Olive Yao
18-03-06, 13:52
ARMOEDE IS LEVENSLANG, OOK IN DE VS
NRC vrijdag 10 maart 2006
Tom-Jan Meeus
Allerarmsten hebben niets aan het geloof in deAmerican dream
Op de kinderafdeling van een ziekenhuis in Boston komt in beeld wat armoede in de VS doet met kinderen. Juristen helpen de armen er de juiste regelingen te treffen.
Die ochtend is een alleenstaande moeder met haar 7-jarige zoontje de wachtkamer ingestapt. Het jongetje is ondervoed. De moeder vertelt dat ze in haar huurhuisje al drie jaar kakkerlakken bestrijdt. Ze schakelde de ongediertebestrijding in, daarna een pro deo advocaat, er kwam zelfs een rechter aan te pas. Maar de huisbaas deed niets, en het werd erger. Nu ligt ze 's nachts wakker van het geluid van de beesten. En nadat haar zoontje een half jaar geleden ontwaakte met een kakkerlak in zijn oor, wil hij thuis niets meer eten.
Erica Lopez en Johanna Flacks zuchten als ze het navertellen. Zij werken als juristen op de kinderafdeling van het academisch ziekenhuis in Boston. Ouders komen bij hen als artsen signaleren dat de gezondheidsproblemen van hun kinderen voortkomen uit armoede. Enkele ochtenden per week ontvangen Lopez en Flacks deze ouders op een spreekuur - dan, zeggen ze, wordt de rauwe realiteit van armoede in de VS zichtbaar. En proberen ze er iets aan te doen.
De moeder met het kakkerlakkenprobleem had veel eerder moeten komen, zegt Flack. Ze gaat ervoor zorgen dat het ziekenhuis de huisbaas belt. Je zal zien hoe snel hij dan in actie komt.' Een ambtenaar kan klagen, een advocaat kan bellen - maar zij zullen nooit bereiken wat een arts voor elkaar krijgt. 'Als een dokter uitlegt dat de gezondheid van een kind in het geding is, dán worden mensen wakker.'
Het voorbeeld geeft aan, zegt Ellen Lawton, directeur van een juristenteam op deze afdeling, hoe het is gesteld met de beleving van armoede in de VS, en hoe dit slepende probleem nog kan worden aangepakt -al dertig jaar leeft volgens de officiële cijfers ruim 12 procent van de Amerikanen onder de armoedegrens. De meeste Amerikanen, blijkt uit onderzoek, menen dat armoede voortkomt uit de verkeerde levenswijze - niet werken, ongezond eten, roken, drank. En dat goed onderwijs armoedige kinderen kan verheffen. Maar wetenschappelijk onderzoek heeft uitputtend geschraagd dat kinderen die inde VS in armoe worden geboren, vrijwel geen kans meer hebben zich daaraan te ontworstelen.
Klein probleem: Amerikanen geloven er niets van. Tachtig procent denkt dat de American dream voor elke inwoner is te realiseren.
Zodoende besloot Ellen Lawton in de jaren negentig met een groep gelijkgezinde juristen de strijd tegen armoede te verplaatsen naar het ziekenhuis. Nadat ze de medisch directeur overtuigde, zette ze het Family Advocacy Program op. Artsen vragen nu dóór naar de sociale omstandigheden van een gezin. Je kunt een kind met astma medicijnen voorschrijven – maar als het leeft in een huis waar de schimmels op de muur staan is het effectiever het onderhoud te verbeteren.
Lawton heeft haar werkwijze inmiddels aan dertig ziekenhuizen buiten Massachusetts overgedaan: de kinderafdeling blijkt in de VS de meest effectieve plaats om iets aan armoede te doen. 'Dakloze moeders verwaarlozen alles - maar als hun kind ziek is gaan ze wél naar de dokter.'
Het zijn inderdaad schichtige vrouwen die zich op deze ochtend met hun snotterende kinderen bij de balie melden. Een doffe blik, wallen onder de ogen; een enkele baby heeft een zakje Dunkin' Donuts in de hand. Ze kunnen meteen doorlopen en worden ontvangen in de smalle kamer van Erica Lopez en Johanna Flacks.
Weduwe Norma (50) - een struise dame met een vrolijke muts op - is de laatste die vandaag binnenkomt. Ze heeft een zoon (16) met overgewicht (185kilo), en een dochter (18) die depressief is sinds ze een half jaar geleden ongewild moeder werd.
Ze dreigen op straat te worden gezet. De rekeningen voor gas, water en licht zijn al maanden niet betaald - de baby teert in op het budget. Flacks zegt dat er een regeling is die uitsluit dat ouders van baby’s van nutsvoorzieningen worden afgesloten. 'O', zegt Norma verrast.
Het probleem is niet dat er geen regelingen voor de armen in de VS zijn, zegt Lawton. Het probleem is dat de overheid die regelingen onbereikbaar maakt: agentschappen worden beloond naarmate ze minder uitgeven. 'Het is een dagtaak om arm te zijn in dit land', zegt ze. 'Mensen moeten eindeloos formulieren invullen.' Veel armen zijn zowat analfabeet. 'Ze worden net zolang ontmoedigd totdat ze het opgeven.'
Armoede is in de VS allang niet meer het domein van alleen werklozen. Sinds in de jaren negentig de bijstand omlaag ging, zijn er de werkende armen bijgekomen, de working poor.
Door de verlaagde uitkeringen ontstonden aan de onderkant van de arbeidsmarkt banen die zo slecht betalen dat mensen er niet van kunnen leven. In deze groep komt het voor dat mensen twee à drie banen hebben -in winkels, de horeca - en in caravans leven omdat ze geen huis kunnen betalen. 'Wat mensen in dit land niet weten', zegt Lawton, 'is dat kinderen hiervan het grootste slachtoffer zijn.' Het idee dat hun probleem via onderwijs kan worden aangepakt is absurd, zegt ze. 'Een kind dat hongerheeft presteert op school echt niet.'
Armen in de VS stemmen niet en hebben geen economische macht. Een ramp helpt, soms. Vorig jaar, na de orkaan Katrina, keerde armoede even terug op de politieke agenda. Maar toen het Amerikaanse Congres rond de jaarwisseling bezuinigingen afsprak, viel de keuze op 140 regelingen voorde allerarmsten.
En al werkt het programma in Boston volgens vriend en vijand goed, ook dit programma gaat gebukt onder structurele tekorten. 'Er zijn in deze stad15.000 gezinnen die onder de armoedegrens leven. Wij hebben geld om er negenhonderd per jaar bij te staan. Voor de anderen kunnen we niets doen.'
NRC vrijdag 10 maart 2006
Tom-Jan Meeus
Allerarmsten hebben niets aan het geloof in deAmerican dream
Op de kinderafdeling van een ziekenhuis in Boston komt in beeld wat armoede in de VS doet met kinderen. Juristen helpen de armen er de juiste regelingen te treffen.
Die ochtend is een alleenstaande moeder met haar 7-jarige zoontje de wachtkamer ingestapt. Het jongetje is ondervoed. De moeder vertelt dat ze in haar huurhuisje al drie jaar kakkerlakken bestrijdt. Ze schakelde de ongediertebestrijding in, daarna een pro deo advocaat, er kwam zelfs een rechter aan te pas. Maar de huisbaas deed niets, en het werd erger. Nu ligt ze 's nachts wakker van het geluid van de beesten. En nadat haar zoontje een half jaar geleden ontwaakte met een kakkerlak in zijn oor, wil hij thuis niets meer eten.
Erica Lopez en Johanna Flacks zuchten als ze het navertellen. Zij werken als juristen op de kinderafdeling van het academisch ziekenhuis in Boston. Ouders komen bij hen als artsen signaleren dat de gezondheidsproblemen van hun kinderen voortkomen uit armoede. Enkele ochtenden per week ontvangen Lopez en Flacks deze ouders op een spreekuur - dan, zeggen ze, wordt de rauwe realiteit van armoede in de VS zichtbaar. En proberen ze er iets aan te doen.
De moeder met het kakkerlakkenprobleem had veel eerder moeten komen, zegt Flack. Ze gaat ervoor zorgen dat het ziekenhuis de huisbaas belt. Je zal zien hoe snel hij dan in actie komt.' Een ambtenaar kan klagen, een advocaat kan bellen - maar zij zullen nooit bereiken wat een arts voor elkaar krijgt. 'Als een dokter uitlegt dat de gezondheid van een kind in het geding is, dán worden mensen wakker.'
Het voorbeeld geeft aan, zegt Ellen Lawton, directeur van een juristenteam op deze afdeling, hoe het is gesteld met de beleving van armoede in de VS, en hoe dit slepende probleem nog kan worden aangepakt -al dertig jaar leeft volgens de officiële cijfers ruim 12 procent van de Amerikanen onder de armoedegrens. De meeste Amerikanen, blijkt uit onderzoek, menen dat armoede voortkomt uit de verkeerde levenswijze - niet werken, ongezond eten, roken, drank. En dat goed onderwijs armoedige kinderen kan verheffen. Maar wetenschappelijk onderzoek heeft uitputtend geschraagd dat kinderen die inde VS in armoe worden geboren, vrijwel geen kans meer hebben zich daaraan te ontworstelen.
Klein probleem: Amerikanen geloven er niets van. Tachtig procent denkt dat de American dream voor elke inwoner is te realiseren.
Zodoende besloot Ellen Lawton in de jaren negentig met een groep gelijkgezinde juristen de strijd tegen armoede te verplaatsen naar het ziekenhuis. Nadat ze de medisch directeur overtuigde, zette ze het Family Advocacy Program op. Artsen vragen nu dóór naar de sociale omstandigheden van een gezin. Je kunt een kind met astma medicijnen voorschrijven – maar als het leeft in een huis waar de schimmels op de muur staan is het effectiever het onderhoud te verbeteren.
Lawton heeft haar werkwijze inmiddels aan dertig ziekenhuizen buiten Massachusetts overgedaan: de kinderafdeling blijkt in de VS de meest effectieve plaats om iets aan armoede te doen. 'Dakloze moeders verwaarlozen alles - maar als hun kind ziek is gaan ze wél naar de dokter.'
Het zijn inderdaad schichtige vrouwen die zich op deze ochtend met hun snotterende kinderen bij de balie melden. Een doffe blik, wallen onder de ogen; een enkele baby heeft een zakje Dunkin' Donuts in de hand. Ze kunnen meteen doorlopen en worden ontvangen in de smalle kamer van Erica Lopez en Johanna Flacks.
Weduwe Norma (50) - een struise dame met een vrolijke muts op - is de laatste die vandaag binnenkomt. Ze heeft een zoon (16) met overgewicht (185kilo), en een dochter (18) die depressief is sinds ze een half jaar geleden ongewild moeder werd.
Ze dreigen op straat te worden gezet. De rekeningen voor gas, water en licht zijn al maanden niet betaald - de baby teert in op het budget. Flacks zegt dat er een regeling is die uitsluit dat ouders van baby’s van nutsvoorzieningen worden afgesloten. 'O', zegt Norma verrast.
Het probleem is niet dat er geen regelingen voor de armen in de VS zijn, zegt Lawton. Het probleem is dat de overheid die regelingen onbereikbaar maakt: agentschappen worden beloond naarmate ze minder uitgeven. 'Het is een dagtaak om arm te zijn in dit land', zegt ze. 'Mensen moeten eindeloos formulieren invullen.' Veel armen zijn zowat analfabeet. 'Ze worden net zolang ontmoedigd totdat ze het opgeven.'
Armoede is in de VS allang niet meer het domein van alleen werklozen. Sinds in de jaren negentig de bijstand omlaag ging, zijn er de werkende armen bijgekomen, de working poor.
Door de verlaagde uitkeringen ontstonden aan de onderkant van de arbeidsmarkt banen die zo slecht betalen dat mensen er niet van kunnen leven. In deze groep komt het voor dat mensen twee à drie banen hebben -in winkels, de horeca - en in caravans leven omdat ze geen huis kunnen betalen. 'Wat mensen in dit land niet weten', zegt Lawton, 'is dat kinderen hiervan het grootste slachtoffer zijn.' Het idee dat hun probleem via onderwijs kan worden aangepakt is absurd, zegt ze. 'Een kind dat hongerheeft presteert op school echt niet.'
Armen in de VS stemmen niet en hebben geen economische macht. Een ramp helpt, soms. Vorig jaar, na de orkaan Katrina, keerde armoede even terug op de politieke agenda. Maar toen het Amerikaanse Congres rond de jaarwisseling bezuinigingen afsprak, viel de keuze op 140 regelingen voorde allerarmsten.
En al werkt het programma in Boston volgens vriend en vijand goed, ook dit programma gaat gebukt onder structurele tekorten. 'Er zijn in deze stad15.000 gezinnen die onder de armoedegrens leven. Wij hebben geld om er negenhonderd per jaar bij te staan. Voor de anderen kunnen we niets doen.'