in twijfel te trekken. Wat in de Verenigde Staten (VS) 'segregatie' heette, werd in West-Europa 'verzuiling' genoemd. Binnen die zuil kon je je zo gedragen alsof je cultuur de enige was. Stilaan ondergingen we toch elkaars invloed. Zo evolueerden we van 'multiculturaliteit', een historisch en sociologisch gegeven, naar iets nieuws, dat we 'interculturaliteit' of 'actief pluralisme' noemen. Daarbij worden we door het 'anderszijn van de anderen' - l'altérité de l'autre - geraakt en veranderd. Denk maar aan de ontwikkeling van de postconciliaire kerk of, op een alledaags niveau, aan de evolutie van de gastronomie en van allerlei ontspanningsvormen."
Tertio: "Is geloven louter een privé-aangelegenheid? Kan het uitkomen voor een bepaalde overtuiging een gevaar voor tolerantie betekenen?"
LA: "Wie geen zelfrespect heeft, kan ook de anderen of het andere niet echt respecteren. We zijn het onszelf en de anderen verplicht voor onze overtuiging uit te komen. In die zin is 'geloven' geen privé-aangelegenheid, maar een existentieel getuigenis van een levens- en wereldbeschouwing die we de anderen niet opdringen, maar voorhouden. Er is een wereld van verschil tussen een dominante wereldbeschouwing of ethiek die geen begrip voor anderen opbrengt, en een overtuiging die met klem en goede argumenten wordt uitgedrukt, maar tegelijk openstaat voor elke redelijke vorm van dialoog. We kampen allemaal met gelijkaardige individuele en collectieve problemen, maar de antwoorden op die uitdagingen kunnen grondig van elkaar verschillen. Indien, zoals de Duitse socioloog Jürgen Habermas zegt, echte democratie op vrije communicatie stoelt, dan is het voortdurende 'open gesprek' de enige garantie voor het voortbestaan van een democratische maatschappij."
Tertio: "Sterke geloofsovertuigingen steken hier en daar opnieuw de kop op. Vooral aan de kant van de islam, maar ook aan joodse en christelijke kant. Komt die evolutie het pluralisme ten goede of niet?"
LA: "Die ontwikkeling naar fundamentalisme is verontrustend omdat het niet zozeer gaat om religieus integrisme - dat een onvervreemdbaar recht van alle mensen is die hun geloof zo zuiver mogelijk willen beleven -, maar om wat godsdiensthistorica Karen Armstrong en cultuurantropoloog Rik Pinxten een 'politiek fundamentalisme' noemen: een integrisme dat zijn ideeën en levenshouding tot de enige norm voor alle burgers wil maken en dat de dialoog uitschakelt. Die evolutie is begrijpelijk als reactie op het teloorgaan van de Grote Verhalen. Het is echter, zoals we vaak moeten vaststellen, een achteruitgang die tot intolerantie en geweld leidt. Omgekeerd moeten we opletten niet alle vormen van fundamentalisme en/of integrisme over één kam te scheren. Als mensen erin slagen zich door geloofsverdieping te herbronnen, kan dat ertoe leiden dat joden, islamieten en christenen, uitgerekend vanuit het eigen geloof, meer respect voor andere religies opbrengen. Zonder dat ze daarom de eigen overtuiging prijsgeven."
Tertio: "Amerika en Europa gaan in het publieke domein heel anders met geloofsovertuiging om."
LA: "De VS hadden het voordeel dat ze in de periode van de Verlichting en met de religieuze vervolgingen nog vers in het geheugen, als het ware vanuit het niets als pioniers een maatschappelijk experiment konden beginnen. Dat was gebaseerd op de scheiding van kerk en staat, de emancipatie van de joden, het principe van de academische vrijheid en een ver doorgedreven vrijheid van meningsuiting - althans volgens de geest van de 'Founding Fathers'. Dat die prachtige theorieën in de praktijk vaak moesten wijken voor uitingen van intolerantie, segregatie, institutioneel racisme, sociale ongelijkheid en sektarisme, doet niets af aan de grote principes van de republiek, uitgedrukt in de onafhankelijkheidsverklaring en de grondwet. Dergelijke uitwassen tonen eerder aan hoe moeilijk dat ideaal te realiseren valt. Toch beroepen alle hervormers in de VS, van de abolitionisten en de strijders voor de burgerrechten tot de huidige dissidenten, zich altijd op die principes. In die zin zijn niet de fundamentalisten - oorspronkelijk een Amerikaans fenomeen - de ware 'Amerikanen', wel wie zich voor de vrijheid van meningsuiting inzet. De 'secular humanists', zeg maar de vrijzinnigen, beschikken dus over dezelfde rechten als de vertegenwoordigers van de tientallen verschillende godsdiensten. Gelovigen gebruiken die vrijheid om zich te profileren, maar dat mag nooit ten koste gaan van de vrijheid van andersdenkenden. Zo'n verregaande vorm van pluralisme is vooral aan de universiteiten merkbaar. Zorgwekkend is dat de politiek steeds minder van die geest is doordrongen. We doen er goed aan, het waardevolle van de Amerikaanse ervaring te koesteren en ons beeld van Amerika niet te laten bepalen door wat in feite afwijkingen van de oorspronkelijke inspiratie zijn."
Tertio: "Bij ons hebben katholieken vaak de indruk dat de grootste huiver voor een 'actief pluralisme' bij de georganiseerde vrijzinnigheid zit. Zij merken op dat niet alleen de kerk zelf maar ook de 'katholieke zuil' en het 'katholiek onderwijs' tot een grote openheid voor andersdenkenden zijn geëvolueerd. U kent zowel de wereld van de vrijzinnigen als die van de katholieken goed. Bent u het daarmee eens?"
LA: "De georganiseerde vrijzinnigheid zal het niet graag horen, maar het is een feit dat zij overwegend vanuit een achterdocht tegenover de machtige katholieke zuil reageert. Die reactie is begrijpelijk vanuit de historische ervaring en de minderheidspositie van de vrijzinnigen, maar ze druist in tegen de geest van 'open onderzoek' die de vrijzinnigheid als basishouding verdedigt. Dat open onderzoek moet normaal leiden tot de erkenning dat er binnen de kerk en de katholieke zuil fundamentele veranderingen hebben plaatsgevonden en dat het preconciliaire beeld van die christelijke zuil niet langer klopt. Wel kan men als vrijzinnige principieel de idee van een openbaar pluralistisch onderwijs verdedigen als een consequente ontwikkeling van deze nieuwe openheid en zich afvragen, waarom de katholieke zuil die stap weigert. Wat belet christenen om in een pluralistische omgeving in woorden en daden van hun geloofsovertuiging te getuigen en het waagstuk van een open dialoog aan te gaan? Experimenten als 'Universiteit Vrije Tijd' van het Davidsfonds, waar lesgevers van alle strekkingen aan meewerken, bewijzen dat dit mogelijk is. En dat is niet het enige voorbeeld. Een gelovige die een pluralistische opvoeding heeft genoten en die daarbij met andere levensbeschouwingen en met andersdenkenden werd geconfronteerd, is vaak authentieker dan wie zo'n confrontatie niet heeft meegemaakt."
Tertio: "Bestaat er een 'vrijzinnig fundamentalisme'?"
LA: "Elke levensbeschouwing, ook de vrijzinnigheid, kent vormen van fundamentalisme, bekrompenheid, onverdraagzaamheid en fanatisme. De scheidingslijn loopt niet tussen vrijzinnigen en gelovigen, maar tussen radicalen en extremisten. Radicalen leven vanuit de wortel of radix van hun overtuiging en kunnen daarom begrip en waardering opbrengen voor andere oprechte overtuigingen, terwijl extremisten die wortels verloochenen en zich richten op wat hen van de anderen onderscheidt. Radicalen ontmoeten elkaar in de diepte van hun geloof of levensbeschouwing, extremisten leven aan de oppervlakte en zien vooral de karikaturaal voorgestelde verschillen. Als de wortel voor de christen de 'imitatio Christi' is - dat wil zeggen de inspiratie van dat sublieme voorbeeld van Jezus -, en voor de vrijzinnige het beeld van de mens in heel zijn vrijheid en contingentie, dan is de afstand tussen beide vormen van menselijkheid veel kleiner dan we gewoonlijk denken. Allebei weten we immers dat we dat ideaal slechts van ver kunnen bereiken. Zoals de vrijzinnige joodse filosoof Ernst Bloch zei: 'De Messias zal pas komen wanneer alle gasten rond de tafel zitten.'"
Tertio: "Hebben katholieke ziekenhuizen volgens u het recht om bepaalde handelingen - zoals euthanasie en abortus - vanuit hun overtuiging aan patiënten te ontzeggen ? Staan de rechten van de zorgvrager boven de rechten van de zorgverstrekker?"
LA: "Ethische keuzes als voor of tegen abortus en euthanasie versterken de pleidooien voor een pluralistische aanpak. Patiënten die vanuit hun levensbeschouwing euthanasie als ethisch verantwoord beschouwen, moeten worden geholpen. Evenzeer kan een arts of een zorgverstrekker, die deze keuze vanuit zijn overtuiging verwerpt, daar door de wet niet toe worden gedwongen. Dat ontslaat hem echter niet van de morele verplichting de patiënt naar een andersdenkende collega door te verwijzen. Dat betekent ofwel dat zorgverstrekkers in een katholieke instelling nauw met collega's uit andere instellingen samenwerken, of dat de instelling als zodanig pluralistisch wordt. Je kunt de beslissing van de patiënt betreuren, maar je hebt niet het recht hem die vrijheid te ontzeggen."
Tertio: "De nieuwe, gefuseerde Universiteit Antwerpen (UA), die op 1 oktober begint, moet zo'n laboratorium voor 'actief pluralisme' worden."
LA: "Zeg maar dat dit voor de nieuwe Antwerpse Universiteit een conditio sine qua non is. Maar 'actief pluralisme' betekent dan wel het omgekeerde van neutraliteit: het zou een intellectuele en morele verarming betekenen indien de inbreng van gelovige en vrijzinnige docenten zou worden beknot. Jonge mensen hebben het recht met verschillende levensbeschouwingen te worden geconfronteerd, op voorwaarde dat hun docenten niet alleen in hun overtuiging authentiek zijn, maar dat ze ook van respect voor andersdenkende collega's getuigen. Dat gebeurt niet vanzelf, het is het resultaat van een kritische opstelling over zichzelf. Het houdt ook in dat elke docent geïnformeerd, genuanceerd en geëngageerd is.
De Universiteit Antwerpen wordt, gezien ons verzuilde verleden, een formidabele uitdaging. Gelovigen en vrijzinnigen zullen immers niet langer in een 'ideologische beschutte werkplaats' doceren en studeren. Als het initiatief lukt, wordt deze nieuwe universiteit een Vlaams laboratorium, waarin we als volwassenen anders dan vroeger met elkaar leren om te gaan. Niet omdat we onze overtuigingen overboord hebben gegooid, maar omdat we geleerd hebben die overtuiging te beleven in een samenleving die het anderszijn van de anderen niet langer als een bedreiging ziet, maar als een nieuwe kans."
Jan De Volder
Verschenen in Tertio, zie www.tertio.be
Dit document werd afgeprint van op de website van Liberales, een onafhankelijke, liberale denktank. Bezoek onze website op http://www.liberales.be.
Moeten we aannemen dat het geloof een privé-zaak is en aansturen op niet-inmenging in elkaars overtuiging? Of moeten we tegen de stroom van onverschilligheid in opnieuw ruimte opeisen voor levensbeschouwingen die mensen een innerlijke identiteit en een sterke overtuiging geven? Of is er een derde weg tussen het relativerend pluralisme en de vernieuwde zoektocht naar meer identiteit? Tertio sprak met de vrijzinnige filosoof Ludo Abicht over 'Actief pluralisme. Een antwoord op onverschilligheid?'
Tertio: "Wat verstaat u onder 'actief pluralisme'?"
Ludo Abicht: "Praten over een 'actief pluralisme' betekent dat er zoiets als een 'passief pluralisme' bestaat. Dat 'passief pluralisme' was in het verleden, grotendeels onbewust, de regel. Al sinds de Middeleeuwen leven er in onze regio verschillende culturen - in elk geval twee, de joodse en de christelijke - naast, met en vaak tegen elkaar. Na de Reformatie en vooral de Moderne Tijd vestigden zich steeds meer culturen - religies en wereldbeschouwingen - binnen dezelfde politieke en sociale ruimte. Als gevolg daarvan kunnen we nu, zeker in de steden, van tientallen verschillende 'culturen' gewagen. Uit de onvermijdelijke confrontaties ontwikkelden we, met vallen en opstaan en niet zonder verzet, de deugd van de 'tolerantie'. De ervaring leerde ons immers dat 'intolerantie' op termijn elk samenleven onmogelijk maakt."
Tertio: "Reikt 'actief pluralisme' niet verder dan tolerantie?"
LA: "Tolerantie betekent dat je het bestaan van andere culturen 'verdraagt', op voorwaarde dat ook zij hetzelfde doen en we dus niet gedwongen worden onze eigen cultuur fundamenteel in twijfel te trekken. Wat in de Verenigde Staten (VS) 'segregatie' heette, werd in West-Europa 'verzuiling' genoemd. Binnen die zuil kon je je zo gedragen alsof je cultuur de enige was. Stilaan ondergingen we toch elkaars invloed. Zo evolueerden we van 'multiculturaliteit', een historisch en sociologisch gegeven, naar iets nieuws, dat we 'interculturaliteit' of 'actief pluralisme' noemen. Daarbij worden we door het 'anderszijn van de anderen' - l'altérité de l'autre - geraakt en veranderd. Denk maar aan de ontwikkeling van de postconciliaire kerk of, op een alledaags niveau, aan de evolutie van de gastronomie en van allerlei ontspanningsvormen."
Tertio: "Is geloven louter een privé-aangelegenheid? Kan het uitkomen voor een bepaalde overtuiging een gevaar voor tolerantie betekenen?"
LA: "Wie geen zelfrespect heeft, kan ook de anderen of het andere niet echt respecteren. We zijn het onszelf en de anderen verplicht voor onze overtuiging uit te komen. In die zin is 'geloven' geen privé-aangelegenheid, maar een existentieel getuigenis van een levens- en wereldbeschouwing die we de anderen niet opdringen, maar voorhouden. Er is een wereld van verschil tussen een dominante wereldbeschouwing of ethiek die geen begrip voor anderen opbrengt, en een overtuiging die met klem en goede argumenten wordt uitgedrukt, maar tegelijk openstaat voor elke redelijke vorm van dialoog. We kampen allemaal met gelijkaardige individuele en collectieve problemen, maar de antwoorden op die uitdagingen kunnen grondig van elkaar verschillen. Indien, zoals de Duitse socioloog Jürgen Habermas zegt, echte democratie op vrije communicatie stoelt, dan is het voortdurende 'open gesprek' de enige garantie voor het voortbestaan van een democratische maatschappij."
Tertio: "Sterke geloofsovertuigingen steken hier en daar opnieuw de kop op. Vooral aan de kant van de islam, maar ook aan joodse en christelijke kant. Komt die evolutie het pluralisme ten goede of niet?"
LA: "Die ontwikkeling naar fundamentalisme is verontrustend omdat het niet zozeer gaat om religieus integrisme - dat een onvervreemdbaar recht van alle mensen is die hun geloof zo zuiver mogelijk willen beleven -, maar om wat godsdiensthistorica Karen Armstrong en cultuurantropoloog Rik Pinxten een 'politiek fundamentalisme' noemen: een integrisme dat zijn ideeën en levenshouding tot de enige norm voor alle burgers wil maken en dat de dialoog uitschakelt. Die evolutie is begrijpelijk als reactie op het teloorgaan van de Grote Verhalen. Het is echter, zoals we vaak moeten vaststellen, een achteruitgang die tot intolerantie en geweld leidt. Omgekeerd moeten we opletten niet alle vormen van fundamentalisme en/of integrisme over één kam te scheren. Als mensen erin slagen zich door geloofsverdieping te herbronnen, kan dat ertoe leiden dat joden, islamieten en christenen, uitgerekend vanuit het eigen geloof, meer respect voor andere religies opbrengen. Zonder dat ze daarom de eigen overtuiging prijsgeven."
Tertio: "Amerika en Europa gaan in het publieke domein heel anders met geloofsovertuiging om."
LA: "De VS hadden het voordeel dat ze in de periode van de Verlichting en met de religieuze vervolgingen nog vers in het geheugen, als het ware vanuit het niets als pioniers een maatschappelijk experiment konden beginnen. Dat was gebaseerd op de scheiding van kerk en staat, de emancipatie van de joden, het principe van de academische vrijheid en een ver doorgedreven vrijheid van meningsuiting - althans volgens de geest van de 'Founding Fathers'. Dat die prachtige theorieën in de praktijk vaak moesten wijken voor uitingen van intolerantie, segregatie, institutioneel racisme, sociale ongelijkheid en sektarisme, doet niets af aan de grote principes van de republiek, uitgedrukt in de onafhankelijkheidsverklaring en de grondwet. Dergelijke uitwassen tonen eerder aan hoe moeilijk dat ideaal te realiseren valt. Toch beroepen alle hervormers in de VS, van de abolitionisten en de strijders voor de burgerrechten tot de huidige dissidenten, zich altijd op die principes. In die zin zijn niet de fundamentalisten - oorspronkelijk een Amerikaans fenomeen - de ware 'Amerikanen', wel wie zich voor de vrijheid van meningsuiting inzet. De 'secular humanists', zeg maar de vrijzinnigen, beschikken dus over dezelfde rechten als de vertegenwoordigers van de tientallen verschillende godsdiensten. Gelovigen gebruiken die vrijheid om zich te profileren, maar dat mag nooit ten koste gaan van de vrijheid van andersdenkenden. Zo'n verregaande vorm van pluralisme is vooral aan de universiteiten merkbaar. Zorgwekkend is dat de politiek steeds minder van die geest is doordrongen. We doen er goed aan, het waardevolle van de Amerikaanse ervaring te koesteren en ons beeld van Amerika niet te laten bepalen door wat in feite afwijkingen van de oorspronkelijke inspiratie zijn."
Tertio: "Bij ons hebben katholieken vaak de indruk dat de grootste huiver voor een 'actief pluralisme' bij de georganiseerde vrijzinnigheid zit. Zij merken op dat niet alleen de kerk zelf maar ook de 'katholieke zuil' en het 'katholiek onderwijs' tot een grote openheid voor andersdenkenden zijn geëvolueerd. U kent zowel de wereld van de vrijzinnigen als die van de katholieken goed. Bent u het daarmee eens?"
LA: "De georganiseerde vrijzinnigheid zal het niet graag horen, maar het is een feit dat zij overwegend vanuit een achterdocht tegenover de machtige katholieke zuil reageert. Die reactie is begrijpelijk vanuit de historische ervaring en de minderheidspositie van de vrijzinnigen, maar ze druist in tegen de geest van 'open onderzoek' die de vrijzinnigheid als basishouding verdedigt. Dat open onderzoek moet normaal leiden tot de erkenning dat er binnen de kerk en de katholieke zuil fundamentele veranderingen hebben plaatsgevonden en dat het preconciliaire beeld van die christelijke zuil niet langer klopt. Wel kan men als vrijzinnige principieel de idee van een openbaar pluralistisch onderwijs verdedigen als een consequente ontwikkeling van deze nieuwe openheid en zich afvragen, waarom de katholieke zuil die stap weigert. Wat belet christenen om in een pluralistische omgeving in woorden en daden van hun geloofsovertuiging te getuigen en het waagstuk van een open dialoog aan te gaan? Experimenten als 'Universiteit Vrije Tijd' van het Davidsfonds, waar lesgevers van alle strekkingen aan meewerken, bewijzen dat dit mogelijk is. En dat is niet het enige voorbeeld. Een gelovige die een pluralistische opvoeding heeft genoten en die daarbij met andere levensbeschouwingen en met andersdenkenden werd geconfronteerd, is vaak authentieker dan wie zo'n confrontatie niet heeft meegemaakt."
Tertio: "Bestaat er een 'vrijzinnig fundamentalisme'?"
LA: "Elke levensbeschouwing, ook de vrijzinnigheid, kent vormen van fundamentalisme, bekrompenheid, onverdraagzaamheid en fanatisme. De scheidingslijn loopt niet tussen vrijzinnigen en gelovigen, maar tussen radicalen en extremisten. Radicalen leven vanuit de wortel of radix van hun overtuiging en kunnen daarom begrip en waardering opbrengen voor andere oprechte overtuigingen, terwijl extremisten die wortels verloochenen en zich richten op wat hen van de anderen onderscheidt. Radicalen ontmoeten elkaar in de diepte van hun geloof of levensbeschouwing, extremisten leven aan de oppervlakte en zien vooral de karikaturaal voorgestelde verschillen. Als de wortel voor de christen de 'imitatio Christi' is - dat wil zeggen de inspiratie van dat sublieme voorbeeld van Jezus -, en voor de vrijzinnige het beeld van de mens in heel zijn vrijheid en contingentie, dan is de afstand tussen beide vormen van menselijkheid veel kleiner dan we gewoonlijk denken. Allebei weten we immers dat we dat ideaal slechts van ver kunnen bereiken. Zoals de vrijzinnige joodse filosoof Ernst Bloch zei: 'De Messias zal pas komen wanneer alle gasten rond de tafel zitten.'"
Tertio: "Hebben katholieke ziekenhuizen volgens u het recht om bepaalde handelingen - zoals euthanasie en abortus - vanuit hun overtuiging aan patiënten te ontzeggen ? Staan de rechten van de zorgvrager boven de rechten van de zorgverstrekker?"
LA: "Ethische keuzes als voor of tegen abortus en euthanasie versterken de pleidooien voor een pluralistische aanpak. Patiënten die vanuit hun levensbeschouwing euthanasie als ethisch verantwoord beschouwen, moeten worden geholpen. Evenzeer kan een arts of een zorgverstrekker, die deze keuze vanuit zijn overtuiging verwerpt, daar door de wet niet toe worden gedwongen. Dat ontslaat hem echter niet van de morele verplichting de patiënt naar een andersdenkende collega door te verwijzen. Dat betekent ofwel dat zorgverstrekkers in een katholieke instelling nauw met collega's uit andere instellingen samenwerken, of dat de instelling als zodanig pluralistisch wordt. Je kunt de beslissing van de patiënt betreuren, maar je hebt niet het recht hem die vrijheid te ontzeggen."
Tertio: "De nieuwe, gefuseerde Universiteit Antwerpen (UA), die op 1 oktober begint, moet zo'n laboratorium voor 'actief pluralisme' worden."
LA: "Zeg maar dat dit voor de nieuwe Antwerpse Universiteit een conditio sine qua non is. Maar 'actief pluralisme' betekent dan wel het omgekeerde van neutraliteit: het zou een intellectuele en morele verarming betekenen indien de inbreng van gelovige en vrijzinnige docenten zou worden beknot. Jonge mensen hebben het recht met verschillende levensbeschouwingen te worden geconfronteerd, op voorwaarde dat hun docenten niet alleen in hun overtuiging authentiek zijn, maar dat ze ook van respect voor andersdenkende collega's getuigen. Dat gebeurt niet vanzelf, het is het resultaat van een kritische opstelling over zichzelf. Het houdt ook in dat elke docent geïnformeerd, genuanceerd en geëngageerd is.
De Universiteit Antwerpen wordt, gezien ons verzuilde verleden, een formidabele uitdaging. Gelovigen en vrijzinnigen zullen immers niet langer in een 'ideologische beschutte werkplaats' doceren en studeren. Als het initiatief lukt, wordt deze nieuwe universiteit een Vlaams laboratorium, waarin we als volwassenen anders dan vroeger met elkaar leren om te gaan. Niet omdat we onze overtuigingen overboord hebben gegooid, maar omdat we geleerd hebben die overtuiging te beleven in een samenleving die het anderszijn van de anderen niet langer als een bedreiging ziet, maar als een nieuwe kans."
Jan De Volder
Verschenen in Tertio, zie www.tertio.be
Dit document werd afgeprint van op de website van Liberales, een onafhankelijke, liberale denktank. Bezoek onze website op http://www.liberales.be.