Rudy
17-12-05, 21:57
Wat bezielt president Ahmadinejad?
Een essay door Ludo Abicht
(c) De Standaard 17/12/05
DE Iraniërs zouden wel gek geweest zijn als ze niet geprobeerd hadden kernwapens te maken." Deze uitspraak van professor Martin van Creveld, een specialist in strategische studies aan de Hebrew University van Jeruzalem en in geen geval sympathisant van president Ahmadinejad, vat een deel van het probleem duidelijk samen. Sinds de Amerikaanse invasies in Afghanistan en Irak voelt de Iraanse Republiek zich letterlijk omsingeld door vijandige regimes, van Turkije tot Israël. Staten die, als het erop aankomt Iran aan te vallen, de goedkeuring of zelfs de actieve steun zullen krijgen van de Verenigde Staten en een aantal belangrijke westerse landen. In de westerse publieke opinie is Iran immers het land van de fundamentalistische ayatollahs, dat de extremistische islamisten en zelfmoordcommando's overal in het Midden-Oosten inspireert en financiert, dat bovendien vanaf de revolutie van 1979 een onverzoenlijke haat tegen Israël gepredikt heeft en dat zich blijkbaar geroepen voelt om de ,,botsing der beschavingen'' tegen het decadente Westen in naam van de islam te leiden.
Als zo'n staat nu ook nog over kernwapens zou beschikken, dan staan we een gevaarlijke stap dichter bij een catastrofe in die nu al zo explosieve regio. De kans dat dit regime na de dood van ayatollah Khomeini een gematigder koers zou gaan varen en ontvankelijk zou worden voor politiek en diplomatiek overleg met de rest van de wereld, leek een paar jaren reëel, toen een aantal uitgesproken hervormingsgezinde politici en geestelijken aan de verzuchtingen van onder meer de studenten en vrouwen in de grote steden gehoor gaf, de persvrijheid toenam en de regering bereid bleek om zich in grote lijnen naar de internationale overeenkomsten te schikken.
Maar we wisten dat in Iran een dubbele oppositie leefde: uiteraard waren de nog steeds fundamentalistische clerici niet van plan hun macht zomaar af te staan, en ze kregen daarbij de steun van de arme bevolkingslagen die, net als tijdens de eindfase van het regime van de sjah, steeds meer vertrouwen schonken aan radicale 'sociale' hervormers in plaats van aan de 'democratische' hervormers die wij vanuit het Westen misschien wel iets te nadrukkelijk aangemoedigd hebben. Zo werd de populaire officier van de Revolutionaire Wacht Mahmoed Ahmadinejad in mei 2003 verkozen tot burgemeester van Teheran en in juni 2005 tot president van Iran. Deze ,,Volksvriend", zoals hij zichzelf noemt, is geen vertegenwoordiger van de fundamentalistische clerus en dus geen reïncarnatie van ayatollah Khomeini, maar de leider van de belangrijkste militaire machtsgroep in het land. Deze verschuiving van de macht biedt tegelijkertijd meer garantie voor interne stabilisering, ook al zal die waarschijnlijk gepaard gaan met een achteruitgang van de democratische vrijheden en met een toegenomen kans op een confrontatie met de vele ,,vijanden van de Republiek'', in de eerste plaats de Verenigde Staten en Israël. Vandaar de laconieke opmerking van Van Creveld.
Intussen weten we dat het wantrouwen van het Internationaal Atoomagentschap (IAEA) weliswaar toeneemt, maar dat men er nog niet toe gekomen is het 'probleem' door te verwijzen naar de Veiligheidsraad, zoals de Verenigde Staten verlangen. Voorlopig heeft de regering van Iran zich eigenlijk grotendeels - zij het met moeite - aan de internationale afspraken gehouden. Andere landen, zoals Brazilië, vrezen dat een verwijzing naar de Veiligheidsraad en een sanctionering van Iran weleens een precedent zou kunnen scheppen voor andere landen. Bovendien is het helemaal niet zeker dat China en Rusland eventuele sancties tegen (of een militaire aanval op) Iran zullen goedkeuren. Wat een aantal deskundigen als Van Creveld doet besluiten dat het veel waarschijnlijker is dat Israël op een gegeven moment een aanval op de Iraanse kerncentrales zou uitvoeren. Ofwel geeft Iran de controle over zijn productie van kernenergie uit handen (wat neerkomt op een 'capitulatie' tegenover het gehate Westen, voor de bevolking en zeker voor de huidige machthebber(s) onaanvaardbaar), of het neemt de uitdaging van een directe confrontatie met zijn vijanden aan.
Het is alleen in het tweede geval dat de recente uitspraken van president Ahmadinejad enigszins begrijpelijk worden. Want als het er Iran om te doen was zoveel mogelijk tijd te winnen (specialisten spreken van een periode van drie tot tien jaar voor er van een echte productie van kernwapens kan worden gesproken), dan zou de huidige regering toch het diplomatieke kat-en-muisspel van haar voorgangers met het IAEA voortzetten en erop rekenen dat er internationaal voldoende verdeeldheid heerst waar ze op in kan spelen?
Europa en de VS zitten niet helemaal op dezelfde lijn, Rusland en China hebben om begrijpelijke historische redenen hun reserves tegenover de druk die het Westen op Iran uitoefent, en een aantal landen uit de derde wereld is zelf druk bezig kerntechnologie te ontwikkelen, al dan niet inzetbaar voor militaire doeleinden. De Amerikaanse militaire bezetting van Afghanistan en Irak heeft weliswaar het cordon rond Iran merkbaar versterkt, maar het Amerikaans-Britse avontuur is nu ook niet zo succesrijk dat men in Washington of Londen enthousiast aan een heuse invasie van Iran denkt. Bovendien kan Turkije, wil het alsnog door de Europese Unie aanvaard worden, zich niet al te onvoorwaardelijk pro-Amerikaans opstellen. Alleen Israël, dat zich bedreigd voelt door een mogelijke directe aanval vanuit Iran of, veel realistischer, door raketaanvallen door de Hezbollah, die door Iran bewapend wordt, zou het diplomatieke getalm van het Atoomagentschap of de aarzelingen van de VS weleens beu kunnen worden en vlugger militair reageren.
Dat brengt ons terug naar de verhouding tussen de Iraanse Republiek en Israël en de toch wel merkwaardige opeenvolging van provocaties door president Ahmadinejad, tenslotte de leider van een van de grootste en belangrijkste staten van het Midden-Oosten en de islamitische wereld. Een land waar joden en islamieten lange tijd vreedzaam, zij het niet als gelijkwaardige burgers, samengewoond hebben en men zich dus niet achter onwetendheid over de joodse cultuur en geschiedenis, inclusief de Shoah, kan verschuilen.
Om te beginnen heeft Ahmadinejad niets gezegd wat al niet tijdens de Iraanse revolutie van 1979 tegen het regime van de Sjah over Israël werd geroepen. Men mag daarbij niet vergeten dat de welstellende joodse gemeenschap in het Perzië van de sjah tot de sociaal-economische elite behoorde en dus, in de ogen van de bazaari's en de armen uit de volkswijken, over één kam werd geschoren met de andere ,,uitbuiters en profiteurs''. Daar kwam dan nog als verzwarende omstandigheid bij dat de joden, net als de eveneens (invloed)rijke Bahai's, geen moslims waren.
De ideologie van die revolutie werd grotendeels gevoed door de afkeer van het 'decadente' Westen, wat synoniem stond voor al diegenen die de ware strenge leer ofwel verwaarloosd hadden (de sjah en zijn gevolg), de islam verraden hadden (de ketterse Bahai's) of, zoals de christenen en de joden, ongelovig waren.
De fundamentalistische clerici en hun wild enthousiaste volgelingen, waaronder de leden van de Republikeinse Wacht, verbonden hun liefde voor de Profeet en de Verborgen Imam met een haatcampagne tegen Israël, een etterende joodse wonde in het lichaam van de Dar-al-Islam, de heilige wereld van de islam.
Het lijden van de Palestijnse broeders en zusters symboliseerde het duivelse karakter van deze zionistische imperialisten die, als de waardige opvolgers van de misdadige kruisvaarders uit de Middeleeuwen en de Britse en Franse kolonialisten uit de moderne tijd, de volkeren van de islam de kans ontnamen opnieuw tot een grote en machtige natie uit te groeien. (Om alle misverstanden en verdraaiingen te vermijden, zouden al de bovenstaande uitspraken tussen aanhalingstekens moeten staan, maar dan wordt het retorische effect ervan gebroken en dat zou jammer zijn.) Deze ideologisch gekleurde nationaal-religieuze (beter: nationalistisch-fundamentalistische) hetze tegen Israël is nooit uit het discours van de Iraanse Republiek verdwenen en werd sinds 1980 gevoed door de onmiskenbare opeenvolgende Arabische en Palestijnse nederlagen. Daarbij mogen we niet vergeten dat de vele voorstellen van het 'vredesproces' die westerlingen als noodzakelijke toegevingen en ,,voorwaarden van een wederzijds onaanvaardbare vrede'' (David Süsskind) beschouwden, voor islamitische fundamentalisten als de Iraanse leiders ondraaglijke vernederingen waren, die ooit op de een of andere manier gewroken moeten worden. Vandaar de uitspraak dat ,,de staat Israël van de kaart van het Midden-Oosten moet worden geveegd''.
Er wordt hier niet opgeroepen tot een nieuwe genocide op de joodse Israëli's (in de stijl van 'alle joden in de zee gooien'), maar de historische standpunten van de Palestijnse oppositie (het intussen opgeheven Handvest van de PLO uit 1968 en de nog steeds actuele positie van onder meer Hamas) over het bestaansrecht van Israël worden hier nogmaals herhaald: in de plaats van de huidige joodse staat moet ofwel een ,,democratische seculiere staat van al zijn burgers'' komen (Handvest) of een islamitische staat die, op basis van de sharia, garant zou staan voor de rechten van alle niet-islamitische burgers. In elk geval is het duidelijk dat het bestaansrecht van het huidige Israël daarmee fundamenteel in vraag wordt gesteld.
In een tweede verklaring ging president Ahmadinejad nog een stap verder, en stelde hij voor om de joden inderdaad een stuk land te geven als compensatie voor het leed dat hen door Europese antisemieten, fascisten en nationaal-socialisten tijdens Wereldoorlog II werd aangedaan: waarom zouden de Palestijnen, die niet aan deze judeocide hebben deelgenomen, voor de ongelukkig geformuleerde Wiedergutmachung daarvan verantwoordelijk zijn?
Op 9 december 2005 reageerde de joods-Duitse auteur Henryk M. Broder, die onder meer bekend werd door zijn teksten over het antisemitisme, met een half ironische, half ernstig artikel: ,,Geef de joden Schleswig-Holstein!'' Uiteraard was hij het niet eens met de stelling van Ahmadinejad, maar hij vond dat het goed was de Duitsers nog eens met hun neus op hun verantwoordelijkheid te drukken door ze met het provocerende voorstel van de Iraanse president te confronteren.
Uiteraard kan het niet de bedoeling van de president geweest zijn het interne Duitse debat over schuld en verantwoordelijkheid opnieuw aan te zwengelen en moeten we zijn woorden begrijpen als een boodschap aan zijn Iraanse achterban én aan de Palestijnse broeders en zusters. Afgezien van het ontoelaatbare gedrag van politici en leiders die dergelijke uitspraken over buitenlandse problemen misbruiken om hun binnenlandse positie te versterken, bestaat er geen twijfel over dat de Palestijnen dit soort verklaringen kunnen missen als kiespijn. Op het MideastWeb verscheen trouwens al op 14 december een zeer kritische reactie van een Palestijns activist, Walid Salem, die deze uitspraak van president Ahmadinejad veroordeelt als een gevaarlijke afwijking en een vertekening van de geschiedenis en duidelijk maakt dat de Palestijnen, die via hun leiders wél uitdrukkelijk het bestaansrecht van Israël aanvaarden, door dergelijke uitspraken alleen maar schade kunnen oplopen: ,,Gematigde moslims moeten luid en met aandrang protesteren tegen blinde strategieën en moeten oproepen tot een echte en intense discussie over het joodse vraagstuk en over de positie van Israël in het Midden-Oosten. Zonder een dergelijke diepe en vruchtbare discussie zal het Israëlisch-Palestijns conflict nooit helemaal kunnen worden opgelost."
Maar president Ahmadinejad heeft het daarbij niet gelaten en, tegen de logica van zijn tweede verklaring (over de compensatie voor de Shoah) in, ook gesproken over de Shoah als ,,mythe'' en ,,legende'', wat neerkomt op onvervalst negationisme. Hij kan achteraf wel beweren dat hij onder 'mythe' iets anders verstaat, met name het oneigenlijke gebruik dat de staat Israël zou maken van de Shoah om zijn politiek tegenover de Palestijnen te legitimeren, alsof 'de Palestijnen' globaal genomen de erfgenamen van de antisemieten en jodenhaters van het verleden zouden zijn. Maar met dergelijke dubbelzinnigheden bevestigt hij eerder dat karikaturale beeld van het Palestijnse verzet tegen de bezetting en versterkt hij nog het al zo ingewikkelde kluwen van misverstanden die de noodzakelijke dialoog tussen Israëli's en Palestijnen verhinderen.
De internationale gemeenschap, en in het bijzonder diegenen die zich inzetten voor een rechtvaardige oplossing van het tragische conflict, moet eisen dat de man zijn woorden terugneemt of, als hij het allemaal werkelijk meent, dan maar duidelijk maakt wat hij hiermee bedoeld heeft. Dan kunnen ook de Palestijnen zich officieel van zijn onzalige standpunten distantiëren want, ,,with friends like him, who needs enemies?" Het is een kwestie van intellectuele en morele eerlijkheid: wie terecht ijvert voor een menswaardig bestaan van het Palestijnse volk, moet tegelijkertijd, zoals de onlangs overleden Palestijns-Amerikaanse cultuurfilosoof Edward Saïd en zijn joodse vriend Daniël Barenboim, de Shoah en elke vorm van antisemitisme veroordelen en er op aandringen dat dit besef via onderwijs en media ook in de brede lagen van de Palestijnse bevolking wordt uitgedragen. Als dat niet gebeurt, zal de haat en verbittering aan beide kanten in de kaart spelen van extremisten die het conflict nog lange tijd willen aanwakkeren, terwijl we weten dat iedere extra dag er voor alle mensen in de regio een te veel is.
Ludo Abicht is filosoof en Midden-Oostenkenner.
Een essay door Ludo Abicht
(c) De Standaard 17/12/05
DE Iraniërs zouden wel gek geweest zijn als ze niet geprobeerd hadden kernwapens te maken." Deze uitspraak van professor Martin van Creveld, een specialist in strategische studies aan de Hebrew University van Jeruzalem en in geen geval sympathisant van president Ahmadinejad, vat een deel van het probleem duidelijk samen. Sinds de Amerikaanse invasies in Afghanistan en Irak voelt de Iraanse Republiek zich letterlijk omsingeld door vijandige regimes, van Turkije tot Israël. Staten die, als het erop aankomt Iran aan te vallen, de goedkeuring of zelfs de actieve steun zullen krijgen van de Verenigde Staten en een aantal belangrijke westerse landen. In de westerse publieke opinie is Iran immers het land van de fundamentalistische ayatollahs, dat de extremistische islamisten en zelfmoordcommando's overal in het Midden-Oosten inspireert en financiert, dat bovendien vanaf de revolutie van 1979 een onverzoenlijke haat tegen Israël gepredikt heeft en dat zich blijkbaar geroepen voelt om de ,,botsing der beschavingen'' tegen het decadente Westen in naam van de islam te leiden.
Als zo'n staat nu ook nog over kernwapens zou beschikken, dan staan we een gevaarlijke stap dichter bij een catastrofe in die nu al zo explosieve regio. De kans dat dit regime na de dood van ayatollah Khomeini een gematigder koers zou gaan varen en ontvankelijk zou worden voor politiek en diplomatiek overleg met de rest van de wereld, leek een paar jaren reëel, toen een aantal uitgesproken hervormingsgezinde politici en geestelijken aan de verzuchtingen van onder meer de studenten en vrouwen in de grote steden gehoor gaf, de persvrijheid toenam en de regering bereid bleek om zich in grote lijnen naar de internationale overeenkomsten te schikken.
Maar we wisten dat in Iran een dubbele oppositie leefde: uiteraard waren de nog steeds fundamentalistische clerici niet van plan hun macht zomaar af te staan, en ze kregen daarbij de steun van de arme bevolkingslagen die, net als tijdens de eindfase van het regime van de sjah, steeds meer vertrouwen schonken aan radicale 'sociale' hervormers in plaats van aan de 'democratische' hervormers die wij vanuit het Westen misschien wel iets te nadrukkelijk aangemoedigd hebben. Zo werd de populaire officier van de Revolutionaire Wacht Mahmoed Ahmadinejad in mei 2003 verkozen tot burgemeester van Teheran en in juni 2005 tot president van Iran. Deze ,,Volksvriend", zoals hij zichzelf noemt, is geen vertegenwoordiger van de fundamentalistische clerus en dus geen reïncarnatie van ayatollah Khomeini, maar de leider van de belangrijkste militaire machtsgroep in het land. Deze verschuiving van de macht biedt tegelijkertijd meer garantie voor interne stabilisering, ook al zal die waarschijnlijk gepaard gaan met een achteruitgang van de democratische vrijheden en met een toegenomen kans op een confrontatie met de vele ,,vijanden van de Republiek'', in de eerste plaats de Verenigde Staten en Israël. Vandaar de laconieke opmerking van Van Creveld.
Intussen weten we dat het wantrouwen van het Internationaal Atoomagentschap (IAEA) weliswaar toeneemt, maar dat men er nog niet toe gekomen is het 'probleem' door te verwijzen naar de Veiligheidsraad, zoals de Verenigde Staten verlangen. Voorlopig heeft de regering van Iran zich eigenlijk grotendeels - zij het met moeite - aan de internationale afspraken gehouden. Andere landen, zoals Brazilië, vrezen dat een verwijzing naar de Veiligheidsraad en een sanctionering van Iran weleens een precedent zou kunnen scheppen voor andere landen. Bovendien is het helemaal niet zeker dat China en Rusland eventuele sancties tegen (of een militaire aanval op) Iran zullen goedkeuren. Wat een aantal deskundigen als Van Creveld doet besluiten dat het veel waarschijnlijker is dat Israël op een gegeven moment een aanval op de Iraanse kerncentrales zou uitvoeren. Ofwel geeft Iran de controle over zijn productie van kernenergie uit handen (wat neerkomt op een 'capitulatie' tegenover het gehate Westen, voor de bevolking en zeker voor de huidige machthebber(s) onaanvaardbaar), of het neemt de uitdaging van een directe confrontatie met zijn vijanden aan.
Het is alleen in het tweede geval dat de recente uitspraken van president Ahmadinejad enigszins begrijpelijk worden. Want als het er Iran om te doen was zoveel mogelijk tijd te winnen (specialisten spreken van een periode van drie tot tien jaar voor er van een echte productie van kernwapens kan worden gesproken), dan zou de huidige regering toch het diplomatieke kat-en-muisspel van haar voorgangers met het IAEA voortzetten en erop rekenen dat er internationaal voldoende verdeeldheid heerst waar ze op in kan spelen?
Europa en de VS zitten niet helemaal op dezelfde lijn, Rusland en China hebben om begrijpelijke historische redenen hun reserves tegenover de druk die het Westen op Iran uitoefent, en een aantal landen uit de derde wereld is zelf druk bezig kerntechnologie te ontwikkelen, al dan niet inzetbaar voor militaire doeleinden. De Amerikaanse militaire bezetting van Afghanistan en Irak heeft weliswaar het cordon rond Iran merkbaar versterkt, maar het Amerikaans-Britse avontuur is nu ook niet zo succesrijk dat men in Washington of Londen enthousiast aan een heuse invasie van Iran denkt. Bovendien kan Turkije, wil het alsnog door de Europese Unie aanvaard worden, zich niet al te onvoorwaardelijk pro-Amerikaans opstellen. Alleen Israël, dat zich bedreigd voelt door een mogelijke directe aanval vanuit Iran of, veel realistischer, door raketaanvallen door de Hezbollah, die door Iran bewapend wordt, zou het diplomatieke getalm van het Atoomagentschap of de aarzelingen van de VS weleens beu kunnen worden en vlugger militair reageren.
Dat brengt ons terug naar de verhouding tussen de Iraanse Republiek en Israël en de toch wel merkwaardige opeenvolging van provocaties door president Ahmadinejad, tenslotte de leider van een van de grootste en belangrijkste staten van het Midden-Oosten en de islamitische wereld. Een land waar joden en islamieten lange tijd vreedzaam, zij het niet als gelijkwaardige burgers, samengewoond hebben en men zich dus niet achter onwetendheid over de joodse cultuur en geschiedenis, inclusief de Shoah, kan verschuilen.
Om te beginnen heeft Ahmadinejad niets gezegd wat al niet tijdens de Iraanse revolutie van 1979 tegen het regime van de Sjah over Israël werd geroepen. Men mag daarbij niet vergeten dat de welstellende joodse gemeenschap in het Perzië van de sjah tot de sociaal-economische elite behoorde en dus, in de ogen van de bazaari's en de armen uit de volkswijken, over één kam werd geschoren met de andere ,,uitbuiters en profiteurs''. Daar kwam dan nog als verzwarende omstandigheid bij dat de joden, net als de eveneens (invloed)rijke Bahai's, geen moslims waren.
De ideologie van die revolutie werd grotendeels gevoed door de afkeer van het 'decadente' Westen, wat synoniem stond voor al diegenen die de ware strenge leer ofwel verwaarloosd hadden (de sjah en zijn gevolg), de islam verraden hadden (de ketterse Bahai's) of, zoals de christenen en de joden, ongelovig waren.
De fundamentalistische clerici en hun wild enthousiaste volgelingen, waaronder de leden van de Republikeinse Wacht, verbonden hun liefde voor de Profeet en de Verborgen Imam met een haatcampagne tegen Israël, een etterende joodse wonde in het lichaam van de Dar-al-Islam, de heilige wereld van de islam.
Het lijden van de Palestijnse broeders en zusters symboliseerde het duivelse karakter van deze zionistische imperialisten die, als de waardige opvolgers van de misdadige kruisvaarders uit de Middeleeuwen en de Britse en Franse kolonialisten uit de moderne tijd, de volkeren van de islam de kans ontnamen opnieuw tot een grote en machtige natie uit te groeien. (Om alle misverstanden en verdraaiingen te vermijden, zouden al de bovenstaande uitspraken tussen aanhalingstekens moeten staan, maar dan wordt het retorische effect ervan gebroken en dat zou jammer zijn.) Deze ideologisch gekleurde nationaal-religieuze (beter: nationalistisch-fundamentalistische) hetze tegen Israël is nooit uit het discours van de Iraanse Republiek verdwenen en werd sinds 1980 gevoed door de onmiskenbare opeenvolgende Arabische en Palestijnse nederlagen. Daarbij mogen we niet vergeten dat de vele voorstellen van het 'vredesproces' die westerlingen als noodzakelijke toegevingen en ,,voorwaarden van een wederzijds onaanvaardbare vrede'' (David Süsskind) beschouwden, voor islamitische fundamentalisten als de Iraanse leiders ondraaglijke vernederingen waren, die ooit op de een of andere manier gewroken moeten worden. Vandaar de uitspraak dat ,,de staat Israël van de kaart van het Midden-Oosten moet worden geveegd''.
Er wordt hier niet opgeroepen tot een nieuwe genocide op de joodse Israëli's (in de stijl van 'alle joden in de zee gooien'), maar de historische standpunten van de Palestijnse oppositie (het intussen opgeheven Handvest van de PLO uit 1968 en de nog steeds actuele positie van onder meer Hamas) over het bestaansrecht van Israël worden hier nogmaals herhaald: in de plaats van de huidige joodse staat moet ofwel een ,,democratische seculiere staat van al zijn burgers'' komen (Handvest) of een islamitische staat die, op basis van de sharia, garant zou staan voor de rechten van alle niet-islamitische burgers. In elk geval is het duidelijk dat het bestaansrecht van het huidige Israël daarmee fundamenteel in vraag wordt gesteld.
In een tweede verklaring ging president Ahmadinejad nog een stap verder, en stelde hij voor om de joden inderdaad een stuk land te geven als compensatie voor het leed dat hen door Europese antisemieten, fascisten en nationaal-socialisten tijdens Wereldoorlog II werd aangedaan: waarom zouden de Palestijnen, die niet aan deze judeocide hebben deelgenomen, voor de ongelukkig geformuleerde Wiedergutmachung daarvan verantwoordelijk zijn?
Op 9 december 2005 reageerde de joods-Duitse auteur Henryk M. Broder, die onder meer bekend werd door zijn teksten over het antisemitisme, met een half ironische, half ernstig artikel: ,,Geef de joden Schleswig-Holstein!'' Uiteraard was hij het niet eens met de stelling van Ahmadinejad, maar hij vond dat het goed was de Duitsers nog eens met hun neus op hun verantwoordelijkheid te drukken door ze met het provocerende voorstel van de Iraanse president te confronteren.
Uiteraard kan het niet de bedoeling van de president geweest zijn het interne Duitse debat over schuld en verantwoordelijkheid opnieuw aan te zwengelen en moeten we zijn woorden begrijpen als een boodschap aan zijn Iraanse achterban én aan de Palestijnse broeders en zusters. Afgezien van het ontoelaatbare gedrag van politici en leiders die dergelijke uitspraken over buitenlandse problemen misbruiken om hun binnenlandse positie te versterken, bestaat er geen twijfel over dat de Palestijnen dit soort verklaringen kunnen missen als kiespijn. Op het MideastWeb verscheen trouwens al op 14 december een zeer kritische reactie van een Palestijns activist, Walid Salem, die deze uitspraak van president Ahmadinejad veroordeelt als een gevaarlijke afwijking en een vertekening van de geschiedenis en duidelijk maakt dat de Palestijnen, die via hun leiders wél uitdrukkelijk het bestaansrecht van Israël aanvaarden, door dergelijke uitspraken alleen maar schade kunnen oplopen: ,,Gematigde moslims moeten luid en met aandrang protesteren tegen blinde strategieën en moeten oproepen tot een echte en intense discussie over het joodse vraagstuk en over de positie van Israël in het Midden-Oosten. Zonder een dergelijke diepe en vruchtbare discussie zal het Israëlisch-Palestijns conflict nooit helemaal kunnen worden opgelost."
Maar president Ahmadinejad heeft het daarbij niet gelaten en, tegen de logica van zijn tweede verklaring (over de compensatie voor de Shoah) in, ook gesproken over de Shoah als ,,mythe'' en ,,legende'', wat neerkomt op onvervalst negationisme. Hij kan achteraf wel beweren dat hij onder 'mythe' iets anders verstaat, met name het oneigenlijke gebruik dat de staat Israël zou maken van de Shoah om zijn politiek tegenover de Palestijnen te legitimeren, alsof 'de Palestijnen' globaal genomen de erfgenamen van de antisemieten en jodenhaters van het verleden zouden zijn. Maar met dergelijke dubbelzinnigheden bevestigt hij eerder dat karikaturale beeld van het Palestijnse verzet tegen de bezetting en versterkt hij nog het al zo ingewikkelde kluwen van misverstanden die de noodzakelijke dialoog tussen Israëli's en Palestijnen verhinderen.
De internationale gemeenschap, en in het bijzonder diegenen die zich inzetten voor een rechtvaardige oplossing van het tragische conflict, moet eisen dat de man zijn woorden terugneemt of, als hij het allemaal werkelijk meent, dan maar duidelijk maakt wat hij hiermee bedoeld heeft. Dan kunnen ook de Palestijnen zich officieel van zijn onzalige standpunten distantiëren want, ,,with friends like him, who needs enemies?" Het is een kwestie van intellectuele en morele eerlijkheid: wie terecht ijvert voor een menswaardig bestaan van het Palestijnse volk, moet tegelijkertijd, zoals de onlangs overleden Palestijns-Amerikaanse cultuurfilosoof Edward Saïd en zijn joodse vriend Daniël Barenboim, de Shoah en elke vorm van antisemitisme veroordelen en er op aandringen dat dit besef via onderwijs en media ook in de brede lagen van de Palestijnse bevolking wordt uitgedragen. Als dat niet gebeurt, zal de haat en verbittering aan beide kanten in de kaart spelen van extremisten die het conflict nog lange tijd willen aanwakkeren, terwijl we weten dat iedere extra dag er voor alle mensen in de regio een te veel is.
Ludo Abicht is filosoof en Midden-Oostenkenner.