Juliette
15-06-06, 13:24
Geneesmiddelen voor de derde wereld
Makelaars in medicijnen
De derde wereld wordt overspoeld met nepgeneesmiddelen, zodat toeristen in tropische landen maar beter op hun tellen passen. Ook de humanitaire organisaties kopen op de commerciële markt goedkope maar minderwaardige medicamenten.
'Humanitaire organisaties voeren geneesmiddelen uit naar Afrika die voor de eigen bevolking nooit zouden worden aanvaard', zegt Jean-Michel Caudron. Hij is apotheker van beroep, was jarenlang actief bij Artsen Zonder Grenzen in Brussel, en is nu consultant voor Unicef in Kopenhagen. De voorbije tien jaar heeft hij de geneesmiddelenmarkt vanuit alle gezichtspunten bestudeerd, en hij werkt nu aan een publicatie voor het medisch vakblad The Lancet. Sinds de jaren tachtig kopen de humanitaire organisaties, die zelf meestal geen apothekers in hun rangen hebben, hun medicamenten bij internationale brokers of groothandelaars, en die gaan shoppen in de hele wereld. 'Het belangrijkste element is nu de prijs', zegt Caudron. 'De firma's zoeken niet op de eerste plaats naar een goed, maar naar een goedkoop medicament. De humanitaire farmaceutische markt is zeer hard en competitief. Met als gevolg dat de kwaliteit er minder gegarandeerd is dan op de westerse markt.'
Daardoor is het perfect mogelijk dat een medicament, dat een hulporganisatie naar Afrika stuurt, veel minder betrouwbaar is dan hetzelfde medicament dat die vereniging in Brussel aan daklozen of bedelaars verstrekt. Om op de Belgische markt gebruikt te worden, moet een medicament immers streng gecontroleerd en geregistreerd worden. Dat geldt niet voor middelen die voor export bestemd zijn. In een recente analyse kwam Rafaella Ravinetto van Artsen Zonder Grenzen tot de conclusie dat de kwaliteit blijkbaar vooral afhangt van het land van bestemming: 'De humanitaire sector werkt al jaren zonder zich speciaal om de kwaliteit van de geneesmiddelen te bekommeren. Veel humanitaire organisaties vertrouwen blind op de groothandelaars. Mensen in ontwikkelingslanden worden vaak behandeld met ineffectieve of schadelijke producten. Dat kunnen we niet meer accepteren.'
Niet zelden is een ramp nodig voor een probleem wordt aangepakt. In 1937 veroorzaakte het gebruik van Elixir of Sulfanilamide 107 doden in de Verenigde Staten, omdat het een soort antivries bevatte. Het schandaal leidde mee tot de invoering van een reglementering en tot de oprichting van een administratie om de veiligheid van medicamenten te garanderen. Eind jaren negentig kwamen in Haïti 87 kinderen om na inname van een hoestsiroop, waarin eveneens antivries werd aangetroffen. Uit onderzoek van de Amerikaanse farmaceutische administratie bleek dat de fatale medicamenten aangekocht waren door een Haïtiaanse firma, die ze gekocht had van een Duitse firma, die ze zelf kocht van een Nederlandse firma, die ze uit China had gehaald. Dat illustreert al dat de handel met internationale firma's en brokers het soms erg moeilijk maakt om de bron van een product nog te traceren.
In februari hield de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) een conferentie in Rome over deze problematiek. Geschat werd dat tien procent van de totale wereldhandel bestaat uit nagemaakte of minderwaardige (substandard) medicamenten, die niet aan de internationale standaarden voldoen. Maar in ontwikkelingslanden kan dat oplopen tot vijftig procent of meer. De omzet wordt op zo'n veertig miljard dollar geschat, en tegen 2010 zou dat bijna verdubbelen tot 70 miljard dollar. In het Westen gaat het vaak om 'lifestyleproducten' zoals Viagra, maar in de derde wereld gaat het over levensreddende medicamenten tegen malaria, tuberculose of aids. De productie gebeurt soms in grote fabrieken, soms in kleinschalige bedrijfjes. De georganiseerde misdaad is er volgens de WHO mee bezig, maar ook kleine ritselaars in garages en achterkeukens. Een zeer lucratieve handel, want de kosten zijn laag en de vraag is hoog.
Uit een onderzoek van gerapporteerde zaken in de WHO-databank bleek dat van de valse medicamenten 60 procent geen actief bestanddeel bevatte, 17 procent niet de juiste dosis, 16 procent een verkeerd medicament, en slechts 7 procent was een goede kopie. Het gebruik van die middelen heeft dan ook zelden enig therapeutisch effect, en leidt in het ergste geval tot sterfgevallen - het verhoogt dus nog de gezondheidsproblemen in de derde wereld volgens de WHO. Een berucht voorbeeld in Afrika is het valse vaccin tegen hersenvliesontsteking dat tijdens een epidemie in Niger in 1995 massaal werd toegediend, een humanitaire gift, met 2500 doden tot gevolg. Volgens een onderzoek van een gezaghebbende Amerikaanse instantie is het probleem in Azië al even wijdverbreid. Alleen al in China leidt het tot liefst 200.000 à 300.000 doden per jaar. Maar de meeste valse en minderwaardige geneesmiddelen komen nu uit India: goed voor naar schatting 35 procent of een derde van de wereldomzet.
ZWARTE LIJST
Ook de humanitaire organisaties in het Westen werken nu vooral met goedkope geneesmiddelen uit India. 'Logisch, want India telt ruim 30.000 producenten en is de grootste exporteur van generische middelen', zegt apotheker Jean-Michel Caudron, die al jarenlang Indiase firma's gaat inspecteren. 'Maar ook serieuze bedrijven zeggen mij openlijk dat ze een verschillende kwaliteit voor een verschillende prijs leveren. Ze maken topkwaliteit voor het Westen, waar de registratie streng is; een mindere kwaliteit voor landen als Uganda, waar er nog een zekere reglementering is; en de poverste kwaliteit voor landen als Tsjaad, waar geen controle bestaat. Maar die middelen kosten in India dan ook soms honderd keer minder dan in het Westen.' De grote makelaars voor de derde wereld - vooral Nederlandse firma's zoals Ida, Imres en Amstelfarma domineren de handel - halen daar nu hun meeste geneesmiddelen. Een product zoals paracetamol (Dafalgan) kost in onze apotheek zo'n vijftien euro voor honderd tabletten, maar slechts 0,2 euro bij Ida, dat dé grootste is in die sector.
Hoe kunnen de Indiase firma's zo goedkoop produceren? 'Door op alles te besparen', zegt Jean-Michel Caudron. 'Ten eerste op de basisbestanddelen. De paracetamol, die ze uit China halen, zal dan minder verfijnd zijn. Ik heb het al meegemaakt dat we de Dafalgans zwart zagen uitslaan in Afrika. Ten tweede op de studies en de tests, die beperkt worden tot het absolute minimum, of helemaal niets. Ten derde op de verpakking. Bijvoorbeeld infuusvloeistof die in een minderwaardige plastic zak zit. Maar dan gebeurt het vaak dat die vloeistof besmet raakt met microben. Dan spuit je de patiënten dus microben in de aderen. Zoals onlangs nog in Darfur werd gerapporteerd.' Kortom, kwaliteit kost geld, en zeker voor geneesmiddelen. 'Maar nu is het vaak louter business en winstbejag. Door de globalisering van de farmaceutische markt worden medicamenten zoals andere commerciële goederen behandeld, en dat zou niet mogen.'
Het probleem zit hem volgens Caudron ook bij de financiële donors, die de hulporganisaties dwingen om tegen de scherpste prijzen en met openbare offertes te werken. Anderzijds worden uitgevoerde medicamenten weinig of niet gecontroleerd door onze farmaceutische autoriteiten: 'De humanitaire markt is zeer zwak gereguleerd. De strenge regels zijn er alleen om de eigen bevolking te beschermen. Maar bij export gaat men ervan uit dat het land van bestemming de kwaliteit wel zal onderzoeken. Die landen hebben daar meestal niet de middelen voor. Dus hoe armer het land, hoe slechter de medicijnen.' Ook al zijn er al landen die de voorbije jaren harde maatregelen aankondigden: Nigeria heeft dertig farmaceutische firma's op een zwarte lijst gezet; India heeft voor producenten van illegale en schadelijke medicamenten de doodstraf ingevoerd; China looft premies tot 6000 dollar uit voor informatie over de handel in nepgeneesmiddelen.
FOEFELAARS EN COMMERçANTEN
In de tijd van de nonnen en paters ging het nog anders. Die kochten hun medicamenten bij de vzw Orbi-Pharma, die bijna een halve eeuw geleden werd opgericht door de Brusselse apothekeres Thérèse Renkin. De caritatieve groothandel blijkt nog altijd te bestaan, maar is maar een zeer kleine speler meer in vergelijking met de grote brokers (1,25 miljoen euro omzet). Ook Orbi-Pharma gaat zich al voor 30 tot 40 procent bevoorraden in India en China, 'onder druk van de vrije markt', maar waarborgt nog altijd expliciet 'kwaliteitsgeneesmiddelen' die door een team van gespecialiseerde apothekers worden gecontroleerd. 'Juist om de verdeling van nepgeneesmiddelen en ondermaatse producten te bestrijden', zegt voorzitter Jef Totté. 'Maar onze prijzen zijn niet de scherpste, en dat maakt dat de meeste ngo's nu aan onze deur voorbijgaan. De regering eist ook om voor elke bestelling drie offertes te vragen, en dan telt alleen het beste bod en vallen wij vaak uit de boot.'
Via gespecialiseerde websites zoals E-med zien ze bij Orbi-Pharma voortdurend de waarschuwingen voor valse geneesmiddelen voorbijflitsen. Dat in Kameroen 500 mensen een vals choleravaccin met een nagemaakt etiket van Aventis Pasteur kregen; dat er in Congo valse aidsremmers circuleren die in werkelijkheid antidepressiva zijn; enzovoort. 'Wij werken nooit met de foefelaars en commerçanten,' zucht Jef Totté, 'maar we zien ook wel dat Afrika overspoeld wordt met minderwaardige geneesmiddelen. De armste en ziekste bevolkingen zijn daar het grootste slachtoffer van. Ik ben er zeker van dat veel gevallen niet eens gerapporteerd worden. Enerzijds omdat men soms bang is van de criminelen. Anderzijds omdat men vreest dat ruchtbaarheid de hele humanitaire sector in een kwalijk daglicht kan stellen. En ten slotte omdat men er sowieso van uitgaat dat mensen aan hun ziekte sterven, en niet aan hun medicamenten. De humanitaire organisaties moeten zich dringend over deze problematiek bezinnen.'
Dat lijkt nu stilaan op gang te komen. Artsen Zonder Grenzen, het Internationale Rode Kruis, Unicef en de WHO zetten nu een interne controle op en streven ernaar om ook geneesmiddelen voor de derde wereld aan bepaalde standaarden te laten beantwoorden. Maar daardoor moeten ze meer betalen, en krijgen ze soms moeilijkheden met grote donors zoals de Wereldbank en de Europese hulporganisatie Echo. Echo houdt nu trouwens zelf ook een enquête bij de partnerorganisaties over de kwaliteit van de geneesmiddelen. En in het Belgische informele platform Be-cause health, waarin zowat alle organisaties zitten die met internationale gezondheidszorg bezig zijn, wil men zich voortaan ook over kwaliteitsgaranties voor geneesmiddelen beraden. De eerste bedoeling is om een soort charter voor ngo's op te stellen, om daarna eventueel tot een gezamenlijk controlesysteem en een witte lijst van betrouwbare leveranciers te komen.
OVERDOSIS ZETMEEL
'Maar dan moet het Westen ook bereid zijn om er meer geld aan te geven', zegt dokter Karel Gyselinck van de hulporganisatie Memisa en het platform Be-cause health. 'Kwaliteitsgaranties hebben een hoge kostprijs. Hoe ver ga je hierin? Als je medicamenten zou aankopen tegen Belgische prijzen, zou het hele gezondheidsbudget van Congo nog niet genoeg zijn om alleen maar de medicamenten te betalen. Soms worden er partijen medicamenten aangeboden voor een vijfde van de prijs omdat ze nabij de vervaldatum zijn. Normaal neem je die niet, maar in een acute noodsituatie kun je zo misschien wel levens redden. Daarom ons pleidooi voor een acceptabele standaard met een optimale prijs-kwaliteitverhouding. Zowel de humanitaire organisaties, de donors, de farmaceutische groothandelaars als de gebruikers in de derde wereld moeten voor een zekere kwaliteitscontrole gesensibiliseerd worden.'
Het probleem is dus complex. Meer dan twee miljard mensen in de derde wereld hebben zelfs nog geen toegang tot levensnoodzakelijke middelen, omdat ze te duur zijn. Tegelijk sterven elk jaar minstens tienduizenden mensen door het gebruik van 'armoedige medicijnen voor armoedige mensen'. Maar ook rijke toeristen in tropische landen zijn al het slachtoffer van nepgeneesmiddelen geworden. En ook in eigen land krijgen ze er via de spam op internet dagelijks mee te maken: Tamiflu-capsules met lactose en anticonceptiepillen op basis van bloem. Om nog te zwijgen over de meeste nagemaakte, blauwe pilletjes 'die uw levenskracht moeten doen groeien' maar die in werkelijkheid soms vol misselijkmakend vet en zetmeel zitten.
DOOR CHRIS DE STOOP
Bron: Knack
Makelaars in medicijnen
De derde wereld wordt overspoeld met nepgeneesmiddelen, zodat toeristen in tropische landen maar beter op hun tellen passen. Ook de humanitaire organisaties kopen op de commerciële markt goedkope maar minderwaardige medicamenten.
'Humanitaire organisaties voeren geneesmiddelen uit naar Afrika die voor de eigen bevolking nooit zouden worden aanvaard', zegt Jean-Michel Caudron. Hij is apotheker van beroep, was jarenlang actief bij Artsen Zonder Grenzen in Brussel, en is nu consultant voor Unicef in Kopenhagen. De voorbije tien jaar heeft hij de geneesmiddelenmarkt vanuit alle gezichtspunten bestudeerd, en hij werkt nu aan een publicatie voor het medisch vakblad The Lancet. Sinds de jaren tachtig kopen de humanitaire organisaties, die zelf meestal geen apothekers in hun rangen hebben, hun medicamenten bij internationale brokers of groothandelaars, en die gaan shoppen in de hele wereld. 'Het belangrijkste element is nu de prijs', zegt Caudron. 'De firma's zoeken niet op de eerste plaats naar een goed, maar naar een goedkoop medicament. De humanitaire farmaceutische markt is zeer hard en competitief. Met als gevolg dat de kwaliteit er minder gegarandeerd is dan op de westerse markt.'
Daardoor is het perfect mogelijk dat een medicament, dat een hulporganisatie naar Afrika stuurt, veel minder betrouwbaar is dan hetzelfde medicament dat die vereniging in Brussel aan daklozen of bedelaars verstrekt. Om op de Belgische markt gebruikt te worden, moet een medicament immers streng gecontroleerd en geregistreerd worden. Dat geldt niet voor middelen die voor export bestemd zijn. In een recente analyse kwam Rafaella Ravinetto van Artsen Zonder Grenzen tot de conclusie dat de kwaliteit blijkbaar vooral afhangt van het land van bestemming: 'De humanitaire sector werkt al jaren zonder zich speciaal om de kwaliteit van de geneesmiddelen te bekommeren. Veel humanitaire organisaties vertrouwen blind op de groothandelaars. Mensen in ontwikkelingslanden worden vaak behandeld met ineffectieve of schadelijke producten. Dat kunnen we niet meer accepteren.'
Niet zelden is een ramp nodig voor een probleem wordt aangepakt. In 1937 veroorzaakte het gebruik van Elixir of Sulfanilamide 107 doden in de Verenigde Staten, omdat het een soort antivries bevatte. Het schandaal leidde mee tot de invoering van een reglementering en tot de oprichting van een administratie om de veiligheid van medicamenten te garanderen. Eind jaren negentig kwamen in Haïti 87 kinderen om na inname van een hoestsiroop, waarin eveneens antivries werd aangetroffen. Uit onderzoek van de Amerikaanse farmaceutische administratie bleek dat de fatale medicamenten aangekocht waren door een Haïtiaanse firma, die ze gekocht had van een Duitse firma, die ze zelf kocht van een Nederlandse firma, die ze uit China had gehaald. Dat illustreert al dat de handel met internationale firma's en brokers het soms erg moeilijk maakt om de bron van een product nog te traceren.
In februari hield de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) een conferentie in Rome over deze problematiek. Geschat werd dat tien procent van de totale wereldhandel bestaat uit nagemaakte of minderwaardige (substandard) medicamenten, die niet aan de internationale standaarden voldoen. Maar in ontwikkelingslanden kan dat oplopen tot vijftig procent of meer. De omzet wordt op zo'n veertig miljard dollar geschat, en tegen 2010 zou dat bijna verdubbelen tot 70 miljard dollar. In het Westen gaat het vaak om 'lifestyleproducten' zoals Viagra, maar in de derde wereld gaat het over levensreddende medicamenten tegen malaria, tuberculose of aids. De productie gebeurt soms in grote fabrieken, soms in kleinschalige bedrijfjes. De georganiseerde misdaad is er volgens de WHO mee bezig, maar ook kleine ritselaars in garages en achterkeukens. Een zeer lucratieve handel, want de kosten zijn laag en de vraag is hoog.
Uit een onderzoek van gerapporteerde zaken in de WHO-databank bleek dat van de valse medicamenten 60 procent geen actief bestanddeel bevatte, 17 procent niet de juiste dosis, 16 procent een verkeerd medicament, en slechts 7 procent was een goede kopie. Het gebruik van die middelen heeft dan ook zelden enig therapeutisch effect, en leidt in het ergste geval tot sterfgevallen - het verhoogt dus nog de gezondheidsproblemen in de derde wereld volgens de WHO. Een berucht voorbeeld in Afrika is het valse vaccin tegen hersenvliesontsteking dat tijdens een epidemie in Niger in 1995 massaal werd toegediend, een humanitaire gift, met 2500 doden tot gevolg. Volgens een onderzoek van een gezaghebbende Amerikaanse instantie is het probleem in Azië al even wijdverbreid. Alleen al in China leidt het tot liefst 200.000 à 300.000 doden per jaar. Maar de meeste valse en minderwaardige geneesmiddelen komen nu uit India: goed voor naar schatting 35 procent of een derde van de wereldomzet.
ZWARTE LIJST
Ook de humanitaire organisaties in het Westen werken nu vooral met goedkope geneesmiddelen uit India. 'Logisch, want India telt ruim 30.000 producenten en is de grootste exporteur van generische middelen', zegt apotheker Jean-Michel Caudron, die al jarenlang Indiase firma's gaat inspecteren. 'Maar ook serieuze bedrijven zeggen mij openlijk dat ze een verschillende kwaliteit voor een verschillende prijs leveren. Ze maken topkwaliteit voor het Westen, waar de registratie streng is; een mindere kwaliteit voor landen als Uganda, waar er nog een zekere reglementering is; en de poverste kwaliteit voor landen als Tsjaad, waar geen controle bestaat. Maar die middelen kosten in India dan ook soms honderd keer minder dan in het Westen.' De grote makelaars voor de derde wereld - vooral Nederlandse firma's zoals Ida, Imres en Amstelfarma domineren de handel - halen daar nu hun meeste geneesmiddelen. Een product zoals paracetamol (Dafalgan) kost in onze apotheek zo'n vijftien euro voor honderd tabletten, maar slechts 0,2 euro bij Ida, dat dé grootste is in die sector.
Hoe kunnen de Indiase firma's zo goedkoop produceren? 'Door op alles te besparen', zegt Jean-Michel Caudron. 'Ten eerste op de basisbestanddelen. De paracetamol, die ze uit China halen, zal dan minder verfijnd zijn. Ik heb het al meegemaakt dat we de Dafalgans zwart zagen uitslaan in Afrika. Ten tweede op de studies en de tests, die beperkt worden tot het absolute minimum, of helemaal niets. Ten derde op de verpakking. Bijvoorbeeld infuusvloeistof die in een minderwaardige plastic zak zit. Maar dan gebeurt het vaak dat die vloeistof besmet raakt met microben. Dan spuit je de patiënten dus microben in de aderen. Zoals onlangs nog in Darfur werd gerapporteerd.' Kortom, kwaliteit kost geld, en zeker voor geneesmiddelen. 'Maar nu is het vaak louter business en winstbejag. Door de globalisering van de farmaceutische markt worden medicamenten zoals andere commerciële goederen behandeld, en dat zou niet mogen.'
Het probleem zit hem volgens Caudron ook bij de financiële donors, die de hulporganisaties dwingen om tegen de scherpste prijzen en met openbare offertes te werken. Anderzijds worden uitgevoerde medicamenten weinig of niet gecontroleerd door onze farmaceutische autoriteiten: 'De humanitaire markt is zeer zwak gereguleerd. De strenge regels zijn er alleen om de eigen bevolking te beschermen. Maar bij export gaat men ervan uit dat het land van bestemming de kwaliteit wel zal onderzoeken. Die landen hebben daar meestal niet de middelen voor. Dus hoe armer het land, hoe slechter de medicijnen.' Ook al zijn er al landen die de voorbije jaren harde maatregelen aankondigden: Nigeria heeft dertig farmaceutische firma's op een zwarte lijst gezet; India heeft voor producenten van illegale en schadelijke medicamenten de doodstraf ingevoerd; China looft premies tot 6000 dollar uit voor informatie over de handel in nepgeneesmiddelen.
FOEFELAARS EN COMMERçANTEN
In de tijd van de nonnen en paters ging het nog anders. Die kochten hun medicamenten bij de vzw Orbi-Pharma, die bijna een halve eeuw geleden werd opgericht door de Brusselse apothekeres Thérèse Renkin. De caritatieve groothandel blijkt nog altijd te bestaan, maar is maar een zeer kleine speler meer in vergelijking met de grote brokers (1,25 miljoen euro omzet). Ook Orbi-Pharma gaat zich al voor 30 tot 40 procent bevoorraden in India en China, 'onder druk van de vrije markt', maar waarborgt nog altijd expliciet 'kwaliteitsgeneesmiddelen' die door een team van gespecialiseerde apothekers worden gecontroleerd. 'Juist om de verdeling van nepgeneesmiddelen en ondermaatse producten te bestrijden', zegt voorzitter Jef Totté. 'Maar onze prijzen zijn niet de scherpste, en dat maakt dat de meeste ngo's nu aan onze deur voorbijgaan. De regering eist ook om voor elke bestelling drie offertes te vragen, en dan telt alleen het beste bod en vallen wij vaak uit de boot.'
Via gespecialiseerde websites zoals E-med zien ze bij Orbi-Pharma voortdurend de waarschuwingen voor valse geneesmiddelen voorbijflitsen. Dat in Kameroen 500 mensen een vals choleravaccin met een nagemaakt etiket van Aventis Pasteur kregen; dat er in Congo valse aidsremmers circuleren die in werkelijkheid antidepressiva zijn; enzovoort. 'Wij werken nooit met de foefelaars en commerçanten,' zucht Jef Totté, 'maar we zien ook wel dat Afrika overspoeld wordt met minderwaardige geneesmiddelen. De armste en ziekste bevolkingen zijn daar het grootste slachtoffer van. Ik ben er zeker van dat veel gevallen niet eens gerapporteerd worden. Enerzijds omdat men soms bang is van de criminelen. Anderzijds omdat men vreest dat ruchtbaarheid de hele humanitaire sector in een kwalijk daglicht kan stellen. En ten slotte omdat men er sowieso van uitgaat dat mensen aan hun ziekte sterven, en niet aan hun medicamenten. De humanitaire organisaties moeten zich dringend over deze problematiek bezinnen.'
Dat lijkt nu stilaan op gang te komen. Artsen Zonder Grenzen, het Internationale Rode Kruis, Unicef en de WHO zetten nu een interne controle op en streven ernaar om ook geneesmiddelen voor de derde wereld aan bepaalde standaarden te laten beantwoorden. Maar daardoor moeten ze meer betalen, en krijgen ze soms moeilijkheden met grote donors zoals de Wereldbank en de Europese hulporganisatie Echo. Echo houdt nu trouwens zelf ook een enquête bij de partnerorganisaties over de kwaliteit van de geneesmiddelen. En in het Belgische informele platform Be-cause health, waarin zowat alle organisaties zitten die met internationale gezondheidszorg bezig zijn, wil men zich voortaan ook over kwaliteitsgaranties voor geneesmiddelen beraden. De eerste bedoeling is om een soort charter voor ngo's op te stellen, om daarna eventueel tot een gezamenlijk controlesysteem en een witte lijst van betrouwbare leveranciers te komen.
OVERDOSIS ZETMEEL
'Maar dan moet het Westen ook bereid zijn om er meer geld aan te geven', zegt dokter Karel Gyselinck van de hulporganisatie Memisa en het platform Be-cause health. 'Kwaliteitsgaranties hebben een hoge kostprijs. Hoe ver ga je hierin? Als je medicamenten zou aankopen tegen Belgische prijzen, zou het hele gezondheidsbudget van Congo nog niet genoeg zijn om alleen maar de medicamenten te betalen. Soms worden er partijen medicamenten aangeboden voor een vijfde van de prijs omdat ze nabij de vervaldatum zijn. Normaal neem je die niet, maar in een acute noodsituatie kun je zo misschien wel levens redden. Daarom ons pleidooi voor een acceptabele standaard met een optimale prijs-kwaliteitverhouding. Zowel de humanitaire organisaties, de donors, de farmaceutische groothandelaars als de gebruikers in de derde wereld moeten voor een zekere kwaliteitscontrole gesensibiliseerd worden.'
Het probleem is dus complex. Meer dan twee miljard mensen in de derde wereld hebben zelfs nog geen toegang tot levensnoodzakelijke middelen, omdat ze te duur zijn. Tegelijk sterven elk jaar minstens tienduizenden mensen door het gebruik van 'armoedige medicijnen voor armoedige mensen'. Maar ook rijke toeristen in tropische landen zijn al het slachtoffer van nepgeneesmiddelen geworden. En ook in eigen land krijgen ze er via de spam op internet dagelijks mee te maken: Tamiflu-capsules met lactose en anticonceptiepillen op basis van bloem. Om nog te zwijgen over de meeste nagemaakte, blauwe pilletjes 'die uw levenskracht moeten doen groeien' maar die in werkelijkheid soms vol misselijkmakend vet en zetmeel zitten.
DOOR CHRIS DE STOOP
Bron: Knack