Bofko
23-05-06, 08:32
PODGORICA - Montenegro functioneerde al jaren als een onafhankelijke staat. Toch zal de uitslag van het referendum op korte termijn dramatische gevolgen hebben, vooral van psychologische aard.
Het was een nacht die Montenegro nog lang zal heugen. De eerste voorzichtige prognose waaruit bleek dat meer dan 55 procent van de inwoners voor onafhankelijkheid had gestemd, was pas luttele seconden bekend of tienduizenden inwoners van de hoofdstad Podgorica gingen de straat op. Het was tien uur in de avond. In de voormalige hoofdstad Cetinje hadden de inwoners die prognose niet eens afgewacht. Zij waren al om negen uur begonnen met feestvieren.
Vele duizenden kilo’s vuurwerk gingen vanaf de rotsen aan de Adriatische Zee de lucht in. Massa’s die zwaaiden met rode vlaggen met daarop in het geel een tweekoppige adelaar (‘vanaf nu eindelijk een staatsvlag!’) namen bezit van straten en pleinen. Uit enorme luidsprekers klonk splinternieuwe ‘onafhankelijkheids-pop’. Op straat, in café’s, en uit autoramen klonk steeds dezelfde kreet: ‘Viva Montenegro’.
[Advertentie]
Het spektakel was op veel plaatsen zo goed geregisseerd dat het moeilijk was helemaal geen geloof te hechten aan aantijgingen van tegenstanders van onafhankelijkheid. Die stelden dat het regime van premier Milo Djukanovic nooit een andere uitslag had verwacht, en had vertrouwd op zijn arsenaal aan middelen om het ‘juiste’ resultaat te bewerkstelligen – het onthouden van stemrecht aan in Servië wonende Montenegrijnen en het opdragen van overheidsdienaren voor onafhankelijkheid te stemmen op straffe van ontslag.
De Europese Unie en de Organisatie van Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) gaven evenwel hun goedkeuring aan het referendum en prezen zowel voor als tegenstanders van onafhankelijkheid voor hun ‘politieke rijpheid’.
Het enorme spektakel in Podgorica en de bombastische uitspraken van veel politici contrasteerden met de uitlatingen van nogal wat commentatoren. In hun optiek is de uitslag van het referendum weinig meer dan een bekrachtiging van een situatie die op de grond al jaren bestaat. Montenegro begon zich al in het najaar van 1997 – toen Milo Djukanovic de verkiezingen won – los te maken uit het staatsverband met Servië (dat toen nog Joegoslavië heette, in 2002 omgedoopt in Servië-Montenegro). Het voerde de Duitse mark in als betaalmiddel ter vervanging van de dinar, opende zijn eigen grensposten en wijzigde zijn buitenlandse politiek in pro-westerse richting. De internationale gemeenschap beschouwde Montenegro al jaren als een de facto onafhankelijk land. Dat bleek tijdens de NAVO-bombardementen op Joegoslavië, toen er nauwelijks bommen vielen op Montenegro.
In deze optiek is de onafhankelijkheid weinig anders dan het slothoofdstuk van de desintegratie van Joegoslavië. Het maakt een eind aan een staatsverband dat in de praktijk al jaren niet meer functioneerde. Maar zo simpel zijn de dingen niet. Er komt in Zuidoost-Europa weer een grens bij. De Montenegrijnse autoriteiten mogen nog zo benadrukken dat deze grens ‘open en liberaal’ zal zijn en op den duur, met de toetreding van Montenegro en Servië tot de EU, weer zal verdwijnen – de komst van deze grens kan op korte termijn een reeks dramatische gevolgen hebben.
De grens komt te lopen door een gebied waar de Montenegrijnse bevolking zondag in grote meerderheid tegen onafhankelijkheid heeft gestemd – in tegenstelling tot de verder van Servië gelegen regio’s aan de Adriatische kust. Families en vrienden komen in verschillende staten te wonen.
Wellicht belangrijker is dat er ook een grens komt te lopen tussen verschillende Montenegrijnse generaties – en in de hoofden van veel inwoners zelf. De belangrijkste gevolgen van het referendum, zouden wel eens psychologisch kunnen zijn.
Nog geen vijftien jaar geleden beschouwde een ruime meerderheid van de bevolking van Montenegro, toen nog een Joegoslavische deelrepubliek, Serviërs en Montenegrijnen min of meer als ‘één soort’, niet dramatisch van elkaar verschillend. De jarenlange heerschappij van Milosevic in Belgrado, oorlogen, VN-sancties en verpaupering werkten een vervreemding in de hand. Milo Djukanovic was de behendige politicus die daarop inspeelde. Het zijn vooral de jongeren die zich het afgelopen decennium, met behulp van het Djukanovic-regime, ‘Montenegrijns’ zijn gaan voelen en zondag massaal voor onafhankelijkheid hebben gestemd. Velen hebben ouders en grootouders die echter een tegenovergestelde keuze maakten.
volkskrant.nl
Het was een nacht die Montenegro nog lang zal heugen. De eerste voorzichtige prognose waaruit bleek dat meer dan 55 procent van de inwoners voor onafhankelijkheid had gestemd, was pas luttele seconden bekend of tienduizenden inwoners van de hoofdstad Podgorica gingen de straat op. Het was tien uur in de avond. In de voormalige hoofdstad Cetinje hadden de inwoners die prognose niet eens afgewacht. Zij waren al om negen uur begonnen met feestvieren.
Vele duizenden kilo’s vuurwerk gingen vanaf de rotsen aan de Adriatische Zee de lucht in. Massa’s die zwaaiden met rode vlaggen met daarop in het geel een tweekoppige adelaar (‘vanaf nu eindelijk een staatsvlag!’) namen bezit van straten en pleinen. Uit enorme luidsprekers klonk splinternieuwe ‘onafhankelijkheids-pop’. Op straat, in café’s, en uit autoramen klonk steeds dezelfde kreet: ‘Viva Montenegro’.
[Advertentie]
Het spektakel was op veel plaatsen zo goed geregisseerd dat het moeilijk was helemaal geen geloof te hechten aan aantijgingen van tegenstanders van onafhankelijkheid. Die stelden dat het regime van premier Milo Djukanovic nooit een andere uitslag had verwacht, en had vertrouwd op zijn arsenaal aan middelen om het ‘juiste’ resultaat te bewerkstelligen – het onthouden van stemrecht aan in Servië wonende Montenegrijnen en het opdragen van overheidsdienaren voor onafhankelijkheid te stemmen op straffe van ontslag.
De Europese Unie en de Organisatie van Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) gaven evenwel hun goedkeuring aan het referendum en prezen zowel voor als tegenstanders van onafhankelijkheid voor hun ‘politieke rijpheid’.
Het enorme spektakel in Podgorica en de bombastische uitspraken van veel politici contrasteerden met de uitlatingen van nogal wat commentatoren. In hun optiek is de uitslag van het referendum weinig meer dan een bekrachtiging van een situatie die op de grond al jaren bestaat. Montenegro begon zich al in het najaar van 1997 – toen Milo Djukanovic de verkiezingen won – los te maken uit het staatsverband met Servië (dat toen nog Joegoslavië heette, in 2002 omgedoopt in Servië-Montenegro). Het voerde de Duitse mark in als betaalmiddel ter vervanging van de dinar, opende zijn eigen grensposten en wijzigde zijn buitenlandse politiek in pro-westerse richting. De internationale gemeenschap beschouwde Montenegro al jaren als een de facto onafhankelijk land. Dat bleek tijdens de NAVO-bombardementen op Joegoslavië, toen er nauwelijks bommen vielen op Montenegro.
In deze optiek is de onafhankelijkheid weinig anders dan het slothoofdstuk van de desintegratie van Joegoslavië. Het maakt een eind aan een staatsverband dat in de praktijk al jaren niet meer functioneerde. Maar zo simpel zijn de dingen niet. Er komt in Zuidoost-Europa weer een grens bij. De Montenegrijnse autoriteiten mogen nog zo benadrukken dat deze grens ‘open en liberaal’ zal zijn en op den duur, met de toetreding van Montenegro en Servië tot de EU, weer zal verdwijnen – de komst van deze grens kan op korte termijn een reeks dramatische gevolgen hebben.
De grens komt te lopen door een gebied waar de Montenegrijnse bevolking zondag in grote meerderheid tegen onafhankelijkheid heeft gestemd – in tegenstelling tot de verder van Servië gelegen regio’s aan de Adriatische kust. Families en vrienden komen in verschillende staten te wonen.
Wellicht belangrijker is dat er ook een grens komt te lopen tussen verschillende Montenegrijnse generaties – en in de hoofden van veel inwoners zelf. De belangrijkste gevolgen van het referendum, zouden wel eens psychologisch kunnen zijn.
Nog geen vijftien jaar geleden beschouwde een ruime meerderheid van de bevolking van Montenegro, toen nog een Joegoslavische deelrepubliek, Serviërs en Montenegrijnen min of meer als ‘één soort’, niet dramatisch van elkaar verschillend. De jarenlange heerschappij van Milosevic in Belgrado, oorlogen, VN-sancties en verpaupering werkten een vervreemding in de hand. Milo Djukanovic was de behendige politicus die daarop inspeelde. Het zijn vooral de jongeren die zich het afgelopen decennium, met behulp van het Djukanovic-regime, ‘Montenegrijns’ zijn gaan voelen en zondag massaal voor onafhankelijkheid hebben gestemd. Velen hebben ouders en grootouders die echter een tegenovergestelde keuze maakten.
volkskrant.nl