Seif
27-05-06, 11:04
AIVD: alles weten over iedereen
ADDIE SCHULTE
AMSTERDAM - Je stapt in de bus naar het station. Betalen doe je, handig, met de ov-chipkaart. Onderweg bel je even met je mobieltje. Op het station is er nog net tijd om geld te pinnen voordat je in de trein stapt, weer met die chipkaart.
Zo'n alledaags reisje valt in de nabije toekomst tot in detail te reconstueren door de digitale sporen die zo'n beetje iedereen achterlaat. En de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) is er in toenemende mate in geïnteresseerd.
Een nieuw wetsvoorstel regelt dat onder andere telefoonaanbieders, banken en het openbaar vervoer verplicht worden om gegevens aan de AIVD te leveren. En dan gaat niet meer alleen om gegevens van personen die al op een of andere manier de aandacht hebben getrokken van de inlichtingendienst. De AIVD wil 'een bulk aan gegevens' uit allerlei databases kunnen opeisen, waar naar believen in gegrasduind kan worden.
Zo kan de AIVD op zoek gaan naar 'patronen', waardoor niet eerder bekende bedreigingen van de nationale veiligheid worden ontdekt. Bijvoorbeeld het voorbereiden van terroristische aanslagen. Ook kan gekeken worden wie voldoet aan het profiel van mogelijk terrorist. De inlichtingendienst noemt dat 'data-analyse', anderen noemen het 'datamining'.
Nu gebeurt dat geautomatiseerd doorzoeken van bestanden al, maar wettelijk was het nog niet goed geregeld. Maar vooral de schaal waarop dit gebeurt, kan met de nieuwe wet sterk toenemen, omdat de AIVD toegang krijgt tot de enorme bestanden van de telecom- de transport- en de financiele sector.
Telecombedrijven moeten bijvoorbeeld gaan bijhouden wie met wie belt. Mobiele telefoons zijn als ze aan staan overal te lokaliseren. Dankzij de ov-chipkaart kan in de nabije toekomst worden bijgehouden wie wanneer waarheen reist.
Tot nu toe zijn bedrijven niet verplicht om mee te werken, maar gebeurt dat op basis van vrijwilligheid. De regering vindt dat niet meer voldoen voor de 'informatiestroom' die de inlichtingendienst 'wenselijk en noodzakelijk' acht.
Wie wat onder welke voorwaarden moet afstaan is nog niet erg duidelijk. Zo wordt er bijvoorbeeld gesuggereerd dat van sommige bestanden eens in de zoveel tijd een actuele versie wordt geleverd. Een soort abonnement op gegevens die in eerste instantie helemaal niet bestemd zijn voor de AIVD.
Het principe is glashelder. De AIVD wil meer weten en daar meer mee doen. Wat het oplevert, moet geheim blijven. ''Daar kunnen we niet veel over zeggen,'' meldt een woordvoerder van het ministerie van Binnenlandse Zaken. ''Maar het gebeurt niet als we er niks aan zouden hebben.''
Maurice Wessling van burgerrechtenbeweging Bits of Freedom waagt te betwijfelen of het zo zinvol is. ''Er zijn onvoldoende argumenten die aantonen dat het echt zo effectief is. Dat wordt niet echt hard gemaakt.''
Er zitten juist grote risico's aan, denkt Wessling. ''Profielen zijn onnauwkeurig. Mensen kunnen daar ten onrechte binnen vallen. Dan worden er toch zwaardere middelen tegen hen ingezet.'' Het wetsvoorstel ademt volgens hem de geest dat 'de hele samenleving dienstverlenend wordt ten opzichte van de overheid en de inlichtingendiensten'. ''Stap voor stap komt dichterbij dat de overheid eigenlijk alles wil weten over iedereen.''
Het verbaast hem dat er recent in Nederlandse media veel aandacht was voor de Amerikaanse inlichtingendienst NSA, die een database van telefoonverkeer had aangelegd zonder tussenkomst van de rechter. Over de wet die de bevoegdheden van de AIVD verder uitbreidt, wordt nog weinig bericht. ''Ik ben er niet gerust op dat er hier een echt kritisch debat over komt.''
© Het Parool, 27-05-2006
ADDIE SCHULTE
AMSTERDAM - Je stapt in de bus naar het station. Betalen doe je, handig, met de ov-chipkaart. Onderweg bel je even met je mobieltje. Op het station is er nog net tijd om geld te pinnen voordat je in de trein stapt, weer met die chipkaart.
Zo'n alledaags reisje valt in de nabije toekomst tot in detail te reconstueren door de digitale sporen die zo'n beetje iedereen achterlaat. En de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) is er in toenemende mate in geïnteresseerd.
Een nieuw wetsvoorstel regelt dat onder andere telefoonaanbieders, banken en het openbaar vervoer verplicht worden om gegevens aan de AIVD te leveren. En dan gaat niet meer alleen om gegevens van personen die al op een of andere manier de aandacht hebben getrokken van de inlichtingendienst. De AIVD wil 'een bulk aan gegevens' uit allerlei databases kunnen opeisen, waar naar believen in gegrasduind kan worden.
Zo kan de AIVD op zoek gaan naar 'patronen', waardoor niet eerder bekende bedreigingen van de nationale veiligheid worden ontdekt. Bijvoorbeeld het voorbereiden van terroristische aanslagen. Ook kan gekeken worden wie voldoet aan het profiel van mogelijk terrorist. De inlichtingendienst noemt dat 'data-analyse', anderen noemen het 'datamining'.
Nu gebeurt dat geautomatiseerd doorzoeken van bestanden al, maar wettelijk was het nog niet goed geregeld. Maar vooral de schaal waarop dit gebeurt, kan met de nieuwe wet sterk toenemen, omdat de AIVD toegang krijgt tot de enorme bestanden van de telecom- de transport- en de financiele sector.
Telecombedrijven moeten bijvoorbeeld gaan bijhouden wie met wie belt. Mobiele telefoons zijn als ze aan staan overal te lokaliseren. Dankzij de ov-chipkaart kan in de nabije toekomst worden bijgehouden wie wanneer waarheen reist.
Tot nu toe zijn bedrijven niet verplicht om mee te werken, maar gebeurt dat op basis van vrijwilligheid. De regering vindt dat niet meer voldoen voor de 'informatiestroom' die de inlichtingendienst 'wenselijk en noodzakelijk' acht.
Wie wat onder welke voorwaarden moet afstaan is nog niet erg duidelijk. Zo wordt er bijvoorbeeld gesuggereerd dat van sommige bestanden eens in de zoveel tijd een actuele versie wordt geleverd. Een soort abonnement op gegevens die in eerste instantie helemaal niet bestemd zijn voor de AIVD.
Het principe is glashelder. De AIVD wil meer weten en daar meer mee doen. Wat het oplevert, moet geheim blijven. ''Daar kunnen we niet veel over zeggen,'' meldt een woordvoerder van het ministerie van Binnenlandse Zaken. ''Maar het gebeurt niet als we er niks aan zouden hebben.''
Maurice Wessling van burgerrechtenbeweging Bits of Freedom waagt te betwijfelen of het zo zinvol is. ''Er zijn onvoldoende argumenten die aantonen dat het echt zo effectief is. Dat wordt niet echt hard gemaakt.''
Er zitten juist grote risico's aan, denkt Wessling. ''Profielen zijn onnauwkeurig. Mensen kunnen daar ten onrechte binnen vallen. Dan worden er toch zwaardere middelen tegen hen ingezet.'' Het wetsvoorstel ademt volgens hem de geest dat 'de hele samenleving dienstverlenend wordt ten opzichte van de overheid en de inlichtingendiensten'. ''Stap voor stap komt dichterbij dat de overheid eigenlijk alles wil weten over iedereen.''
Het verbaast hem dat er recent in Nederlandse media veel aandacht was voor de Amerikaanse inlichtingendienst NSA, die een database van telefoonverkeer had aangelegd zonder tussenkomst van de rechter. Over de wet die de bevoegdheden van de AIVD verder uitbreidt, wordt nog weinig bericht. ''Ik ben er niet gerust op dat er hier een echt kritisch debat over komt.''
© Het Parool, 27-05-2006