MO_NL
28-11-05, 13:35
NL werkt stiekem mee aan geheime CIA-gevangenissen en transport
'Regeringen bewust blind voor terroristentransport'
De Nederlandse regering eist opheldering over geheime CIA-kampen in Europa. Die kritische houding is nieuw. ,,Nederland kneep al heel lang bewust een oogje toe.''
ROTTERDAM, 26 NOV. De Nederlandse regering zegt het naadje van de kous te willen weten. Zijn er geheime detentiekampen van de CIA in Europa waar terreurverdachten worden opgesloten en ondervraagd? Maakt de CIA bij het vervoer van gevangenen gebruik van het Nederlandse luchtruim en Nederlandse vliegvelden?
Logische vragen na de berichten van afgelopen weken over een stelsel van geheime gevangenissen en het opduiken van een aan de CIA toegeschreven vliegtuigje op Schiphol. Minister Bot van Buitenlandse Zaken dreigde donderdag in de Tweede Kamer zelfs met consequenties voor de Nederlandse deelname aan militaire missies in Afghanistan als er clandistiene operaties zouden blijken te zijn. Ook in andere Europese landen volgt plotseling het ene na het andere onderzoek naar geheime CIA-operaties.
Een belangrijke ,,kentering'' in de Nederlandse houding tegenover de Amerikaanse War on Terror, zeggen waarnemers. Maar vooral harde taal voor de bühne, denken anderen: Nederland knijpt al heel lang bewust een oogje toe. ,,Vluchten van de CIA komen hier al decennialang,'' zegt een oud-medewerker van inlichtingendienst AIVD die anoniem wil blijven. ,,We zeggen altijd dat we van niets weten.''
Bekend waren al de vernederingen in de Abu Ghraib-gevangenis, het zonder vorm van proces opsluiten in het speciale gevangenkamp van het Amerikaanse leger op Guantánamo Bay op Cuba, en aanhoudingen van verdachten die verdwijnen naar landen als Egypte en Syrië. Maar begin deze maand publiceerde de Washington Post over het bestaan van een netwerk van uiterst geheime gevangenissen van de CIA, black sites, onder meer in twee landen in Oost-Europa, waarschijnlijk Roemenië en Polen. In die gevangenissen zouden zeker dertig van de belangrijkste verdachten uit het Al-Qaedanetwerk in volkomen isolement worden vastgehouden.
Sindsdien komen er uit alle delen van Europa aanwijzingen dat de CIA gebruik maakt van Europese vliegvelden voor gevangenentransport. Vorige week bevestigden de regeringen van Denemarken, Zweden, Noorwegen en Spanje dat vliegtuigen, waarvan de registratienummers overeenkomen met CIA-toestellen, op hun luchthavens tussenlandingen hebben gemaakt. Eind vorige week dook een dergelijk toestel ook op in Nederland. Vliegtuigspotters fotografeerden op Schiphol-Oost een vliegtuig met registratienummer N505LL. Het toestel is van het Amerikaanse bedrijf Path Corporation, dat volgens diverse bronnen nauw is gelieerd aan de CIA. In 2003 werd hetzelfde vliegtuig nog gesignaleerd in Afghanistan. Het zou daar ondersteuning hebben geboden aan operaties van de Amerikaanse Special Forces.
Het ministerie van Verkeer en Waterstaat bevestigt dat het toestel op 16 november uit Turkije is vertrokken en op 17 november op Schiphol geland. De dag daarop vertrok het vliegtuig weer voor een vlucht via IJsland met een ,,onbekende bestemming''. Het ging volgens het vluchtplan om een 'ongeregelde vlucht'. Over het doel van de landing op Schiphol heeft het ministerie naar eigen zeggen geen informatie.
Vliegt de CIA heimelijk op Nederland, of zelfs met toestemming? Zeer wel mogelijk, zeggen deskundigen. Volgens het ministerie van Buitenlandse Zaken heeft de CIA nooit diplomatic clearance aangevraagd voor een vlucht boven Nederland. Dat kan gebeuren bij vluchten van hoge regeringsfunctionarissen of bij het vervoer van 'gevaarlijke cargo' waartoe ook wapens worden gerekend. Bij een geaccepteerde aanvraag laten Nederlandse autoriteiten zo'n vlucht ongemoeid. Theoretisch kan daar misbruik van worden gemaakt, erkent Buitenlandse Zaken. ,,Het vertrouwensbeginsel speelt in de relatie met de Verenigde Staten een grote rol.''
Maar in dit geval zou het gaan om een heimelijke CIA-vlucht onder civiele vlag. En daarvoor zijn de mogelijkheden legio. De burgerluchtvaart tussen Nederland en de Verenigde Staten is buitengewoon liberaal, zeker sinds het 'Open Skies'-verdrag tussen beide landen van 1993. Commerciële vliegtuigen uit Amerika kunnen vrijwel ongehinderd naar Nederland vliegen en vice versa. ,,Het is natuurlijk denkbaar dat de Amerikanen dit onder de civiele luchtvaart laten vallen, onder het mom van puur personenvervoer totdat het tegendeel is bewezen'', zegt hoogleraar Pablo Mendes de Leon, van het International Institute of Air and Space Law van de Universiteit Leiden: ,,Het liberale luchtvaartverdrag heeft de controle van overheden op het gebruik van het luchtruim aanmerkelijk verkleind.'' Nederland kan commerciële vluchten wel weren, ook van Amerikanen. Dat gebeurde jaren geleden bijvoorbeeld met DC10's die een veiligheidsrisico vormden. Maar voor 'ongeregelde vluchten' als die van de N505LL is nooit een beperking opgelegd, zo zegt de Rijksluchtvaartdienst.
Chris Yates, luchtvaartspecialist van het defensie-instituut Jane's in Londen, is er van overtuigd dat het Nederlandse luchtruim wordt gebruikt voor gevangenenvervoer door de CIA. ,,Als ik de foto zie en de registratie, gaat het hier zeer waarschijnlijk om een vlucht van de CIA die gebruik maakt van een Nederlandse luchthaven.'' Yates acht het wel ,,waarschijnlijk'' dat Nederland hiervan op een of andere manier op de hoogte is: ,,De meeste regeringen zijn bewust blind: wat er in een vliegtuig zit dat op een vliegveld landt en weer vertrekt, is voor hen geen reden tot zorg. Ze kunnen die informatie natuurlijk wel krijgen, maar ze willen het liever niet weten. Ze kunnen natuurlijk vermoeden dat mensen gearresteerd worden en in Marokko en Egypte half doodgeslagen om bekentenissen te krijgen. Maar deze houding geeft de regeringen een zekere deniability: We weten niet wat er aan de hand is, het is een civiel vliegtuig.''
Die gesuggereerde houding van liever de andere kant opkijken, vertoont een opvallende parallel met de praktijk van de Nederlandse militairen in Irak en Afghanistan. Ook hier wil men helpen bij de bestrijding van terreur. Maar dan zonder zelf de Conventie van Genève te schenden: gevangenen in Irak werden overgedragen aan de Britten, in Afghanistan gaat een Amerikaanse arresting officer mee met de Nederlandse commando's, zo stellen diverse ingewijden. Als er verdachten worden gevonden, doet de Amerikaan de formele arrestatie. Minister Bot zei donderdag in de kamer dat er bij de operatie Enduring Freedom door de Nederlandse militairen in zeven maanden niet één arrestatie was verricht. Het bracht SP-kamerlid Harry van Bommel tot de cynische verzuchting: ,,Wij sturen daar 200 van onze beste mensen naartoe, en die pakken niet één verdachte op?''
bron: NRC
'Regeringen bewust blind voor terroristentransport'
De Nederlandse regering eist opheldering over geheime CIA-kampen in Europa. Die kritische houding is nieuw. ,,Nederland kneep al heel lang bewust een oogje toe.''
ROTTERDAM, 26 NOV. De Nederlandse regering zegt het naadje van de kous te willen weten. Zijn er geheime detentiekampen van de CIA in Europa waar terreurverdachten worden opgesloten en ondervraagd? Maakt de CIA bij het vervoer van gevangenen gebruik van het Nederlandse luchtruim en Nederlandse vliegvelden?
Logische vragen na de berichten van afgelopen weken over een stelsel van geheime gevangenissen en het opduiken van een aan de CIA toegeschreven vliegtuigje op Schiphol. Minister Bot van Buitenlandse Zaken dreigde donderdag in de Tweede Kamer zelfs met consequenties voor de Nederlandse deelname aan militaire missies in Afghanistan als er clandistiene operaties zouden blijken te zijn. Ook in andere Europese landen volgt plotseling het ene na het andere onderzoek naar geheime CIA-operaties.
Een belangrijke ,,kentering'' in de Nederlandse houding tegenover de Amerikaanse War on Terror, zeggen waarnemers. Maar vooral harde taal voor de bühne, denken anderen: Nederland knijpt al heel lang bewust een oogje toe. ,,Vluchten van de CIA komen hier al decennialang,'' zegt een oud-medewerker van inlichtingendienst AIVD die anoniem wil blijven. ,,We zeggen altijd dat we van niets weten.''
Bekend waren al de vernederingen in de Abu Ghraib-gevangenis, het zonder vorm van proces opsluiten in het speciale gevangenkamp van het Amerikaanse leger op Guantánamo Bay op Cuba, en aanhoudingen van verdachten die verdwijnen naar landen als Egypte en Syrië. Maar begin deze maand publiceerde de Washington Post over het bestaan van een netwerk van uiterst geheime gevangenissen van de CIA, black sites, onder meer in twee landen in Oost-Europa, waarschijnlijk Roemenië en Polen. In die gevangenissen zouden zeker dertig van de belangrijkste verdachten uit het Al-Qaedanetwerk in volkomen isolement worden vastgehouden.
Sindsdien komen er uit alle delen van Europa aanwijzingen dat de CIA gebruik maakt van Europese vliegvelden voor gevangenentransport. Vorige week bevestigden de regeringen van Denemarken, Zweden, Noorwegen en Spanje dat vliegtuigen, waarvan de registratienummers overeenkomen met CIA-toestellen, op hun luchthavens tussenlandingen hebben gemaakt. Eind vorige week dook een dergelijk toestel ook op in Nederland. Vliegtuigspotters fotografeerden op Schiphol-Oost een vliegtuig met registratienummer N505LL. Het toestel is van het Amerikaanse bedrijf Path Corporation, dat volgens diverse bronnen nauw is gelieerd aan de CIA. In 2003 werd hetzelfde vliegtuig nog gesignaleerd in Afghanistan. Het zou daar ondersteuning hebben geboden aan operaties van de Amerikaanse Special Forces.
Het ministerie van Verkeer en Waterstaat bevestigt dat het toestel op 16 november uit Turkije is vertrokken en op 17 november op Schiphol geland. De dag daarop vertrok het vliegtuig weer voor een vlucht via IJsland met een ,,onbekende bestemming''. Het ging volgens het vluchtplan om een 'ongeregelde vlucht'. Over het doel van de landing op Schiphol heeft het ministerie naar eigen zeggen geen informatie.
Vliegt de CIA heimelijk op Nederland, of zelfs met toestemming? Zeer wel mogelijk, zeggen deskundigen. Volgens het ministerie van Buitenlandse Zaken heeft de CIA nooit diplomatic clearance aangevraagd voor een vlucht boven Nederland. Dat kan gebeuren bij vluchten van hoge regeringsfunctionarissen of bij het vervoer van 'gevaarlijke cargo' waartoe ook wapens worden gerekend. Bij een geaccepteerde aanvraag laten Nederlandse autoriteiten zo'n vlucht ongemoeid. Theoretisch kan daar misbruik van worden gemaakt, erkent Buitenlandse Zaken. ,,Het vertrouwensbeginsel speelt in de relatie met de Verenigde Staten een grote rol.''
Maar in dit geval zou het gaan om een heimelijke CIA-vlucht onder civiele vlag. En daarvoor zijn de mogelijkheden legio. De burgerluchtvaart tussen Nederland en de Verenigde Staten is buitengewoon liberaal, zeker sinds het 'Open Skies'-verdrag tussen beide landen van 1993. Commerciële vliegtuigen uit Amerika kunnen vrijwel ongehinderd naar Nederland vliegen en vice versa. ,,Het is natuurlijk denkbaar dat de Amerikanen dit onder de civiele luchtvaart laten vallen, onder het mom van puur personenvervoer totdat het tegendeel is bewezen'', zegt hoogleraar Pablo Mendes de Leon, van het International Institute of Air and Space Law van de Universiteit Leiden: ,,Het liberale luchtvaartverdrag heeft de controle van overheden op het gebruik van het luchtruim aanmerkelijk verkleind.'' Nederland kan commerciële vluchten wel weren, ook van Amerikanen. Dat gebeurde jaren geleden bijvoorbeeld met DC10's die een veiligheidsrisico vormden. Maar voor 'ongeregelde vluchten' als die van de N505LL is nooit een beperking opgelegd, zo zegt de Rijksluchtvaartdienst.
Chris Yates, luchtvaartspecialist van het defensie-instituut Jane's in Londen, is er van overtuigd dat het Nederlandse luchtruim wordt gebruikt voor gevangenenvervoer door de CIA. ,,Als ik de foto zie en de registratie, gaat het hier zeer waarschijnlijk om een vlucht van de CIA die gebruik maakt van een Nederlandse luchthaven.'' Yates acht het wel ,,waarschijnlijk'' dat Nederland hiervan op een of andere manier op de hoogte is: ,,De meeste regeringen zijn bewust blind: wat er in een vliegtuig zit dat op een vliegveld landt en weer vertrekt, is voor hen geen reden tot zorg. Ze kunnen die informatie natuurlijk wel krijgen, maar ze willen het liever niet weten. Ze kunnen natuurlijk vermoeden dat mensen gearresteerd worden en in Marokko en Egypte half doodgeslagen om bekentenissen te krijgen. Maar deze houding geeft de regeringen een zekere deniability: We weten niet wat er aan de hand is, het is een civiel vliegtuig.''
Die gesuggereerde houding van liever de andere kant opkijken, vertoont een opvallende parallel met de praktijk van de Nederlandse militairen in Irak en Afghanistan. Ook hier wil men helpen bij de bestrijding van terreur. Maar dan zonder zelf de Conventie van Genève te schenden: gevangenen in Irak werden overgedragen aan de Britten, in Afghanistan gaat een Amerikaanse arresting officer mee met de Nederlandse commando's, zo stellen diverse ingewijden. Als er verdachten worden gevonden, doet de Amerikaan de formele arrestatie. Minister Bot zei donderdag in de kamer dat er bij de operatie Enduring Freedom door de Nederlandse militairen in zeven maanden niet één arrestatie was verricht. Het bracht SP-kamerlid Harry van Bommel tot de cynische verzuchting: ,,Wij sturen daar 200 van onze beste mensen naartoe, en die pakken niet één verdachte op?''
bron: NRC